Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Әдеби сын
| № 4), F.MycipenoBKe
(1987, №1), Т.Айбергеновке (1987, №2), Е.Мустафинге (1987, №3), М.Дулатовка (1989, №5), Ж.Аймауытовка (1989, №3), т.б. арналган топтама материалдар бершген. Булардыц ш ш де сын макала да, гылыми зерттеу де, естелк те, эссе де бар. Шыгармашылык портрет «Казак эдебиепнде» «Суреткер сымбаты», «Акын акын ту ралы», «Каламдас туралы сез», «Шабыттыц шацкай T yci», «Жулдыз» журналында «Сын жэне библиография», «Мушелтой» айдарларында сез алган. Bip гана «Жулдыз» журналында шыгармашылык портрет 1980-жылы 16, 1981-де 9, 1982-де 14, 1983-те 12, 1984-те 20, 1985-те 26, 1986-да 18, 1987-де 13, 1988-де 12, 1989-дажок, 1990-да 2 рет керш ш п. Баска басылымдарда да осы децгейде. Келпршген мэл1метгерге суйене отьфьш, сексешнш1 жылдарда шыгармашы лык портрет жанры сан жагынан эдеби сынныц баска жанрларга Караганда, кецш кеншпе- тшш байкаймыз. Ал сапа жагы арнайы эцпме етуге турарлык. KeH6ipi касан, кургак тшмен, белгш16ip жаттанды калыппен жазылып, ойдан шыга бермесе, жанрдьщ шырайын юрпзген- дер1 де баршьшьщ. Енд1 солардыц кейб1реулер1не токтала кетей1к. М.Каратаевтыц 70 жылдыгына орай, барлык казак басылымдары мерейтойльщ материал дар басты. «Жалын», Э.Нагыметовпц («Сын сацлагы», «Жалын», 1980, №6), «Социалиспк Казакстан» З.Кабдоловтъщ («Суреткер сыншы, гулама галым»), макалаларьга, «Лениншш жас» арнайы бет бердь Э.Нагыметов М.Каратаевтыц «Кеп кьфлы галым, жан-жакты зерттеунй, кернект1 сыншы» екенд1пне кецш белее, З.Кабдолов оныц суреткерлтн атап айтады: «Му- хаметжан Каратаев - бэршен бурын - суреткер. Бул оныц «Даладагы дабыл» романын жаз- гандыгында, Максим Горькийд1ц «Мен1ц университеттерiм» noeeciH, Михаил Шолоховтыц «Тьшьщ Дон» эпопеясьшьщ уш1нш1 итабын аударгандыгында гана емес, Мухаметжан Каратаев эдебиет пен енер мэселелерш шын магынасындагы акынша толгайды, ез1 байыптап отырган эстетикалык кубьшыска енжар карай алмайды, отты куштарлыкпен лапьщдап, маздап, тербелш кетед1. Асылы, сыршыл толгану, теб1рену бар жерде эмоция бар. Эмоция бар жерде туткында- гыш куш бар. Муньщ бэр1 - теориялык бшм! терец сыншы гана емес, керкем творчествоныц психологиясына еркш суцгипн, жазушыльщ шеберлк купияларын бес саусактай бшепн нагыз суреткерге гана тэн ерекшелк. Осы ерекшелктщ аркасьшда Мухаметжан Каратаев каламынан туган эдеби-сын макалалар окушыны терец баурап, мейлшше тартымды окылады». «Лениншш жастын» М.Каратаевка арнаган бетвде С.Кирабаевтыц «Мухаметжан туралы сез», Х.Ергалиевпц «Сынактан еткен сын», Х.Эд1баевтыц «Мукалмас кайрат», Б.Сарбалаев- Эдеби сын тарихы 389 тыц «Алыптыц акикаты» макалаларымен 6ipre МДалдыбаевтьщ «Ак айдын» арнау елещ орналаскан. Такырып 6ip болганмен терт макала 6ipiH-6ipi кайталамайды. С.Кирабаев сын- шыньщ енбек жолын кещрек камтыса, Х.Ергалиев пен Х.Эд1баевтыц, Б.Сарбалаевтын мате- риалдары сыншы тулгасын эр кырынан толыктыра тускен. Акын Хамиттщ niKipi - эмоцияга толы. Талым Хасен «Мухаметжан Каратаевтыц сын жанрындагы кайталанбас тулгасы, acipece бугш п танда ерекше айкын кершедь.. Мухаметжан Каратаев творчествосы - улттык сын жанрыныц тарихындагы 6ip дэу!р, узак дэу1р» - деп багалайды. Жас сыншы Бакыт М.Каратаевты «Алдымен сыншы болып тууымен, жаратылуымен алып. Содан сон сонау отызыншы жылдардыц басынан булак болып басталган, содан берп елу жылга жуык уакыт ш ш де сын дариясына айналган тутас творчествосымен алып. Б1здщ ойымызша, Мухац- ныц екшпп аты, эдеби eciMi - Сындария» - дейдь Д.Эилмхановтыц сыншы С.Эипмбаев туралы жазган «Багытка багдар» макаласы «Калам- дас туралы сез» айдарында орын алган. Автор мунда Сагаттыц OMip жолын, не icren, не 6iTipreHiH тэптш теп жатпаган; сыншы туралы Kefi6ip niKipjiepiH, ойларын гана бищ рген. Оньщ «Талантка тагзым» (1982), «Парасатка куштарлык» (1985) атты соцгы ею ютабын окып шыкданнан кешнп ой ушкындары icneiTec. Мысалы, «Азаматтык формуласы» макаласын оки отырып, «С.Эипмбаев творчествосынан б1здщ ацгарганымыз - ол ем1рден, эдебиеттен танымдык фактшерд1 жинактай отырып, сол фактшердщ негурлым тэрбиелк мацызына ущ- лущ тупказык ететш сеюлдЬ> («Казак эдебиеп», 06.12.1985) - деген ой туйедь З.Сершкалиев spurred Телеген Токбергенов елуге толганда, «Магыналы мушел» деген макала жазды. Телегеннщ эдебиетке нагыз ем1рден, ауылда быраз жьш кызмет eTin барып келгеншен хабардар етуден басталган макалада эцпме непзшен оныц «Тогыз тарау», «Уш тогыс», «Кос кагыс» сын жинактары тещрегшде ербидь Автор Т.Токбергеновтщ сыншылык кызметш «Bi3 бугш эз1рше уш ютаппен epici айкындалган сыншылык енерд1 непзшен ал- пысыншы-жетшсший жылдар прозасыныц кернею кубылыстарын, б1ртутас картинасын б1ршама эдш багдарлаган жуйел1 таным» («Казак эдебиеп», 14.10.1985) - деп багалаган. Казак эдебиет1ндеп болмыс-б1пм1 езгеше каламгердщ 6ipi - Аскар Сулейменов. «Жылкы мшезд1 келед1» дегендей, Аскардыц e3i де, шыгармашылыгы да - езгеге уксамайтын м1незд1. Осы 6ip дарынды жазушы туралы Т.Токбергенов оньщ «мшезш» аш ьт берген макала жазып- ты. Телеген А.Сулейменовт 1 ц алгашкы ютабы «Becinai» «Эу баста Сез жаратылды, сол сез куд1реттщ аузына тусш, сонсон куД 1 реттщ леб1з1 боп кайта шыкканда, Сезд1ц ез1 куд1ретке айналып ед1 десек, сол куд1ретт1ц касиетш кылапсыз уктырган азын аулак дуниенщ 6ipi Аскардьщ сол 6ip тутам гана ютабы екеш даусыз» («Казак эдебиеп», 16.03.1990) - деп бшеда. Ал «Адаскактыц» атой сап турар артьщшылыгы тшшде. Аскардьщ журек-дшн жарып шыккан шымыр, шыны ойлары кез алдывда ripumn, кольща устаткандай бедерл1 суретпен астасканда шым-шым кайнарга малып-малып алгандай куй кешесщ. Калыптан тыс тецеу, шендеспрулер, мулде жаца, тосын иркестер, бедерл1 угым, угымды бедер астарлап турар белек байлам, окыс орамдар, кайталап согып, кушейе беретш кагыс-кайырымдар - Аскар тш1шц артык нышандары. Аскардыц сол айрыкша касиеп кейде кеминл1г1не айналар болса, ол e3i бояудыц, накыш- накыстьщ коюлыгынан, бедердщ кальщ, кабат-кабат молдыгьшан шыгар дейм1з. ¥гымга ауыр сез иркестерге кез сур1нгенде, кейде езщ тамсанып, суктаньш отырган тш керкемшен басыц- ды ала кашкандай боласьщ... Ол оцайдан ойнап жазбай, киыннан киналып жазады» (сонда). Т.Токбергеновтщ жүктеу/скачать 31,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|