«Қазіргі кездегі ең үлкен техногендік апат» Алғаш рет Еуропада 1957-1962 жылдарда талидомид нарықта пайда болды. Ол ұйықтататын, тыныштандыратын дәрі ретінде сатылды. Жүкті әйелдердің алғашқы триместріндегі таңертеңгі ауруын басу үшін ұсынылды. Көп ұзамай талидомид қабылдаған аналар туа біткен аяқ-қолыдардың болмауы немесе дамымауы және де басқа да даму ақаулары бар балаларды дүниеге әкеле бастады. Талидомид 46 елдегі жүкті әйелдерде «қазіргі кездегі ең үлкен техногендік апат» орын алды, нәтижесінде 10000-нан астам балалар ауыр деформациялармен туылды. Туа біткен кемістіктерге қатысты алаңдаушылық 1961 жылы байқалды және сол жылы дәрі Еуропадағы нарықтан шығарылды.
Талидомидтің құрылымдық және биохимиялық зерттеулері бойынша 1950-1960 жылдардың аяғындағы талидомид апатынан кейін жиырма жыл өткен соң, ( S )-энантиомер тератогенді, ал ( R)-энантиомер емес . Блашкеталидомидтің ( S )-энантиомері ғана тератогенді екенін хабарлады.
Энантиомерлер (көне грекше ἐνάντιος «қарсы» + μέρος «өлшеу, бөлік») — кеңістікте үйлесімді емес, бір-бірінің айнадағы бейнесі болып табылатын жұп стереоизомерлер [1]. Оң және сол алақан екі энантиомердің классикалық суреті бола алады: олардың құрылымы бірдей, бірақ кеңістіктік бағдары әртүрлі.
Сұрақ
Молекулалардың кеңістікте орналасуының маңызы қандай?
Молекулалардың кеңістіктегі құрылысын түсіндіру үшін қандай теорияны ұсынасыз?
3) Гиллеспи формулаларына сәйкес молекула пішіндерін анықтаңыз:
1.Құрамы АХ2Еmболатын сызықты әртүрлі бөлшектерге мысалдар келтіріңдер.
2.Құрылысы пирамида тетраэдр болатын бөлшектерге мысалдар келтіріңдер,.
3. Мына бөлшектердің SiF4 жәнеSF4, РF5 жәнеClF5 геометриясын салыстырыңдар.