АҢдатпа 6-бет 5-бет
– Десе де, ішкі тәртіпке мойын
жүктеу/скачать 4,28 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қылмыстық атқару жүйесінің Алматы облысы бойынша департаментіне қарасты ЛА155/4 түзеу мекемесінде жазасын өтеп жатқан өнерлі
- Бағдат ӘБІШЕВ, Павлодар облысы ҚАЖД АП162/2 мекемесі
- – Талабы қанағаттандырылмаған сотталушының сот төрелігіне қайта жүгінуі үшін қанша мерзім керек
- – Әңгімеңізге рақмет! Пікірлескен Елеусіз МҰРАТ, «Заң газеті»
- – Сотталушының мінезқұлқы түзелгені қандай жағдайлармен өлшенеді
- – Тәуелсіздік мерекесіне орай жарияланған «Рақымшылық жасау туралы» заңға сәйкес, еліміз бойынша 30 мыңға жуық сотталушының алғаш
- ЖАЗАСЫН ӨТЕГЕНДЕРДІҢ
- Болат АМАНОВ, Қылмыстық атқару жүйесінің Алматы облысы бойынша департаментіне қарасты ЛА155/4 түзеу мекемесі бастығының тәрбие жұмыстары
– Десе де, ішкі тәртіпке мойын ұсынбайтындар да кездесіп қалатын шығар? – Ондай жағдайда тәртіп бұзған жазасын өтеушімен жеке жұмыстар жүргізіліп, мекеменің психологтары көмек көрсетеді. Әсіресе, алғаш рет қылмыс жасап, түзеу мекемесіне түскен адамның мұндай ортаға бейімделуі қиын болады. Ондай жан күйзелісін басынан кешіріп жүрген адамдармен
Жаңажылдық шараға «Үміт үйі» қоғамдық қорының жетекшісі И.Нұрқабаев пен суретші-безендірушісі К.Кузнецов, «Жартас Қазақстан» қоғамдық қорының Қылмыстың зардабын тартқаннан гөрі залал дың алдын алу жеңіл болатыны бәрімізге белгілі. Соған орай бүгінде кемшіліктің алдын алуға қатысты тетіктер жан-жақты ойлас- тырылуда. Мемлекеттегі пенитенциарлық жүйе де жүргізіліп жатқан реформалар саланы бүкіл әлемдік стандарттарға сәйкестендіруді, сотталғандармен қарым-қатынасты жетілдіруді, түрмедегі халықтың санын азайтуды, бас бостандығыннан айырмау жазаларын көбірек қолдануды, соның ішінде, сотталған азамат- тарды қоғамға қайта бейімдеу мен үйрету үшін бірқатар үлкен жобалардың бағытын ұлғайтуды көздейді. Әрине, бұл жобалар арнайы күш пен шығынды талап етеді. Дегенмен, шығындардың берер нәтижесі мол, өйткені кеткен қаржы желге ұшпай ды, олар көздеген нысанына дәл тиіп, сотталған азаматты қоғамға толық- қанды азамат ретінде қайта оралуға көп септігін тигізеді. Сол себепті, өткізіліп жатқан шаралар Қазақстан қауымы денсаулығының, қауіпсіздігінің, құқығы мен бостандығының кепілі болып табылады. Жазасын өтеп шыққан азаматтарға көмек қолын соза отырып, яғни, оларды жұмыс пен қамтып, жаңа мамандық иесі атануына, баспа- налы болуына көмектесу арқылы қылмыстың қайталануын болдырмау көзделеді. Темір торға арбалған жандардың 80 пайызының дені 18- ден 35 жасқа дейінгі жастар, бұлардың көбіне дұрыс бағдар беріп, жаңа өмір бастауына бүкіл қоғам болып атсалыссақ, келер пайда көп күттірмес еді. Сондықтан да, сотталған азаматтарды қайта әлеуметтіндіруде жұмсалған қаржы-қаражаттың мемлекетімізге тигізер пайдасы мол. ҚАЖ мекемелерінде сотталған азаматты босату және қоғамға дайындаумен еңбекпен және тұрмыспен қамту инспекторы айна лыса- ды. Сотталған азамат мекемеге келген уақыттан бастап онымен тығыз байланыс орнатып, жұмыс қарқынды түрде жүреді. Сотталушының білімі, мамандығы, жұмысқа икемділігі, отбасымен байланысы, бостандыққа шыққанда тұратын баспанасының бар-жоқ тығы анықталады. Босатуға 6 ай қалған кезде сотталған азаматпен тығыз жұмыс атқарылады. Егер де сотталған азаматтың барар жері болмаса, мемлекет оған бейімдеу орталығынан жатын орын дайындап береді. Және де бостандыққа жаңа шыққан азамат тардың жұмысқа тұруы қолайсыздық тұғызса, олар жұмыспен қамту және халықты әлеуметтік қорғау бөлімшелеріне барып бос жұмыс орындарына қызметке тұруға құқылы. Соны мен қатар, сотталған азамат тың мамандығы болмаған жағдайда оларды қайта даярлау курстарында оқытып, өз орнын табуына көмектеседі. Павлодар облысы ҚАЖ департаментіне қарасты АП-162/2 мекемесінің Тұрмыс және еңбекпен қамту бөлімі сотталғандарды бостандыққа даярлау жұмыстары бойынша Павлодар қаласының Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламар бөлімі және Бостандыққа шыққан азаматтарды бейімдеу орталығының қызметкерлерімен тығыз бай- ла ныс орната отырып жұмыс атқаруда. Осы мақсатта аталмыш ұйым қызметкерлері Т.Теміржанов және А.Сәрсембаевпен бірлесе отырып сотталған азаматтарға арналған дөң- гелек үстел басында кездесу ұйым дас тырды. Кездесуде сотталған азаматтарға мемлекет тарапынан көрсетілетін көмек түрлері таныс- тырылып, түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Бұл шаралар бір ғана нәрсені көздейді, ол – заңды бұзып тиісті жазасын алып, қоғамға қайта оралған азаматтардың өмірінде туындайтын қиындықтарды жеңілдетіп, қылмысты қайта жасауы ның алдын алу. Бағдат ӘБІШЕВ, Павлодар облысы ҚАЖД АП162/2 мекемесі Дархан БЕЛГІБАЕВ, Қылмыстық атқару жүйесі Алматы қаласы бойынша департаменті бастығының орынбасары, әділет подполковнигі: «СОТТАЛҒАНДАРДЫ ҚАТАРҒА ҚОСУ КЕШЕНДІ ТӘРБИЕНІ ҚАЖЕТ ЕТЕДІ» психолог мамандар жұмыс жүргізеді. Колониялардағы ауқымды іс- шаралардың негізгі бағыты осындай жұмыстарды қамтиды. Алматы қаласының аумағына орналасқан екі түзеу мекемесі мен екі тергеу абақтысындағы атқарылатын жұмыстардың дені осындай. Сырт қараған адамға қарулы күзе- ті мен темірдей тәртібі бар түзеу мекемелері қоғамнан оқшауланып қалғандай әсер қалдыруы мүмкін, ал шын мәнінде, мұнда да өзіне тән тіршілік ағысы бар. Біреулер келсе, біреулер кетіп жатады. Тегінде жазаға тартылғандардың бәрін жаппай қасақана қылмыс жасағандар деп есептеуге болмайды. Кейбір азаматтарымыз заң ға қайшы, соңында зардабы көп әрекеттерге оны білмегендіктен барып жатады. Айталық, тонның ішкі бауындай араласып жатқан ағайын-туыс бір- біріне заңмен рәсімделмеген қолхатсыз қомақты қаражат беріп, оның соңы дау-жанжалға айналып, ақырында қас- қағым сәтте тұтанатын қақтығыстың салдарынан бір адамның өмірі қиылатын жағдайлар өмірде жиі кездеседі. Кім кінәлі? Егер қандас бауырлар ашуларын ақылға жеңдіріп, арадағы дауды өрке- н иетті мемлекеттердегідей заң жолымен шешсе, мұндай оқыс оқиға орын алмас еді. Айналып келгенде көптеген қайғылы деректердің дені құқықтық сауаттың төмендігінен орын алып, отбасыларын қайғыға бөктіріп кетеді. Өзіңіз білесіз, заңды білмеушілік жауапкершіліктен құтқармайды. Менің айтарым, азамат- тарымыз осы жағына абай болса, пәле- жаладан аулақ жүрер еді. Жалпы, түзеу мекемесінде қасақана заң бұзатындар өте сирек. Мекеме аумағына заңмен тыйым салынған заттарды алып өтуге әрекет жасайтындардың деректері ара- тұра кездесіп қалады. Алайда, ондай оқиғаларға дер мезгілінде тосқауыл қойылып, кінәлілердің үстінен қозғалған қылмыстық істер соттарға жолданып, жазықтылар жазаға тартылады. Түзеу мекемесіндегі жазаны өтеу тәртібін бұзған адамдарға Қылмыстық атқару кодексіндегі 131-бап талаптарына сәйкес жасаған әрекетінің дәрежесіне қарай ескерту, сөгіс, екі айлық көр- сеткіш көлемінде тәртіптік айыппұл, он бес тәулікке тәртіптік оқшаулау орны на қамау, жекелеген қапаста алты ай мерзімге дейін ұстау сияқты шаралар қолданылады. Мұндай жазалар кодекстің 132-бабында көрсетілген тәртіпке сай жасалған әрекеттің ауыр немесе жеңіл сипатына қарай белгі- ленеді. Тек емізулі баласы бар немесе аяғы ауыр және кәмелеттік жасқа толмаған жасөспірімдерді тәртіптік оқшаулау орнында ұстауға заңмен тыйым салынған. Кейін осы жазалау шаралары сотпен сотталушыны мер- зімі нен бұрын шартты түрдегі жазаға шамасы жетпейді. Оған Қылмыстық атқару кодексінің 168-бабы талап- тарында көрсетілгеніндей жергілікті атқару органдары, соның ішінде әкімдер қолдау көрсетуі қажет. Сотталып шыққан азаматты бүгінгі өмірге қайта бейімдеп, қатарға қосып, жалақысы күнкөрісіне жететіндей жұмысқа орналастыру айтар ауызға оңай болғанымен, алашапқын жүгірісі көп тірлік. Ең алдымен түрлі себептермен отбасыларынан көз жазып алған ондай адамдарды бүгінгі өмірге дайындайтын бейімдеу орталықтарының қатарын көбейту қажет. Олар жазасын өтеп шыққандарға тек құжаттарын дайындап, қорғансыз жандардың уақыт- ша күнелтетін орны емес, жан-жақты көмек беретін орталық болуы тиіс. Сырт естуімізше, мұндай орталықтар қазір еліміздің екі-үш облысында ғана бар. Әрине, бұл өте аз. Қоғамның мақсаты абайсызда шалыс басып, қателескен адамды жазалау емес, алдымен оның сол заңға қайшы әрекетке баруына түрткі болған жағдайды анықтап, түйін- нің шешілуіне мүмкіндік жасау екен- дігін естен шығармауымыз керек. Сотталып шыққан адамды қатарға қосу ортақ көмекті, кешенді тәрбиені қажет ететін іс. Өз басым келешекте түзеу мекемесінде тек ауыр және аса ауыр қылмыс жасағандар ғана жазасын өтеуі тиіс деп санаймын. Қоғамға қауіпті емес әрекетке барғандарға балама жазалар деген белсенділігі мен білімге деген көзқарасы, колониядағы тәрбиелік мәні бар шараларға, әлеуметтік-құқықтық бағыттағы бағдарламаларға белсене қатысып, сотталғандардың ерікті ұйымы на мүше болып, қылмыстық жол мен келтірілген залалды өтеуін бекі тетін арнайы комиссия ұсынған құжат тардың негізінде анықтайды. Түзеу мекемесі осы құжаттарды сот- талу шының өтінішіне қоса тіркеп, сотқа жолдайды. Әрі қарай жазасын өтеушінің талабын қанағаттандыру немесе қанағаттандырмау мәселесін тек сот қана шешеді. Былайша айтқанда, еркіндікке ертерек шығу сотталушының өз қолында. – Талабы қанағаттандырылмаған сотталушының сот төрелігіне қайта жүгінуі үшін қанша мерзім керек? – Сотталушының өзін мерзімінен бұрын шартты түрдегі жазаға босату немесе қауіпсіздігі төменгі дәрежедегі колонияға ауыстыру жөніндегі өтініші қанағаттандырылмаса, Қылмыстық атқару кодексі 96-бабының талабына сәйкес, қаулы шығарылған сәттен бастап алты ай өткеннен кейін қайтадан сотқа жүгінуге құқығы бар. – Әңгімеңізге рақмет!
Елеусіз МҰРАТ, «Заң газеті» қолданып, пробациялық бақылау орнату арқылы қатарға қосуымыз керек. Ол өз кезегінде түзеу мекемесіне мемлекет тарапынан бөлінетін қаржыны азайтуға мүмкіндік ашады. Қазір пробациялық қызметтің аясын кеңейту мақсатында түрлі жобалар қарастырылуда. Кейбір пікірлер алдыңғы қатарлы дамыған мемлекеттерде атқаратын қызметі ерекше маңызға ие пробациялық жүйені өз алдына дербес орган ретінде құруды ұсынуда. Қаржы бөлініп, қамқорлық жасалса, өз басым мұндай бастаманы қуана құптар едім. Олай дейтініміз, жазаларды ізгілендіру сияқты бүгінгі заман талабының өзі түрме халқының санын азайтып, балама жазаларды көбірек қолдануды талап етуде. Осы тұрғыдан қарағанда келешекте жеңіл және орташа сипаттағы қылмыс жаса- ғандарды тәрбиелеу жөніндегі жауапты істің салмағын пробациялық қызмет өз қолына алады деп ойлаймын. – Сотталушының мінезқұлқы түзелгені қандай жағдайлармен өлшенеді? – Ол Қылмыстық атқару кодексінің 95-бабы талаптарында анық көрсе- тілген. Заңға сәйкес, сотталушы мінез-құлқының дәрежесін түзеу меке месінің басшысы оның еңбекке шығару немесе қоныс колониясына ауыс тыру барысында жазаны өтеушіге үл кен нұқсанын тигізеді.
– Алдыңғы қатарлы дамыған мемле- кеттерде қоғамнан оқшаулаумен байла- нысты емес жазаларға тартылғандарды тәрбиелеумен пробация қызметі айна- лысады. Шет мемлекеттерде қадым ғасырлық тарихы бар жаңа жүйе біздің елімізде енді ғана аяғынан қаз-қаз тұрып, қалыптасып келеді. Сол себептен, де адам күші аз пробациялық бақылауды тұрақтандыруда қиыншылықтардың кездесіп қалатындығы заңдылық. Менің- ше, сотталғандарға әлеуметтік көмек көрсету, жұмысқа орналастыру мәсе- лесіне қатысты шаруалардың бәрін шешуге бір ғана пробациялық қызметтің ЖАЗАСЫН ӨТЕГЕНДЕРДІҢ Бейімдеу
Сайыс ЖЕҢІМПАЗДАР АНЫҚТАЛДЫ жаңа өмір бастауына қолдау көрсетіледі өкілдері Ю.Шатова, Т.Кадола және Б.Қалиевтар қатысты. Шынын айту керек, бір-бірінен оза шапқан командалардың өнерін бағалау осыдан біраз уақыт бұрын әр топтың өнерін жіті бақылап, сын таразысына салып өлшеген әділқазылар алқасына оңайға түспеді. Солай бола тұрса да жарысқа қатысқан командалардың қай-қайсысы болса да сый- марапаттан құралақан қалмады. Қысқасы, мерекелік дастархан, ән мен күйі шалқыған әдемі кештен жұрттың бәрі әдемі әсермен қайтты. Аяз-ата мен Ақшақар істі болып, отбасыларынан жырақта жүрген қыз-келіншектерге ізгі тілектерін айтып, викториналық сұрақтарға ұтымды жауап бергендерге қоржынындағы сыйлықтарын үлестірді. Әйелдер колониясына алтын уақыттарын бөліп, арнайы ат сабылтып келген қонақтар жарыс жеңімпаздарына сыйлықтарын беріп, олардың ертерек отбасыларына оралуларына ізгі тілегін біл- діріп, осындай шараны ұйымдастыруға ықпал жаса- ған мекеме басшылығына және тәрбие бөлімінің қызметкерлеріне алғыстарын айтты. Мекеме әкімшілігі де өз кезегінде кешті ұйымдастырушылар мен қатыс- қан қонақтарға арнайы әзірлеген сыйлықтарын тапсырды. Болат АМАНОВ, Қылмыстық атқару жүйесінің Алматы облысы бойынша департаментіне қарасты ЛА155/4 түзеу мекемесі бастығының тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасары Суретте: Жарыстан көрініс жүктеу/скачать 4,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|