Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі



Pdf көрінісі
бет47/80
Дата22.12.2016
өлшемі5,96 Mb.
#125
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   80

 

458 

 

Summary 



 

       In the article it`s said about teacher`s psychological-pedagogical knowledge as a 

condition of professional ability.  

 

Литература 



 

1.  Сластенин  В.А.,  Подымова  Л.С.  Педагогика:  инновационная 

деятельность. — М.: Магистр, 1997.- 224с. 

 

 

 

 

УДК 7.011.26 

 

Қазақ халқының қол ӛнері ою ӛрнек, жҥн және одан жасалынатын 

бҧйымдар 

 

Мұсабаева Г.Н. 



 «Бейнелеу ҿнері жҽне дизайн» кафедрасының оқытушысы,  

«Сырдария» университеті 

 

        Қасиетті  қазақ  халқының  қолҿнерінің  тарихы  тым  тереңде.  Ол 



кеңбайтақ  жерімізді  мекендеген  сақ,  үйсін,  қыпшақ,  ғұн,  қарлұқ  тҽрізді 

кҿне  түркі  тайпаларының  мҽдениетінен  арқау  алады.  Жҽнеде  оған 

Оңтүстік-  Сібір,  Орта  Азия  мен  Ресей  халықтарының  да  мҽдениеті  ҿз 

ҽсерін  тигізген.  Осындай  үнемі  жаңғыру  үстінде  болған  қазақ  халқының 

дҽстүрлі қолҿнерінің даму биігіне кҿтерілген кезкңі XIX ғасырдың екінші 

жартысы мен XX ғасырдың басы. 

Археологиялқ  қазбалар  мен  жазба  ескерткіштерге  арқа  сүйесек, 

Қазақстан  аймағын  мекендеген  тайпалар  жүздеген  жылдар  бойы  металл, 

тас,  сүйек,  саз  балшық,  ағаш,  жүн,  тағы  басқа  да  шикізаттарды 

шаруашылық кҽсіптері мен күнделікті тұрмыс қажетіне жарап, қол ҿнердің 

ҿз  ұлтына  тҽн  ерекше  кҿркем  түрлерін  қалыптастырған.  Қазақстан 

жеріндегі  қолҿнердің  кҿне  заманнан  келе  жатқанына  нақты  айғақтар: 

Павлодар ҿңіріндегі Досыбай жартасынан табылған бейнелер, Ҿскемендегі 

жазбалар мен Ұлытау жартасындағы суреттер, Кригельді ҿзені аңғарынан 

табылған керамикалық қазындылар. Қазақ халқының қолҿнері ерте кезден 

ақ  ҽлемдік  мҽдениеттің  кҿрнекті  қайраткерлерін  қызықтырған.  Геродот 

тіпті  былай  деп  жазып  қалдырған:  «Олардың  барлық  заты  алтын  мен 

мыстан  жасалған.  Жайдың  металдан  істелген  бҿлшектері,  оғы, 

айбалталары  мыстан  істелген.  Бас  киімдері  мен  белдік  ҽшекейлері 

түгелдей  алтыннан  жасалған.  Сондай-  ақ,  ат  омырауындағы  ҿмілдіріктер 

де  мыстан  соғылып,  жүген  сулығы,  ауыздығы  тағы  да  басқа  бҿліктері 

түгелдей  алтынмен  ҽшекейлендіріліп,  безендірілген».  Геродот  пен  бірге 

Ктесий,  Страбон  да  қазақ  топырағын  мекендеген  сақтар  мен 


459 

 

массағаттардың барлық заттардың ҽшекейленіп, киімдердің ҿзіне тҽн үлгісі 



барын  айтады.  Қазақ  халқының  қолҿнері  туралы  Ресей  ғалымдары  да 

сүйсіне ҽңгімелейді. Мысалы М.А.Леваневский: «қазақтың қандай кҽсіпке 

болмасын,  табиғаттан  қабілеттігіне  сүйсінесің,  қарапайым  құралдармен 

тамаша  ер  қапталдарын  жасап,  алтын,  күмістен  ҽсем  бұйымдар 

шығаратындығына  таңданбасқа  болмайды.  Қазақтың  тіккен  аяқ  киімдері 

ҿте  берік,  киюге  ыңғайлы»  -  деп  жазады.  Ал  енді  қазақтың  ұлттық 

қолҿнерінің  таңғажайып  туындысы  –  киіз  үй  орта  ғасыр  саяхатшылары 

Марко  Полоны  (1230),  Плано  Карпиниді  (1246),  Клавихоны  (1403), 

Барбораны  (1436),  қатты  таң  қалдырып,  олардың  тарихи  жазбаларынан 

орын алғаны – біз үшін үлкен мақтаныш. 

Қазір  халықаралық  деңгейде  қолҿнер  кҿрмесі  ұйымдастырылма-

ғанымен,  бұрын  оған  айрықша  кҿңіл  бҿлетін-  ді.  1969  жылы  91  жасында 

қайтыс  болған  Барлыбаева  Рымжанның  қолынан  шыққан  текеметтің 

кезінде  Парижде  ұйымдастырылған  кҿрмеге  қатысып,  талайларды  таң 

қалдырғаны қандай тамаша. Сондай – ақ, қазақтың киіз үйлері 1861 жылы 

Парижде  ҿткен  халықаралық  кҿрмеге  қатысып,  1876  жылы  Петербургте 

ориенталистердің  үшінші  конгресінің  Құрметіне  ашылған  кҿрмеге,  1890 

жылы  Қазанда  ҿткен  кҿрмеге  қойылған.1913  жылы  Омбы  шахарында 

Романовтар  ҽулетінің  300  жылдық  тойларындағы  кҿрмеге  Атбасардан 

Мейрам қажының киіз үйі қатысқан.  

Халықтың  қолҿнеріндегі  негізгі  тұлға-  суретші,  шеберлер.  Қазақ 

халқының ертедегі шеберлері кімдер? 

Бұл  жан-  жақты  зерттеуді  қажет  ететін  тарихымыз.  Кезінде  бүкіл 

Орта Азия мен Қазақстан есімі кеңінен таныс болған шеберлеріміз туралы 

айтқанда  аузымызға  ең  бірінші  Мұрын  жыраудың  есімі  түседі.  Шын  аты 

Тілеген  Сеңгірбаев  бұл  бабамыз  ҿзінің  жарты  ғасырға  жуық  ҿмірін 

темірден  түйін  түйіп,  алтынды  күміске  байлап,  етік  тіккен,  тас  қашаған. 

Тек ҽттең, бай іс- тҽжірбиесін үйреніп жазып алып қалмағанымыз болмаса, 

Қазақстанда  Жүсіп,  Мақамбет,  Күмбетбай,  Тҽутен,  Ҽбдіғали,  Шаяхмет, 

Аяған  деген  атақты  шеберлер  ҿмір  сүрген.  1882  жылы  Мҽскеудің 

ҿндірістік 

кҿркемҿнер 

кҿрмесінің 

тҿтенше 


коммиссиясы 

қазақ 


шеберлерінің  ыдыстарын  «жұмысының  мінсіздігімен,  ҿрнектердің 

ҽсемдігімен  ерекше  кҿзге  түседі»-  деп атап  ҿткен  екен.  Мінеки,  қазақтың 

қолҿнер шеберлеріне Ресей сияқты мемлекеттің берген үлкен бағаларының 

бірі осындай. 

Қазақтың ағаш ыдыстарының ҿзіндік ерекшеліктері оның кҿлемдігі. 

Мысалы,  бұрын  қазақ  ауылдарында  бір  қойдың  еті  тұтас  сиып  кететін 

керсен  тҽрізді  ыдыстар  болды.  Қазір  де  оның  кейбір  түрлері  ел  ішінде 

сақтаулы.1871  жылы  Семейдегі  кҿрме  ұйымдастыру  комитеті  ҿзінің 

хаттама  құжаттарында  қазақтың  ешбір  токорлық  станоксыз  қашау  мен 

пышақ арқылы тұтас қайыңнан ыдыстарын ҿте шебер жасайтынын жазып 

қалдырыпты.  Жалпы,  қазақ  халқында  қолҿнер  шеберлері  жасаған 

ыдыстарының  ҿздері  65  түрлі  .  Ал  музыкалық  аспаптары  18  ғылыми 

деректер бойынша Қазақстан жерінде қолҿнер кҽсібі мұнан екі жарым мың 


460 

 

жыл  бұрын  түрлі  тайпалардың  творчествасы  арқылы  байқап,  ұрпақтан- 



ұрпаққа мҽдени мұра болып қалып келеді.  

Ою-ӛрнек  ісі  тым  ерте  заманнан  бастап-ақ  қолҿнерінің  барлық 

түріне  бірдей  ортақ  ҽсемдеп  ҽшекейлеудің  негізі  болып  келді.  Ою  деген 

сҿзбен ҿрнек деген сҿздің мағынасы бір. Бұл сҿздің ұғымында бір нҽрсені 

ойып, кесіп алып жасау немесе екі затты оя кесіп қиюластырып жасау, бір 

нҽрсенің  бетіне  ойып  бедер  түсіру  деген  мағына  жатады.  Ал  ҿрнек 

дегеніміз ҽр түрлі ою, бедер, бейненің, күйдіріп, жалатып, бояп, батырып, 

қалыптап істеген кҿркемдік түрлердің, ҽшекейлердің ортаң атауы іспеттес. 

Сондықтан  кҿбінесе  ою-ҿрнек  деп  қосарланып  айтыла  береді.  

Ертедегі  қазақ  оюларын  мазмұны  жағынан  іріктесек,  негізінен  3  түрлі 

ұғымды  бейнелейді.  Олар:  біріншіден,  мал  ҿсіру  мен  аңшылықты, 

екіншіден, жер-су, кҿшіп-қону кҿріністерін, үшіншіден, күнделікті ҿмірде 

кездесетін  ҽр  түрлі  заттардың  сыртқы  бейнесін  береді.  Шеберлер  іске 

беріліп,  жұмыс  ҽдісіне  тҿселе  келе  ҿздерінің  кҿрген  ою-үлгілерін  жатқа 

жасап, оюға ҿз бетімен жаңа түрлер енгізу дҽрежесіне жетті. Халық мұндай 

адамдарды  «оюшы»  деп  атады.  Ҽрбір  елде,  ҽрбір  руда  атағы  шыққан 

таңдаулы  оюшылар  болды.  Ондайлар  ҿз  ҿнерінің  тамаша  үлгісін  ҿзінің 

руына, маңайындағы елдерге таратып отырды. Осыдан келіп ҽр түрлі ою-

ҿрнектерде, киімдер мен кілемдерде, сырмақтар мен кестелерде жҽне т. с. 

с. «арғын үлгісі», «керей үлгісі» немесе «ұлы жүздің үлгісі», «орта жүздің 

үлгісі»,  «кіші  жүздің  үлгісі»  деген  мҽнерлер  пайда  болды.  Осы  ою-

ҿрнектердің  кҿп  қолданылатындарына,  сондықтан  да  халық  шеберлерінің 

кҿпшілігіне белгілі атауларының кейбір түрлеріне ҽдейі тоқтап ҿтейік. 



Ою-ӛрнектердің тҥрлері. 

«Мҥйіз»  «Қосмҥйіз»  «Арқармҥйіз»  «Қошқармҥйіз»  «Қырықмҥйіз» 

«Сынықмҥйіз» 

«Ӛркеш» 

«Шыныгҥл» 

«Гҥл» 

«Шытырман» 

«Тҥйетабан»  «Сыңарӛркеш»  «Балдақ»  «Қармақ»  «Тарақ»  «Қосалқа» 

«Су  ӛрнегі»  «Алаша»  «Аламыш»  «Айыр»  «Ботакӛз»  «Қаңқа» 

«Омыртқа»  «Жіліншік»  «Тіс»  «Таңдай»  «Бӛрікӛз»  «Итқҧйрық» 

«Тҥлкібас» 

«Жылан» 

«Қҧсқанат» 

«Қҧсмойын» 

«Қҧстҧмсық» 

«Қазтабан»  «Шетою»  «Ирек»  «Ирексу»  «Қосдӛ,гелек»  «Тҧмарша» 

«Қостҧмарша» «Бағанӛркен» 

Ӛрнектердің тҥстері мен бояулары 

Қолҿнерде  пайдаланылатын  бояуларды   шеберлер  ҿздері  қолдан 

жасап алатын оларға ҽр түрлі қоспаларды қосып. 

Бұрын табиғатта жиі кездесетін жҽне сол күйінде пайдалануға жарай 

беретін  ақ,  сары,  кҿк,  қызыл  жҽне  қара  топырақтар,  түрлі  түсті  жосалар 

(сары, кҿк, қызыл) ағашты, теріні, қайысты бояуға жұмсалған. Сол сияқты 

малдың қанын, қара бауырын, кҿк бауырын да бояу ретінде пайдаланған. 

Кҿк тікеннің бүрі, мойыл, долана, қарақат, бүлдірген, итмұрын жҽне тағы 

басқа  да  осылар  тҽрізді  түрлі  жемістердің  шырыны  да  даяр  тұрған  бояу 

десе  болғандай  еді.  Халық  шеберлері  шие  жемістерін,  ҽр  түрлі 

ҿсімдіктерді,  олардың  қабықтары  мен  тамырларын  қайнатып  бояу  жасау 

ҽдісін  кҿп  қолданған.  Мысалы,  талдың,  теректің,  қарағайдың,  еменнің, 



461 

 

алма,  анар,  жүзім  жҽне  ҿрік  ағаштарының  қабықтарынан  қызыл,  сары, 



күрең,  қошқыл  түсті  бояулар  қайнатңан.  Қына  (жер  қынасы,  тас  бетінің 

қынасы)  «томарбояу»  дейтін  қурай  мен  тобылғының  тамырларын 

қайнатып  та  бояу  жасаған.Қабықтарды  күздігүні  жинап  қол  диірменге 

тартып  не  келіге  түйіп  ұнтақтап  қайнатады.  Шеберлер,  қайнауына  қарай, 

бояуынан арылған ұнтақтарды сүзіп алып тастап, қалған сұйықты одан ҽрі 

қайната беру арқылы оны қоюландырған, кейде порошок түріне келтірген. 

Мұндай  қайнатынды  бояуға  ашудас,  мұсатыр,  тотияйын,  тұз,  қарағайдың 

шайырын  қосатын.  Сол  сияқты  қара  күйе,  ыс,  құрым,  ҿріктің,  жаңғақтың 

сүйектері мен бидайдың, арпаның күйіктерінен де бояу жасаған. Бұларды 

бірімен-бірін қоспалау арқылы ҽр түсті бояулар жасалады. Бояулар сіңімді 

ҽрі оңбас үшін ермен, кҿкпек, итсигек, қара жусан сияқты ащы шҿптердің 

тұндырмасын,  құрттың  сарысуын,  кейде  май  қосатын  болған.     

Тҿрт  түлік  малдың  жүні  қазақ  халқының  ҿмір  тіршілігінде  үлкен  роль 

атқарған  жҽне  оны  ұқсатуды  ел  бұдан  мыңдаған  жылдар  бұрын  білген. 

Қазақ халқының шаруашылығында мал жүнінің ең асылы жҽне бұйымдар 

жасауға  ең  кҿп  қолданатыны  түйе  жҽне  қой  жүндері,  ешкі  түбіті,  оның 

қылы, содан кейінгісі жылқының жал-құйрығы, түйенің жүні, шудасы. 

Тҥйе жҥнінен, Қойдың жҥнін, Ешкі жҥнін,Жылқының,Ҥкінің жҥні. 

 

Резюме 



 

 

Каждое произведение ремесленно сам материальный культура эпохи образец 



и вкуса народа, социального общественного состояния, религиозного доверия, реальное 

зрелище обычая-традиции. 

 

Summary 


 

Each piece of craft itself material culture from the sample and taste of people, social, 

social status, religious trust, a real spectacle of custom-tradition. 

   


Пайдаланылған ҽдебиеттер  

1.  Ҿ.Мҽдиев.  Қ.  Айтҿленов.  «Былғары  жҽне  тері  технологиясы»   

«Фолиант» баспасы. Астана 2010 

2. Қ. Ҽмірғазин. «Қазақ қол ҿнері» «Дайк-Парк» Алматы 2004 

3. С.Қасиманов «Қазақ халқының қолҿнері»  «Қазақстан » Алматы 1995 

4.  Б.  Асанова,  А.Птицино,  Ұ.Ҽбдіғапбарова.  «Қазақ  ұлттық  ою-

ҿрнектерінің тарихы жҽне теориясы» «Фолиант» баспасы Астана 2008. 

 

ӘӚЖ-808.5:372.461.1 

 

Ағылшын тілін деңгейлеп-саралап оқыту технологиясы арқылы 

оқытудың тиімділігі 

 

Назарбекова А.К. 

 


462 

 

ХХІ  ғасыр  табалдырығын  білім  мен  ғылымды  инновациялық 



технология бағытымен дамыту мақсатымен аттауымыз үлкен үміттің басты 

нышаны болып табылады. Болып жатқан ҽлеуметтік-экономикалық, саяси 

жҽне мҽдени ҿзгерістердің ҽсерінен қоғамда  ағылшын тілінің рҿлі ҿзгерді. 

Ағылшын  тілі  –  жаңару  тілі.  Ол  қарапайым  оқу  пҽнінен  заманауи  білім 

беру жүйесінің негізгі элементіне айналды. Сол себепті де ағылшын тілін 

жетік меңгеру, ол тілде жақсы сҿйлей білу, жаңару кҿшіне ілесу деген сҿз. 

Осыған орай қазіргі заманға сай ағылшын тілін тиімді үйретуге мүмкіндік 

беретін  кҿптеген  ҽдістер  пайда  болды.  Заман  талабына  сай  шетел  тілін 

жаңа  технологиялармен  оқыту  қазіргі  күннің  басты  талаптарының  бірі 

болып тұр [1].  

Қазіргі  кезде  50–ден  артық  педагогикалық  технологиялар  бар. 

Педагогикалық технологиялар кҿп түрлі болуына қарамастан, олардың іске 

асуының екі ғана жолы бар. Біріншісі – теориялық негізде орындалуы (В.Б. 

Беспалько, В.В. Данилов, В.К. Дьяченко жҽне т.б.), екіншісі – тҽжірибемен 

жүзеге асуы (Е.Н. Ильин, С.Н. Лысенкова, В.Ф. Шаталов жҽне т.б.) 

Сондай-ақ ағылшын тілінде деңгейлеп оқыту технологиясын ағылшын 

тілі  сабақтарында  қолдану  –сабақтың  білім  сапасын  кҿтерудің  маңызды 

факторларының бірі болып, тиімділігі тҽжірибе жүзінде дҽлелденіп отыр. 

Ж.  Қараев  жҽне  Б.  Кобдикованың  еңбектерінде  деңгейлік  оқыту 

ҽдістемесі  туралы  айтылған.  Бүгінгі  таңда  Ж.  Қараевтің  оқытуды 

дербестендіру  мен деңгейлік  дифференциалдау  технологиясы  пҽнге деген 

қызығушылықты арттыратын технология ретінде танылды [7]. 

Ҿзге  тілді  аудиторияда  жаңашаландырып  жаңғырта  оқытудың 

деңгейлік  ҽдістемесінің  негізін  қалаған  профессор  Қ.  Қадашеваның 

зерттеуінде  де  жаңалықтар  ҿте  кҿп  берілген.  Ғалым  еңбегінде  тіл 

үйретудің  ішкі  деңгейлері  мен  "Фонетикалық  тамшылар"  ҽдісі  – 

тиімділігімен тҽжірибеде кең таралып кеткен тіл үйретудің оңтайлы жолы 

болып саналады [4]. 

  Саралап, деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясында алынған 

нҽтиже сҽйкесті меңгеру деңгейлері түрінде анықталады. Бұл жағдай : 

а) тіл үйренушінің  оқу материалын жеңілден күрделіге қарай жүйелі 

меңгеруі; 

ҽ) алынған нҽтижені ҿлшеуге болатындығы; 

б) оқу процесінің жарыс түрінде ұйымдастырылуы

в) бағалаудың жетелеушілік қасиеті; 

г) дамыта оқытудың ҽдіс – тҽсілдерін қолдануға ыңғайлы жағдайлар 

жасалуы, т.б. себептерге байланысты үйренушінің  оқу материалын 

қажетті минимум деңгейінде меңгеруіне жағдай жасайды. Меңгерудің ҽр 

кезекті деңгейіне ҿтіп отырған сайын ынта, мотив, белсенділік, білік пен 

дағды да ҿсіп отырады. Ендеше оқыту технологиясын оқу процесіне енгізу 

– білім сапасын қажетті деңгейде қамтамасыз етуге оны кҿтеруге, тіпті 

басқаруды қамтамасыз етеді [2]. 

         Деңгейлеп, саралау негізіндегі педагогикалық технология 

мазмұнының ерекшілігі: 



463 

 

- жеке құрылымдарға бағдар беру; 



- білім мазмұнының сипаты мен кҿлемі, оқу жоспарының, материалының, 

баяндау түрлерінің дидактикалық құрылымы [6]. 

        Деңгейлеп, саралап оқыту технологиясының мақсаты –ҽр  үйренушіні 

қабілетіне, ҿзіндік ерекшелігіне, мүмкіндігіне қарай топтастырып оқыту.  

Оқытуды түрлі топтарына, білім деңгейлеріне, қабілеттіліктеріне,  ҿзіндік 

ерекшеліктеріне қарай бейімдеу, ыңғайлау, берілген тапсырманың 

саралануы. Бұл технологияның ерекшелігі – тіл үйренушінің тіл үйренуге  

деген ынтасын, қызығушылығын, деңгейлік тапсырмалар арқылы 

дарындылығын арттыру [3].  

Деңгейлеп оқытудың маңыздылығы:  

 

тіл үйренушілердің барлығы жұмыс жасайды; 



 

бос отырған үйренуші болмайды; 



 

ҿздігінше жұмыс жасау дағдысы қалыптасады; 



 

тіл үйренуге деген қызығушылығы арта түседі; 



 

сабақ барысында тіл үйренуге деген белсенділігі арта түседі. 



 

Деңгейлеп оқытудағы нҽтиже: 



Ҿз бетімен ізденіп, шығармашылық қабілеттерін жетілдіре алатын, ҿз 

қателерімен жұмыс жасай алатын тұлға тҽрбиелеу; 

Үйренушінің  алдына  қойған  мақсатына  жете  алатын  тұлғаны 

жетілдіру; 

Үйренушінің  ҿз  деңгейін  біліп  қана  қоймай,  оны  ҽрі  қарай  дамыта 

алуы [5]. 

Бұл деңгейлердің тапсырмаларына тҿмендегідей талаптар қойылады: 

I – деңгейдегі тапсырмаларға: 

1) жаттап алуға лайықталған болуы керек

2) алдыңғы сабақта жаңадан меңгерілген білімнің ҿңін ҿзгертпей қайталап, 

пысықтауына мүмкіндік беруі тиіс; 

3) тапсырмалар жаңа тақырып үшін типті жҽне ҿмірмен байланысты болуы 

керек; 

II – деңгейдегі тапсырмаларға :     



1) ҿтіп кеткен материалдарды реттеуге жҽне жүйелеуге берілген 

тапсырмалар.  Бұлар ҿзгертілген жағдайлардағы тапсырмалар, яғни 

бұрынғы тапсырмаларға ұқсас, бірақ оларды орындау үшін алғашқы алған 

білімдерін түрлендіріп пайдалану қажет. 

2) үйренушінің ойлау қабілетін жетілдіруге берілетін тапсырмалар. Оларда 

біздің ұлттық ерекшеліктеріміз ескеріліп, танымдық жҽне үйретімділік 

маңызы болуы қажет болады. Бұлар : логикалық есептер, ребустар мен 

сҿзжұмбақтар. 

III – деңгейдегі тапсырмаларға : 

1) танымдық – іздену (эвристикалық) түрдегі тапсырмаларды орындау 

барысында тіл үйренушілер жаңа тақырып бойынша меңгерген алғашқы 

қарапайым білімдерін жетілдіріп , тереңдетумен қатар, ол тағы да жаңа 

білімді меңгеріп, ҿзі үшін жаңалық ашуы тиіс


464 

 

2) ҿз ісіне талдау жасай білуі, білімді жаңа жағдаймен пайдалана алуы 



қажет; 

3) эвристикалық (танымдық-іздену) түріндегі жұмыстарды мұғалім 

кҿмегімен ҿздері орындайды. 

IV –  деңгейдегі тапсырмаларға: 

Бұл сатыға ҿз бетімен жұмыс жасай алатын, ұшқыр ойлы үйренушілер 

кҿтеріле алады.  

1) үйренуші ҿз бетімен эссе жазуы қажет; 

2) мҽтін кейіпкерлеріне хат жаза алуы тиіс; 

3) олимпиадалық тапсырмаларды орындау

         Демек, бұл тапсырмалар – үйренушінің біліктілігі мен дағдысын 

қалыптастыру жҽне оны бағалау деңгейі болады [6]. 

Сабақ барысында грамматикалық тапсырмаларды орындауда, ҿтілген 

сабақты еске түсіргенде, үйге берілген тапсырмаларды сұрағанда сонымен 

қатар жаңа сҿздермен жұмыс жасағанда түрлі ойындар, жарыс сабақтарын 

ұйымдастыруға болады. Сондай сабақтардың бірі тҿменде берілген.   

Қорыта келгенде, ағылшын тілін аудиторияда деңгейлеп оқытудың 

негізгі мақсаты – күнделікті ҿмірде пікірлесім түрлеріне еркін араласып, 

сҿйлеу, ҽңгімені қолдау дағдыларын қалыптастыру, мемлекеттік тілдің 

мҽртебесін кҿтеру, тіл тазалығын сақтау, үйренушінің ҿз бетімен білім 

алуы, ізденуі болып табылады. 



1-топ. Бастапқы деңгей (Beginner). 

Сабақтың тақырыбы: My family. 

Сабақтың грамматикалық тақырыбы: Тo have етістігі.   

Сабақтың максаты:  

грамматикалық:  тіл үйренушілерге «Тo have» етістігі жайлы білім беру;  

лексикалық: тіл үйренушілердің сҿздік қорын тексере отырып, жаңа 

сҿздермен жұмыс жасай отырып, сҿздік қорларын байыту;     



дамытушылық: тіл үйренушілердің ағылшын тілін үйренуге деген 

құштарлығын  дамыту. 



Сабақтың тҥрі: практикалық. 

Сабақтың барысы:        

 Ҧйымдастыру кезеңі: T.    Hello dear students. How are you? 

                        SS.    Hi teacher. We are fine thank you. And you? 



                          T.    I‘m fine thank you. Let‘s begin our lesson. Are you ready? 

                        SS.    Yes we are ready. 



Phonetic Drill 

The thirty three thieves thought that they  

Thrilled the throne throughout ht Thursday 

Ҥй тапсырмасын сҧрау: 

Ҿткен сабақта жаттауға берілген сҿздерді сҿзжұмбақ шешу арқылы сұрау. 

Диалог тексеру. 

Жаңа сабақ 

 To have етістігінің жіктелуі 

Affirmative form                    Interrogative form      Negative form 


465 

 

I have a family                          Have I a family?           I have not a family                                     



You have a family                    Have you a family?       You have not a family 

She has a family                       Has she a family?          She has not a family 

He has a family                         Has he a family?            He has not a family 

 

Жаңа сабақты пысықтауға арналған жаттығулар. 

1.Complete with ‘has’, ‘have’                      2.Complete with ‘has’, ‘havе’ 

1.Santa Claus  ……  a long white beard.      1.My dogs …….. funny names.  

2.Mary and Bill ……. a beautiful house.      2.My parents ……. a lot of  brothers 

and sisters. 

3.This sock …….. a hole.                              3.This house  ……  a wonderful 

garden. 


4.I  ………  a big family.                               4.I  ………a new computer.  

5.Snoopy  …….  black ears.                           5.You  ……. a fantastic jacket! 

6.My teacher …….green eyes.                       6.Mariah Carey …….. an amazing 

voice. 


7.Shakira  ………  long blond hair.                7.Pinocchio ……….. a very long 

nose. 


8.You and Ann ……… a pretty bedroom. 

 

3. Мәтінмен жұмыс. 



My Family 

 

I  am  Zhilin  Andrey.  Andrey  is  my  name  and  Zhilin  is  my  surname.  I  am 

seventeen years old. I want to tell you a few words about my family. My family 

is not large. I have got mother, father and grandmother. There are four of us in 

the family. First of all some words about my parents. My mother is a teacher of 

biology. She works in a school. She likes her profession. She is a good-looking 

woman  with  brown  hair.  She  is  44  but  she  looks  much  younger.  My  father  is 

programmer.  He  is  forty-six.  My  father  often  sings  and  when  we  are  at  home 

and  have  some  free  time  I  play  guitar  and  we  sing  together.  He  is  also  handy 

with many things. When he was small he liked to take everything to pieces. My 

grandmother  told  me  a  story  that  once  my  father  tried  to  repair  their  kitchen 

clock but without success. They had to give it to a repairman. But it happened a 

long time ago. Now he can fix almost everything.  My parents are hard working 

people. My mother keeps house and takes care of my father and me. She is very 

good at cooking. My grandmother is a pensioner. She lives with us and helps to 

run the  house. She  is  fond  of knitting.    I  want  to  become  a  student. I‘d  like  to 

learn foreign languages. I always try to be in a good mood. We have got a lot of 

relatives



4.  Лондонға  саяхат  ойыны.  Топты  екіге  бҿліңіз.  Ҽр  топқа  бір-бір 

автобус беріңіз. Автобусқа топ мүшелерінің ҿздері ат қояды. Мысалы, ‗We 

are  always  winners‘,  ‗We  are  the  best‘  т.с.с.  Үйренушілер  Лондонға 

автобуспен  аттанады.  Олар  ҽр  елге  келген  кезде  бір  топ  мүшесі  кҿліктен 

түсіп  аялдамадан  билет  алады.  Ҽр  билеттің  артында  «Менің  отбасым» 


466 

 

мҽтіні  бойынша  сұрақтар  жазылған,  сол  сұрақтарға  жауап  берген 



үйренушінің  кҿлігі  ҽрі  қарай  саяхатын  жалғастырады.  Келесі  аялдамада 

келесі  үйренуші  сұрақтарға  жауап  береді  осылай  ойын  жалғасады.  Ал, 

үйренуші сұраққа жауап бере алмаса оның кҿлігі ҽрі қарай жүрмей қалады 

да,  келесі  үйренуші  сұраққа  жауап  береді.  Осылай  сұрақтардың  барлығы 

толық  жҽне  жылдам  жауап  берген  топ  Лондонға  тез  жетіп  келеді  де 

жеңімпаз болады. Ойын сұрақтары: 

1. What is your name?                                  1. Have you got a family? 

2. What is your mother?                               2. What is your father? 

3. Do you have your sisters or brothers?      3. What do you do? 

4. Is your family large?                                4. How old are you? 

5. How old is your mother?                          5. How old is your father? 

6. Do you have relatives?                            6. What is your hobby? 

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   80




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет