БӨрінің СҮті ббк 84 (5 каз)-5 Ə 20 Қр мəдениет министрлігінің «Əдебиеттің əлеуметтік маңызды түрлерін басып шығару»



Pdf көрінісі
бет5/11
Дата15.03.2017
өлшемі0,58 Mb.
#9898
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

СЕРІК ӘБІЛ

БӨРІНІҢ СҮТІ               

«Ақ жауын»  күйін көп есті,   

Жазылсын десең жан жараң.  

 

Бауырым, қатсын топшың да,   



Жол ізде талғар талғамнан.  

«Ақ жауын»  күйін көп есті,   

Жазылсын десең жан жараң.  

 

Бауырым, қатсын топшың да,   



Жол ізде талғар талғамнан.  

«Ақ жауын»  күйін көп тыңда,   

Адаспас үшін арманнан.  

 

Сəулем- ау, сағың сынбасын,   



Ертеңге əркім елеңдер.  

«Ақ жауын»  күйін тыңдасын,   

Ақ жолым болсын дегендер.  

 

Күй сіңген жүрек шөлдемес,   



«Ақ жауын»  деген ақылшың.  

Ағылып тұрған ол кеңес,   

Арманның таңын атырсын.  

 

Түннен де қалам күн көріп,   



Ғаламат еді бұл қандай.  

Күллі əлем мынау күңіреніп,   

Бір күйге сыйып тұрғандай.  

 

Мұқалма менің мұратым,   



Қоңыр күй құтты қуатым.  

Мен тұрған жерде жаз бойы,   

Ақ жауын жауып тұратын.  

 

Ақ жауын жауып тұратын,   



Сол кезді жаным сағынды.  

Тезекке алып шығатын,   

Киіуші ем басқа қабымды.  

Кей кезде пана тұтушы ем,   

Жиі өскен қара жидені.  

Енді еске соны түсірсем,   

Жүріпті- ау жебеп күй мені.  

 

Ол-дағы болса ауылдың,   



Ұлына берген сыйы екен.  

Сондағы жауған жауынның,   

Бəрі де ғажап күй екен.  

 

Төсінде таудың туылған,   



Қайыспен белін буынған.  

Ақ құлыны едім Алтайдың,   

Ақ жауындарға жуынған.  

 

Ақ жауын мені малшындыр,   



Сырыңа елің қансын бір.  

Ақ еділ ақын ұлыңнан,   

Ақ шашу болып қалсын жыр.  

 

Ақ жауын деген ғажап тым,   



Дертіңді іштен қозғайды.  

Ақ жауын жауған алаптың,   

Атырабы да тозбайды.  

 

«Ақ жауын»  деген ашты мұң,   



Аңғарар болсаң ары қарай.  

Айту да қиын тап шынын,   

Тартайын басты талдамай.  

 

Қозданар енді сөз басы,   



«Ақ жауын»  деген көз жасы.  

Қашан да момын қазақтың,   

Өзінен шыққан өз қасы.  

 


80

81

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

Айбатты, ойда жатталған,   

Қайраты бойда сақталған.  

Арайын сезген адамға,   

«Ақ жауын»  деген тəтті арман.  

 

«Ақ жауын»  деген ізгінің,   



Ізіне қарап өртену,   

Қос ішек болған тізгінің,   

Шер төгу жəне дерт ему.  

 

«Ақ жауын»  күйі тентек тым,   



Шыдамым кетіп шер төктім.  

Езілу деген алайда,   

Ездігі болар еркектің,   

Сөйттім де кенет селт еттім.  

 

«Ақ жауын»  ойдың байлығы,   



Айтып бір болмас жел сөзім.  

«Ақ жауын»  деген қайғыны,   

Жуып бір кеткен сел сезім.  

 

Ой салар түрлі бар жанға,   



«Ақ жауын»  деген қайғыны,   

Жуып бір кеткен сел сезім.  

Күңіренген күйдің мол сыры.  

 

Əрлене түсер əн елі,   



Меруетін төксе мекенге.  

Күйден де бұрын əуелі,   

Бас иіп тұрмын Секенге,   

Бас иіп тұрмын Секенге.  

 

СЕН ТАУСЫҢ

(Дутан Сəкейұлының 60 жылдық мерейтойына)   

«Көргенде аруларды бүлдіршіндей,   

Тұсынан өте алмайтын бір күрсінбей». 

Сетері сел сезімнің Дутан аға,   

Сен маған сезілесің жыр мүсіндей.  

 

Жыр мүсіннен шуақты арай көрем,   



Дүрбісімен көңілдің қарай берем.  

Қалатын тарихқа таңба болып,   

Жазыпсың тамаша ойлы талай өлең.  

 

Көретін ел ұрпағын баласындай,   



Ұстазсың ұлағатты дара шыңдай.  

Ғажайып жыр ғаламат сұлулығы,   

Туған жер - қасиетті анасыңдай.  

 

Шырынды армандары шырқалатын,   



Таңдайынан тамаша жыр таматын.  

Сезіну қандай ғажап сетер ойды,   

Шырайлы шыңымыздың шын талантын,   

Өмірге екі келмес Дутан ақын.  

 

Сен таусың жолыңның аз тегіс жері,   



Есіңнен еш кетпеген ел істері.  

Аудармаң,  зерттеулерің,  

Бəрі де дарыныңның жемістері.  

Қырансың,  көгімдегі қалықтаған.  

Жыр-əнсің өмірдегі шарықтаған.  

Ұлансың жастай қолға алып қалам,   

Парасатың ақ-қараны парықтаған.  

 

Үлес алып көрнекті көп өнерден,   



Көрсеттің өміріңде өрені өрден.  

82

83

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

Тілдесіп ақбас шыңы аспанменен,   

Тау мəңгі биік тұрады төбелерден,   

Тау мəңгі биік тұрады төбелерден.  

 

САЗ САҢЛАҒЫ

(Күйші, сазгер,фольклоршы Камал Мақайұлына)

Бар ғұмыры асқақтаған асыл əн,   

Бақыт құсы ұя салған басынан.  

Талантының тас бұлағы тасыған,   

Қызғалдақты қызықтаған жасынан.  

 

Арманының арғымағын терлетіп,   



Əз халықты əн- күйімен тербетіп.  

Елі үшін еңбек еткен елжірей,   

Сезім сырын сексенде де селдетіп.  

 

Тағып талай көкірекке қыр гүлін,   



Сан əуенмен сайратып саз бұлбұлын.  

Кеңесімен ұғындырып келдіңіз,   

Əшім ата күйлерінің күмбірін.  

 

Көкірегінде көркейіп сан гүл өскен,   



Күллі əлемге күй таратқан Күнестен.  

Театрдың босағасын беріктеп,   

Шарапатты шаңырағын тірескен.  

 

Асыл ата ғасыр бойы тынбаған,   



Егіз үнмен ел тағдырын жырлаған.  

Біздің өмір болды өнердің бесігі,   

Сіздің əн мен күйіңізді тыңдаған.  

 

Сара сарын сан əуені самғаған,   



Ата дəстүр қасиетін жалғаған.  

Алтын сандық бар асылын арнаған,   

Қыран қиял шабыт шыңын шарлаған.  

Əр дəуірдің əрлендіріп дерегін,   

Шертпе күймен шер тартқан шеберім.  

Жемісіңмен ұрпақтарды жебедің,   

Сара туған саз саңлағы дер елім!   

 

БӨРІНІҢ СҮТІ  



(поэма)   

Аруағы қорғар бабам бар батыр,   

Дегенмен сайрар санамдағы ақыл.  

Ойранды жылдар образы болып,   

Омырауы қанды далам да жатыр...  

 

Қолдайды пірім,  толғайды жырым,   



Тауыма басқан тарих сырын.  

Бөрінің сүті – елімнің құты,   

Болғанын несін жасырам бүгін.  

Түріктер жылап түскенге құрық,   

Түліктер шулап,  иттер ұлып.  

Ауылдан жаулар аттанған суыт,   

«Құқымын тұздай құрттық» деп қырып.  

 

Заманда сол бір жау шыққан іштен,   



Шаңырақ біткен ортаға түскен.  

Жұтаған жұрттың аспаны толған,   

Құлқыншыл құзғын,  құмайдай құспен.  

 

Ой салар жылдар сезімге бөтен,   



Бөлтіріктермен егіз боп өтем.  

Бесікте қалған бабамды менің,   

Көк бөрі сонда емізген екен...  

 

Ананың сүті болса да арман,   



Арланның құты бойымда қалған.  

Мен деген нағыз намыстың нары,   

Ар туын əппақ алладан алған.  


84

85

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

 Əнім бар бүгін,  сəнім бар басқа,   

Шыдатпас шабыт жалындамасқа.  

Елім мен жерім егіз бақытым,   

Дарын да басқа,  арын да басқа.  

 

Даламда қалай самғарлығымды,   



Адамнан шыққан арландығымды.  

Көрсетем əлі көк пірім барда,   

Тəңірден ерек тамған нұрымды.  

 

Ашынған жерде азуым қанды,   



Ақылдан кенде емеспін мəңгі.  

Көкбөрі кием көмектес дейді,   

Көргенде нағыз жаралы жанды.  

 

Егес те ерлік,  өлім де мақтан,   



Аяқты талай қақпан да қапқан.  

Кесірлі күндер келмеске кеткен,   

Атты ғой міне арайлап ақ таң!   

Көзімді əр кез қадаймын қырға,   

Көңілім толып көк сағым нұрға.  

Бөрінің сүтін бөлтірікпенен,   

Бөліп ішкенім бөлейді сырға.  

 

Иілемін деп жеңдім сезімді,   



Киелімін деп келдім өзімді.  

Өзгемен қалай тең қоя алам,   

Өлекшін емген өр мінезімді.  

 

Өзіндік дара шың алғандығым,   



Қасыма қарсы шыға алғандығым.  

Таңдайға тамған тəңірдің нəрі,   

Көтеріп көкке ту алғандығым.  

 

Албаты асып асқынбайтыным,   



Тұлпарды əркез басқа ұрмайтыным.  

Намысымды елге бастырмайтыным,   

Тегім ғой досқа қас қылмайтұғын.  

 

Бабамның басын қылыш кескенде,   



Анамның төсін мырыш тескенде.  

Көк бөрі тиған көзімнің жасын,   

Дегізбен оны,  шығыпты естен де.  

 

Көк аспан барда панасызбын деп,   



Көк бөрі барда анасызбын деп.  

Көргемін жоқпын шарасызбын деп,   

Санасызбын деп,   

Данасызбын деп...  

 

Сездіріп қилы өмірдің мəнін,   



Шырқатқан жүрек əмірдің əнін.  

Кірлемес рух киесі деп біл,   

Бөрінің сүті - тəңірдің дəмін.  

Кірлемес ардың киесі деп біл,   

Бөрінің сүті - тəңірдің нəрін!!!   

 ЖЕТАРАЛ  

Жетаралым,  Жетаралым,  қасиетті мекенім,   

Қадіріңе жетемін.  

Менің шалқып жүргендігім,   

Шаттанып сан күлгендігім,   

Тағы сенің құдыретің екенін.  

Түсінемін – тұғырым,   

Сондықтан да мəңгі мақтан етемін.  

 

Араларға айлар салып келдім тағы сағынып,   



Алдыменен мұңымды алайыншы шағынып.  

Қайғым қоса бас көтереді- ау қағынып,   

Денем ысып,  жүрек қысып,   

Тынысым да тарылып,   



86

87

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

Ой-хой,  шіркін,  менің туған жерім-ай,   

Арылған ба адамдардан аққу - арман,  ақ үміт.  

 

Жетаралым,  Жетаралым,  мынау менің көңілім,   



Үліңгірдің толқынындай тулайды.  

Қамықтырып қу қайғы,   

Кешегі өткен күндерім құлағымда шулайды.  

 

Жетаралым,  Жетаралым!   



Табынамын саған мың.  

Басы жатыр төсіңде атамның да анамның.  

Тағы дағы сен куəсің, Жетарал,   

Тағдырына Шаймұраттай ағамның.  

Тым құрыса осылардың бірі болса бетіңде,   

Бірақ,  бірақ,   

Жаның басқа болғаннан соң жəне де.  

Жол басады екенсің,   

Келгенінше шамаңның.  

Сəулесіне бағынып сағынышқа жаралған,   

Салымсыздау санаңның...  

 

Жетаралым,  Жетаралым!   



Өзіңді де,  өмірді де түсінем.  

Ер қадырлы болады ғой елге еткен ісімен,   

Төңірекке құлақ түріп,   

Мұң- қайғыны лақтырып,   

Жібердім мен тағы сенің күшіңмен.  

Иегіммен тас шайнаймын ендеше,   

Айырылсам да тісімнен...  

 

Өз тұсында қара күште жан баласы озбаған,   



Əкем менің сен туралы талай аңыз қозғаған.  

Жетаралым,  Жетаралым,  

 

 

 



менің саған махаббатым,   

Əне сонда қоздаған.  

 

Қайран əке,  əуел менің иіскеп алып желкемнен,   



Болашағым, айналайын, құлыным,   

Болса үмітің бой көрсетер ертеңнен,   

Тарихқа көз таста,  өткен күннен жиренбен.  

 

Мен жасаған сексен жыл сенің үлкен сабағың,   



Болса бойда талабың.  

Жайшылықта барлық іске назар салып қарағын,   

Басқалардан алымды болар сонда қадамың,   

Ұсақтықта ұлылық бар соны ұмытпа, қарағым.  

 

Бұл күндері далаң-дағы,  тауың-дағы өзгерді,   



Ендігі ұрпақ табиғат пен тарихқа  

Бас иетін кез келді.  

Сүйіп тыңдар құлақ аз сұңғыла ой сөздерді,   

Алтынменен алмастырып алды адамдар жездерді,   

Қыранның да,  жыланның да  

Жалғандығын көз көрді.  

 

Баяғыда анау өзен өткел бермей ағатын,   



Тиянағын ақыры Үліңгірден табатын.  

Сансыздаған аққу- қаздар баяу қағып қанатын,   

Əсем əнге салатын.  

Тіпті, кейде өзен суы сабасына сия алмай,   

Ағындармен жөңкіліп əрең тыныс табатын.  

Ардалардың арасынан Жетарал қалыптасып қалатын,   

Содан барып Жетарал деп аталған  

Сенің өскен бесігің.  

Осы туған топырағыңның тарихын сен алып ұш.  

Жетсе қайда қанатың.  

Туған жермен тұлғаланар сенің-дағы санатың,   

Жұлдызың да осында маңдайыңнан жанатын,   

Үлесің де осында алда күнгі алатын...  

 

Ит тұмсығы өтпейтұғын,   



Үліңгірдің бойындағы сексеуіл мен жыңғылдан,   

88

89

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

Жол бермейтін қоңыр аңдар жағалауды жым қылған.  

Боз қараған,  боз талдар боп ну орманға ұласып,   

Қоңыр самал баяу есіп тұратұғын гүл-қырдан.  

 

Айналайын ізбасарым,  түлегім,   



Мен де осында түледім.  

Ертеңіңді ойласам елжірейді жүрегім,   

Қайран мекен тым өзгеріп кетті ғой,   

Жаннат жердің бірі едің...  

Тағы соны қайталаймын,   

Туған жердің қасиетін ұмытпа,   

Үліңгірің шомылдырған тұныққа.  

Балам соны есіңе ал сылтау көп қой сыныққа,   

Болмашыға бой ұрып,  жылуыңды суытпа.  

Киесі бар мынау сенің жеріңнің,   

Киесі бар мынау сенің еліңнің.  

«Үліңгірдің гүрілдеген толқыны,   

Ұрпағының дауысына дарыған» -  

Деген сөз бар келе жатқан арыдан.  

Қасиеті ол да сенің төріңнің,   

Бойтұмардай жолы бар сезімдегі сенімнің...  

Байқайсың ба,  Үліңгірге келгенде,   

Қара бұлт та кетеді қақ жарылып.  

Əне соны көргенде,   

Қайғыңнан да қалғандай боп арылып.  

Сабасына түседі тұрған көңіл тарығып,   

Болашаққа жол ашқандай ақ үміт.  

 

Сездің бе,  ұлым, айналайын серігім,   



Сезіміңді туған жердің тарихына телідім.  

Мен өлсем де,  Үліңгірің,  Жетаралың тұрғанда,   

Жетім деп дəл айта алады сені кім,   

Туған жерің,  туған елің болсын мəңгі сенімің.  

 

Қайран əке!  Қайран əке!   



Осыны айтып шаттанып.  

Қаһарланып,  маңғазданып,  мақтанып,   

Жетаралда желдей есіп жүрді де,   

Сызығына жеткен күні кете барды аттанып.  

Бірақ,  бірақ, өткен өмір тарих,   

Қалды менің жүрегімде жатталып.  

 

Жетаралым,  Жетаралым!   



Экран боп тұра алдымда бойыңдағы бар үлгің,   

Жолы басқа болғаны шын жөргектегі əр ұлдың,   

Ал,  ендеше  

Серігің кеп тəңір тауға бір ат ағаш орнатты,   

Шаңырағын көшіріп төсіңдегі Əбілдің.  

Ал,  ағайын,  ал,  ел-жұртым, біздің үйге барыңдар,   

Болмаса да қорада шулап жатқан қалың мал.  

 

Ақ далаға ұқсайтұғын пейілі,   



Көрінетін көзінен анаға тəн мейірі,   

Дарқан көңіл жарым бар.  

Тым қорыса əне соның қолынан,   

Сусынға бір қаныңдар,   

Көзбен көріп жатсаң қолымдағы барымды ал.  

 Туған елім,  туған жерім, нем бар сенен аяйтын,   

Ту көтерсем тағы өздерің тұлпарыңа балайтын.  

Арысыңа,  жарысыңа сал мені,   

Кезімдемін бір бəйгеге жарайтын,   

Кезімдемін бір бəйгеге жарайтын!   

 

Күні кеше қасиетті қарт бабам,   



Мені туған топырағымның тарихымен баптаған.  

Ал,  ендеше болсам бүгін топтан озып шаппаған,   

Туған елім,  туған жерім есептеме мені онда,   

Үмітіңді ақтаған.  

Есептеме мені онда,   

Арманыңды ақтаған.  

 


90

91

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

ҚАЙЫРШЫ ХАЛІ  

(поэма)   

Уа,  Дариға,  тірлік өмір көрші ғой,   

Көш жолында көрдік алуан таңдарды.  

Көрдік алуан жандарды,   

Осылардан туған талай тосын ой,   

О,  құдырет,  ойлап тұрсаң,   

Ғұмыр деген осы ғой...  

 

Төңкерілген көк қазанның астында,   



Тірлік біткен ұқсап дүлей тасқынға.  

Ұқсап тағы уақыт қуған қашқынға,   

Қара допқа жанталасып жабысып,   

Арман үшін арпалысып,  алысып,   

Бір-бірімен табысып та,  танысып.  

Кезегінде шабысып та,  шалысып,   

Күн өткізіп жатады күштеріне қарысып.  

 

Соның бірі мен-дағы  



Келе жатып құжынаған базарда.  

Зарлы күйі тоқтау болған ажалға...  

Тіршіліктің барлық мұңын тербеткен.  

Сезімдерді сіркіретіп селдеткен.  

Кезігіп қос кəрияға,  мұң қондырдым ажарға.  

Аңғарғанға мұндай кездер ой салады назарға,   

Ал,  басқалар мыналарға қарап-тағы қоймайды,   

Бəлкім солай болатын да шығар- ау.  

Адам шіркін азарда,   

Бабасын да ескермейді екен ғой,   

Бала байқұс өзіне ор қазарда.  

 

Жатыр талай жігіт өтіп,   



Небір сұлу қыз өтіп,   

Көз айырмай мен де тұрмын сырттарынан күзетіп.  

Алба-жұлба ақсақ кемпір соқыр шалын қолтықтап,   

Жол шетіне отырғызды түзетіп,   

Елең еттім ет жүрегім дыз етіп.  

 

Əне содан зарлы əуен төңіректі жəне-дағы тербеді,   



Сұңқылдады сыңар аққу дауысындай көлдегі.  

Шіркін өнер ғажайып қой,   

Сезім бір сəт селдеді.  

Алақанын жайған ана жасы-дағы көлдеді,   

Қайшалысқан көпшіліктің көбі ештеме бермеді.  

 

Күңірентіп жан жүйеңді босатады күй өктем,   



Сақал мұрты бетін жапқан.  

Ақ самайдан тері аққан.  

Кəриянің музыка үні өтеді сай-сүйектен,   

Кемсеңдеген кемпір-дағы айырылыпты иектен.  

Ал,  бұларға жастар жағы көз қырын да салмайды,   

Қиқу ғұмыр мұң тербейді,  құйқылжиды зарлайды.  

Кеудесімен көк тіреген кейбір кердең хаюандар,   

Байқұстарды басып кете жаздайды,   

Ырху үні мұңлы əуеннен жазбайды.  

 

Адамдарға сенбеймін мен,   



Əзір өрт боп жалындаса,  əзір бықсып сөнетін.  

Мыжғаулардан үмітім жоқ тек ақшаға сенетін,   

Ақша деген ақша қар ғой кезегінде келетін.  

Қарашада қапалақтап,  жазда ағынмен зулайды,   

Шың басында тұрса-дағы,  ойда мəңгі тұрмайды.  

Бір-біріне бермес егер қол үшін,   

Барлық жаннан қалыс қалмас қол жаятын бұл қайғы.  

Сол үшін де біздің халық берекені жырлайды.  

Ал,  ендеше ақын жүрек тек осыны сындайды.  

Қайыршыға қарамаса қарамасын мына жұрт,   

Бабасының мұрасына неге мойын бұрмайды...  

Ырху үнін сахнадан енді қайтып тыңдайды,   

Бабасының мұрасына неге мойын бұрмайды?  

 


92

93

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

ҚҰНАН БƏЙГЕ  

(поэма)   

Қарын майды қажетсіз қып шірітіп бір құмалақ,   

Тұрлаусыз ой  есімді алып,  тұралап.  

Бір байламға келе алмай,   

Өзді өзіме сене алмай.  

Тарихыма тұрмын нарау сығалап,   

Ойламдының орайы өзін бір сəт сынамақ.  

 

Бар тірлігі тарихыммен таңбаланса тасында,   



Бабам менің білгір емей немене енді расында.  

Десем-дағы кейде күпті көңілмен,   

Орайында ой келеді кешегі өткен өмірден.  

Баяғыда Жетаралда, бəйгетөбе басында,   

Бір бəсеке болған еді менің жеті жасымда.  

Ол кездерде қарт бабамның еріп жүрем қасында.  

Сəби демей əкем онда қалдырмайтын санаттан,   

Шаң көрсін деп топты ортада түсірмейтін мені аттан.  

Мерекеде мектебіміз өткеннен соң парадтан,   

Қыркүйек деп алты күнге таратқан.  

 

Алтын күздің арай таңы тоқ көңілдер тоятты.  



Жемісті жыл жердің жүзін сары түске бояпты.  

Ертіпті елдер баласын көп,   

Сен бара алмай қаласың деп,   

Əкем бүгін мені ерте оятты...  

 

Ойынға ертіп барам деді,  ұйқымды аштым,  ұнадым,   



Бəйге болад деген кезде елең етті құлағым.  

Құлынынан үйір өскен бар еді бір құнаным,   

Онда мен де қоңырымды қосам ə деп сұрадым.  

 

Соныменен талабым да орындалды табанда,   



Өйткені мен туылғалы  

Нені ойласам соны істеп келемін,   

Тіке қарап көргені жоқ алда жалғыз ағам да,   

Ал,  мінеки, үкі тағып жүйрігіне,   

Ақ батамен аттандырды еркелеткен анам да,   

Жүлде сөзсіз менікі деп сайрап-ақ тұр санам да...  

 

Бəйге төбе,   



Қалың адам атты,  жаяу,  арбалы,   

Салтанатын жатты асырып,  сахараның сардары.  

Аласатқан боз балалар ат құлағында ойнаса,   

Сынды көзбен күн сап қарап отыр маңғаз шалдары.  

Өріп алған жал-ұйрығын,   

Жетелеген бар жүйрігін,   

Əр тараптан топ- тобымен жөңкілді ел.  

Үкілерін бұлғақтатып,   

Қайта оралмас қымбат уақыт.  

Дегендей боп жорғалар мен жортақтаса арулар,   

Қыз күндерін есіне алып қызықтайды кемпірлер.  

Елеңдейді алып қашып менің-дағы құнаным,   

Жарысуға асығамын таусылып бар шыдамым.  

Деген үміт болғаннан соң бəйгені алып шығамын,   

Тоқымымды түзеп бір кез жал-құйрығын сыладым.  

Басталды ойын балуан түсті азаматтар алысты,   

Жібермеуге елге есені,   

Бура сандар белдеседі.  

Ойлап ерлік намысты,   

Əкем-дағы əңгімеде көп айтушы ед арысты,   

Қарап тұрып қамшы ұстаған саусақтарым қарысты.  

 

Ойын қызып, қызқуардан көкпарға да ұласты,   



Қарағанға қауіп дерлік.  

Анадайдан шауып келіп,   

Іліп алып жерден лақты ат үстінде сынасты.  

Осыдан соң біздің құнан бəйгедегі қыр асты,   

Ат айдаушы уақытында шартты жерге тоқтады.  

Екі қатар тізіп тағы,   

Қарап бір сəт қызықтады...  

Ауыздықпен алысады жүйріктер топтағы.  



94

95

СЕРІК ӘБІЛ



БӨРІНІҢ СҮТІ               

Сəлден кейін ат тұяғы дүбірлетіп асқарды,   

Біздің күткен бəсеке де басталды.  

Шаң шұбатып қалып жатты сағым дала соқпағы.  

 

Барлық тойдың болғанынан боладысы қызық-ай,   



Құнандарға қамшы бастық тақымымыз қызып ап.  

Қоңырымның шабысы əлі болса-дағы тебінді,   

Шайқап кетті көңілдегі сенімді.  

Даяшыға ілінгенде қоздырды бар кегімді,   

Болып қалдым мен бұл жолы біріншіден кейінгі.  

 

Бір кез кеп əкем-дағы тізгініме жармасты,   



Ақ түтек боп айналаны шаң басты.  

Онсыз-дағы қалың адам шапқыласып кеп жатты,   

Қос құлыным жарайсыңдар деп жатты.  

Себебі бұл бəсекеге түсулерің алғашқы,   

Бірақ,  жарыс намыс отын үрледі.  

Бəрінің де марапаты құлағыма кірмеді,   

Жерден таяқ жесем-дағы жеті жыл,   

Қорланғаным осы шығар дəл өзім ес білгелі.  

 

Бұған себеп,   



Бұл өмірге есік ашқан менен бір жыл жай тағы,   

Көршіміздің баласы,  Көжебайдың Байтағы.  

Мініп шапқан Мүліктің,   

Бүгін міне озды бурыл байталы.  

 

Соныменен құнан бəйге дақ түсіріп намысқа,   



Аяқталды жарыс та.  

Сол бір күндер қалса-дағы алыста,   

Маған жиі ой келеді бəсекелі барыста.  

Тірлік жолы түрлі - түрлі сұрақ сыйлар санаға.  

Жауап бере алмай қалам,  кейде тіпті балаға.  

«Байтал шауып бəйге алмайды»  

Деуші еді ғой көнелер...  

Сонда менің бабам-дағы өтірік айта сала ма?   

 

Қанипа атты қарт ұстаз бар біздің жерде тұратын,   



Бір мектептің басшылығы мұқалтпаған мұратын.  

Халқым деген жүректері,   

Оның ұшқан түлектері.  

Бəсекеде үнемі озып шығатын,   

Өзі тіпті ерлік жайлы жырлар жазған ұлы ақын.  

 

Өмір жайлы құлақ түріп отырғанда кеңеске,   



Меніңше, осы қайшылықтар көп қалады егесте.  

«Көш оңбайды,  əйел бастар» дейді екен ертеде,   

Шындығында онысы да үстеу кетті емес пе,   

Осыларды алмас қалай ел еске.  

Қайшылықсыз қоғамның да дамымауы заңдылық,   

Кей тұжырым өзгереді кейде кері жаңғырып.  

Ондай болса бұл тірлікте  

Адамдардың барлығы да əрдəйім,   

Еш мүлтіксіз дұрыс сөйлеп кете алмайды мəңгілік.  



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет