Ўзбекистон республикаси
идрокий (ботиний, ички, ақлий...)
жүктеу/скачать 3,07 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бевосита кузатишда берилганлик
| идрокий (ботиний, ички, ақлий...)
билим қайд этилади. Фаҳмий билиш, асосан нутқ бирлигини яккалик, ҳодиса, воқеа ва оқибат (қисқ. ЯҲВО) сифатида таҳлил ва тавсиф этса, умумийлик, моҳият, имконият ва сабаб (УМИС) табиатига эга бўлган идрокий билим аниқланган, тавсифланган ҳодисанинг хилма-хиллик сабаб ва қонуниятини, улар моҳиятини аниқлашга асосланади. Чунончи, ўзбек гапида эганинг эксплицит (моддий ифодаланиши шарт) эмаслиги ҳақидаги хулоса кесим таркибининг морфологик хусусияти, яъни унда ҳамиша шахс-сонга ишора мавжудлиги билан неча йил мобайнида такрор ва такрор ўрганилган, системалаштирилган гап талқини орқали юзага келган. Ёхуд келишикнинг “олдинги сўзни кейинги сўзга боғлаш”, эгалик шаклининг “кейинги сўзни олдинги сўзга боғлаш”, равишдошнинг “феълни феъл билан боғлаш” каби умумлисоний моҳияти фаҳмий билишда тасвирланган, изчил ўрганилган мисол асосида келтириб чиқарилган. 1 Ne’matov H., Hamroyeva Sh. Lingvistik tadqiqot metodikasi, metodologiyasi va metodlari. –Buxoro, 2005; Хайруллаев М., Ҳақбердиев М. Мантиқ. –Т.: Ўқитувчи, 1993. 2 Алишер Навоий “Лисон-ут тайр”(Насрий баёни билан) –Т.: Ғ.Ғулом номидаги нашриёт-матбаа бирлашмаси, 1991. 200–203- б. 64 Бевосита кузатишда берилганлик , яъни нарса зоҳирий белгисининг аниқлиги, маълумлиги фаҳмий билишнинг асос томони. Идрокий билиш учун эса асос бўладиган томон – нарсанинг муносабат тизими, бутун ичида бўлакнинг ўрни, нарсанинг мазмун, вазифа, муносабат томонидир, яъни бевосита кузатишда берилмаганлиги. Идрокий билим ЯҲВОнинг сабаб ва қонуниятини очади. Бу икки билим орасида кескин чегара қўйиб бўлмайди. У ўзаро боғлиқ бўлиб, бири иккинчиси асосида ривожланиб боради. Фалсафий-методологик адабиётда нарсани фаҳмий ўрганиш усули сифатида сенсуализм, эмпиризм, реализм, атомизм, феноменализм каби атама қўлланилди. Бу оддий материалистик ёндашиш усули бўлиб, нарсага жүктеу/скачать 3,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|