Аралық ғылымипрактикалық конференция II том
жүктеу/скачать 7,07 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «ҚҰҚЫҚТЫҚ БІЛІМ БЕРУДІ ЖЕТІЛДІРУДІҢ НЕГІЗГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ»
- Rezume.
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
- Серік ПІРӘЛИЕВ, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің ректоры, профессор. – Егемен Қазақстан, -2012. -25 ақпан.
- 4 «Республикада медициналық білім беруді одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы ҚР Үкіметінің 2010 ж. 2 наурыздағы № 157 қаулысы. 5
- Салаев Б.А. к.ю.н., доцент, Университет имени Сулеймана Демиреля, Алматы, Ресублика Казахстан, е-mail: bashaga.salaev@mail.ru
- ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КӨШІП-ҚОНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҒЫН ҚОРҒАУ Abstract.
Өміртай Р. заң ғылымдарының кандидаты, Нархоз университетінің Құқық кафедрасының доценті, Алматы,Қазақстан Республикасы, e-mail: rozmir@mail.ru
преподавания правовой знаний. Rezume. In this article are leaned basic problems of teaching of legal education. Кілт сөздер: құқықтық білім, құқық маманы, құқықтық мемлекет, кредиттік технология, қашықтан оқыту, муудльдық бағдарлама
Мемлекетіміз тəуелсіздігін алғалы бергі 25 жылдың ішінде мемлекеттің құқықтық жүйесі толығымен қалыптасты деп айта аламыз. ҚР Конституциясының 1 бабының 1 тармағына сəйкес: «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық жəне əлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы – адам жəне адамның өмірі мен бостандықтары. [1, 4 б. ]» болып табылады. Ендеше, Отандық құқықтық жүйенің қалыптасуының өзі ҚР Конституциясында бекіткендей құқықтық мемлекетті орнықтырудың маңызды алғышарты болып табылады. Осы тұрғыдан алғанда, құқықтық білім беруді жетілдіру мəселесі де күн тəртібінен түспей келе жатқан маңызды мəселелердің бірі. Əсіресе, білім берудің Болондық декларациядағы білім берудің үлгісіне көшуді мақсат етіп отырған мемлекетіміз үшін құқықтық білім беруді аталмыш үлгіге сəйкестендіру аса маңызды болып отыр. Осы мақсатта құқықтық білім беру жүйесінде кредиттік технология 370
толығымен енгізілді. Кредиттік технология бойынша білім беруді алғашқылардың бірі болып қазіргі нархоз университеті бастаған болатын. ҚР Президенті Н.Ə.Назарбаевтың 2012 жылғы «Əлеуметтікэкономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» деп аталатын халыққа Жолдауының негізінен он бағытының жетіншісі – Қазақстанда адами капиталдың сапалы өсуіне қол жеткізу деп аталады [2]. Бұл əрине білім саласына тікелей қатысты. Осы арада Президент өз Жолдауында білім беру жүйесін жаңғырту барысында жүзеге асырылуға тиісті 6 түрлі міндетті алдымызға қойып отыр. Оларға тоқталар болсақ, аталмыш міндеттер мынадай: оқыту үдерісіне қазіргі заманғы əдістемелер мен инновациялық технологияларды кеңінен енгізу; педагогтар құрамының сапасын арттыру; біліктілікті бекітудің тəуелсіз жүйесін құру; мемлекет – жеке меншік əріптестігін дамыту, (яғни, ауылдық жерлерден жəне аз қамтамасыз етілген отбасылардан шыққан жастардың жол жүруі мен өмір сүруін субсидиялау, жатақханалар желісін дамыту арқылы білім берудің қолжетімділігін кеңейту), жастарды əлеуметтік бейімделуге үйрету; оқыту үдерісінің тəрбиелік құрамдасын күшейту міндеттері [2]. Біз аталған осы алты міндетті де құқықтық білім беруді жетілдірудегі негізгі міндеттер ретінде басшылыққа алып жүруіміз керек деп есептеймін. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің ректоры С.Ж. Пірəлиев: «Қазақстандағы ең алғашқы жоғары оқу орны, республикадағы педагогикалық оқу орындарының көшбасшысы жəне базалықəдістемелік орталығы болып табылатындықтан, Жолдауда қойылып отырған алғашқы міндет – оқу үдерісіне қазіргі заманғы əдістемелер мен инновациялық технологияларды кеңінен енгізу мəселесіне айрықша көңіл бөліп отырғанымызды атап өтуім керек. Қазіргі кездің өзінде бұл салада атқарылған жұмыстарымыздың өзі ауыз толтырып айтарлықтай. Оқу орнымыз былтырғы оқу жылында əлемдік бəсекеге қабілеттілігін дамытуда, жаңа инновациялық технологияларды игеруде едəуір жетістіктерге қол жеткізді. Атап айтқанда, 2010 жылдың желтоқсан айында университет Білім жəне ғылым министрлігі Ұлттық аккредиттеу орталығының Аккредиттеу кеңесінің шешімімен сертификаттаудан өтті жəне бес жыл мерзімге аккредиттелді. 2011 жылы сапа менеджмент жүйесі ИСО (ISO) 2001 2008 сапа стандартына сəйкестігін дəлелдеп, «Жонет» (JQNET) халықаралық сəйкестік жəне «Русский регистр» ұйымдарының сертификаттарымен қайта сертификатталды. Университет əлемдік рейтингті ұйымдарға ену жағдайында əлемдегі озық рейтинг санатындағы «Вебометрикс», «Кью Эс» рейтингтер талаптарына сəйкес жүйелі жұмыс істеп келеді. «Вебометрикс» рейтингісінің 2011 жылғы шілде айындағы қорытындысы бойынша біз əлемдегі 12006 университет арасынан 6364 университетті артқа тастап, 6830шы орыннан 5642ші орынға көтерілдік. Университет «Кью Эс» рейтингі нəтижесіне сəйкес əлемдегі ең озық 700 университет арасында 601ші орынға шықты. Еліміздегі жоғары білімді жəне жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар мамандарға деген қажеттілікті зерттеу орталығы ашылды. Студентжастарды тұлға ретінде қалыптастыру мақсатымен А.Байтұрсынұлы атындағы Алаш зиялыларының ғылыми педагогикалық мұрасын зерттейтін ғылымизерттеу орталығы, «Тұлғатану» орталығы, «Жамбылтану жəне халық ақындары» ғылымизерттеу институты жұмыс істей бастады. Ал, 20112012 оқу жылында оқу үдерісін ұйымдастырудың тиімділігін арттыру үшін «Қаржы жəне экономика», «Халықаралық қатынастар жəне құқықтану» факультеттері біріктіріліп,
371
«Құқық жəне экономика» институты құрылды [3] ». – деген болатын журналистерге берген сұхбатында. Көріп отырғанымыздай, университет тарапынан бұл салада да көптеген іс шаралар жүзеге асуда. Тағы да бір атап өтерлік, құқықтық білім беруді жетілдірудің маңызды мəселелерінің бірі білім беру барысында студенттердің теориялық білімін тəжірибемен ұштастыра жетілдіруге қол жеткізу болып табылады. Мəселен, ҚР Үкіметінің 2010 жылғы 2 наурыздағы қаулысы [4] негізінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгiнiң жасаған тiзбесіне сəйкес ауруханаларды, емханаларды жəне отбасылық дəрiгерлiк амбулаторияларды мемлекеттiк жоғары медициналық бiлiм беру ұйымдарының клиникалық базасы ретiнде айқындау жөнiндегi ұсынысы қабылданып, клиникалық базалар мемлекеттiк жоғары медициналық бiлiм беру ұйымдарына жалдау ақысын алмайақ жəне коммуналдық төлемдер өтелмей беріледi [4]. Дəл осы үлгіні құқықтық білім беру саласында да сəйкес мамандықтар бойынша құқық қорғау органдары мен тиісті мемлеукеттік қызметтердің өзінде орнату қажет деп санаймын. Себебі, қазіргі кезде өндірістік тіжірибеден өткен аз ғана уақыт ішінде студент толықтай тəжірибе ала алмайды. Сондықтан да, құқықтық білім беруді жетілдіреміз десек, оны тəжірибемен ұштастыра отырып білім алуға мемлекет тарапынан, тиісті жоғарғы оқу орындары тарапынан аталмыш мүмкіншіліктер медицина саласындағыдай жасалуы тиіс деп есептейміз. Яғни, теориялық білім беруді жəне тəжірибелік ісəрекетті барынша жақындастыру арқылы құқықтық білім беруді жетілдіру мақсатында төмендегіндей осы салада өзгертулер мен толықтыруларды енгізу қажет деп санаймыз: заң факультетінің студенттері мен ПОҚ арналған машықтану мен өндірістік тəжірибе ЖОО басшылары, құқыққорғау органдары жəне мекемелердегі заң қызметтерімен қамтамасыз етілуі қажет. студенттің өзінөзі барынша көрсете білуі үшін ақпаратты өз бетінше табу, талдау, құрылымдау жəне тиімді пайдалану дағдысын бойына сіңіру қажет. Оның үстіне, көпшіліктің ойынша медицина мамандары адам ағзасындағы түрлі қақтығыстарды жөнге келтірумен күрессе, ал заңгер мамандар адамның сыртқы ортадағы түрлі қайшылықтары бар құқықтары мен бостандықтарын қорғаумен айналысады Құқықтық мемлекетті орнықтыру үшін əсіресе жастарға құкықтық тəрбие берудің маңызы өте зор. Бұл бағытта жергілікті əділет жəне білім беру басқармалары ұйымдастырған, орта мектеп жəне кəсібитехникалық училище оқушыларының құқықтық тəрбиесін, оқуын нығайту жəне құқық бұзушылықтың алдыналу, құқық сабағын оқыту сапасын жақсарту, білім берудін барлық сатысында оқушыларға құқықтық білім мен тəрбие беруді енгізуді қамтамасыз ету мақсатындағы құптарлық жақсы бастамалары өркен жайып, игі жемісін бере бастағаны қуантарлық жайт. Құқықтық білім беруді қолға алған Нархоз университетінде қазіргі таңда «Жергілікті мемлекеттік басқару жəне құқық мектебі» саясат ғылымдарының докторы, профессор Жүнісов А.М. басқаруымен жұмыс жасауда. Осы мектептің аясында «Құқық кафедрасы» доцент , з.ғ.к., Дулатов Ғ.С. меңгерушілігімен көптеген мамандар бас қосып, құқықтық білім берудің жаңа технологияларын қолданып білім беруді жолға қоюда. Осы орайда, қашықтан білім берудің «Муудльдік» бағдарламасы бойынша құқықтық білім беруді Нархоз университетінің бастауы биылғы оқу жылындағы үлкен жаңалық болып табылады. Құқықтық білім беруді жетілдірудің маңызды мəселелері Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 20112020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында да өзіндің орны бар аса маңызды мəселеге айналып отыр [5]. Бұл бағдарламаға сəйкес білім
372
беру жүйесінің жаппай еуропалық үлгіге жапсарластырылуы мақсат етіліп отыр. Сондықтан да, құқықтық білім беруді жетілдіру кезінде де ұлттық құқықтық жүйеміздің негізгі қаймағын бұзып алмауымыз да керек деп санаймын.
1 ҚР Конституциясы. – Астана. 2010 ж. – 53 б. 2 ҚР Президенті Н.Ə.Назарбаевтың 2012 жылғы «Əлеуметтікэкономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» деп аталатын халыққа Жолдауы. – Жетісу газеті. – 2012 ж. – 28 қаңтар. 3 Білім берудің жаңа көкжиегі // Серік ПІРӘЛИЕВ, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің ректоры, профессор. – Егемен Қазақстан, -2012. -25 ақпан. 4 «Республикада медициналық білім беруді одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы ҚР Үкіметінің 2010 ж. 2 наурыздағы № 157 қаулысы. 5 Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 20112020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы. // Қазақстан Республикасының Президентінің 2010 жылғы 07 желтоқсандағы № 1118 Жарлығымен бекітілген. – Астана. 2010 ж.
УДК 30043 Салаев Б.А. к.ю.н., доцент, Университет имени Сулеймана Демиреля, Алматы, Ресублика Казахстан, е-mail: bashaga.salaev@mail.ru ДОКАЗАТЕЛЬСТВЕННОЕ ЗНАЧЕНИЕ РЕЗУЛЬТАТОВ ПРИМЕНЕНИЯ РЕКОНСТРУКЦИИ (ВОССТАНОВЛЕНИЯ) ЛИЦА ПО ЧЕРЕПУ
том, что результаты реконструкции лица по черепу не могут выступать ни в качестве объектов опознания, ни в качестве идентифицирующего объекта медико криминалистической экспертизы. Вместе с тем, при дальнейшей разработке ее научных основ, он может служить целям идентификации личности. Кроме того, вполне возможно использование фотоснимков или иное изображение лица, восстановленного по черепу, для оперативнорозыскных целей. Ключевые слова: реконструкция, трупные вредители, покровы трупа, отождествление, фотосовмещение, пластический, графический, идентификация, ракурс, узнавание.
Многолетний анализ следственной и экспертной практики показывает, что к установлению личности неопознанного трупа по черепу прибегают в тех случаях, когда обнаруженный труп невозможно опознать в силу искажения либо полного уничтожения его прижизненных внешнеопознавательных признаков. Это может произойти: в результате развития трупных явлений; под воздействием внешней среды; в виду обширных травматических разрушений (особенно в области головы); изза разрушающего действия «трупных вредителей» и, наконец, в результате преступного уничтожения признаков внешности трупа либо его расчленения в стремлении сделать невозможным его опознание.
373
Указанные причины и факторы приводят к разрушению в той или иной степени всех мягких тканей и покровов трупа за исключением костей, так как они представляют собой наиболее твердую и крепкую ткань человеческого организма (если не считать эмаль зубов). Для отождествления лица по черепу применяется метод фотосовмещения. Суть этого метода состоит в сопоставлении, путем наложения прижизненного фотоизображения отождествляемого лица и фотоизображение черепа, сфотографированного в том же ракурсе. В тех же случаях, когда отсутствует фотоснимок предполагаемого погибшего, применяется метод восстановления (реконструкции) лица по черепу. Под термином «реконструкция» следует понимать восстановленный по черепу завершенный внешний облик человека, выполненный любым способом и отвечающий определенным В настоящее время на практике применяют три метода реконструкции лица по черепу: пластический, комбинированный, графический (КГМ) с использованием компьютерных комплексов. [1] Рассматривая любой из методов реконструкции лица по черепу, необходимо учитывать субъективные моменты в формировании изображения, и с этих позиций следует определиться, чем является такая реконструкция: художественным образом или документальной копией, тождественной лицу индивида, а отсюда и второй вопрос: может ли реконструкция любого рода быть использована в целях установления личности, если да, то в какой мере и на каком этапе. Постановка таких вопросов обусловлена тем, что объективность метода и его пригодность в целях установления личности, в частности путем опознания (в процессуальном смысле) и криминалистической экспертизой, до сих пор носит спорный характер. Свое отношение к методу восстановления лица по черепу Верховный Суд СССР высказал по рассмотренному в 1941 году в порядке надзора по делу об убийстве Валентины Косовой. Лицо убитой было восстановлено М.М. Герасимовым по черепу, найденному в окрестностях Сталинграда. Отменяя приговор, по которому был осужден за убийство В. Косовой ее муж А. Бояринцев, судебная коллегия Верховного Суда СССР в определении от 18 октября 1941 года указала, что «…восстановление по черепу может быть расценено только как искусство, как художественная работа, а не как «техническая экспертиза»» (по выражению суда). Оно не является бесспорным доказательством, хотя в деле и оговорено, что институт пользовался фотографиями только для доделок. [2] Эта позиция высшего судебного органа не утратила свое значение и в настоящее время. Что касается мнений ряда криминалистов, антропологов и судебных медиков, то они существенно разделились. С.М. Потапов, приветствуя метод восстановления по черепу, считал, что он имеет большое значение, поскольку позволяет произвести опознание скульптурного портрета анфас лицами, хорошо знающими убитого. [3] По заявлению Я.Я. Рогинского, метод М.М. Герасимова позволяет с полной достоверностью восстановить по черепу все части лица, плотно прилегающие к костной основе. [4] Более того, в литературе высказывается мнение о возможности использования фотоснимков скульптурного портрета для установления личности с помощью криминалистической экспертизы. 374
Другая группа ученых придерживаются иного мнения. Так, например, Ю.М. Кубицкий полностью отрицал возможность применения метода М.М. Герасимова для целей опознания в советском уголовном процессе. Объясняя случаи удачного восстановления лица по черепу художественной интуицией скульптора, он не признавал за методом восстановления лица по черепу значения и для судебномедицинских целей, говоря, что «…всякая экспертиза, в том, числе особенно судебномедицинская, не вправе предоставлять органам прокуратуры и суда недостоверный материал, могущий быть использованным в качестве доказательства по делу». [5] На наш взгляд, позиция последней группы авторов представляется наиболее правильной. Это объясняется тем, что субъективный момент, привнесенный лицом, производящим реконструкцию, является существенным. Так, анализ возможностей метода, подтвержденного практикой, позволяет выделить три категории элементов и признаков внешности, воспроизводимых абсолютно достоверно, относительно достоверно и недостоверно. Абсолютно достоверное воспроизведение общих размеров и формы головы, лба, носа, разреза глаз обусловлено строгим соответствием их строения костной основе черепа. Относительно достоверно восстанавливается общая полнота лица, нижняя часть подбородка, глаза и веки. Недостоверно воспроизводится волосяной покров, цвет глаз и кожи, ушные раковины, складки и морщины, постановка головы. Из этого следует, что реконструкции не могут выступать ни в качестве объектов опознания, проводимого в соответствии с требованиями ст.ст. 229, 230 УПК Республики Казахстан, ни в качестве идентифицирующего объекта медикокриминалистической экспертизы. Вместе с тем, было бы неправильно недооценивать данный метод. Вопервых, при дальнейшей разработке ее научных основ он может служить целям идентификации личности. Вовторых, вполне возможно использование фотоснимков или иное изображение лица, восстановленного по черепу, для оперативнорозыскных целей. Исключив предъявление для опознания, следует сказать о допустимости «узнавания» явления, относящегося к области психологии. Пренебрегать такой возможностью не следует. Практика знает случаи, когда использование фотоснимков лица, восстановленного по черепу в процессе раскрытия и расследования преступлений, оказывали большую помощь. В раскрываемых нами ситуациях, методы реконструкции лица по черепу могут быть применены в тех случаях, когда нет никаких иных возможностей установить личность трупа. Это может произойти, если труп является неопознанным и неизвестно от кого могут быть получены прижизненные фотоизображения погибшего. В этом случае фотоснимок или иное изображение результатов реконструкции могут быть предъявлены лицам, которые не смогли найти среди погибших искомых лиц, либо могут быть продемонстрированы через средства массовой информации. Узнавание по реконструкциям, хотя и не будет иметь процессуального значения, однако позволит ориентировочно определить личность искомого человека и получить дополнительные материалы для его отождествления (прижизненные фотоснимки, медицинская документация, сведения о состоянии зубного аппарата, его протезирования и т.д.) Список литературы: 1 Федосюткин Б.А. и др. Восстановление лица по черепу в криминалистике. М., 2010. – 104 с.
375
2 Гроздинский М.М. Оценка доказательств в кассационной и надзорной практике Верховного Суда СССР. Ученые труды ВИЮН,1946, вып.8. – 96 с. 3 Потапов С.М. Советская криминалистика на службе следствия. Вып.4. – М.,1953. 158 с. 4 Мнение профессора Рогинского Я.Я. см. в кн.: Герасимов М.М. Основы восстановления лица по черепу. – М., 1949. – 365 с. 5 Кубицкий Ю.М. Отождествление личности неопознанного трупа по черепу// Советская криминалистика на службе следствия. Вып.9, 1957. – 60 с.
seytzhan_ainash@mail.ru ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КӨШІП-ҚОНУШЫЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҒЫН ҚОРҒАУ Abstract.Thearticle A.A Seitzhan deals with the problems of protection of the rights and duties of migrants in the Republic of Kazakhstan . Keywords: Migration , human rights, labor, the problem of the nation . Миграциялық саясат дегеніміз – бұл тұрғын халықтың миграциялануына алып келетін əлеуметтік мінезқұлықтың, əрекеттің бір түрі немесе элементі болып табылатын миграциялық қозғалысқа деген ықпал ету. Миграциялық процестер ынталандырушы, шектеуші ісшаралар арқылы реттелінеді. Сонымен қатар елдің экономикалық дамуына қарай ынталандырушы экономикалық ісшаралар да кеңінен қолданылады. Ал Көшіқон саясатының басты міндеттеріне: 1. елімізде ұлттық бірдейлікті сақтау жəне дамытуға ; 2. сыртта жүрген қандастарды өз Отанына оралуын ынталандыру; 3. дайындығы да инновациялық əлеуеті де жоғары шетел кадрларын тарту арқылы Қазақстанның бəсекелестік артықшылығын дамыту жатады. Қазақстан Республикасының миграциялық жағдайын алдымен үш миграциялық ағын бойынша: ішкі миграция, Қазақстан Республикасынан эмиграция, жəне шет елдерден Қазақстан Республикасына иммиграция тұрғысында қарастырсақ. Қазақстандағы 1990 жылдардағы саяси əлеуметтік жəне экономикалық реформалардың барысы мен нəтижесіндегі өзгерістер елдегі ішкі миграциялық құрылымның өзгеруіне себеп болды. Яғни, тұрғын үй құрылысының, өндірістің тоқтап қалуы, кəсіпорындардың жаппай жабылуы нəтижесінде жұмыссыздықтың өсуі, бір жағынан, шаруашылықтағы мигранттарды итеріп шығарушы факторларға айналса, екінші жағынан өмір жағдайындағы жаппай кедейлену аймақтық айырмашылықтарды теңестіріп, олардың тұратын жерлерін ауыстыру ұмтылысын шектеді. Қазақстан қоғамының этникалық құрылымындағы өзгеріс этносаралық өзара қатынастардың өзгеруіне аз əсерін тигізбей отыра алмайды, ол тиісінше қоғамдағы өзара қатынасқа, əлеуметтік мінезқұлыққа əсер етеді. “Байырғы ұлт азаматтарының жəне бірқатар түркі тектес халықтар санының ұлғаюы этноəлеуметтік құрылымда еуропалық емес, азиялық компоненттің артуын түсіндіреді.” Қазақстан Республикасының көшіпқонушылардың жəне ұлттық азшылықтар өкілдерінің құқықтарын қорғауы жəне қолдауын сара бағыт деп айтуға болады. Көшіқонның 376
баламасын немесе көшіқон процестеріне қатысты шектеуші рөл атқаратын факторларды анықтау бұл мəселені ғылыми тұрғыда түсінуге мүмкіндік береді. Дүниежүзінде ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап аз ұлт өкілдерінің құқын қорғау өзекті мəселеге айналды. Əлемдік жаңа саяси жүйе қалыптаса бастаған қазіргі заманда аяққа басу, нəсілдік кемсітушілік, жаппай қырыпжою – адамзатқа қарсы жасалған қастандық деп есептеледі. Көшіпқонушылар мен аз ұлттар өкілдері бүгінгі ғаламдасу жүріп жатқан тұста қайда жүрсе де қоғамның толыққанды мүшесі. Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы этносаралық қатынастар астарындағы көші қон процестерінің негізгі мақсаты – Қазақстан қоғамындағы көшіқон жайкүйлерінің дамуындағы этносаралық қатынастар факторының маңыздылығын жəне азаматтардың тұрақты мекенжайын ауыстырудағы себептерін анықтау болып табылады. Оның аса маңызды міндеттерінің біразы мынадай: Тұрақты мекенжайды сақтау мен өзгерту дəлелдемелерінің тепетеңдігін анықтау; Көшіқон көңілкүйлеріндегі өңірлік, этноұлттық, əлеуметтік, еңбек жəне басқа аспектілерді анықтау: Көшу үшін қолда бар жəне ойда бар мүмкіндіктер арасындағы айырмашылықтарды жəне көшу үшін ең қолайлы кезеңді анықтау. Тұрғындардың көшіп келуші жəне көшіп кетушілерге көзқарасын, тиісінше соңғыларының олардың көшіп келуші елді мекенде өмір сүретін тұрғындарға көзқарасын анықтау. Саясаттанушы А. Бижанов, ұлтаралық бөтенсу мен ұлттық эгоизмді мынандай үш негізгі фактор туындатады дейді: экономикалық фактордағы қиындықтар; жұртшылықтың қорғалу дəрежесінің төмендігі; тұрмыстық ұлтшылдық пен шовинизм белгілерінің бой көрсетуі. Бұлардан шығатын түйін, миграциялық саясатты ойластырып, таразылап алып барып жүргізу керек, ұлтаралық бейбіт қарымқатынас орнату үшін əлеуметтік экономикалық жағдайды жақсарту, тұрақтандыру қажет. Қазақ елі үшін өркендеп өсу негізгі мақсат. “Қазақтың саны мен үлесін артттырудың бірнеше жолдары бар. Бірінші, табиғи өсім мен иммиграция. Екінші, əлеуметтік жаңғыру мен білім дəрежесінің өсуі. Үшінші, экономикалық жəне саяси белсенділікті өсіру болып табылады.” Қазіргі біздегі көшіқон мəселесі заңды процесс. Еліміздің 2030жылға дейінгі даму
стратегиясыбойыншаҚазақстанда 25
млнғажетерлікденісау, тұрмысыауқатты, əрісалауаттыөмірсалтынұстанған, білімітереңазаматтар мен тұрғындарболуыкерекделінген. Мұндай көрсеткіштерге жету тек табиғи өсімді арттыру арқылы мүмкін болмайтындықтан, əрбір мемлекет, оның ішінде Қазақстан Республикасы да иммиграцияны жүргізуде. Мигранттардың сапалық құрамы жөнініде еңбекке жарамды жастағы адамдардың басым екенін айта кеткен жөн. Қазақстан Республикасы Статистика жөніндегі агенттігінің деректері бойынша, республикаға, кеткендер мен салыстырғанда, олардан хас адамдар келуде. Кəсіптік қатынас тұрғысында шетелдік жұмыс күшіне сұраныс ішкі еңбек рыногы есебінен қанағаттандырылмайтын жоғары кəсіби табиғи жəне инженерлік, қаржы экономикалық жəне кəсіпкерлік қызмет салаларына бағытталған. Бірақ практикада олармен қатар кеңінен тараған кəсіптер бойынша орта білікті қызметкерлер де тартылып отыр. Еңбек миграциясы бөлімінде біліктілігі төмен жұмыс күшінің тартылуын тежей отыра, елге жоғары білікті мамандардың, сондайақ инвестициялауға мүдделі, ұлттық жұмыс күшінің сапасына тікелей немесе жанама түрде ықпал етуге қабілетті шетелдік инвесторлардың келуін қосымша ынталандыру көзделуде. Қазіргі кезде жəне болашақ уақытта азаматтардың
377
лайықты еңбек ке қолжеткізу мүмкіндіктерін кеңейту; кəсіпкерлікті қолдау жəне түрлі нысандағы несиелендіру жүйелерін дамыту; əлеуметтік қамсыздандыру деңгейінің тұрақтылығын қамтамасыз ету жəне арттыру; тұрғын үй құрылысын дамыту жəне тұрғын үйге жетерлікті қамтамасыз ету негізінде эмиграциялық үрдістерді тежеу жөніндегі шаралар қолданылмақ. Қазақстан бұрын кез келген себептер бойынша қоныс аударған азаматтардың реэмиграциясын ынталандыру жəне қолдау бойынша қосымша шаралар белгіледі. Адамдардың ұлттық шекаралар арқылы көшіпқону мен қоныс аударуына байланысты мəселелер біржақты шешім табуы мүмкін емес, дегенмен көшіқон елдер арасында ынтымақтастық негізінде басқарылуы тиіс. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы еңбек көшіқон мəселелерін көптарапты форматта реттейтін нақты халықаралық келісімдік база құрылды, атап айтқанда, ТМД елдерімен, Еуразиялық экономикалық қауымдастық, Орталық экономикалық қауымдастық жəне Шанхай ынтымақтастық ұйымы шеңберінде ынтымақтастық дамуды Қазақстан Республикасы үшін еңбек миграциясы мəселелеріне кітарапты форматта реттеу өзекті болып отыр. Бұған қатысты Қырғыз Республикасымен, Ресей Федерациясымен жəне өзге де шекаралас мемлекеттермен қатынастарды айтуға болады. Қазіргі уақытта “Заңсыз еңбек мигранттарын заңдастыру туралы” заң жобасы Парламент Мəжілісінің мақұлдауынан өтті. Мұндағы басты мəселеелімізде заңсыз мигранттар үшін бір реттік акциялар өткізу болып табылады. Қазақстандағы көшіпқонушылардың жағдайын зерделеу нəтижелері бойынша көшіп қонушылардың құқықтарын реттеудегі мынадай проблемаларды атап көрсетуге болады: көшіпқонушыларды құжаттандыру мəселелерін қарау, сондайақ олардың, əсіресе оралмандардың азаматтыққа кіруін көшіқонқызметі ұзақ мерзімге созады, бұл көшіп қонушыларға ұлттық заңнамада көзделген өз құқықтарын толық көлемді пайдалануға жол бермейді; көшіпқонушылар ұлттық заңнамадағы шектеулерге байланысты өз құқықтарын іске асыра алмайтын жағдайлар болады; Мемлекетімізде заңсыз еңбек көшіқонына қатысты тұжырымдама да əзірленбеген. Бүгінде қолданыстағы халықаралық, атап айтқанда еңбек етуші көшіпқонушылардың жəне олардың отбасы мүшелерінің құқықтарын қорғау конвенциясы барлық индивидтерді тең қорғауды қамтамасыз етіп, заңды жəне заңсыз мигранттар арасындағы айырмашылықты көрсетпейді. Негізгі құқық қорғау құжаттарының қатарына кіретін осы конвенция мен басқа да құжаттар мемлекеттік саясаттың осындай тұрлаусыздығын босқындар құқығын қорғау мəселесінде де көрсетеді. Босқындар туралы заң біршама уақыт əзірленуіне қарамастан қабылданған жоқ. Ресми мемлекеттік статистикада жəне БҰҰның босқындар ісі жөніндегі басқармада пайдаланылатын “босқындар” түсіндірмесіндегі əртүрлілік сақталып отыр. Босқындар туралы статистикалық деректердің əртүрлілігі осыған байланысты. Қазақстандағы əлеуметтік ортамен, мигранттар мен əлеуметтік жұмыс Қазақстан Республикасының заңдарына жүгінетіні, одан бастама, тірек алатыны белгілі. Сондықтан да бұлісте де бірлесіп еңбекету – біздің міндетіміз. Зерттеуші ғалымдар пікіріне, кеңестеріне тағы бір назар аударсақ: “азаматтық жəне миграция туралы заңды қайта, толықтыра қарау керек.
жүктеу/скачать 7,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|