Биосфера жјне В. И. Вернадскийдіѕ биосфера-ноосфералыќ концепциясы



бет1/4
Дата24.01.2023
өлшемі2,13 Mb.
#62705
  1   2   3   4

БИОСФЕРА және В. И. Вернадскийдің биосфера-ноосфералық концепциясы

Биосфера – Жердің тіршілік бар жұқа қабаты.

  • Қазіргі заманғы түсініктер бойынша биосфераны заттардың планета аралық айналымын ұстап тұратын ғаламдық экосистема ретінде қарастырады.
  • Қазіргі өмір Жердің жоғарғы қабатында, ауаның төменгі қабатында және су қабатында таралған.

Биосфера терминін 1875 жылы Австрия ғалымы Э. Зюсс енгізді. Биосфера туралы ілімнің негізін салған орыстың ұлы ғалымы – академик В. И. Вернадский

Оның классикалық еңбегі “Биосфера” 1926 жылы жарыққа шықты. В. И. Вернадский бірінші рет, Жер қабатының негізгі физика-химиялық қасиеттерін қалыптастыруда және ұстап тұруда “тірі заттардың” ролі туралы тезисті ұсынды.

Ноосфера деп адамның ақыл-ойға негізделген іс-әрекеті шешуші фактор болып табылатын табиғат пен қоғамның арақатынасының сферасын айтады. “НООСФЕРА” – грек сөзі, ақыл, парасат сферасы деген ұғымды білдіреді.

Жер бетінде адамзаттың пайда болуы, міндетті түрде биосфераның жаңа түрінің пайда болуын, оның адамның мақсатты іс-әрекеттері қамтитын ноосфераға, ақыл, парасат сферасына өтуін анықтады. Вернадский, адамның ақыл, парасаты мен ғылыми түсініктерінің рөлін бағалай отырып мынадай қорытындыларға келеді:

  • Ғылымның дамуы, адамзат тіршілік ететін биосфераны өзгертетін күш болып табылады;
  • Ғылымның дамуымен бірге жүретін биосфераның өзгерістері болмай қалмайтын құбылыс;
  • Бұл өзгерістер адамның еркіне байланыссыз, стихиялы түрде, табиғи процестер сияқты жүреді.
  • Вернадский
  • биосфераның
  • негізгі үш құрам-
  • дас бөлігін
  • атап көрсеткен
  • Газдық
  • (атмосфера)
  • су
  • (гидросфера)
  • тас
  • (литосфера)


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет