А. Байтұрсынов. С. Көбеев. С. Бегалин. А. Байтұрсыновтың ұстаздық ғылыми еңбектерінің мәні
жүктеу/скачать 27,36 Kb.
|
|
А.Байтұрсынов. С.Көбеев.С.Бегалин. 1.А.Байтұрсыновтың ұстаздық ғылыми еңбектерінің мәні 2. С.Көбеевтің төл шығармалары – шағын әңгімелері мен өлеңдері. 3.С.Бегалин шығармашылығы. С.Көбеев көпшілік мысалдарын Кішіқұм ауылында мұғалім болып істеген кезінде аударған. Белгілі бір мысалдың аударылуына себеп болған жағдайлар да болған. Соның бірі — «Көлбақа мен Юпитер» мысалы. 1901 жылы ақын Ырғыз уезіндегі Толағай болысына қарайтын Кішіқұм дейтін жерге мұғалім болып барады. Он төрт шаршы метр шамасындай жер үйді мектеп етіп береді. Төбесіндегі жалғыз терезесінің көзі қарын, пеші жоқ, жер едені тегістелмеген, есігі орнатылмаған үй. «Жығылғанға жұдырық» дегендей осы үйге Ыбырай бай арық-тұрақ төлдерді енгізеді. Осы жағдайға байланысты Крыловтың «Көлбақа» мысалын аударады. Көлді тастап тауға шыққан бақа сусыз өлімші халге жетеді. Тау басын топан су басса екен деп тілейді. Юпитер көлбақаның ақылсыздығын сөгеді: «Одан да таудан түсіп аяңдасаң, Батпаққа болды уақыт сенің жетер». 1912 жылы «Үлгілі бала» жинағы жарық көреді. Ш.Ахметов «Үлгілі баланың» бірінші, екінші кітаптары шыққандығын жəне бірінші кітапқа 62 тақырыпқа жазылған, екінші кітапқа 32 тақырыпқа жазылған өлең, əңгімелерінің енгізілгенін жазады [4; 121]. Жазушы «Орындалған арман» мемуарлық шығармасында ««Үлгілі бала» хрестоматиясына Крыловтың өзім аударған мысалдарын кіргіздім, орыс классиктерінің балаларға арнап жазған қысқа əңгімелерін өзімшілеп қазақ тұрмысына лайықтап жаздым, сол сияқты қазақтың бай ауыз əдебиетін сұрыптап пайдаландым. Сонымен қатар бұл кітапқа табиғат туралы, оның əр алуан құбылыстары туралы, география, өсімдік, жануарлар туралы малұматтар беретін, балалардың ұғымына сыйымды жəне қызықты қысқа-қысқа əңгімелер, мысалдар кіргіздім. Əрбір əңгіменің соңына сұрақтар қойдым», —дейді. Ақын хрестоматияның екінші бөлімі жөнінде ештеңе жазбаған. «Үлгілі бала» «Мектепке шақыру» өлеңімен ашылады: Балалар, жиналыңыз мектепке ерте, Мəз болмай деген сөзге, мырза ерке, Бұл кезде өнерлі адам өрге шықты, Зат емес, надан кісі алар текке. Ертеңгі шақыруымен əтеш құстың, Халықтар кетіп жатыр егіндікке. Күн шығып, терезеге сəуле түсті, Тұрыңыз, жарамас тек уақыт өтсе. Ал С.Көбеевтің 1988 жылы «Жалын» баспасынан «Орындалған арман» деген атпен жарық көрген кітабында мысал саны 37 деп берілген. Осылардың арасында мысал есебінде ұсынылған «Жетімнің өлеңі» «ХХ ғасырдағы қазақ əдебиеті» атты хрестоматияда (1983) «Үлгілі бала» кітабынан алынған етіп көрсетілген. Академик С.Қирабаев С.Көбеевтің ««Үлгілі балаға» енген бірқатар төл шығармаларын жетім-жесірлердің аянышты тұрмысын көрсететін өлеңдер мен əңгімелер деп сипаттайды. жүктеу/скачать 27,36 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|