Сурет 3.3 Эквивалентті кедергіні есептеу схемасы
Онда тізбектегі жалпы тоқ: .
Кернеу (сур. 3.3 в). Қалған тоқтар:
, .
Қуатттар балансы
Кез-келген электр тізбегінде қуат балансы болады. Энергия көздерінен алынатын қуат қосындысы әрқашан пайдаланылатын қуат қосындысына тең болады.
немесе
.
Егер Еk көзінің бағыты мен Ik тоқ сәйкес келмесе, онда қозғалтқыш режимінде істеп, қуаты теріс мәнмен алынады.
Жұмыстың мазмұны
1. Тармақталған және тармақталмаған электр тізбектерінің схемаларын жинау.
2. Тұрақты кернеу желісіне кернеу және тоқ мәндерін қосып, тік және жанама әдіспен өлшеулер жүргізу. Реостат тұтынатын қуатты өлшеу.
3. Тәжірибелік берілгендермен қуат балансын тексеру.
Жұмысты орындауға нұсқау
Зертханалық жұмысты орындау үшін тармақталған және тармақталмаған электр тізбектерінің схемаларын жинау қажет (сур.3.4, 3.5., 3.6).
Сурет 3.4 Тоқ қабылдауыштарын тізбектей жалғағандағы электр тізбектерін зерттеу схемасы
Сурет 3.5 Тоқ қабылдауыштарын параллель жалғағандағы электр тізбектерін зерттеу схемасы
Сурет 3.6 Аралас типті тізбекті зерттеу схемасы
Кернеу және кедергі көздерінің мәндері өз бетінше алынады. Ұсынылатын интервал: кернеу – 100…1000 В, реостат кедергісі – 50…500 Ом.
Тізбекті жинақтағаннан кейін тәжірибе жүргізуді бастайды. Кернеу мен тоқтың тура және жанама әдіспен есептелген нәтижелері 3.1, 3.2, 3.3 кестелеріне енгізіледі.
Кесте 3.1 – Тоқ қабылдауыштарын тізбектей жалғағандағы электр тізбектерін есептеу мен өлшеулерінің нәтижесі
Бекітілген
|
Әдіс
|
Тәжірибе нәтижесі
|
Е
|
R1
|
R2
|
R3
|
I
|
U1
|
U2
|
U3
|
Rэкв
|
P
|
|
|
|
|
тура
|
|
|
|
|
-
|
-
|
|
|
|
|
жанама
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тура
|
|
|
|
|
-
|
-
|
|
|
|
|
жанама
|
|
|
|
|
|
|
Кесте 3.2 – Тоқ қабылдауыштарын параллель жалғағандағы электр тізбектерін есептеу мен өлшеулерінің нәтижесі
Бекітілген
|
Әдіс
|
Тәжірибе нәтижесі
|
Е
|
R1
|
R2
|
R3
|
I
|
I1
|
I2
|
I3
|
Rэкв
|
P
|
|
|
|
|
тура
|
|
|
|
|
-
|
-
|
|
|
|
|
жанама
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тура
|
|
|
|
|
-
|
-
|
|
|
|
|
жанама
|
|
|
|
|
|
|
Кесте 3.3 – Пассивті элементтерді аралас жалғағандағы тізбектерді есептеу мен өлшеулер нәтижесі
Бекітілген
|
Әдіс
|
Тәжірибе нәтижесі
|
Е
|
R1
|
R2
|
R3
|
I1
|
I2
|
I3
|
U1
|
U2
|
U3
|
Rэкв
|
P
|
|
|
|
|
тура
|
|
|
|
|
|
|
-
|
-
|
|
|
|
|
жанама
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тура
|
|
|
|
|
|
|
-
|
-
|
|
|
|
|
жанама
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тізбектегі тоқ пен кернеуді жанама әдіспен анықтағанда Ом заңын қолданады:
.
Тізбектің эквивалентті кедергісі мына формуламен анықталады .
Тізбектегі қуат I және U туындысы ретінде анықталады, яғни .
Қуат балансын тәжірибелік тексеру нәтижесі әр тізбек үшін кесте түрінде көрсетіледі (кесте 3.4), ондағы:
- қуат;
- жүктемемен тұтынатын қуат;
- қуат балансын тексергендегі қателік.
Кесте 3.4 – Қуат балансын тәжірибелік тексеру
-
EWB программасында жұмыс барысы :
1) Берілген схемаға сәйкес пиктограмма қатарынан элементтерді таңдап, бір-бірімен жалғап, номиналдарын қойып шығу керек (зерт.жұм. №1,2 қара). Виртуальды тәжірибелер үшін электр тізбектерінің схемалары 3.4, 3.5, 3.6 суреттерінде келтірілген.
Бақылау сұрақтары
1. Электр тізбегінің контуры, түйіні және тармағы деп нені атайды?
2 Резисторлар аралас жалғанған тізбектің эквиваленттік кедергісі неге тең?
3. Резисторлар тізбектей жалғанған тізбектің эквиваленттік кедергісі неге тең?
4. Резисторлар параллель жалғанған тізбектің эквиваленттік кедергісі неге тең?
5. Резисторлар тізбектей жалғанғандағы қуатты анықтайтын формулаларды жаз.
6. Резисторлар параллель жалғанғандағы қуатты анықтайтын формулаларды жаз.
Достарыңызбен бөлісу: |