Дәрістік курс бағдарламасының құрастырылуы тақырып 1 пcихотерапияға кіріспе
Трансқа енгізу сатылары мен тәсілдерін
жүктеу/скачать 125,87 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Транстық күйді күшейту үшін
- Шеткен тыс салмақ әдістемесі.
| Трансқа енгізу сатылары мен тәсілдерін қысқаша мынадай түрде көрсетуге болады:
1. Вербалдық еру, қосылу мен соңынан ерту жүзеге асады – пациенттің қимыл-қозғалыс және вегетативтік реакцияларын вербализациялау. Сіз тек болып жатқан жайтты дауыстап айтып бекітесіз, оған клиент қарсы шыға алмайды, бірақ жағымды түрде, қысым көрсетпей айтасыз: «Сіз креслода ыңғайлы отырсыз... тынысыңыз бірқалыпты және т.с.с.». 2. Содан кейін бірден вербалдық емес еру мен ерту жүзеге асады – келушіге білдіртпей тыныс алуына, сөйлеу қарқынына ілесу және келушінің дем алу ырғағымен бірге психотерапевттің шайқалуы. Эриксон өзінің әйгілі шайқалуын ортопедиялық креслода отырған шектеулі қимыл-қозғалысының негізінде ойлап шығарған (Байронның ақсақтығына қарап, оған еліктеушілер де ақсап жүрген екен, оның ішінде Лермонтов та бар); әрі қарай шайқалуын бәсеңдетіп, келушіге байқатпай, оның тыныс лауын баяу қарқынға ауыстырады. 3. Біртіндеп сенсорлық-репрезентативтік жүйелерді қосарластыру, яғни аталмыш келушіге тән жетекші қабылдау модалдылығына ықпал ету басталады: көру («сіздің көз алдыңызда ...»), есту («сіз менің даусымды анық естисіз ...»), немесе кинестетикалық («сіз сезесіз ...»). Келушіге тән қабылдау модалдылығын оның сөйлеуінде көру, есту немесе сезімдік әсерлердің қайсысы басымдық танытатынынан байқауға болады. 4. Содан соң, бұған дейін болған транстық күйлерді қайта жаңғыртуға үйрету жүзеге асады – табиға жағдайларда (мысалы көлікте) пайда болған транстық күйлерді қайта жаңғырту және бекіту. 5. Оған «зәкір» әдістемесі көмектеседі. Бірінші сеанстан бастап, сананың транстағы күйі қандай да бір сыртқы стимулмен (белгілі бір дыбыс, психотерпевтің жанасуы, креслоға отырғызу және т.с.с) шартты байланыс орнығады, яғни шартты рефлекс пайда болады, әрі қарай трансқа түсіру үшін сол стимулды қайта жаңғырту жеткілікті. 6. Транстық күйді күшейту үшін психтерапевт тағы да байқалған реакцияларды вербализациялайды («сіз өзіңізді жақсы және тыныш сезінесіз ...», «Екі бетіңізге қан жүгірді ...», «Менің даусым алыстан жететін тәрізді»). 7. Трансқа түсіру мен оны тереңдетудің тағы бір тәсілі «рычагты енгізу» деп аталады – пациентке қолын алға созу ұсынылады және қолдың біртіндеп төмендеуі трансқа енумен байланыстырылады. Бұл жерде Эриксон өзінің тартылып қалған қолын да пайдаланған – тәсілді түсіндіру үшін ол оны сау қолымен алып, сосын біртіндеп түсірген. 8. Эриксондық гипнозда кедергі келтіруші таптаурындарды жою өте маңызды. Эриксон оны «шаблонның үзілуі» деп атады, мұнда мақсатқа бағытталған автоматталған әрекеттің үзілуі «күтпеген трансқа» (шоковый транс) әкеледі. Мыс. Психотерапевт пациентке достық кейіппен қолын созады, ол да соза бергенде, өз қолын тартып алады. 9. «Шаблонның үзілуінің» басқа нұсқасы – араластыру деп аталады, мыс. жылдам қарқынмен бір-біріне ұқсамайтын, кейде тіпті бір-біріне мүлдем кереғар нұсқаулар беріліп, пациент кенеттен абдырап қалады, содан соң, сөйлемдер реттеліп, раппорт орнатуға ықпал етеді. 10. Шеткен тыс салмақ әдістемесі. Адам 7 (±2) ақпарат бірлігін саналы түрде қабылдай алмайды, шектен тыс жүк артқанда сана транстық күйге түседі; бірнеше сенсорлық-репрезентативтік жүйелердің бір сәтте бей-берекет іске қосылуы нұсқасын да қолдануға болады. Мыс. пациенттен ось бойынша баяу айналдырып тұрған психтерапевтті мұқият тыңдап және 343-тен 7-ден ала отырып, сол мезетте қандай да бір бейнені елестету сұралады. 11. Эриксондық гипнозды директивтіге қарағанда жанама деп айтуға болады. Оның күші де осында, себебі санаға тікелей шабуыл қарсылық туғызса, ал нәзік жанама әсер ету қорғануды айналып өтеді. Сондықтан да негізгі әңгімеге түрлі сөздер мен сөз тіркестері ендіріледі, оларды жиі қайталау, міндетті түрде өз ізін қалдырады. Эриксон «сана түбіне жіберілген хабарларды» орнатылған хаттар және қаланған метафоралар деп атады. Мыс. келуші тыныштанып, алда тұрған жұмыстың жемістілігіне сенуі үшін, сіз кез келген тақырыптағы алдын ала әңгімелесу барысында (маңызды емес тәрізді) мына тәрізді сөздерді сәл дауыстап айтасыз: тыныш, қиын емес, бәрі жақсы болады, бәрі ойдағыдай болады. Бұл әңгіме әншейін бос сөз болып көрінеді, бірақ сіз оны тәптіштеп дайындап, тиісті сөздерді орналастырып, интонацияны жаттықтырасыз. 12. Әрбір гипнозда қорлар (ресурс) аймағы және қорлы транс деген түсініктерге баса мән беріледі. жүктеу/скачать 125,87 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|