Білге қаған жазбаларының копиясы
жүктеу/скачать 119,7 Kb.
|
|
Енисей жазбаларының жалпы саны – 85 айналасында. Олардың ішінде кіші-гірім жазбалармен қатар ірі мәтіндер кездеседі. Енисей ескерткіштері көлемі жағынан негізінен шағын болып келеді. Ең үлкен 10-15 жолдан, ең кішісі 1-2 жолдан ғана тұрады. Түркі жазбаларының ішіндегі ең маңыздысы – Орхон жазба мұралары. Орхон өзенінің бойынан табылған бұл ескерткіштердің ішінде тасқа қашалып жазылған 3 тарихи мұра ерекше аталады. Оның біріншісі - 732 жылы өлген хан інісі Күлтегінге, екіншісі – 735 жылы өлген Білге қағанға, ал үшіншісі – Тоныкөкке арналған ескерткіштер. Орхон жазбаларында Түрік қағанаты дәуіріндегі елдің білім, дүние танымы, түркі халықтарының тарихы мен тағдыры, қарым-қатынастары, жеңістері мен өкініштері, отаншылдық, ерлік, бірлік, намыс туралы түсінігі, наным-сенімі тәуелсіздік аңсары, осы жолдағы атқарған қызметтері жазылған. Жырларының негізіне түрік руларын біріктіру, нығайту, сыртқы жаулардан қорғау идеясы алынған. Білге қаған жазбаларының копиясы Орхон жазуының мәдени мұраларының бірі – Күлтегін ескерткіші. Биіктігі -3,5 метр, төменгі ені -1,32 метр, жоғарғы жағының ені –1,22 метр. Биіктеген сайын жіңішкере береді, жоғарғы бөлігі өрнектелген. Тастың төрт жағы бірдей жазылған. Батысқа қараған бетінде қытай жазуы, қалған қабырғасы бірдей көне түркі жазумен толған. Жырлары түркі ұлтының тарихымен Күлтегіннің батырлығын бейнелейді. Күлтегін ескерткіші Түркі халықтарының баға жетпес мәдени байлығы. Ескерткіштің моделінің 2001 жылы 18 мамырда Астанадағы Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия Мемлекеттiк Университетiнiн бас ғимаратына орналастыруы Қазақ халқының арғы аталары Көне Түріктердің төл жазбаларының қаншалықты құнды мұра екендігін дәлелдей түседі. Деңгейлік тапсырмалар. 7 сынып Түсінік хат Мақсаты: Оқушыларды деңгейлеп саралап оқыту, әрбір оқушы өзінің даму деңгейінде оқу материалын меңгеруін қамтамасыз етуі. Оқушылардың сөздік қорларын толықтыру, тілін, ойлауын мазмұндай білу қабілеттерін дамыту. Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың өтілген лексикалық тақырыптардан алған біліктерін пысықтауға арналған. Міндеті: 1. Оқушының тұлғалық дамуына бағытталған деңгейлеп – саралап оқыту технологияларын оқу - тәрбие процесіне енгізу. 2. Оқушының пәнге деген тұрақты қызығушылығын тудыру. Нәтиже: Ж. Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясы – оқу үрдісіндегі мұғалім мен оқушының, оқу мазмұны мен түрінің, әдістер мен амалдардың, оқу мақсатының ықпалдасу заңдылығының жүйесі Ж. Қараев технологиясының жемісі сол, ол оқушыны күштеп оқудан аулақтатып, өз бетімен оқуына, ақпаратты өз бетімен өңдеуге, ешкімнің көмегінсіз өз бетінше ойланып, шешім қабылдауға дағдыландырады. Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың өтілген лексикалық тақырыптардан алған білімдерді және біліктерін пысықтауға арналған. Деңгейлік тапсырмалар 7 - 9 сыныптар модульдері бойынша тақырыптарды қамтиды. Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуін дамытады, әр оқушыны өздігінен жұмыс істеуге баулиды, ой еңбегімен айналысуына көздейді. Деңгейлік тапсырмаларды өздігінен жаңа сабақты меңгерту, тақырыпты пысықтау, қайталау сабақтарында пайдалануға болады. Деңгейлік тапсырмалар оқушылардың сөздік қорын байытуға, тілін дамытуға бағыттайды. Қазақ тілі 7 сынып. Кіріспе бөлімінде «Қазақ тілі – мемлекеттік тіл» лексикалық тақырыбын өткенде оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беріледі. I деңгей 1. «Қазақ тілі» атты өлеңді мәнерлеп оқу, төл дыбыстарды орфоэпиялық нормаға сай айту. Қазақ тілі Күш кеміді, айбынды ту құлады; Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады. Ерікке ұмтылған ұшқыр жаны кісенде, Қан суынған, жүрек солғын соғады. Қыран құстың қос қанаты қырқылды, Күндей күшті күркіреген ел тынды. Асқар Алтай – алтын ана есте жоқ, Батыр, хандар – асқан жандар ұмытылды! Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың... Алтын күннен бағасыз бір белгі боп, Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың! Жарық көрмей жатсаң да ұзақ, кен - тілім, Таза, терең, өткір, күшті, кең тілім. Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа Ақ қолыңмен тарта аларсың сен тілім! (М. Жұмабаев) II деңгей 1. «Қазақ тілі» атты өлеңді оқып, өлеңнің негізгі идеясын ашу. 2. Мына сөздерді сөз құрамына талда. Бесікте, тілің, тілмен, ақылы, айтылады./түбір, I - II - жақ, жекеше, көпше т. б/ 3. 1. Нүктенің орнына керекті сөздерді қойыңыз. Қазақ елінің рәміздеріне...... жатады а/ Байрақ, жалау, жалауша ә/ Таңба, белгі, мөр б/ Ту, елтаңба, әнұран 2. Қазақ елі туының түсі..... а/ қызыл ә/ сары б/ көк 3. Зеңгір көк..... белгісі а/ адалдықтың, тазалықтың, аспанның ә/ қуаныштың, жеңістің б/ жамандықтың, бейбітшіліктің 4. Күнге табыну...... дүниеге келген а/ батыста ә/ солтүстікте б/ шығыста 5. Күн бейнесі...... белгісі а/ татулықтың ә/ байлық пен берекенің б/ достықтың III деңгей 1. «Қазақ тілі» атты өлеңнің мазмұнын айт. 2. Берілген сөздермен сөйлем құрастыр. Туған тілім, тіл байлығы, мақтанышым, құдіретті, үлгі - өнеге. Эссенің мақсаты – әр түрлі тезистер, дәлелдер келтіре отырып берілген тақырыпты ашу. Онда нақты айғақтар беріліп,мысал келтіріледі. Эссеге тақырыптардың шектеусіздігі, автордың өз тәжірибесіне негізделген жеке позицияның еркін мазмұндалуы тән. жүктеу/скачать 119,7 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|