Қазақ әдебиеттану ғылымындағы сынның даму ерекшеліктері



Pdf көрінісі
Дата21.10.2023
өлшемі456,93 Kb.
#120027
Байланысты:
Әдеби сынның дамуы. Лекция



Қазақ әдебиеттану
ғылымындағы сынның даму
ерекшеліктері
Орындаған:Өмірзақ Әмина


Қазақ халқының эстетикалық талғамының қалыптасуына оның
өмір сүрген географиялық ортасы, айналысқан шаруашылығы,
соған орай қалыптасқан әдет-ғұрып, салт-дәстүрлері тікелей
әсер етті. Жалпы қазақ халқы сөз өнеріне ерекше мән берген.
Шешен, билері күрделі әлеуметтік мәселенің шешімін қиыннан
қиысқан бір-ақ ауыз сөзбен айтып отырған. Тұрлаулы
мәселелерді шешуге ел билеген әкімдерден гөрі сөздің майын
тамызған шешендер, көркем сөзден кесте тоқыған ақын-
жыраулар көбірек танымал болған. Сыншылық ой-пікірлердің
барынша өткір көрінген жері ақындар айтысы болды. Басқа
халықтарда кездесе бермейтін айтыстарда қарсылас жақтың
түрлі кемшіліктерімен бірге сөз саптауындағы селкеуліктер де
қатал сынға ұшырап отырған. Орынсыз айтылған бір сөздің өзі
қанша мықты ақынды жеңіліс таптырған. Сөйтіп сөз өнерін
қадірлейтін ақын-жыраулар халықтың ұлттық талғамымен
бірге эстетикалық көзқарастарын да дамытқан.
Қазақ сынының бастауы


Әдеби сын дегеніміз не?
Әдебиет сыны – әдеби сын, көркем әдеби сын – әдебиеттану
ғылымының бір саласы. Ол өмір шындығы мен әдеби шығармадағы
көркем шындық арақатынасын саралап, көркем шығарманы әдеби
тұрғыдан бағалайтын, әдеби дамудың ағымдағы мәселелерін талқылап,
бағыт 
сілтеп 
отыратын 
әдеби-публицистикалық, 
ғылыми-
эстетикалық шығармашылық түрі. Әдебиет сыны – аса күрделі сала.
Оның негізгі зерттеу объектісі –көркем әдебиет, әдеби процесс. 
Ал сыншы дегеніміз – белгілі бір әдеби шығарманы талдап, баға беру
үшін әдебиеттану ғылымының зерттеу әдістерін, методологиясын
қолданады. Әдебиет сынының басты ерекшелігі, көбінесе, қазіргі
әдебиеттің жай-күйін қарастыруында, әдеби мұраларды бүгінгі заман
тұрғысынан пайымдауында.
Әдебиет сыны
Сыншы


Сынның мақсаты
Әдеби өмірде болып жатқан жаңалықтарды дер кезінде
бағалап, оқырманға түсіндіру, көркем шығарманы талдау,
бағалау.
Объектісі
Субъектісі
Сыншы
Шығарма+жазушы+
әдеби өнер


Өмір сүру арнасы,
жанрлары
Рецензия
Аннотация
Мақала
Баспа сөз
Эпиграмма
Шолу
Фельетон


Т.Кәкішев «Сынның жазба әдебиетке тән жанр екендігі
теориялық тұрғыдан анық тұжырымдалған шындық».
С.Қирабаев «Сынның әдебиет жанрының бірі екені, ал
сыншының жазушы екендігі әдетте еш дау туғызбайды».


Қ.Жұмалиев «Сын-ғылым. Сын-әдебиет пен өнер
туындыларындағы сұлулық пен кемшілікті ашып
отыратын ғылым».
А.С.Пушкин «Сын-ғылым, әдебиеттану ғылымының бір
саласы».


Назарларыңызға
рақмет!


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет