1 Жақ асты және тіл асты бұлшықеттер орналасқан
жүктеу/скачать 465,64 Kb.
|
|
58. Ауыз қуысының түбінің жалпы сипаттамасы, шекаралары, бұлшық еттері. Қанайналымы, веналық ағысы және нервтендірілуінің ерекшеліктері. Ауыз қуысының түбі ең нәзік жерлердің бірі болып табылады, өйткені ол толығымен жұмсақ тіндерден тұрады, сондықтан сүйек тіректері жоқ. Ауыз қуысының түбі тілдің алдыңғы және бүйірінде, төменгі жақтың қызыл иектерінің арасында орналасқан шырышты аймақ. Бұл шырышты қабаттың астында ауыз қуысының бұлшықет түбін құрайтын тіластылық сілекей бездері мен бұлшықеттері орналасқан. Басқаша айтқанда: ауыз қуысының түбін төменгі жақ пен тіласты сүйегінің арасында орналасқан жұмсақ тіндер (бұлшықеттер, фассиялар, май талшықтары, бездер, тамырлар мен нервтер) құрайды. Төменгі бөлікті құрайтын негізгі бұлшықет- тіл асты бұлшықет (m. mylohyoideus). Ортаңғы сызықтағы оң және сол бұлшықеттер тігісті құрайды. Ауыздың түбін құрайтын бұлшықеттер арасында қабыну процестерінің таралуында маңызды рөл атқаратын бірқатар бұлшықет аралық талшықты кеңістіктер бар. 1 Жақ асты және тіл асты бұлшықеттер орналасқан. Бүйірлік талшықты кеңістіктер немесе жақ-тілдік ойықтар келесі шекараларға ие:жоғарғы-ауыз қуысының түбінің шырышты қабаты; төменгі — жақ-тіл асты бұлшықеттің артқы бөлігі; сыртқы — төменгі жақ денесінің ішкі беті үлкен молярлар деңгейінде; ішкі — тіл түбірінің бұлшықеттері; артқы — сына тәрізді сүйектің бұлшықеттері; алдыңғы жағында жақ-тіл асты ойығы тіласты аймаққа еркін ашылады. Жақ-тіл ойығы тіласты аймақтың бөлігі болып табылады. Ойықтың шырышты қабығының астында гипоглоссальды сілекей безі орналасқан. Бездің жоғарғы шеті ауыз қуысының түбінің шырышты қабатының астында орналасқан 2екі иек-тіл бұлшықеттері арасындағы жұпталмаған ішкі бұлшықет аралық. 59. Ортаңғы бұлшық ет аралық және аралық бұлшық ет аралық клетчаткалық кеңістіктің (ішкі және сыртқы бұлшық ет аралық клетчаткалық кеңістіктің) клиникалық анатомиясы: шекаралары, құрамы, оперативті ашу жолдары. 60. Бүйір клетчаткалық кеңістіктің (тіл асты және тәл-жақ наушығы клетчаткалық кеңістіктің) клиникалық анатомиясы: шекаралары, құрамы, оперативті ашу жолдары. 61. Төменгі жақасты үшбұрыштарының клиникалық анатомиясы: шекаралары, сыртқы белгілері, құрамы, қабаттық құрылысы, оперативті ашу жолдары. 62. Иек асты үшбұрыштарының клиникалық анатомиясы: шекаралары, сыртқы белгілері, құрамы, қабаттық құрылысы, оперативті ашу жолдары. Иекасты ушбурышы аймагында тері, теріасты шел, m.platysma myoideus-пен бірге беткей шандыр кабаттарын ажыратады. Екі беткей бұлшықеттерінің талшықтары бұл жерде айқасады. Тереңіректе екінші шаңдыр орналасады. Егер оны ашса, шел кабаты мен m.digastricus-тын алдынты карыншасы көрінеді. Онда иектен, төменгі еріннен, ауыз қуысынан лимфа жинайтын лимфа түйіндері орналасқан. Одан кейін үшінші шандырмен жабылған m. Mylohyoideus жатады. Ортаңғы сызық бойынша бұлшықеттін тармақтары дәнекер тінмен қосылады. Осы бұлшықет үстінде тіл асты бұлшықеті болады. A. lingualis баганасы m.geniohyoideus-тін сыртында жатады. Іріндеген жағдайда сақ болу керек. 63. Н.И. Пирогов үшбұрышының клиникалық анатомиясы, шекаралары, сыртқы белгілері, қабаттық құрылысы, практикалық маңызы, қолданылуы. Пироговтың үшбұрышы тілдік артерияға (a. lingualis) жеткенде ішкі бағыттаушы ретінде қолданылады. Шекаралары: Жоғарыдан: тіл асты нерві, төменнен аралық қос қарыншалы сіңірлі бұлшықеттер, алдынан: жақ тіласты бұлшықеті 64. Жақ астылық сілекей безі және оның шығару өзегінің клиникалық-анатомиялық сипаттамасы. Төменгі жақ асты сілекей безі эллипсоидты түзіліске ұқсайды және жақ асты үшбұрышында (латынша fossa submandibularis) жатады. Жақ асты безінің массасы 13-16 г. Сыртынан мойын фассиясының беткі пластинкасы мен терісі жақ асты безімен түйіседі. Бездің медиальды беті біз тілдік пен тіласты бұлшықеттеріне іргелес. Бездің жоғарғы бөлігі төменгі жақ денесінің ішкі бетінде төменгі жақтық шұңқырға жанасады, ал төменнен оның төменгі жиегінің астынан шығады. Алдында бездің кішкене өсіндісі жоғарғы жақсүйек бұлшықетінің артқы жиегімен жанасады. Бүйір беті бет артериясы мен венаға іргелес, сонымен қатар лимфа асты жақ асты түйіндеріне іргелес. Безден біршама қалың шығаратын түтік шығады - Вартон каналы,ол ауыз қуысының төменгі жағында орналасқан және тілдің френулумына жақын орналасқан сопақшаның жоғарғы жағында кішкене тесікпен ашылады. Төменгі жақ асты сілекей безі афферентті және эфферентті иннервацияны алады. Афференттік: тілдік тармақтар (лат. rr. linguales) тіл нервінен, төменгі жақ нервінің бір тармағы) - үшкіл нервтің соңғы тармағы Эфферентті симпатикалық және парасимпатикалық: Төменгі жақ асты безі сыртқы ұйқы артериясының тармағы болып табылатын бет артериясының безді тармақтары арқылы қанмен қамтамасыз етіледі. Вена қаны жақ асты венасы (лат. v. submandibularis) арқылы бет венасына - ішкі мойын венасының тармағына ағады . Бездің негізгі қызметі - сілекей бөлу. Төменгі жақ асты безі шырышты және серозды (ақуыз) секрециялары бар сілекей бөледі. 65. Тіл астылық сілекей безі және оның шығару өзегінің клиникалық-анатомиялық сипаттамасы. Тіл асты сілекей бездері «үлкен» сілекей бездерінің ішіндегі ең кішісі. Бір бездің массасы шамамен 5 г.Бездердің пішіні жалпақ-сопақша. Бұл секрецияның негізінен шырышты түрі бар күрделі альвеолярлы-құбырлы без.Без бірден ауыз түбінің шырышты қабатының астында, тілдің екі жағында, жоғарғы жақсүйек бұлшықетінің жоғарғы бетінде орналасқан. Төменгі жақтың денесінің ішкі бетімен латеральды түрде тіл асты шұңқыр аймағында жанасады. Медиальды иек тіл асты бұлшықетке, тіл асты тіл бұлшықетке, тіласты бұлшықетіне іргелес. Тіл асты бездерінің әрқайсысынан үлкен тіл асты түтігі шығады, ол не тіл асты сопақшасында бөлек ашылады, не жақ асты безінің шығару өзегі бар бір ортақ саңылау. Сонымен қатар, тіл асты бездерінен көптеген ұсақ түтіктер шығады, олардың көпшілігі тіл асты қыртысында ашылады. Иннервация: секреторлы парасимпатикалық –(бет нерві); симпатикалық – сыртқы ұйқы түйіні Қанмен қамтамасыз ету: тіл асты артерия, иек асты артерия. Венаның шығуы: тіл асты веналары. Лимфа ағыны: төменгі жақтық және латеральды терең мойын түйіндері. Сілекей бездерінің негізгі қызметі сілекей бөлу болып табылады. Тіл асты бездері құрамында серозды (ақуыз) құпиясы бар сілекей бөледі. Ол құлақ маңы және жақ асты бездерінің сілекейіне қарағанда муцинге бай, сілтілі реакциясы айқын және фосфатаза белсенділігі жоғары.[ 66. Ауыз қуысының түбі клетчаткалық кеңістіктерден іріңді-қабыну процестерінің таралу жолдары. Ауыз түбінің бұлшықет аралық және фасциальды жасушалық кеңістіктері тұйық емес, сондықтан іріңді процестер бір кеңістіктен екіншісіне, тіл асты аймақта да, жұтқыншақ маңы кеңістікте де еркін таралады. Таралу жолдары ретінде тек бұлшықеттер арасындағы саңылаулар ғана емес, сонымен қатар тамырлар мен нервтердің айналасындағы талшықтар да қызмет ете алады. Ауыз түбінің бүйір жасушалық кеңістіктерінен (жақ-тілдік ойықтар) ірің таралуы мүмкін: 1) беттің терең аймағына, тіл нерві бойымен; 2) жұтқыншақ маңы кеңістікте біз -тілді бұлшықет және тілжұтқыншақ жүйке бойында; 3) жақ асты аймағында, жақ асты безінің тұсында, оның өзегі немесе алдыңғы өсіндісі бойымен, жоғарғы жақсүйек асты және тіл асты бұлшықеттерінің артқы жиегі арасындағы саңылау арқылы; Ауыз қуысының төменгі бөлігінен лимфа ағыны терең жатыр мойны түйіндеріне, сонымен қатар жоғарғы жақсүйек бұлшықеттерінің төменгі бетінде орналасқан лимфа түйіндеріне, ас қорыту бұлшықеттерінің алдыңғы қарындары арасында жүзеге асырылады. Мұнда майлы тіндердің арасында иекасты лимфа түйіндері орналасады. Бұл түйіндер жиі иек аймағының аденофлегмонасы мен ауыз түбінің флегмонасының (Людвиг стенокардиясының) дамуының бастапқы нүктесі болып табылады. Инфекцияның тістен төменгі жаққа өтуі төменгі жақ каналынан өтетін артерияларды қысатын инфильтраттың дамуына әкелуі мүмкін (a. alveolaris inferior). Бұл төменгі жақтың күрт нашар тамақтануына, сүйек аймағының некрозына және остеомиелиттің дамуына әкеледі. Төменгі альвеолярлы нервтің қысылуы нәтижесінде оның өткізгіштігінің бұзылуына, қызыл иектің жартысының, төменгі еріннің жартысының және иектің жартысының анестезиясының пайда болуына әкеледі. Альвеолярлы доғаның тілдік пластинкасының бұзылуымен ірің жасушааралық кеңістіктерге немесе жақ аралық аймаққа (жетінші немесе сегізінші тістер) немесе ауыз қуысының түбіне өтеді. Кариозды тістер ауру тістің өткір жиегімен зақымдалған болса, тілдің абсцессінің пайда болу қаупін де тудырады. Тілдің абсцесстері көбінесе оның бүйір бөлімдерінде (margo lateralis) немесе түбірде (radix linguae) локализацияланады. Тілдің түбірі аймағында іріңді қабынудың дамуы әсіресе қауіпті, өйткені көмейдің анатомиялық жақындығына байланысты оның ісінуі мүмкін. Нәтижесінде науқас асфиксиядан өлуі мүмкін. Көбінесе төменгі жақтың жарақаттарымен тіл артериясы да зақымдалады. Бірақ кейде объективті себептерге байланысты оны жараға таңу мүмкін емес. Содан кейін сіз сыртқы ұйқы артериясына лигатураны қолдануға болады, оған мойынның каротид үшбұрышына қол жеткізуге болады, онда оны тек фассия және тері астындағы бұлшықет жауып тұрады. 67. Сыртқы мұрынның топографо- анатомиялық сипаттамасы. Сыртқы мұрынның арқасы(дорсум наси( мұрын түбірі (радикс наси) және мұрын ұшы (апекс наси) тұрады. Сыртқы мұрын қан тамырларға өте бай. Артериялық жүйе екі негізден шығады arteria carotis interna еt extrnus. Сыртқы мұрынның қаңқасы сүйекті және шеміршекті құрылымнан тұрады. Мұрын қаңқасының құрылуында екі мұрын сүйегі, үстіңгі жақ сүйек, торлы сүйектің перпендикулярлы пластинкасы және маңдай сүйегінің төменгі жиегі қатысады. Мұндай ерекшелік мұрындада бар. Мұрын сүйектері негізі бір бірімен орта сызықпен қосылады. Мұрын сүйектерінің латералді бөлігі көптеген тамырлар өтетін тесіктері бар жұқа пластинкадан тұрады. Шеміршек мұрынға арнайы пішін береді. Торлы сүйегінің перпендикулярлы пластинкасымен мұрын пердесінің төртбұрышты шеміршегі бірігеді. Мұрынның сүйекті шеміршекті негізіг сүйек тысымен жабылады. Тері мен сүйек тысы немесе шеміршек тысы арасында шамалы тері асты шелі бар. Ол терінің сүйекті-шеміршекті қаңқадан ажыратуға көмектеседі. Мұрын түбіндегі тері жұқа және қозғалмалы. Мұрынның ұшы мен қанатының терісі қалың. Сыртқы мұрынды қанмен қамтамасыз ету бет артериясының тармақтары арқылы жүзеге асады. Сезімтал иннервациясы үшкіл нервтің бірінші тармағы арқылы жүзеге асырылады. 68. Мұрын қуысының топографо- анатомиялық сипаттамасы. Мұрын кусын cavum nasi, сыртынан мұрын калканы жауып жатады. Онын келесі 6 кабыргасын ажыратамыз: алдынгы, арткы, жогары, томенгі, ішкі, және сырткы. 1. Мурын кусынын, алдынгы кабыргасы-сырткы мурыннан nasus externus және танау тесігінен тузіледі. 2. Мурыннын арткы кабыргасы - жуткыншак пен екі тесік аркылы - хоанамен ( choanae) катынасады. 3. Жогары кабыргасы-lamina cribrasae assis ethmaidalis-пен шектеледі, ол әтеш айдаршыты crista galli буйірлерінде орналасқан. 4. Мурын куыснын томенгі кабыргасы-бул кабырга катты және жумсак тандай болып бөлінеді, palatum durum et palatum molle. 5. Мурын куысынын сырткы кабыргасында мурыннын үш шеміршегі және солардын арасында орналаскан үш мурын жолдары бар. жүктеу/скачать 465,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|