1 Жауапты хатшы

         
1           
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Жауапты хатшы: 
СЕРІКБАЕВ -  Қызылорда 
 
 облысы 
 
 бойынша 
 
 ПҚ БАИ 
 
 директорының 
 
оқу-әдістемелік жұмыстары жӛніндегі орынбасары, т.ғ.к. 
 
Редакциялық алқа: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ХАБАРШЫ
 
 
№
4 (42
) 2014 жыл
 
 
Қызылорда облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін 
арттыру институтының (ПҚ БАИ) тоқсан сайын жарық көретiн 
 
ғылыми
-
әдістемелік журналы
 
 
Бас редакторы 
 
ЕЛЕУСІНОВ 
Бауыржан Тәжімағанбетҧлы 
Қызылорда  облысы  бойынша  ПҚ  БАИ 
директоры, ф.-м.ғ.к, профессор 
 
 
 
 
 
Журнал  Қазақстан  Республикасының 
Мәдениет,  ақпарат  және  қоғамдық 
келiсiм  министрлiгiне  2002  жылдың              
27  қарашасында  тiркелiп,  №3405  “Ж” 
куәлiгi берiлдi. 
 
 
 
 
 
Мекен-жайы:  
467001, Қызылорда қаласы,  
Әйтеке би кӛшесi, 2 
тел/факс (7242) 27-76-51; 
е-mail: ipkit_korda2004@mail.ru 
http:// orleu-korda.kz 
 
 
 
 
 
Журнал  материалдары  институттың 
«Қоғаммен  байланыс  және  баспа 
қызметі» бӛлімінде беттеліп, басылды. 
Таралымы 500 дана. 
Кӛлемi 26 баспа табақ. 
 
 
 
 
 
Дизайнері: ЖАНДИЛАЕВА 
Нҧргҥл 
 
 
БАЙҚАДАМОВ  
Наурызбай 
 
 
БАЙНАЗАРОВА 
Райкҥл 
 
 
 
ШЕРМАҒАНБЕТ 
Мейрамбек  
 
 
 
АРАЛБАЕВ  
Марат 
 
БАЙДІЛДАЕВ  
Шыналы 
 
ҚОЖАМБЕРЛИЕВ 
Баймырза 
 
 
 
НҦРМАХАНОВ  
Нҧрлан 
 
 
АБДУЛЛАЕВА 
Балзия 
 
 
ДҤРМАНОВ 
Бақдәулет 
 
 
ҚҦЛЖАНОВА 
Айдана 
 
-  Қызылорда  облыстық  білім  басқармасының 
бастығы, тарих ғылымдарының кандидаты 
 
 
-  Қызылорда  облыстық  білім  және  ғылым 
қызметкерлерінің 
кәсіподақ 
комитетінің 
тӛрайымы 
 
 
- 
Қызылорда 
облысы 
бойынша 
білім 
саласындағы 
бақылау 
департаментінің 
директоры  
 
 
- Қызылорда қалалық білім бӛлімінің бастығы 
 
 
- Ардагер-ұстаз 
 
 
- 
«Ӛрлеу» 
БАҰО» 
АҚ 
филиалы            
Қызылорда  облысы  бойынша  ПҚ  БАИ      
кафедра меңгерушісі, ф.ғ.д., профессор 
 
 
-  «Ұстаз  мәртебесі»  газетінің  бас  редакторы, 
филология ғылымдарының кандидаты 
 
 
-  №4  облыстық  дарынды  балалар  мектеп-
интернатының директоры 
 
 
-  Облыстық  оқу  орталығының  кәсіптік  білім 
бӛлімінің басшысы 
 
 
- «Хабаршы» журналының редакторы 
 
 

         
2           
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

         
3           
МАЗМҦНЫ 
 
Ғалымдар мінбері 
 
1.
 
 
М.Матаев, Б.Қожамберлиев. Тәуелсіздік – тұғырымыз ........................................................ 
3 
2.
 
 
Б.Елеусінов. Ұлағатты ұстаз жайлы ой ...................................................................................... 
7 
3.
 
 
С.Серікбаев. Темірбек Жүргеновтің Қазақстан мәдениетіне қосқан үлесі ............................ 
10 
4.
 
 
К.Шарифзянова,  Ю.Штретер.  Проектная  деятельность  –  как  эффективное  средство 
развития  профессиональных  компетенций  педагогов  в  условиях  модульной  системы 
повышения квалификации ........................................................................................................... 
 
 
14 
5.
 
 
Г.Жаксылыкова. От мониторинговых исследований до исследования в действии .............. 
17 
6.
 
 
Р.Наурызбаева. Шығармашыл оқушы, шығармашыл ұстаз, шығармашыл ұжым ................ 
20 
 
Білім берудегі тәжірибе сынақ жұмыстары 
 
7.
 
 
Г.Жаксылыкова. Роль инновационной образовательной модели, интегрирующей лучший 
международный опыт ................................................................................................................... 
 
27 
 
Білім берудегі жаңа технологиялар 
 
8.
 
 
С.Құсейнов.  Шағын  жинақты  мектептің  оқу-тәрбие  үрдісіндегі  инновациялық                     
әдіс-тәсілдерді ендірудің маңызы ............................................................................................... 
 
31 
 
Мұғалім іс-тәжірибесінен 
 
9.
 
 
У.Есмаганбетова.  Сапалы  білім  беру:  мектеп  тәжірибесіндегі  сындарлы  оқытудың 
тиімділігі ........................................................................................................................................ 
 
35 
10.
 
 
О.Маханбетов. Мұғалімнің кәсіби дамуы – құзырлы оқытудың негізгі шарты ................... 
38 
11.
 
 
М.Аскарова. Развитие диалогического подхода в преподавании иностранных языков ....... 
42 
12.
 
 
Ж.Жубауова. Химия пәнін оқытудағы түйінді құзыреттілікті қалыптастыру жолдары ....... 
47 
13.
 
 
Ә.Қожантова.  Қазақстан  Республикасы  педагог  қызметкерлерінің  біліктілігін  арттыру 
деңгейлік курстарындағы мұғалімдердің ақпараттық мәдениеті ............................................ 
 
52 
14.
 
 
Р.Қасымханова. Дуальды оқыту – заман талабы...................................................................... 
55 
15.
 
 
Ж.Ахметова. Рухани-адамгершілік білім беруде Абайдың қара сӛздерінің маңызы .......... 
58 
16.
 
 
А.Нурекешова. Тұлға қасиеттері, дамуы және мамандық ....................................................... 
60 
17.
 
 
Қ.Есекеева.  Оқушыларды  диалогке  белсенді  қатыстыру  үшін  топтық  жұмысты 
ұйымдастыру ................................................................................................................................. 
 
64 
18.
 
 
Г.Абдықалықова.  Сыныптан  тыс  шаралар  арқылы  жалпыадамзаттық  құндылықтарды 
дамыту ........................................................................................................................................... 
 
67 
19.
 
 
Г.Прмагамбетова. Жеке тұлғаның қалыптасуына әсер ететін факторлар ............................ 
70 
20.
 
 
Н.Төлегенова.  Тұлғаның  әлеуметтік  құзырлылығын  қалыптастыру  –  оқу  үдерісіндегі 
оқушының субъективті ұстанымының қажетті шарты ............................................................. 
 
76 
21.
 
 
Е.Атабаев.  Мектеп  оқушыларымен  ұлттық  ойындарды  жүргізуде  жаңа  педагогикалық 
инновациялық технологияны қолдану ....................................................................................... 
 
79 
22.
 
 
Г.Прмағанбетова.  Ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  қолдана  отырып, 
оқушылардың қызығушылықтарын арттыру ............................................................................. 
 
86 
23.
 
 
Ш.Қ.Қожахат,  Б.А.Досжанов.  ХХІ  ғасырдың  жаңа  парадигмасы  ретінде  танылған 
Smart технологиясы ...................................................................................................................... 
 
89 
24.
 
 
А.Избасова.  Внедрение  инновационных  методов  преподавания  и  обучения                            
в школе-лицее №5 ......................................................................................................................... 
 
93 
25.
 
 
К.Тілепов. Мектепті басқару және білім сапасын арттырудың ерекшеліктері ...................... 
97 
26.
 
 
Л.Әбдіхалықова.  Жаңаша  оқытудағы  Кембридж  әдіс-тәсілдерінің  теориялық 
ерекшеліктері ................................................................................................................................ 
 
100 
 

         
4           
 
27.
 
 
М.Ибадуллаева.  Бастауыш  сынып  оқушыларының  танымдық  қабілетін  дамыту  арқылы 
ақпараттық құзыреттіліктерін арттыру ...................................................................................... 
 
103 
28.
 
 
А.Байымбетова. Мұғалімнің оқыту әдістеріндегі жаңаша кӛзқарас .....................................  106 
29.
 
 
Ж.Күзембаева. Оқушылардың шығармашылығын дамытуда оқу процесінің маңызы ........  110 
30.
 
 
С.Сарсенбаева.  Кӛру  қабілеті  бұзылған  балалардың  қоршаған  ортаны  қабылдау 
ерекшеліктері ................................................................................................................................ 
 
114 
31.
 
 
Г.Бермағанбетқызы. Тәрбие ӛнері мен тәрбиелеу технологиясы .........................................  118 
32.
 
 
Д.Абдрахманова. Сыни тұрғыдан ойлау – сыналған ойлау емес, шыңдалған ойлау ............  121 
33.
 
 
А.Оналбаева. Тәуелсіздік – басымызға қонған құс ..................................................................  123 
34.
 
 
Г.Әуезова. Оқушының оқуға деген қызығушылығын арттыру ...............................................  127 
35.
 
 
Л.Кунарова. В мастерстве учителя – успех ученика ................................................................  131 
36.
 
 
С.Шумекеева.  Эффективность  применения  модуля  «Новые  подходы  в  преподавании 
обучении» ...................................................................................................................................... 
 
133 
37.
 
 
Ж.Ақбергенова.  Мектеп  пен  отбасының  ӛзара  әрекеттестігі  –  баланы  тәрбиелеу  мен 
дамытудың әлеуметтік-мәдени ортасы ...................................................................................... 
 
136 
38.
 
 
Б.Ибраев.  Ӛндірістік  оқыту  сабақтарында  кәсіптік  дербестік  пен  шығармашылық 
қызметті қалыптастыру ................................................................................................................ 
 
140 
39.
 
 
М.Нұғманова. Ағылшын тілі пәні мұғалімдерінің кәсіби құзырлығын арттыру ..................  147 
40.
 
 
М.Рауан, М.Есімова. Басапа ишан жайлы .................................................................................  151 
41.
 
 
Н.Ундреева.  Оқыту  мен  оқуда  ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды 
пайдалану ...................................................................................................................................... 
 
154 
42.
 
 
С.Асқарова. 
Физика 
пәнінде 
ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларды 
қолданудың тиімділігі .................................................................................................................. 
 
159 
43.
 
 
У.Жарылкасынова. Кӛшбасшылық пен басқару оқу үдерісінде .............................................  163 
44.
 
 
Н.Байназарова. Специфика преподавания английского языка в начальной школе .............  167 
45.
 
 
Қ.Сәрсенбаева.  Оқушылардың  жазу  сауаттылығын  қалыптастыру  және  жазба  жұмыс 
дәптерлерін тексерудегі оңтайлы әдістер .................................................................................. 
 
172 
46.
 
 
Г.Нұрпейісова.  «Оқытудың  үш  ӛлшемді  әдістемелік  жүйесі»  педагогикалық 
технологиясын химия сабақтарында пайдаланудың тиімділігі ............................................... 
 
176 
47.
 
 
А.Убаев.  Алғашқы  әскери  дайындық  сабағында  оқушыны  патриоттық  отансүйгіштік 
рухында тәрбиелеу ....................................................................................................................... 
 
179 
48.
 
 
Ж.Басығараев.  Информатика  сабағында  оқушылардың  танымдық  белсенділігін               
арттыру .......................................................................................................................................... 
 
181 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

         
9           
ТӘУЕЛСІЗДІК – ТҦҒЫРЫМЫЗ 
 
 
Мұстафа Матаев
1
, Баймырза Қожамберлиев
2
 
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті, профессор, академик
1
, 
«Ӛрлеу» БАҰО» АҚ филиалы ҚОБ ПҚ БАИ, ф.ғ.д., профессор
2
 
 
 
Қазақ 
халқының 
болмысында 
айрықша  орын  алатын  ұғым  бар:  бұл 
тәуелсіздік  ұғымы,  сан  ұрпақ  аңсаған 
тәуелсіздік  адамзат  баласының  болмы-
сында  ерекше  орын  алатын  қасиетті, 
қадірлі  ұғым  болып  табылады.  Тәуел-
сіздік  жылдарында  біз  жоғалтқанымыз-
ды  түгендеп,  мемлекеттігімізді  қалып-
тастырдық, 
әлемдік 
қауымдастық 
мойындаған  елдердің  біріне  айналдық. 
Қазақ  халқы  қай  заманда,  қандай  жағ-
дайда болмасын ӛз болмысының азатты-
ғын  ӛз  ӛмірінен  артық  қойған  халық. 
Сондықтан,  қазақ  елінің  дүниетаным-
дық түсінігі әрқашан және әр кезде азат-
тық, тәуелсіздік ұғымдарымен астарласа 
жатады.  Себебі,  қазақ  халқы  ӛз  ұлтын, 
ӛз  жерін  қасиетті  санаған.  Шындығын 
алып  қарасақ,  жер  бетіндегі  тіршілік 
иесі  еркіндік үшін жаратылған. Ӛсімдік 
екеш ӛсімдік те қалағанынша ӛркен жа-
йып,  ӛз  қуаты  жеткенше  күнге  қарай 
бой созуға ұмтылады. Жан-жануар атау-
лының  да  аңсары  сол.  Ал,  адам  ше? 
Шыр етіп дүние есігін ашқаннан бастап, 
құндақтауға кӛнбей, еркіндікке талпын-
ған  тірі  пенде  қашан  жер  қойнына 
кіргенше  ӛз  мүддесі  жолында  тырмы-
сып,  тырбанып  ӛтпей  ме?  Тіпті,  нағыз 
тәубешіл де тӛзімді кісінің жан сарайы-
на  үңіліп  қарасаңыз,  оның  да  кӛкірегі 
еркіндікке бұлқынған арман мен мұрат-
қа  толы.  Шыққан  тегі  мен  ӛскен  тари-
хының,  әдет-ғұрпы  мен  мінез-құлқы-
ның, табиғи ортасы, шаруашылығының, 
ұлттық  ойлауы  мен  тілінің,  дүниетаны-
мының  тығыз  байланысы  бір  ұлт  етіп 
ұйытқан  кез  келген  халық  ғұмыр  бойы 
азат  және  тәуелсіз  ел  болуды  аңсаған. 
Жұмыр жер бетінен, адамзат тарихынан 
ӛзіне  лайықты  орнын  алуды  армандап 
ӛтеді.  Арманнан  айырылған,  сенім  мен 
мұратын  жоғалтқан  адам  да,  халық  та, 
мемлекет  те  дара  тұлғалық  қасиетінен 
айырылып, азып-тозып, ақырында жоға-
лып  бітеді.  Үш  ғасыр  бойы  бодандық 
бұғауында  тұншыққан  қазақ  халқының 
қайтадан  ұлттық  идеяны  ту  етіп  дербес 
мемлекетін  орнатып,  аз  уақыттың  ішін-
де  тӛрткүл  дүниеге  танылуына  жеткіз-
ген  қандай  ұлы  күш  еді  деп  таң  қала-
тындар  болса,  сол  ұлы  күш  –  ғасырлар 
бойы  халқымыз  кӛкірегінен  ӛшпеген 
ұлттық  намыс  пен  азаттық  рухы  дер 
едік.  Сонау  кӛк  түріктер  заманында 
айбынымен жарты әлемді ықтырған жа-
уынгер  халықтың  тікелей  мұрагерлері 
кейін  адамзат  кӛшінің  соңына  сырғып, 
бодандық  қамытын  мойнына  киеді  деп 
кім ойлаған? Бұл бәлкім, кезінде ертең-
гі  болашағын  парасатпен  бағамдай  ал-
май,  қауіп-қатерді  елең  қылмай,  ӛзге 
жұрт  жаппай  меңгеріп  жатқан  жаңалық 
атаулыны  кӛзіне  ілмей,  астамсыған  тә-
каппарлығымыздың  жазасы  болар.  Бұл, 
бәлкім,  адамзат  дамуының  ұлан-асыр 
кезеңіндегі  ӛн  бойында  кӛшбасшылық 
тізгінін алма-кезек қолына алған халық-
тарды  дүркін-дүркін  сынға  алып,  ділі 
мен  тілінің,  рухы  мен  тӛзімінің  берік-
тігін  тексеріп  отыратын  тарих  заңы  бо-
лар.  Қалай  болғанда  да,  бір  кезде  ат 
тұяғы  жетер  маңдағы  жұртты  айбы-
нымен  сескендіріп,  Еуразия  құрлығы-
ның  орталығын  емін-еркін  иемденген 
бостандық  сүйгіш  халқымыздың  сырт-
қы  және  ішкі  қайшылықтар  мен  жан-
жалдар шырмауынан  шыға алмай, ақыр 
соңында  бодандық  бұғауына  маталып 
тынғаны  ақиқат.  Ұлы  Абай  айтқандай, 
«Ӛз  еркіміз  ӛз  қолымыздан  кетіп»,  жат 
жұрттың  қабағына  жалтақтаған  үш 
ғасыр  бойы  тәуелділік  халқымыздың 
бірнеше  буын  ұрпағының  бойындағы 
тәуелсіз  елдік,  отаншылдық,  ұлтшыл-
дық рухын езіп-жаншып, дүниетанымы-
№4 (42) 2014 
Ғалымдар мінбері 
 
3 

         
3           
мыз  бен  тілімізді,  ділімізді  әртүрлі  қи-
тұрқы  идеологиялық  қисындар  қалы-
бына  салуға  тырысып  баққаны  ӛмір 
шындығы.  Бірақ,  халық  кӛкірегіндегі 
тәуелсіз  елдігін  қайта  орнатсақ  деген 
сенім  мен  үміт  ұшқыны  қоздап  жанып, 
ауық-ауық лап етіп белгі беріп қалатын. 
Әсіресе,  ХХ  ғасырдың  басында  қаулап 
ӛсіп  жетілген  демократиялық  ұлттық 
интеллигенция  шоғыры,  ұлттық  кәсіби 
саяси  және  интеллектуалдық  элита  ӛз 
халқының  мүддесі  мен  болашақ  дербес 
даму  бағдарын  айқындауға  бел  шеше 
кірісті.  Олардың  қатарында  Әлихан 
Бӛкейханов, 
Міржақып 
Дулатов, 
Мағжан Жұмабаев, Ахмет Байтұрсынов, 
Шәкәрім 
Құдайбердиев, 
Мұстафа 
Шоқай  және  тағы  басқа  қазақ  ұлтының 
зиялы азаматтары болды. 
Жан-жақты білімдарлық пен пара-
саттылықты,  саяси  күрестің  тәсілдері-
мен  қалыптасқан  жағдайды  шынайы 
бағалай білуді жетік меңгерген демокра-
тияшыл  қазақ  зиялыларының  бұл  тобы 
бұрынғы  ұлт-азаттық  кӛтерілістердің 
жалаң  қылышпен  зеңбіректің  аузына 
қарсы  шабатын  ақ-кӛз  бастаушылары-
нан  мүлде  ӛзгеше-тұғын.  Олар  туған 
халқының  кӛзін  ашып,  кӛмескі  тартқан 
рухын  оятып,  біліммен  қаруландырып, 
бірте-бірте  тәуелсіз  ел  болуға  жеткізу-
дің  қиын  да  болса,  ең  сенімді  жолын 
саналылықпен  таңдап  алды.  Осындай 
кәсіби  зиялылар  қаққан  тәуелсіздік 
қоңырауының  сарыны  ұрпақтан-ұрпақ-
қа  жалғасып,  бостандық  пен  тәуелсіз-
дікті,  азаттық  пен  дербес  дамуды  аңса-
ған азаматтар рухын шыңдаумен болды. 
Бізді бүгінгі тәуелсіз ел болуға жеткізіп, 
тәуелсіздігіміздің  жиырма  үш  жылды-
ғын  тойлағалы  отырғанымыз  да  –  сол 
рух.  Халық  жадында  жаңғырып,  оның 
күнделікті  ӛмірімен  астасып,  сабақта-
сып  отырмайтын  тарих  –  ол  ӛлі  тарих. 
Жансыз  тарих  жер  бетінен  жоғалған 
халықтарда  ғана  болады.  Бұрын  қазақ 
елінің  тарихы,  қазақ  халқының  жүріп 
ӛткен  ұлы  тарихи  жолы  құр  деректер 
тізбегі  түрінде  самарқау  баяндалып 
келсе,  бүгінгі  талап  басқаша.  Біз  осы 
тарихымызды  ұлттық  және  стратегия-
лық  мүдде  тұрғысынан,  халқымыздың 
ізгілікке,  елдікке  ұмтылуының  үздіксіз 
саяси  процесс  ретіндегі  ұлт-азаттық 
күрес  түріндегі  қасіретінен  сабақ  алып, 
жарқын  тұстарына  орынды  мақтана 
отырып,  қайта  жазып  отырмыз.  Осы 
орайда,  халқымыздың  қоғамдық-саяси 
ойы дамуының елеулі кезеңінің шежіре-
сі  іспетті  тәуелсіз  ел  тарихын  қайта  бір 
парақтап шығу бүгінгі бізге де, болашақ 
ұрпаққа да пайдалы болмақ. Сондықтан 
да  сонау  ХХ  ғасыр  басындағы  зиялы 
қауым  ұстанған  ұлттық  идея  бүгінгі 
күні  тәуелсіз  елімізде  «Мәңгілік  ел» 
идеясы,  тәуелсіздіктің  нұрлы  жолы 
ретінде іске асуда. 
Тәуелсіздік  Қазақстан  халқына  ең 
басты  игілік  –  еркін  ӛмір  сүру  азатты-
ғын берді. Нағыз қазақи ӛмір сүру үшін 
сол  ұлтқа  етене  жақын,  қаны  мен 
жанына  сіңіскен  ұлттық  ӛмір  салтын, 
қазақша ӛмір  дәстүрін,  ұлттық тәрбиені 
қалыптастыру  қажет.  Шын  мәнінде, 
қазақ  халқы  үшін  ӛмірдің  әлеуметтік-
философиялық  мән-мазмұн  дәл  осы 
ұғымға келіп тіреледі. Адамдардың нақ-
ты  қоғамдық  қатынастарда  қалыптаса-
тын ойлау жүйесі, ӛмір салтының руха-
ни  желісі,  әдет-ғұрыптары  мен  діни 
кӛзқарастары,  әсіресе,  олардың  сана-
сында  берік  орын  алған  ақпараттық 
ӛрістері  елдігіміздің  қалыптасуы  мен 
дамуына,  әрі  ӛзгеруіне  айрықша  зор 
ықпал  етеді.  Ізгілік  пен  рақымшылдық-
қа  ұмтылу  –  барша  адамның  бойында 
бар қасиет, бірақ, ізгілік пен рақымшыл-
дықтың  ӛзі  туа  біткеннен  болмайды, 
сондықтан оған адамдарды үйретіп, ұлт-
тық  үрдісте  тәрбиелеп,  оқытып  отыру 
қажет.  Ізгілікке,  адамгершілікке  қабі-
летті  жандардың  ішінде  оған  ӛз  құмар-
лығын  шектей  алатын  адамдар  ғана 
жете алады. Адамдар сезімдік түйсіктер 
арқылы алынған деректер негізінде зат-
тардың қасиеті мен сипаттарымен таны-
са, ақыл-ой арқылы осы алынған дерек-
тер  негізінде  жалпылылықтың  мәнін 
түсінуге  ұмтылады.  Сол  себепті,  адам 
ӛзін-ӛзі  үнемі  ұлттық  рухани  жағынан