Бүгінгі санда: Телеарналар жат атауға неге жармасып жүр?



Pdf көрінісі
бет8/11
Дата15.03.2017
өлшемі16,59 Mb.
#9790
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Бағдагүл БАЛАУБАЕВА

АНА ТІЛІ

9

№46 (1356) 



17 – 23 қараша 

2016 жыл


АТАМЕКЕН

Оңтүстік Кореяда проку-

рорлар Чой Сун Щиль ісіне 

қа  тысты президент Пак Кын Хе 

мен «Самсунг Груп» компаниясы-

ның басшысы Джей Лиден жауап 

алмақшы. 

Жергілікті ақпарат құрал-

дарының хабарлауынша, олар 

ел басшысына сауал жіберіп 

үлгеріпті. Тергеушілер бұған 

дейін осы іске қатысты «Хюндай мотор» мен «Корея 

әуе жолдары» басшыларын да шақыртқан. Құқық 

қорғаушылар Президент Пактың құрбысы  зіне қатысты 

қорларға ірі компаниялардың қаржы аударуына ықпал 

етуі мүмкін деп отыр. Сондықтан оған алаяқтық жасады 

және билікті асыра пайдаланды деген айып тағылған. 

Осыған байланысты кеше Сеулде 260 мыңға жуық адам 

наразылық шеруіне шығып, Пак Кын Хенің тақтан 

таюын талап етті. Ал ел билігі к рші ел к з алартып, 

жағдай ушығып тұрған кезде мұндай талап қою орын-

сыз деп отыр. 

ЗАМАНДАС

зірлеген Абылайхан ЖҰМАШЕВ

Ж

Ж



аһанның жүрек лүпілі

аһанның жүрек лүпілі

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі



аһанның жүрек лүпілі

ОҢТҮСТІК КОРЕЯ



Президенттен жауап алмақшы

Актер Джеки Чан кинемато-

графияға қосқан елеулі үлесі 

үшін «Оскар»  сый лығын алды. 

Марапатты Лос-Анджелес-

тегі (Калифорния штаты) 

«Hollywood and Highland 

Center» ойын-сауық кешенінде 

арнайы салтанатты кеш-

те тапсырды.  Бастапқыда 

бұлар «Оскар» сыйлығымен 

марапаттаудың негізгі рәсімі кезінде тапсыры-

лып жүрген. Бірақ кейіннен  маңыздылығын 

ерекшелендіру үшін арнайы кеш  ткізілді.

«Оскар» сыйлығын алған соң, бүкіл әлемге 

танымал шығыс жекпе-жегінің шебері  зінің 

кинематографиядағы ұзақ жылғы жемісті еңбегіне  

қарамастан бұл марапатты күтпегендігін айтты.

Академия Джеки Чаннан б лек  америкалық 

режиссер-документалист Фредерик Вайсманға, 

кастинг-директор Линн Сталмастерге, сондай-ақ 

британдық әйел – монтаж жасаушы Энн Коутсқа 

табыстады.

Forbes журналының деректері бойынша, 62 

жастағы Джеки Чан әлемдегі ең жоғары жалақы 

табатын актерлердің рейтингінде екінші орында 

(61 млн доллар).



Германияның Мюнхен қаласында  ткен технология-

лық к рмеде Рубиктің кубигін жинастыруда жаңа 

әлемдік рекорд жасалды. 

Оны Sub1 Reloaded атты робот орнатты. Ал аппа-

рат жұмбақты шешуге небәрі 637 миллисекунд қана 

жіберді. С йтіп, Sub1 Reloaded осы жылы ақпанда 

басқа бір роботтың жетістігінен асып озды. Ол кезде 

оның әріптесі Рубиктің кубигін 887 миллисекундта 

құраған еді. Шараны ұйымдастырушылар Гиннесс 

кітабының  кілдеріне енді жаңа жетістік ресми түрде 

бекітілуі тиіс екендігін ескертті.

Қытай дәрігерлері науқастың қолына жасанды 

құлақ  сіріп шығарды. Бұл туралы жергілікті ақпарат 

құралдары хабарлады.

лі толық аяқталмаған операцияны Го Шучжун 

есімді дәрігер жасап жатыр. Ол жол апаты кезінде 

құлағынан айырылған адам үшін есту мүшесін 

науқастың  з қолына  сіріп шығаруға бел буған. 

Шеміршек емделушінің қабырғасынан алынып, 

құлақ пішініне келтірілген. Енді оны басқа орнату 

керек. Қазір дайындық жүріп жатыр. Операцияның 

шешуші кезеңі 3-4 айдан кейін жасалмақ.

Швеция астанасы Сток-

гольмде  соңғы 100 жылда 

болмаған қар жауды. 

Ақ ұлпаның қалыңдығы 

жарты метрден асады. Осы 

ретте шаһардағы мектептер 

уақытша жабылған. Қоғамдық 

к ліктің қозғалысы қиындады. 

Коммуналдық қызмет  кілдері 

күшейтілген тәртіпте жұмыс 

істеп жатыр. Ал қала басшылығы тұрғындарға осы 

аптаның соңына дейін шамасы келгенше сыртқа 

шықпауға кеңес берді. 

АҚШ


ГЕРМАНИЯ

ШЫҢ ЕЛІ


ШВЕЦИЯ

«Оскар» сыйлығын алды

Жаңа әлемдік рекорд 

Жасанды құлақ өсірді

Қар мол жауды

АҚШ-тағы президент сайлауының нәтижелері түрік 

қор биржаларына да  з салқынын тигізді. Салдарынан осы 

елдің ұлттық валютасы күн  ткен сайын құнын жоғалтуда. 

Бұл ж нінде экономистер түрік лирасы соңғы 10 

күнде 8%-ға дейін арзандағанын айтады. Жұма күні 

айырбас орындарында доллар 3,26 түрік лирасында 

саудаланды. Ал Түркияның Орталық банкі елде доллар 

бағамының күрт  суін тоқтату үшін 11 қарашадан бастап 

валюта интервенциясын жүргізетінін хабарлады. Айта 

кеткен ж н, Түрік елінің Орталық банкінің резерві 

ткен аптада 845 миллионға ұлғайып, 120 миллиард 

588 миллион АҚШ долларына жеткен.

ТҮРКИЯ

Лира құнсызданып барады

ДӨҢГЕЛЕК ҮСТЕЛ 

се, жаныңызға, от басыңызға шипа 

тілесеңіз Алматы облысы, Жамбыл 

ауданындағы Жамбыл – Қызыләскер 

ауылының ортасында Түктібай әулие 

кесенесіне барып зиярат етіп, қара 

қобыздан күш қуат алып қайтыңыз.

 Түктібай ата қобызын – Тәлім 

апа ешкімге к рсетпейді, б тенге 

ұстатпайды. Біреулер келіп  тініш жа-

сайды. Ондайда қобызды ақ шүберекке 

сәбише б ліп,  зі әлгі шақырған 

шаңыраққа әлдилеп к теріп әкеледі. 

Сол үйге түнетеді,  зі қара қобыздың 

қасына қонады да, ертесіне б песін 

к терген анадай қайта алып кетеді.

 Тәлім апа дүниеден  ткеннен кейін 

қара қобызды баласы Алпысбай мен 

келіні Қарлығаш ұстады. Қарлығаш 

– он бала  сірген ардақты ана, ата-

сына аса ықыласы ауған дастарқаны 

берекелі, үйі шуақты, менің Садабай 

досымның әпкесі еді.

 Алпысбайлар Түктібай атасының 

бейіті жанына үй салып, к шіп бар-

ған нан кейін, әруақ қолдап, дүрілдеп 

шаруа-тіршілігі жүріп кетті. Түктібай 

әулиеге ақ шаңқаң кесене тұрғызылды, 

жан-жағына ағаштар отырғызылды. 

Күндіз-түні елімізден ғана емес, 

шетелдердің  зінен қаншама адамдар 

ағылып келіп жатады.  улие бабаға 

зират етіп, тілеу тілейді. Қасиетті қара 

қобызына тәу етіп, тәнті болады.

Қаншама жандардың жолы ашы-

л ы п ,   т і л е г і   қ а б ы л   б о л ы п   ж а т ы р 

десеңізші!

  зім білетін бір ғана мысал айтай-

ын. Министрліктен түсіп қалған бір 

азамат Түктібай ата басына қайта-қайта 

келіп, түнеп жүргенін к ріп:

– Сіз неге атаға жиі келіп жүрсіз? – 

деп сұраған едім.

– Түсімде аян берді. Түктібай ата 

жолымды ашады, қайта министр бо-

ламын, – дегенін естігенімде сенер-

сенбесімді білмеген едім. Шынында да 

сол азамат қайта министр болып, ар-

дақты азамат, үлкен қайраткер болды.

 Иә, елу жылда ел жаңа демекші, 

А л п ы с б а й   м е н   Қ а р л ы ғ а ш   т а   б ұ л 

дүниеден  тті. Екеуінің де жатқан жері 

жарық, Алла алдарынан жарылқасын. 

Б ү г і н   Т ү к т і б а й   а т а   к е с е н е с і н і ң 

шырақшысы ата ұрпақтары бұрынғы 

дәстүрді жалғастырып келеді. 

 Бұл атадан тараған Сара тәтем 

мені  з шешемдей бағып-қақты, ба-

ласы Ермекпен дос болып  стік. Ал 

Нұрбике әпкеміз Қызыләскердегі 

кітапханада  мірбойы кітапханашы 

болды. Маған арнап Ұзынағаштан, 

Алматыдан кітаптар әкеліп, оқығаннан 

кейін, мазмұнын сұрап ылғи әңгіме-

дүкен құратын біздің ауылдың к ңілі 

зерек, ойы терең әпкем нағыз зия лы 

жан екен ғой. Кітапқа деген, білімге 

деген құштарлығымды арттыруға осы 

кішкентай ауылдағы кітапханашы 

Нұрбике к п к мектесті ғой. Ол кісі 

к рген жерде «қазір не оқып жүрсің?» 

дер еді. Кейін «Айналайын, қазір 

не жазып жүрсің? Жаңа кітабыңды 

берсеңші» дейтін менің жүрегіме білім 

шырағын жаққан қайран асыл әпкем! 

К рген жерде бетімнен сүйіп, басым-

нан сипайды, бұл әпкелерімнің маған 

ықылас-пейілдері ерекше еді.

 Үш ғасыр бұрын  мір сүріп, аты алты 

алашқа мәшһүр болған асқан әулие, 

к ріпкел емші, шипагер бақсы Түктібай 

әулие жайлы әлі талай-талай зерттеліп 

жазылар. Айтқаны айдай келетін 

к ріпкелдігі, таңғажайып бақсылық 

нері, аузы дуалы шипагерлігі, қара 

қобыздың қасиет-киесі жайлы айтылар 

әңгімелер к п-ақ.

Түктібай ата кесенесіне бара жат-

қанда баяғыдағы шешемнің мені 

аманат тап, табыстағаны, к л-к сір 

жылап, шерін тарқатқаны әлі күнге 

дейін к з алдыма келеді.

  руағыңмен қорғай жүр, Түктібай 

баба!

Нағашыбек ҚАПАЛБЕКҰЛЫ,

жазушы

Алматы облысы

Әйел – үйдің берекесі 

Қазақ мемлекеттік Қыздар педагогикалық университетінде Әлеуметтік 

және гендерлік ғылыми-зерттеулер институты  БАҰО филиалы Қазақстан 

Республикасы Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық 

қызметкер ле рінің біліктілігін арттыратын респуб ликалық институтымен 

бірлесіп Қазақстан Республикасының тәуелсіз дігінің 25 жылдығы аясында 

«Қазақ тарихи кезеңдеріндегі әйелдер рөлдері» атты дөңгелек үстел өткізді.  

Түктібай баба жайлы бала кезімнен 

естіп, әбден құлағыма сіңісті болып 

қалған аңыз, әпсаналар қаншама! 

Әлі есімде қазан айы басталысымен 

тау мінезі бұрқ-сарқ бұзылып, қара 

суықта ақ жауын жұмадан-жұмаға 

сілбіреп жауды да тұрды. Әкемнің 

қойын Бурылға дейін айдасып 

қайтып үйге келсем, шешем байғұс 

күйбеңдеп, маған тура қарай  алмай 

киіне бастады.

– Жүр, балам бір жарым ай оқудан 

кешіктің, өзім апарайын енді, – деп 

Қызыләскерден  мені жетектеп Жам-

был ауылына қарай алып шықты.

 Күздің қара суығы сүйектен өтеді, 

былжыраған  жол, тұнжыраған 

аспан, сұп-суық мұздай жауын 

– еңсеңді езіп басады. Шешем 

жарықтық өжет, пысық еді. Міне, 

жаяулатып келе жатқанда да 

қалың ой қамалап, түк үндемеді. 

Өсербайдың бейітіне жетпей жолдан 

төмен бұрылып, үлкен үй орнындай 

төмпешіктің жанына жүрелей отыра 

кетті.

Қайта жолға түскенімізше жауын 

сап басылып, аспан шайдай ашы-

лып жүре берді. Жамбыл аулындағы 

екі қабатты мектепке келгенше су-су 

болған үсті-басымыз да кеуіп үлгерді.

 Мектеп директоры Рахым Дәуітов 

ағай к зілдірігі жарқылдаған сыпайы 

кісі екен. Шешем әңгімесін айта ал-

май, мырсыңдап жылап қалды. Менің 

табелімді к ріп:

– Сіз сабыр етіңіз. Бұл баланы 

қабылдаймыз. Тек беспен оқитын 

мұндай оқушыны қабылдама ғанда 

кімді қабылдаймыз.

– Жататын жері де жоқ, – деп еді.

–   Қ а м   ж е м е ң і з ,   и н т е р н а т қ а 

жатқызамыз. Қойшының баласы екен. 

лі к ресіз, бұл балаңыз сіздердің 

аттарыңызды талай жерге жеткізеді. 

Солай емес пе? – деп маған қарады.

– Оқимын аға. Жақсы оқимын! – 

дедім тақылдап. Жол бойы жылап кел-

ген шешем күліп, мейір-шуағын т гіп, 

қуанып қайтты... Мен мұны Түктібай 

бабамның әруағы қолдаған шапағаты 

деп ұғам осы күнге дейін. Кейін 

– Кел, балам, қасыма – деді. 

Ш ке леп қасына отырдым. Аузы басы 

жыбырлап, күбірлеп аят оқып, бетін 

сипады. Кенет жарықшақтана айқай 

сал ғанда, селк ете түсіп, бүкіл денем 

тітіркеніп кетті.

– Аруағыңнан айналайын Түктібай 

ата! Міне, қарғадай баламды ертіп 

әкеліп,  зіңнен медет тілеп келдім. 

Барар жер, басар тауым жоқ, әбден 

мүжіліп біттім. Биыл қатарластарымен 

мектепке оқуға бара алмай қалды. 

кесі байғұс қу жалғыз. Колхоз қойын 

құмдағы қыстауға айдасатын адам та-

былмай осы қарашығым отарды айдап 

апарып қайтты. Биыл міне, оқудан 

қалып қалды. Бұл жиеніңіз жақсы 

оқиды – Қызыләскердегі т рт жыл бас-

тауышты тек беске бітірді. Осы мынау 

балам оқып, адам болса деп үміттеніп 

жүр едім. Оқымай қалса не болады? 

Ата, саған арнайы келдім... Мен  зіңнен 

тараған бір бұтағың едім, елбіреген бір 

жапырақ жиеніңді елеп, ескере жүр, 

ататай... Жолын аш, қырсық, пәле-

жаладан сақтап жүр... Кімге ғана бара-

мын, оқуға қабылдамаса қайтемін ата!?

Менің шешем Күлиман Екейдің 

ішінде Морға, оның Бақсыбаласы ата-

сынан тарайды.

 Қайран асыл анам-ай!.. Атасы дәл 

алдында тыңдап тұрғандай айқайлап, 

зарлана шер басып қалған сырын 

ақтарып жатыр. К зінен жасы тарам-

тарам ағады, бой-бой жылап отыр.

 Оның сай-сүйегімді сырқыратып 

жылап айтқанын к ріп, менің де 

к зімнен жас парлап,  ксігімді баса 

алсамшы, әбден күйзеліпті ғой. Неге 

ғана мен елдің балалары сияқты бірінші 

қыркүйекте былғары портфель ұстап 

мектепке бара алмаймын?  уелі үстіме 

биыл жаңа киім де сатып ала алмадым.

– Бұл құлынымды қайда жатқы-

замын, оқуға қабылдай ма енді?

Түктібай ата, осы қаршадай ба-

ламды  зіңнің әруағыңа аманаттап, 

тапсырдым. Ал, балам, қолыңды жай! 

Түктібай бабаңнан тілек тіле... Бұл атаң 

айтқаны айдай келетін к ріпкел, асқан 

әулие, атақты қобызшы, бақсы. Ал, ата, 

тілегімізді қабыл ет! – деп шешем бетін 

сипап, үһлеп, түрегеліп, орамалының 

ұшымен к зін сүрткіштеді.

Д ңгелек үстелдің негізгі мақсаты 

– қазақ әйелдерінің отбасылық 

қана емес, қоғам мүшесі және қоғам 

қайраткері ретіндегі әлеуетін сара-

лау. Қазіргі қоғамдағы отбасының 

маңызды мәселелерін талқылау. 

Оны әлеуметтік және гендерлік 

ғылыми-зерттеулер институтының 

директоры, философия ғылымының 

докторы Замза Қодар ашты.

Ол  зінің «Орта Азия ғылы мын дағы 

әйелдердің үлесі» деп аталған с зінде 

Қазақстанның 25 жылдық дамуында 

жалпы қазақстандық әйелдердің, 

соның ішінде ғылым саласындағы 

әйелдердің еңбектеріне тоқталды. 

Олардың үлесін басқа да Орталық Азия 

ел деріндегі  ғы лым  саласындағы  әйел-

дердің жетіс тіктерімен салыстырып 

к рсетті.  леуметтік және гендерлік 

ғылыми-зерттеулер институтының 

жетекші ғылыми қызметкері, фило-

софия ғылымының докторы Сапар 

Оспанов «Қазіргі қазақстандық 

әйелдердің әрекеттеріндегі этно-

ген дерлік ерекшеліктер» атты баян-

дамасында этногендерологиялық 

мәселелерді нақтылы эмпирикалық 

зерттеулер арқылы анықтау, ұлттық 

қ ұ н д ы л ы қ т а р д ы ң   ж а ң а ш а   р у х т а 

қалыптасу үдерісін социологиялық 

зерттеу әдістері арқылы к рсету 

мүмкіндіктеріне тоқталды. 

Ал аталған институттың ғылыми 

қызметкері Гүласыл Аймағамбет 

«Қазақ отбасындағы әйелдердің р лі» 

атты баяндамасында қазақ қыз дарына 

қайсарлық,  жеттік, тә каппарлық, 

к регенділік пен да налық сияқты 

қасиеттер тән екен дігін тілге тиек ете 

келе, « йел – үйдің берекесі», «Қызы 

бардың – ізі бар», «Жақсы әйел 

жа  рының жақсысын асырар, жама-

нын жасырар» деген сияқты отбасы 

құн дылықтарынан мысал келтірді. 

Б ү г і н г і   Қ а з а қ с т а н   ә й е л д е р і н і ң 

отбасындағы, мемлекеттік қызмет-

тегі, бизнестегі, денсаулық сақ-

таудағы, білім беру жүйелеріндегі 

еңбектері туралы баяндап берді.

С о н ы м е н   қ а т а р   ф и л о с о ф и я 

ғылымының докторы Б.Аташ, PhD 

докторы Ш. лиев, экономика ғы-

лы мының PhD-і С.Зейнолла, Абай 

атындағы Қазақ ұлттық педагогика-

лық университетінің оқытушысы 

  К.     Ярмұхаметова,  Атырау  қаласынан 

келген оқытушы Ж.Муксиева, Қазақ-

станның егемендік алған жылдары 

әйелдердің еліміздің эконо микасының 

дамуына қосқан үлесі туралы ойларын 

ортаға салды. 

Д ңгелек үстелге қатысуға ар-

найы келген Қапшағай қаласының 

№12 мектеп ұстаздары Д. Жапаров, 

Ш . Ж ұ м а д і л о в а ,   Ж . К у д а р о в а , 

А.Аткенова тарихи кезеңдердегі әйел  -

дер р лі мен қазіргі қоғамдағы әйел-

дердің  алатын  орны,  отба сын   дағы 

мә селелерді жан-жақты тал қылап,  з 

пікірлерін білдірді. 

Жиын соңында отырыстың қоры-

тындысы жасалып, үздік қатысу шы-

лар ға сертификаттар табысталды. 

 Ж. ТЛЕУКЕНОВА

 Түктібай қобызды ала салып, айда-

лада ойнап кеп ж нелгенде уілдеп, құм 

суырған жел де тынады, алак біктеніп 

долдана аққан  зен де сабыр табады, 

әуелі аспанда ұшқан құстар да бір 

орында тұрып қалады. Қара қобыздың 

үні қалың құм ішінде шалқып, дала 

балқып кетеді. Бала тоқтамай жеті күй 

тартыпты. Бүкіл  зен жағасындағы 

қалың аң-құс, жануар біткендер селт 

етіп бастарын к теріп аңыраған күйді 

тапжылмай тыңдасыпты.

 Бой-бой терлеп жеті күйді бітіріп 

т о қ т а ғ а н д а   ә к е с і   ш ы р т   ұ й қ ы д а н 

оянғандай болып:

– Балам, аянмен келген бұл қара 

қобызды қасиеттеп ұста, ұрпақтан 

ұрпаққа бойтұмардай аманатта! Ал 

мына т сті де ала жүрейік. Бізден 

тараған үрім-бұтақтардан ұста, шебер-

лер к п шығады екен, – депті.

– Содан бастап Түктібай бақсы 

атаныпты. Бірде к рші ауыл отырған 

жерді жылан басып кетіпті. Үш мәрте 

жұрт ауыстырса да бір түнге жетпей 

қалың жылан ауыл үйіне, мал ішіне 

екен, бар атты бәйгеге қосып жібереді 

де, қара қобызды шылбырымен дәу 

ағашқа байлап тас тайды. Жүйріктер 

күндік жерден ұзақ шұбап ж нелгенде 

бір қараса дәу ағашты түбірімен су-

ырып алған қара қобыз қара жолды 

бұрқыратып шаңдатып келеді. Бар 

жүйрікті басып озып, бәйгеде бірінші 

келеді. Ел-жұрт таңданып қараса дәу 

ағашқа таңылған Түктібайдың қара 

қобызы. Бас бәйгені алып, Түктібай 

қобызын орап жатқанда ат айдаушы 

келіп, к зі басы алақтап, есі ауып, 

аттан құлап түседі. Тілден қалып, до-

малай беріпті. « з үйіне апарыңдар, 

ертең ертесімен емдеймін, әйтпесе 

жаны шығып кетеді» депті Түктібай. 

Ертеңіне Түктібай әлгіні қара қобызын 

тартып емдеп шыққаннан кейін, 

есерсоқ ұрыншақ ат айдаушы бес 

мезгіл намазға жығылып, сабырлы, 

салмақты тақуа жанға айналыпты.

– Түктібай қартайған шағында 

Ахет Морғадан тараған ағайындарын 

жинап алып «Ертең Алатауға к шеміз» 

депті. Бұл к ктемнің аласапыран кезеңі 

Түктібай әулие жайлы біздің елдің сыр 

сандық, шежіре к ңіл ақсақалдарынан 

талай-талай хикая, әңгімелер естідім. 

Түктібай әулие ж нінде титтейімнен 

естіп, зердеме құйып алған аңыз 

әңгімелер қаншама?!

– Түктібай бұдан 300 жылдай бұрын 

Сыр  зені бойында туғанда үсті-басы 

түгел түк болып туады. Оның сексеннен 

асқан емші атасы немересінің бұлай 

болғанына қуанып: «Бұл – нышанмен 

туды. Аты – Түктібай болады.  лі ел-

жұртының атын шығаратын қасиет 

қонады бұл қарағыма»  деп бір жасқа 

дейін жан баласына к рсетпей ұстайды. 

Сүндетке отырар жылы денесін түгел 

жапқан түктері  з- зінен сыпырылып 

түсіп, омыртқасын бойлай ат жалындай 

түктері ғана қалады.

– Түктібай титтейінен домбы-

ра тартады, нар қамыстан жонып 

сыбызғы жасап алады. Бірде Сыр 

зенінің жағасында отырғанда қа-

лың қорыс қамыстан нән жолбарыс 

етпеттей еңбектеп Түктібайға жа-

қындай береді. Сонда Түктібай ас-

пай-саспай жайбарақат қолындағы 

сы бызғысын сызылтып шертіп бер-

генде жылжып келе жатқан жолбарыс, 

қалт тұра қалып, бір секірсе жететін 

жерден қайта бұрылып, ну қамысқа 

кіріп жоғалыпты. Су жағасындағы 

к рген қыз-келіншектер зәресі ұшып 

Түктібайға келсе сол сыбызғысын 

сыңсытып, балбырап отыр дейді.

– Бала он үшке келгенде ұрғашы 

тораңғыдан  зі шауып қобыз жасап 

алыпты. Бұл қобызының үні шықпай, 

қара терге түсіп қайта қобыз шабады. 

Бірде күн батып бара жатқанда далада 

ұйықтап кетіпті. Дәл  ңіндегідей түс 

к ріпті. Түсінде ақ сақалы желбіреп, 

беліне түскен қария: «Балам анау 

улиешоқы деген құмның шетінде үй 

орнындай ғана тақыр жер бар. Соны 

қазсаң  мір бойғы керегіңді аларсың. 

Ал батамды бердім. Қобызды да қасиет 

қонған киелі жан ұстайды. Ал, қолыңды 

жай!»  деп батасын беріпті. Бала әкесіне 

айтып, екеулеп  улиешоқы құмын 

шарлап, ат аунайтындай ғана тақыр 

жерді табады. Сол жерді қазып жіберсе 

түйе терісіне оралған қобыз бен т с, 

балға шығады.

басып кетеді екен. Түктібайға қос атпен 

кісі шаптырып, алдыртыпты. Түктібай 

сол ауылдағы аузы қисайып кеткен 

бадырақ к з қойшының үйінде таңның 

атысынан кеш батқанша қобызын сар-

натыпты. Сонда түске шейін қалың жы-

ландар әлгі үйді шыр айналып арқанша 

ширатылып жинала беріпті. Ымырт 

түсе, күн бата терістікке қарай бір ізбен 

сусылдап к шіп кетіпті, бірде-бірі 

қалмай біржола жоғалыпты. Жыландар 

жым-жылас жоғалғанда әлгі қойшының 

қисық аузы түзеліп, есі кіріп, к зі орны-

на түсіп, қояншықтығы басылыпты. 

«Осы қойшыда жын бар еді, жындар 

соны паналап келген болатын, соны 

қудым» депті Түктібай бақсы.

– Жаугершілік кезінде уланған садақ 

оғы тиген сарбаздарды қобызымен 

ұшықтап, күй тартып емдегенде алын-

бай тұрған жебе  з- зінен сырт етіп 

түсіп, домбыққан, күп іріңдеген жа-

расы екі-үш күнде жазылып кететін 

болыпты.


– Кейін Түктібай әулие атанып, 

нау қастар алыс-жақыннан арнайы 

іздеп келіп, шипа тауып қайтатын 

болған.


– Қайда не болып жатыр, кім келе 

жатыр, ол қандай жан екендігін алдын-

ала біліп қояды. Алда не күтіп тұр, ол 

қалай шешіледі, бәрін қолға қойғандай 

айтып береді. Ел, жұрт к ріпкел әулие, 

емші-шипагер деп таңдай қағады.

– Бірде аламан ат бәйгесі бола-

ды. Бәйге үстінде қымызға қызған 

құрдастары Түктібайға «Сені әулие, 

к ріпкел дейді». Осы бәйгеде к ріп-

кел дігіңді к рсетші депті. «Онда 

қараңдар бас бәйгені менің мына 

қара қобызым алады» депті де ат-

шабар кісіге: «Жүйріктерді бәйгеге 

жібергенде мына қобызды да жерге 

қоя салыңыз» депті. Атшабар желігі 

бар, есерсоқтау ұрма-перме ожар кісі 

екен. Сыр  зенінің селі бұзылып, дария 

қатты тасып, жағалаудан асып т ңіректі 

қара су басып, шалқар к л болып кет-

кен екен.

К шке жиналғандар үркіп дария-

дан мынандай кезде қалай  теміз деп 

тұрғанда Түктібай әулие қара қобызын 

сарнатып, ойнап кеп жібергенде к л-

дария басып жатқан  зен қақ жарылып, 

асты құп-құрғақ жол болып қалады. 

К ш түгел аман есен арғы бетке қауіпсіз 

жерге  ткен соң соңдарынан бұрылып 

қараса Сыр алабота боп қайта тасып 

жатыр дейді.

Иә, Түктібай әулие жайлы аңыз 

әңгімелер қаншама десеңізші. Бақсы 

баласы атасынан тараған Үмбетқұл 

деген атақты ұста, шебер болды. Ол 

кісінің жасаған қол нер бұйымдарын 

музейлер кезінде сұрап алып кет-

кен. Қызыләскер ауылында  зі қиып 

жасаған ағаш үй әлі тұр.

– Совет  кіметі кезінде «Қобызы 

бар, әулие тұқымы» деп бұлардың 

тұқымын НКВД шақырып қоймайды. 

«Қой бұл қобызды теріге орап к міп 

тастайын, кейін керек болса ұрпақтары 

тауып алар» деп Түктібай атасы бейіті 

жанына к міп тастайды. Түктібай 

ұрпақтары аласұрып, ұйқы к рмей 

шығады. Ертеңіне барып қараса қобыз 

к мген жерінің үстінде жатыр екен. Үш 

күн бойы к меді, үш күн бойы қобыз 

жердің үстіне шығып қалады. Ақыры 

ұрпақтары ақылдасып, қобызды к мдік 

деп үйлерінде тығып ұстайтын болған.

– Үш ғасыр болған әулие ата-

мыз дың қасиетті қара қобызы қара 

шаңырағында бойтұмардай сақтаулы 

тұр. Қобыздың кезіндегі сылдыр мақ-

тары қолдан қолға  тіп азайған. Бірақ 

қобыздың киесі, қасиеті, шипагерлігі 

баршаға аян.

Ау, әлеумет, егер  зіңіздің жолыңыз-

ды ашып, қырсықтан арылғыңыз кел-




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет