Бижан бижан Ж.Қ. Павлодар, 2015

Бижан Ж. Қ.

Қазақ

Жеңістің

саясаттану

зерттегендігін  көреміз.  Бұл  оның  бойындағы  дүниетанымында

әртүрлі

ғылымның

жалпы  қүрылымындағы  өзгерістерге  жеткізетіндіпн  көрсететін 

қүбылыс  дейтін  ғылыми  қағиданы  терең  сезінетіндігінің  белгісі. 

Бүл ғалым Жеңістің техника ғылымдарын меңгерудегі тәжірибесі 

басқа  ғылымдармен  байланыса  ұштасқан  дүниетанымның

деңгейін пайымдаған түсы болды деп білеміз.

Оның  саясаткерлігіне  бойындағы  біліктілігі,  берік  зердесі,

әлеуметтік

Жоғарыда

қызметтерін

конференциясын үйымдастырып, өткізуде жасалған

Алғашқы  қүрылтай  конференциясына

Павлодар

азаматтық

Мүқанқызы  Әжібаеваның  (марқұм),  облыстық  атқару  комитетінің 

төрағасы  Жақсылық  Ысқақовтың 

қатысуы 

конференцияны 

өткізудің 

заңдылығына 

кездерінің 

жетуінен 

деп 

білеміз. 

Конференция  жүмысының  маңыздылығы  туралы  материалдар 

облыстық газеттер, теледидар және радиода жарияланып, бүқара 

назарына  үсынылуы  да  қоғам  қызметінің дамуына демеу  болды. 

Демократиялық қоғамның негізгі және қозғаушы  күші -  

қоғам  дейтін  үғым  бар.  Марқүм  Жәкеңнің  кекірігінің  тереңіне 

берік  сақтаған  осы  түйінді  іске  асыруда  байсалды,  жүйелі  жұмыс

жасағандығына куә болдық.

Жеңіс  Марданов  Компартияның  сыңаржақ  идеологиясының

халықгар  ділін,  тілін  тежеуге  негізделгенін  батыл  айта  білген

республикадағы  алғашқы  азаматтардың  қатарында  болды.  Ол

облыстық«Қызылту»газетінежариялағанөзініңматериалдарында,

облыстық  телерадио  хабарларына  берген  сұхбатында  тіп,  діл, 

ата дәстүрі,  ел дербестігі,  мемлекеттілігіміз туралы жалтақтамай,

жүрді. Жеңіс

облыстықтелехабарды

кезінде  айтқан  болатын.  Алайда,  ақпарат  қүралдарының

келісті

эфирге

Ой толқыны (естеліктер)

модификациялық инновация, атап айтқанда, қолда барды дамыту, 

түрін өзгерту тәсілдері сезілетін.

Өзінің 

алған 

бағытының  дұрыстығын  дәлелдеу, 

оған 

журтшылықтың,  бұқараның  көзін  жеткізу  мақсатында  1990  жылы 

қыркүйек  айында  Павлодар  облыстық  «Қазақ  тілі»  қоғамының 

үні  «Дауа»  газетін  ашты.  Бүл  басылымды  Павлодар  облысының 

ғана  емес,  сонымен  қатар  республиканың  барлық  өңірлерінің 

оқырмандары ынтамен оқитын.

Семей  Мемлекеттік  медицина  институының  сол  тустағы 

кафедра  меңгерушісі,  ССРО  Журналистер  одағының  мүшесі 

Мұқаметхан  Имашүлві  газеттің  бір  жылдығы  қарсаңында  арнайы 

мақапа жазған. Онда: «Алғаш сөйлей бастағанда, жан-жағыңа жіті 

кезбен қарай отырып, «Осы біз қай елдің жұртымыз?», -  деп едің- 

ау.  Десең дегендей-ақ екен!  Осыған  орай  кейін  (бес  айлығыңда):

езгерту қиын ба?», -  деп  мәселені

Ал жеті  айлық жасыңда

деп жар

салғаның қазақтың ақпа қүлақтары болмаса,  қүйма қулақгарының 

жетесіне жеткен шығар! Өйткені,  осы сезіңді Апаштың үранындай 

қолыңа ту етіп үстай отырып, сегіз, тоғыз айлығыңда да жаңылмай 

саңқылдап  келесің.  Бізді  де  қуантып  отырған  осы  үнің,  Сейле, 

«Дауа», сейле! Сайра «Дауа», сайра!», - деп еді.

Жеңістің ой пәрмені газеттің

Мәселен,  «Дауаның»  1991  жылғы тамыз айындағы  12-ші санында 

газет  өзінің  алғашқы  сандарынан  бастап  Абылай,  Кенесары, 

Бөгенбай,  Қабанбай, Шақашақүлы Жәнібек, Олжабай, Малайсары 

Баян, Ағыбай.Жасыбай, Қаздауысты Қазыбек, Бүхаржырауғаорын 

беріпгені  және т.  б.  туралы  көлемді-көлемді танымды  мақапалар 

жазылғандығы  туралы  шолу жарық  көрді.  Облыстың  «Қазақ тілі» 

қоғамының басқармасы  сәуір  айында:  «Халық қайармандарының 

қазақ  халқы,  елі  үшін  жасаған  ерліктерін  еске  алу  мақсатымен 

биыпғы жылғы  қазан айының 3 мен 6-сы аралығында  Республика 

күніне  арнап  дүбірлі  той  өткізу  жөнінде  шешім  қабылдады.  Бүл 

шешім облыстық атқару комитеті тарапынан қолдау тапты», -  деп

аңдатпа жариялады.

Осы  және  басқа  материалдардан  Жеңіс  Мардановтың

Қазақстанды жаңғырту, жаңа қоғамда демократиялықүдерісті біздің 

саясаттағы  ғана  емес  түтас  діліміз  бен  мәдениетіміз  деңгейінің 

жоғарылығын  таныту  арқылы  жүзеге  асыруға  болатындығын

р   дәлелдегенін  көру  қиын  емес.  Оған  жетудө  істі  ғылыми  негізде  ч 

өрбітіп,  төзімділік  сынынан  өтудің  еміршеңдігін  көрсетіп  берді.  . 

Ғапым, 

демократ  Жеңіс 

Мардановтың 

облыс  деңгейінде 

демократияландыру тіліміздің қолдану аясын кеңейту нәтижесінде 

де  еліміздің  еркениетке  жетуіне  үлес  қосуға  болатындығын 

нусқайтын  жүйелі  қызметтердің  үлгісін  жасады.  Оған  ұлттық 

қүныдылықтар  мен  әлемдік  қүндылықтарды  салыстыра  білу

табысқа жеткізетіндігін айғақтады.

Елбасы Нүрсүлтан Әбішүлы Назарбаевтың 1999 жылы Алматы 

«Ата  мүра»  баспасынан  шыққан  «Тарих толқынында»  кітабында: 

«Біздің үпттық тарихымызды  парықтауда,  әрине,  зерттеушілердің 

ыңғайына және әдістемелік қисынға қарай бүрыннан қалыптасқан 

үлгі негіз болмақ. Алайда, әртүрлі тетіктер мен тарихи ахуапдарға 

қарамастан,  қазақ  этностығының  тағдырын  жан-жақты  танып- 

түсіну  үшін  отаршылдық  кезеңге  біртүтас  қүыбылыс  ретінде  ден 

қою  керек»,  -  деп  жазған 

еді- 

Осы  ой  қорытындысына  қарағанда 

Жеңіс Мардановты Қазақстанды жаңғыртудың басында жен айтқан 

қазақтың ойлы зерттеушілері,  саясаткерлері  қатарындағы  азамат 

деп тануымызға күман жоқ. Жеңіс Марданов жеткен биіктік Осы!

«Павлодардың Ертіс өңірінде демократияның 

жаңаруы» атты ғылыми конференцияның

материалдары,  2005 ж.

______________ Бижан Ж. Қ.______________

V

 

ЖЫМИҒАНЫ ЖАҚСЫЛЫҚ ТІЛЕГЕНІЕДІ 

«

(Режиссер Өнуар Қалиев жайлы бір үзік сыр)

Бар  болмысымен  бойындағы жақсылығын  көрсету  әр  адамға 

тән  болғанымен,  көпшілігіміз  қаталдығымызды  жөнді-жөнсіз 

көрсетіп жібереміз. Ондайда: «Адам жылқы мінезді екен», -  дейміз. 

Бойында  сан  қырлы  қасиеті  бар адам,  әдетте,  өз  айналасындағы 

апуан  құбылыстардың  ерекшелігіне  қарай  сараптап,  саналы 

түрде реттейді, ақыл-қайратын да соған орай пайдаланады.  Бұл -  

сабырлылық деген асыл  қасиет.

Біздің облыстық телерадио комитетінің тұңғыш бас режиссері 

болған  Әнуар  Қалиұлында,  міне,  осындай  мінез-қылық  бар  еді. 

Ол  әрқашан  арғымақтай  ұшқыр  ойын  тежей  білетін,  сабырлы 

мінезімен  кепке танымал  болды.  «Әнуардың  кісілігі  осы  тұрақты, 

сүйкімді  мінезінде»,  -   дейтін  оны  білетіндер.  Әнуар  Қалиүлы 

орыс  және  батыс  мәдениетімен  жете  танысқан  қазақтың  зиялы 

азаматтарының  бірі  еді.  Сонымен  қатар,  ол  қазақтың  ұлттық 

педагогикасы, ауыз әдебиетінің құнарынан нәр апғандығы танылып 

тұратын. Сондықтан, Әнекең қазақ фольклорын, әдебиетін, енерін 

насихаттауға  үнемі  үмтылатын.  «Халық  әдебиеті  мен  енерінде 

танымдық пен тағылымдық мол. Үлағаттың рухы осында», -  дейтін 

ол.  Әлі  есімде,  Әнекең Жаяу  Мұсаның  өнері,  шығармашылығын 

насихаттауға  мол  үлесін  қосты.  1968  жылы  Алматыдағы  М. 

Әуезов  атындағы  академиялық  қазақ  музыка  драма  театрының 

әртістерімен  «Жаяу  Мүса»  телеспектаклін  қойды.  Пьеса  авторы 

3. Ақышев,  орыс тіліне Д.  Приимак пен  Ә.  Қалиев аударды.  Одан 

бүрын  «Ақын-күрескер»  атты  телехабар  үйымдастырып,  оған 

белгілі  әнші,  сахна  ардагері  Қ.  Тайкенов,  Жаяу  Мүсаның  үлы 

Сапық пен қызы Анна қатысқан болатын.  1973 жылы  И.  Байзақов 

атындағы  облыстық  филармонияның  қазақ  музыка  лекторий 

үжымымен  бірлесіп  Жаяу  Мүсаға  арналған  лекция-концерт 

үйымдастырды.  Әнекең  тек  Жаяу  Мүсаға  ғана  емес,  қазақтың 

кептеген дарынды үп-қыздарының өнерін насихаттауға үлес қосты. 

Облыстық  телеарна  арқылы  ел  ішіндегі  талантты  адамдарды 

танытуға арналған хабарларын да көрермендер асыға тосатын.

Әнуар Қалиүлымен 1972 жылы Ақтоғай (бүрынғы Краснокутск) 

аудандық  атқару  комитетінің  мэдениет  бөлімінің  меңгерушісі  бо­

лып қызмет атқарғанда танысқан едім. Әнекең Павлодар облыстық

Ой толқыны (естеліктер)

Бижан Ж. Қ.______________

Г

---------------------------  

а

р   мәдениет  басқармасында  инспектор  болып  жүргенде  ауданға 

< 

келген-ді.  Бір  көргеннен  жымия  күліп,  бұрыннан  таныс  адамдай 

амандасқанын  үмытқан  жоқпын.  «Сіз  мені  танисыз  ба?»,  -   деп 

сұрауға  батылым  жетпеді,  сол  ойымды  сезгендей:  «Жұмасейт,

сені  облыстық  теледидардан  ұйымдастырылып  жүрген  «Майра» 

әдеби және әлеуметтік бағдарламаң арқылы білемін», -  деді.

Арада  көп  жылдар  өтті.  Екібастұзда  «Вперед-Алға»  газетінде, 

қалалық  атқару  комитетінің  мәдениет  белімінде  қызмет  атқардым. 

Сонда  Әнекең  2-3  рет  келді.  Жоспарларымды  көріп,  алып  кетті, 

оларды облыстық мәдениет басқармасының алқа мәжілісіне усынып, 

дәлелдегені менің бағытымның дүрыстығына қолдау болды.

1979  жылдың  күзінде  Новосібір  облысынан  жазушылар, 

ғалымдар мен өнер шеберлері облысымыздың өндіріс орындарын 

аралап, еңбек, өнер адамдарымен кездесуді жоспарлапты. Оларға 

Екібастұз  сапарына  жолсерік  болу  Әнекеңе  тапсырылыпты. 

Осы  сапарда  Сібір  мыктыларының  өзі  Әнекеңнің  Екібастұздың 

пайдалы қазбаларының қоры жайлы бай мәліметіне сүйсініп, риза

болғандығының куәсі болған едім.

Кейін  1979 жылы  желтоқсанда  облыстық телерадиокомпания-

сына  редакторлық  қызметке  келдім,  екі  жылдан  соң  қазақ тілінде

хабарлар  тарататын  бас  редакцияның  бас  редакторы  болып

тағайындалдым.  Әнекең  осы  хабарды  естіген  бойда  редакцияға

келіп, қүттықтады. Сондағы айтқаны бір-ақсөз: «Бұл-сеніңорның».

Қүр  келмепті,  Жаяу

көрсетті

Талантты жерлестеріміздің туындыларын кейінгі ұрпаққа жеткізуге 

дәнекер  болыңыз  деген  тілегін  айтты.  Өнегелі  азаматтың

жұмысына

эфир

қүттыктағанда  айтқан  сезі  ұлттық

түсіндім

¥лттық тәрбие

еткен  ел  билігін  сақтау,  ынтымаққа  бастау  ниетін  кейінгі  ұрпаққа 

жеткізуді  мақсат тұтқан  Әнуар  Қалиұлы  мен  оның замандастары 

Теле  бидің:  «Бақ  қайда  барасың,  ынтымаққа  барамын»,  -  деген

бағытты үстанған екен.

«Сарыарқа самалы» газеті,

N91406

. 

2006

 ж.

f

Ш¥ҒАДАН  ШЫҚҚАН  ПРОФЕССОР,  РЕКТОР

Ой толкыны (естеліктер)

ч

Шүға ауылы бүрынғы Куйбышев, Краснокутск атанған Ақгоғай 

ауданының  алғашқы  елді  мекендерінің  бірі  де  ауыл  болғапы 

көптің  аузында  жүрген  киелі  ауылдардың  бірегейі.  Біздің  сонау 

бала  шақтарымыздағы  ауылдың  1947  жылғы  көрінісі  менің  де 

есімде ерекше сақгалып  келеді.  Ұзындығы  300  мегр,  ені  30  метр 

болатын  шағын  ауылдың үш  көшесінде 32 отбасы түратын. Ауыл 

адамдарының  бәрі  бір-біріне  жайдары  амандасып,  езара  көмек 

жасап жүретіндерін де үмытпаппын.  1946-47 жылдары біздің Шүға

колхозында  81  ірі  қара  мап,  351  бас  қой,  24  бас жылқы  өсіріліп, 

20  уя  бал  арасы  бапталыпты  және  513  гектар  жерге  егін  егіліген 

(Павлодар облыстық мемлекеттік мұрағатының дерегінен).

Ауылдың  шетіндегі  мекгептің  екі  кпастық  белмесінің  бірінде 

менің білім деген  шексіз  қүштарлыққа  алғаш  қадамым  басталды. 

Бірінші  кластағы  апғашқы  үстазым  Ленин  орденді  Хасен 

Шаяхметов  еді.  Орта  бойлы,  кең  иықты,  шымыр денелі,  қою  сұр 

мүртты,  осы  бір  келбетті  адамның  менің  есімде  сабырлы  кейіпі 

сақгапып  келеді.  Адамға  күле  қараған  жайдары  шағының  өзінде 

мен оның көз нүрынан ерекше байсалды сезімді сезетінмін.

Ауыл  адамдары  Хасен  мүғалімді  (ауылдың  қариясы да,  атқа 

мінер  үлкендері  де,  балапар  да  осылай  атайтын)  керсе  қуанып 

қапатын.  Өйткені,  ол  сейлескен  адамын  өзінің  әдемі  қазақы 

қалжыңымен, табан астында адамның көңіл күйіне орай сөз тауып 

айтуымен  баурап  апатын  еді.  Олар  күнделікті  кездесулерінде 

бір-бірінің  шырайлы  жүздерін  байқағанда,  менен  бұрын  Хасен 

мұғаліммен  кездескеніңді  сезіп  тұрмын  дейді  екен.  Қазіргідей 

газеттерді  күнбе-күн  апып  оқымайтын,  теледидар  мен  радиосы 

жоқ ауыл адамдары бір-екі ай ішіндегі ауданның,  облыстың, тұтас 

Кеңес  Одағы дейтін  елдегі жаңалықтарды  осы  Хасен  мұғапімнен 

біліп тұратын. Өйткені, Хасен мұғалім ауылдың партия ұйымының 

хатшысы 

болған. 

Өмір 

парасатының 

осындай 

тәлімінен 

тыңдаушың  болғанда  айта  білудің  парасаты  санаға  орнығатыны 

байқалады,  ал  көруден  сыртқы  дүниедегі  өзгерістермен  езара 

байланыс жасалады деген дүниетанымдық тәжірибені аңғарамыз.

Бүл  тәжірибе  Тасболат  Хасенұлы  Шаяхметовтің  дүниетаны- 

мына  аса  зер  сала  қарағанда  айқындапа  түседі.  Ол  ез 

қүрбыларының  арасындағы  ең  байқағышы,  ең  кішіпейілдісі,

р   үлкенге  ең  қүрметтісі,  кішіге  ең  ілтипаттысы  болды.  Бір  күні  есік  ч 

алдына шықсам,  ауылдың күн батысындағы  шеткі үй — мектептен 

шығып  келе  жатқан  төрт-бес  баланың  ортасында  үзын  бойлы, 

сырықтай  түзу  денелі,  батыр  түлғалы  Тасболатты  көрдім.  Бүл 

көрініс маған күнделікті көріп жүрген Тасболат емес және ол өзіне 

ілесіп  келе жатқан  балаларға  ғана  емес,  тұтас  ауыл  бапаларына 

тірек болып келе жатқандай эсер етті.

Тасболат  балалардың  ортасында  келеді,  айналасындағы- 

лардың бәрі оның аузына қарайды,  ендеше,  ол өзгелер білмейтін 

бір  керемет  оқиғаны  айтып  келе  жатыр  деген  топшылау  мені 

қызы^гыра  түсті.  Бірақ,  кейін  оның  не туралы  айтқанын  сұрағым 

келсе  де  Тасболаттың  өзінен  де,  қасындағы  балалардан  да 

сүрамадым.  Жақсылық  жұмбағын  сүрап  алып  шешпейтін  шығар 

деп  ойдадым.  Әкем  Қоғабайдың,  оның  туған  ағасы  Қорабай 

екеуінің сүйсініп айтыл жүретін қазақтың «Жақсыда жаттықжоқ», -  

деген  сезі  ойыма  оралды.  Оның  топ  ортасында  келе  жатқаны 

жақсылығынан  шығар  деген  балалық  кәусар  ойым  да  жадымда 

сақгапып  келеді.  Мен  сол  кезде  ата-анапарымыздың:  «Балам, 

ақылды  бол»,  -  дейтін  сөздерін  есіме  түсіріп,  ақылды  бала  осы 

Тасболаттай  болар  деп  ойладым.  Осы  бір  сәтті  мен  үмытпай 

келемін.  Бүл  балалық  шақга  айшықтап,  жіктеп  айта  алмаған 

жақсылыққа  қүштарлық,  өмір бағамын тануға талпынған  балапық 

сезім  ұмытылмайды  екен  ғой.  Сондықган,  Тасболатты  менің 

балалық сезіміме ерекше эсер еткен түлға дел санаймын.

Тасболат  Хасенүлы  мен  білетін  сал  жігіттердің  алғашқысы 

болып,  Краснокутск  ауданының  (қазіргі  Ақтоғай)  Ново-тройцк 

орта  мектебін  үздік  бітірді,  ерімдей  жас  сүлу,  әрі  мүсінді  Күлшім 

Әміркенқызы  екеуі  құрбыларының  алды  болып  шаңырақ көтерді, 

дипломды  үстаз,  кішкентай  Шүға  ауылынан  шыққан,  көпшілікке 

тірек болған үлкен Ректор атанды.  Балалық шақтағы Тасболаттың 

жақсылығы,  биіктігі туралы ойым дүрыс болды деп  қазір де ойлап 

жүремін. Тасболат- мен білетін үлағатты жандардың ішіндегі өзінің 

бойындағы қабілетті қажетінше жүмсаған, білімдендіру ментәрбие 

саласына өзінің барлық күш-жігерін толық берген жандардың бірі.

Тасболатпен  ауыл  өмірінен  кейінгі  жиі  араласуым  мен 

Павлодар қаласына Павлодар облыстықтелерадиокомпаниясына 

тележурналист  қызмегке  келген  1979  жылдан  бастапды. 

Азаматтығы  әкесі  Хасен  мұғалімдей  жарқын  көрінетін  Тасболат

______________ Бижан Ж. Қ.______________  

хт

Р  Павлодар  педагогикапық  институтының  шығармашылық  өсу- 

өрлеу  кезеңдерінде талай-талай  қиындықтарды  басынан  кешірді. 

¥стаздардың ғылым диссертацияларын  қорғап,  олардың қатарын 

көбейтудің  өзінде  ол  кезде  байыпты  ұйымдастыру  жүмысымен 

қатар,  саяси  шеберлік,  ыңғайлану,  бейімделу  қажет  болатын. 

Кепултты  ортада  тепе-теңдік  қажет  пе,  әлде  кеңестік  жоғары 

орта  талабын  өтейтін  басымдық  қажет  пе  дейтін  ұстанымда 

болу  қазақы  ұлттық  ортада,  ұяда  тәрбие  алған  азаматқа  оңайға 

соқпағаны  оның замандастарына ерекше таныс жағдай  болатын. 

Муны  айтып  отырғаным  горбамевтік қайта қурудың қызған ортасы 

1987 жылдарың бір кунінде Тасболатты көрмегелі біраз уақтыттар 

болып  қалды,  барып  амандасып  шығайыншы  деп  кездесуге 

келген  едім.  Хатшы  қыз  менің  келгенімді  хабарлағаннан  кейін 

өзі  кабинетінен  шығып,  қабылдау  белмесіне  келіп,  қарсы  апды. 

Басқалардан өзгеше езінің дағдылы қыймылымен маған бір қарап 

алып,  жайланып  орнына  отырды  да,  әдегінше  темекісін  алып, 

тұтатты  да  бұрқырата тартып,  оқу  мен  оқыту  саласында  ойында 

жүрген  пікірлерін  айтты.  Сонымен  тоқталмады:  үжымдағы  кейбір 

арызқойлардыңжазуы бойынша КПСС ОртапықКомитетінен келген 

тексерудің  қорытындысы  бойынша  жақсы  нәтиже  жасалғандығы 

жайында сол асықпаған сабырлы қалпында толық баяндап берді. 

Оның дәйекті сөйлеу мәнеріне қарап, қызмет барысындағы өткінші 

қиындықтардың  кездейсоқ  оқиғалардан  құралатынына  қайран 

қалдым.  Ректордың тынымсыз жумысына бегет болғаным жоқпын 

ба?  -   деген  қобапжыған  ойымды  сездіріп  қойдым  ғой  деймін, 

әлде  оның  кісі  таныйтын  қабілеті  ме,  кенеттен  маған:  «Ештеңеге 

алаңдама,  езің  келгенде  не  үшін  келдің,  менің  жағдайымды 

білуге келсең,  мен асықпағанда  сен  несіне  асығасың», -  дегенде

жайланып та, қысылып та қапдым.

Хасен  мүғапімге  үқсап,  бір  кеңкілдеп  күліп  алды  да,  ойын 

жалғастыра 

түсті. 

Арызқойлар 

Павлодар 

педагогикапық 

институтының КПСС Ортапық Комитетінің және КСРО Министрлер 

Кеңесінің,  Бүкілодақтық  Орталық  Кәсіподақтар  Кеңесі  мен 

Бүкілодақтық  Комсомол  және  Жастар  Комитетінің  Ауыспалы 

Қызыл  Туына  ие  болғандығына  қызғанып,  жалған  жалалар 

жазыпты.  «Ісің ақ болса,  қүдайың жақ», -  деуші  ме еді  қазақ деп, 

мені сөзге тартты.  Мен үнсіз тыңдай бердім.

-  Бір сәтте сен неге үндемей отырсың? -  деді.

Q jC * 

Ой толқыны (естеліктер)

Бижан Ж. Қ.

-   Сіз  мұны  маған  өмірлік  сабақ  алсын  деп  айтып  отыр  ғой,

сөзіңізді бөлмейін деп отырмын, — дедім.

-  Рахмет, түсінігің дұрыс, -  деп қошаметтеп қойды.

Осы  кездесудегі  әңгімө  түйіні:  адамға  парасат  орта  тәрбиесі

мен  табиғаттан  дарыйтынына,  уақыт  елшемі  оны  таразыға

сапатынына тағы бір көз жеткіздім.

Тасболат  Хасенұлы  -   пікірдің  бағасы  оның  ықпапы  мен

нәтижесіне  байланысты  анықгалатындығына үнемі  көз  жеткізетін

пайымды  азамат.  Оның пайымына терең байыппен  қараған  адам 

оқуға бөйім болу,  санқырлы  ойды  қорыта білу дө текгіліктен тірек 

алатынын  қиналмай  түсінөді.  Парасатгың  бастауы  көп  ойлай 

білуге  бейімделуде  болар деп  ойладым.  Осы  сан  ойлардан  кейін 

Тасболат  Хасенүлының  былай  істеген  дұрыс,  мынау  қисық  деп 

адамға  жөн  айтуды  қаламай,  бастан  өткен тәжірибеден  шығатын 

нәтижелерді сараптай білуге мән беретін себебін аңғардым.

Тәкеңнің 

ретсіздікке 

шыдамайтын 

мінезі 

бар. 

Менің 

кабинетімдегі  монитор  күні  бойы  қосулы  тұрады.  Өйткені,  кесте 

бойынша  телехабарлар  жазылады.  Олардың  эфирге  сапалы 

шығуына  бас  редактор  ретінде  жауап  беретіндікген  жазылып 

жатқан  хабарларды  керіп  отырамын.  Бір  күні  студияның  кезекті 

мейманы  Тасболат  Хасенұлы  жайғасып  редактордың  сауалына 

жауап  беруге  әзірленіп  отыр  екен.  Екеу  ара  сұхбатқа  дайындық 

жүріп жатты. Тәкеңнің қабағы кейде түйіпіп қалады. Кесте бойынша 

дайындыққа  да  уақыт  белінеді.  Жазылу  басталған  кезде  ғана 

дыбыс  мониторге  қосылады.  Сондықган,  дайындық  барысында 

редактордың  қандай  сұрақ  қойып  жатқанын  біле  алмайсың.  Бір 

мезгілде  Тәкеңнің  орнынан  тұрып,  кетіп  бара  жатқанын  кердім. 

Мен записьтің (теледидар жұмысында аударылмай ауызша солай 

айту  дағыдысы  бар)  жүргізілмеу  себебін  редакгордан  білермін 

деп отыр едім, біраз уақыт еткен соң,  кабинет телефоны  шыр ете 

қапды. Телефон  шалып түрған Тәкеңнің езі екен.  «Жұмасейт,  сен 

редакторға  ұрыспа,  менің  асығыс  жұмысым  болды,  запистерің 

тез  жасалса  үлгерермін  деп  ойлап  едім,  байқаған  шығарсың 

үлгермейтін  болдым»,  — деді.  Тәкеңнің сезін  қабыл  апып,  редак- 

торге  неге  бұлай  болды  деген  сауал  қоймадым.  Бүл  мәселені 

кермеген,  білмеген  қалыпта  қалдырдым.  Бірақ,  қайта  қүру 

кезеніндегі  тым  еокіндікгі  пайдаланып,  редактордың  кездейсоқ

толқыны

қаңқу оурағына Тәкеңнің орнынан түрып, жаиланып жүре 

жауап берген себебін студиядағы түйілген қабақ сездірді.

удайы  әсемдікке  жетюзетінін,  аса

тартымды

біреугө  ақыл  айтайын  дейтін  талпынысынан  емес  улағатты  іс- 

өрекеттерімен  керсеггуге  бейім  жан  екендііі  әркез  байқалатын. 

Бұл  ой түйінімнің дурыстығына  Тасболагг Хасенұлы  науқастаныл, 

Астанаға  барып  операция  жасап  келгеннен  кейін  Жармакин 

Олжабай  екеуміз  оның  кеңілін  сұрауға  барғанда  тағы  бір  кез 

жеткіздім.  Науқасының  қалай,  қашан  басталғанын  өз  әдетінше 

асықпай  тегіс  баяндад  берді.  Кеггерімізде  менің  мекен-жайымды, 

телефонымды  қайталап  сүрап,  жаздырып  алды.  Алғашқыда 

өзін  көріп,  көңіл  күйінің  қалпында  екендігін  білгендіктен,  неге 

солай  жасады  екен  деп  ойламадым.  Оның  бұл  әрекегі  де  езін 

өзгеден  биік  санамауды  сана сына  ұялатқан,  басқадан  езгеше 

қалыптасқан  тектілік  сапасы  болар  деп  түйдім  ойымды.  Оның 

маған  айтқысы  келген ойын енді барып тыңдаймын деп жургенде 

ауруының  асқынуы  мұрша  бермеді.  Біз  екеуміз  бір-бірімізге 

өмірдің  қай  тусында  осалдық  жібердік  деген  ойларды  айтар 

кезімізде ойланып, тиянақтауға уақыт қалдыратынбыз. Адам емірі 

қамшыдай  қысқа,  уақыттан оза  алмайтыныңды  біліп жүрсең де -  

репгі келер деп жақсылықты тосумен жүріп, күндерімізді еткізіп алу 

да емірдің қатал да әдіп заңдылығы.  Бір мезгіл еткен мен бүгінгіні 

қатарластырып,  сұрыптап,  таразылап  алу  үшін  асықпағанның езі 

дүрыс шығар.  «Ауыр жүкті нар кетерді», — деп текті бабапарымыз 

Тасболат сияқты нар түлағапардың ішінде жүрген орман ойларды 

біртіндеп,  лайықтап  реттей  білетіндер  емірінен  керіп  айтты  ма 

екен деп ойлаймын. Мен оны жақсы таныймын:  адапдық алдында

Тасболаттың

2009 ж.

жүктеу/скачать 30,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: