Эссе «Халықаралық қауіпсіздік саласындағы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің рөлі»
жүктеу/скачать 20,02 Kb.
|
|
Эссе «Халықаралық қауіпсіздік саласындағы БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің рөлі» БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі БҰҰ-ға мүше 15 мемлекеттен тұрады. Бес держава – Ресей, АҚШ, Ұлыбритания, Қытай және Франция – Кеңестің тұрақты мүшелері. Бас Ассамблея Кеңестің тұрақты емес мүшелері ретінде тағы 10 мемлекетті екі жылдық мерзімге сайлайды. Кеңестің тұрақты емес мүшелерін сайлау кезінде осы мемлекеттердің халықаралық бейбітшілікті қолдауға қатысуы, сондай-ақ әділ географиялық бөлу ескеріледі. Қауіпсіздік Кеңесі халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін басты жауапкершілікке ие. Өз міндеттерін орындау кезінде ол БҰҰ-ға мүше барлық мемлекеттер атынан әрекет етеді. БҰҰ-ға мүше барлық мемлекеттер Қауіпсіздік Кеңесінің шешімдерін орындауға тиіс. Біріккен Ұлттар Ұйымының мемлекеттерге ұсынымдар беретін басқа органдарынан айырмашылығы, Жарғы бойынша мүше мемлекеттер орындауға міндетті шешімдерді Қауіпсіздік Кеңесі ғана қабылдауға құқылы. БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі мүше емес мемлекеттердің халықаралық бейбітшілікті сақтау мақсатында БҰҰ қағидаттарына сәйкес әрекет етуіне кепілдік береді. Біріккен Ұлттар Ұйымын құру кезінде Ұлттар Лигасының тәжірибесі ескерілді. Бұл ұйымның дағдарысқа ұшырауының бір себебі бейбітшілікке қауіп төндіретін және басқыншылық әрекеттермен күресетін тиімді органның жоқтығы болды. Бұл негіз Қауіпсіздік Кеңесінің қамқорлығымен халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудің қағидаттары мен белгілі бір шаралар жүйесін одан әрі құруды қамтамасыз етті. БҰҰ Жарғысының 24-бабына сәйкес, «Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесі халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін негізгі жауапкершілікке ие. Ол дауды бейбіт жолмен шешу бойынша ұсыныстар беруге (38-бап), бейбітшілікке қатердің, бейбітшілікті бұзудың немесе басқыншылық актінің бар-жоғын анықтауға, халықаралық қатынастарды қалпына келтіру шаралары бойынша ұсыныстар жасауға құқылы. бейбітшілік пен қауіпсіздік (39-бап), тараптардан уақытша шараларды жүзеге асыруды талап ету (40-бап), әскери емес және әскери сипаттағы шараларды қолдану қажеттілігі туралы шешім қабылдау (41, 42-баптар). Осылайша, бұл органға мемлекеттердің, жалпы халықаралық қоғамдастық субъектілерінің құқықтарын болдырмау, қорғау, халықаралық бейбітшілікті қалпына келтіру, сондай-ақ оны әртүрлі құжаттар арқылы, яғни құқықтық шаралар арқылы сақтау бойынша ең қажетті функциялар мен өкілеттіктер жүктелген. Санкциялар бейбітшілікке қауіп төндіретін осындай негіздер үшін қажетті шара ретінде әрекет етеді. Бұл функциялар мен өкілеттіктер, әрине, негізгілері болып табылады, бірақ сонымен бірге халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету жауапкершілігі мемлекеттердің өздеріне немесе БҰҰ Бас Ассамблеясы, аймақтық ұйымдар және т.б. сияқты халықаралық ұйымдардың бірқатар органдарына жүктеледі. Осы баптарға сәйкес, Кеңес БҰҰ-ның басқа негізгі органдарынан әсіресе оның функциялары мен өкілеттіктерінің ауқымында ерекшеленеді. Жарғыға сәйкес Қауіпсіздік Кеңесінің мынадай функциялары мен өкілеттіктері бар: Біріккен Ұлттар Ұйымының принциптері мен мақсаттарына сәйкес халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қолдау; кез келген дауды немесе халықаралық жанжалға әкелуі мүмкін кез келген жағдайды зерттеу; осындай дауларды шешу әдістері немесе оларды шешу шарттары бойынша ұсыныстар енгізуге; осындай дауларды шешу әдістері немесе оларды шешу шарттары бойынша ұсыныстар енгізуге; бейбiтшiлiкке қатердің немесе агрессия актiсiнiң болуын анықтау жөнiндегi жоспарларды әзiрлейдi және қажеттi шаралар бойынша ұсыныстар енгiзедi; Ұйым мүшелерін агрессияның алдын алу немесе тоқтату үшін күш қолданумен байланысты емес экономикалық санкциялар мен басқа да шараларды жүзеге асыруға шақыру; агрессорға қарсы әскери қимылдар жасау; жаңа мүшелерді қабылдауға және мемлекеттер Халықаралық Сот Статутының қатысушылары бола алатын шарттарға қатысты ұсынымдар жасайды; «стратегиялық салаларда» Біріккен Ұлттар Ұйымының қамқоршылық функцияларын жүзеге асыру; Бас Ассамблеяға Бас хатшыны тағайындауға қатысты ұсынымдар береді және Ассамблеямен бірлесіп, Халықаралық Соттың судьяларын сайлайды. Комитеттің маңызды міндеттерінің бірі санкциялардың орындалуын қадағалау және белгілі бір санкцияны қолдану тиімділігін бағалау болып табылады. Жұмыс барысы жабық, нәтижесі тек Кеңеске ғана баяндалады. Жұмыс тәртібі жабық түрде қабылданады. Бірақ тәжірибе көрсеткендей, комитеттер өз қызметінде әртүрлі құралдар мен әдістерді пайдаланады. Қазіргі уақытта Қауіпсіздік Кеңесінің бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтаудағы іс-әрекетінің нақты үлгісі төмендегідей: - дау туындайды, мемлекеттер арасында дау туындап, барлық әрекеттер халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікке қатер төндіреді, бірақ Кеңес ешқандай әрекет жасамайды; - коллизия бар, яғни мемлекеттердің теріс қылықтары - одан кейін Кеңестің шақырылуы келеді, мүше мемлекеттер консультациялар өткізіп, мазмұнында тараптардың ұстамдылық танытуына және соғыс қимылдарын тоқтатуға сілтеме жасап, олардың дауын бейбіт жолмен шешуге шақыратын қарар қабылдайды. - дауды дауды бейбіт жолмен шешуді ұсынатын ГА-да да жағдай қарастырылады. Алайда, қарарлардың кеңестік сипатына байланысты дау-дамай да жалғасуда. Осылайша, Кеңес өз функциялары мен өкілеттіктерін жүзеге асыру кезінде БҰҰ Жарғысында көзделген, БҰҰ Жарғысының қағидаттарына және басқа да халықаралық нормаларға қайшы келмеуі тиіс әртүрлі шараларды пайдаланады. Өйткені БҰҰ-ның басқа органдарымен салыстырғанда Қауіпсіздік Кеңесі ең маңызды функциялардың біріне ие. Бұл жалпы халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін халықаралық қауымдастық қолданатын құрал. Кеңестің барлық шараларын нақты түсіну және ұтымды қолдану ғана бүкіл әлемде тұрақтылыққа әкеледі. жүктеу/скачать 20,02 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|