Баяндама тақырыбы: Экология-өзекті мәселе Орындаған:Әлім Гүлім ҚБ 21



Дата12.03.2022
өлшемі19,88 Kb.
#27721

Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты

БАЯНДАМА

Тақырыбы: Экология-өзекті мәселе

Орындаған:Әлім Гүлім ҚБ 21

Тексерген:Таутина Б.А

Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялы қауіпсіздігін сақтау тұжырымдамасында экологиялық ахуалды жақсартудың жаңа технологиялық мүмкіндіктері айқындалып, еліміздің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жағдайындағы қоғамды экологияландыру мәселесі қамтылады.

Қоғамды экологияландыру – бұл адамның табиғатпен үйлесімділігіне қол жеткізуге бағытталған қоғам көзқарасының жаңа жүйесін қалыптастыру процесі. Тарихи тұрғыдан бағдарласақ, адамның өмір тіршілігінің, қызмет-әрекетінің негізі - табиғат заттары мен табиғи процосі.

Олар адамзаттан әлдеқайда бұрын пайда болған, адам санасынан тыс және тәуелсіз өмір сүреді. Қоршаған ортаны танып білу, игеру барысында адам табиғат дүниесіне қуатты және ауқымды ықпал ете алатын құдіретті өзгертуші күшке айналады. Мұны ғылымда екінші табиғат деп атайды. 1950 жылы қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық одағының жанынан табиғат қорғау жөнінде білім берудің тұрақты комиссиясы құрылып, табиғатты қорғау, сақтау, оған жауапкершілікпен қарауға жұмылдыру мәселесіне БҰҰ назар аудара бастады. 1960 жылдың аяғында педагогикада

экологиялық білім мен тәрбие берудің ғылыми- педагогикалық, әдістемелік негізін қалыптастыру бағытында табиғат қорғауға оқыту термині кең қолданылды. 1970 жылдың ортасында бұл терминді табиғат қорғауға тәрбиелеу термині ауыстырып, соңғы жылдары уақыт талабына сай экологиялық тәрбие, экологиялық білім терминдері пайдаланылуда.

Экология - биология ғылымының негізінде XIX ғасырдың орта шенінде айқындала бастағанымен, оның өз деңгейіне көтерілуі XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басы болып саналады. Осы тұрғыда бірдей экологиялық білім мен тәрбие берудің мақсат-міндеттерін, республикамыздың үздіксіз білім беру жүйесінің барлық сатыларында жүзеге асыруды, жастардың көзқарасын, табиғатқа жауапкершілік қарым-қатынасын қалыптастыруды, мектепке дейінгі мекемелерден бастап жоғары оқу орындарына дейінгі аралықты экологиялық білім мазмұнымен жаппай қамтып, оны сабақтастықта жүргізуді талап етеді. ЮНЕСКО-ның шешімі бойынша ХХ ғасырдың соңғы 20 жылының Экологиялық білім беру жылы деп жариялануы үздіксіз экологиялық білім берудің барлық көкейкесті проблема болып отырғандығын тағы да дәлелдеп берді. Экология мәселесі жөніндегі қабылданған мемлекеттік құжаттарда болашақ ұрпақ үшін қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық негіздері көрсетіліп, биологиялық алуан түрлілікті сақтау мен табиғатты ұтымды пайдалануға бағытталған іс-шаралар белгіленген. Мәселен: - мектепке дейінгі мекемелер мен арнаулы орта және жоғары оқу орындарында экологиялық білім негіздерін міндетті түрде оқыту; - басшы қызметкерлер мен мамандардың кәсіби экологиялық даярлығы және қоршаған ортаны қорғау туралызаңдар негізінен білімі болуы; қоршаған ортаны қорғау.

Ұлы Абай да өзінің қара сөздерінде табиғат туралы философиялық ой- пікірлер мен табиғат заңдылықтарын терең пайымдап, табиғаттың бар байлығын адам баласының аузына тосып, таусылмас азық болып отырғандығын көрсете келе, Кім өзіне махаббат қылса, сен де оған махаббат қылмағың парыз, - деп өскелең ұрпақты табиғат- ананы сүйе білуге үндегені белгілі. Демек, философтардың, педагогтардың еңбектеріндегі ой- тұжырымдардан олардың экологиялық тәрбие беруді экологиялық таным,экологиялық қарым- қатынас; экологиялық іс-әрекет; экологиялық сезім; экологиялық қызығушылық экологиялық мәдениет; экологиялық көзқарас ұғымдарымен бірлікте қарастырғанын байқаймыз. Егер, табиғатты қорғау – әлеуметтік табиғи түзілім десек, оның құрылымын құрайтын экологиялық ұғымдарға зерттеуіміздің мазмұнына сай, мен төмендегідей мазмұндық сипаттама беруді жөн көрдім:

Экологиялық таным - ақылы,сезімі ретінде баланың ең басты қасиеттерінің бірі - өзін қоршаған ортаны танып-білуге деген ерекше ұмтылысы. Бала айналасындағы әлеуметтік дүниені, табиғатты танып білу барысында олардың ішкі құпиясына үңіледі, табиғаттың даму заңдылыктарын білуге әрекет жасайды.

Экология – аймақтағы шешімін таппай келе жатқан мәселелердің бірі. Дүниежүзілік емес,әлемдік емес Қазақстанның экологиялық жағдайын қарастырар болсам:Қазақстанның экологиялық проблемалары: ауа, су, жер – бізді қоршаған орта. Бүгінде олардың жағдайы апатты деп бағаланады, планета экологиялық дағдарысты бастан кешуде. Қазақстанның негізгі экологиялық проблемалары қандай: Қазақстандағы ауаның ластануы Келесі себептер бойынша: Пайдалы қазбаларды өндіру және өңдеу (қорғасын, мырыш, фосфор, хром өндірісі) өсуі. 20 миллиард тонна қалдық жиналған, олардың үштен бір бөлігі күнделікті ауаны токсиндермен уландырады. Кәсіпорындар ескі тиімді емес тазарту жүйелерін пайдаланады, нәтижесінде атмосфераға мыңдаған зиянды заттар шығарылады. Мұнай мен газ өндіру кезінде ілеспе газды жағу. Бұл атмосфераға күлдің шығарылуымен бірге іске асады. Атмосфераға көміртек пен қорғасын тотығын шығаратын автокөліктер санының көбеюі. Оларды пайдалану кезінде сапасы төмен жанармайлар құйылып, көбінесе пайдаланылған газдарды тазартуға арналған сүзгілер қолданылмайды. Осы факторлардың әсерінен республикамыздың 15 ірі қаласында ауаның ластануының шекті деңгейінен асып түсті. Ең лас атмосфера Шығыс Қазақстан, Қарағанды ​​және Павлодар облыстарында тіркелді. Қазақстандағы судың ластануы Қазақстан – Орталық Азиядағы ең ірі мемлекет, бірақ сумен қамтамасыз ету тұрғысынан ол ең қиын жағдайда тұр. Келесі факторлар әсер етті: Ол кезде республикада 10 миллион гектар суару үшін су қоры жеткілікті болар еді, іс жүзінде ол 50-60 миллионға жетті. Сондықтан кейбір табиғи су қоймаларында апатты жағдай орын алды. Кеңес дәуірінде мақта алқаптарын суару үшін өзендердің немқұрайлы қолданылуы. Бұл жағдай тек бізде ғана емес, көрші республикаларда да кездеседі. Суару арналары күшейтілмегендіктен, өзендерден судың көп бөлігі құмға құйылды. Арал теңізі жойылып кетудің алдында тұр. Бұрындары әлемдегі төртінші көл болатын. Теңіздің қазір көлемі бойынша төрттен бір және көлемі жағынан оннан бір бөлігі қалды. Қазір бұл – екі таяз су қоймасы. Себебі, оны толтырған Сырдария мен Әмудариядан суды егін суаруға жұмсалды. Арал теңізінің экологиялық проблемасының көптеген салдары бар. Судағы тұз концентрациясы 14 есеге ұлғайды. Теңіздің бұрынғы түбінде үлкен тұзды батпақтар бар еді, олардың үстіндегі тұз жүздеген шақырымға созылып, осы жерден алыс орналасқан жерлердің эрозиясын тудырады. Қазақстанның экологиялық проблемалары: оларды шешу жолдары Дүниежүзіндегі экологиялық проблемалар жергілікті емес, бірде-бір ел оларды жекелей шеше алмайды. Зерттеушілер туындаған мәселелерді шешу жолдарын зерттеп, ұсынады. Бірақ олардың толықтай орындалуына кедергі болатын факторлар бар. Оларды жүзеге асыру үшін практикалық қадамдар жасалуда: Ескі өндірістердегі сүзгілерді ауыстыру басқа кедергілерге душар болады, мұндай шығындарды көтере алмау және резервтерді іздемеу. Автомобиль көлігінің пайдаланылған газдарын азайту немесе тазарту, көліктің ескірген түрлерін көбірек экологиялық түрлерге ауыстыру қалалардың атмосферасын жақсартуға ықпал етеді.

1. Атмосфераны жақсарту өнеркәсіптік өндіріс қалдықтарын азайту арқылы мүмкін болады. Газ қалдықтарын тазартудың қуатты жүйелері бар. Жаңа кәсіпорындар оларсыз жобаланбайды.

2. Су ресурстарын жақсарту келесі шаралар арқылы мүмкін: Суару үшін өзен суының шығынын азайту. Суаруды қажет ететін дақылдарды аз талап етілетін дақылдармен алмастыру оң нәтиже береді: мысалы, мақта орнына күздік бидай өсіру. Арал теңізінің жойылуын көрші елдермен бірқатар бірлескен қадамдар арқылы тоқтатуға болады, өйткені көрші елдерде мұнда ағатын өзендер жатыр. Қазақстан өз бетінше жүзеге асыра алатын шараларды қабылдауда. Сонымен, жаңа ғасырдың басында Кіші Аралды Үлкеннен қорғанған 17 шақырымдық бөгет салынды. Балқаш көлі көрші елдердің өзендерімен қоректенеді, сондықтан оның проблемаларын тек халықаралық деңгейде шешуге болады. Ғылыми зерттеулер су ресурстарын ұтымды бөлудің түбегейлі шешімін табады. Біріншіден, оларды экожүйені қалпына келтіруге бағыттаңыз, ал қалғаны тұтынуға жіберіледі. Бірақ бұған бәрі бірдей дайын емес. Каспий теңізінің суын оның жағасында орналасқан елдердің күш-жігерінің арқасында ғана жақсартуға болады. 20 ғасырдың аяғынан бастап Каспий экологиялық бағдарламасы жұмыс істей бастады. Оның аясында мұнай өндіру үшін экологиялық шаралар әзірленді.

Тек осы іс-шараларды орындағаннан кейін,яғни жүзеге асырғаннан кейін Қазақстандағы экологиялық мәселелер жойылады.

Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет