Х. Досмұхамедов атындағы Атырау му хабаршысы №4 (35), 2014



Pdf көрінісі
бет16/22
Дата03.03.2017
өлшемі3,43 Mb.
#5998
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   22

ӘОЖ 334.021:35 
М.С.Дарискалиева, А.Б.Пусырманова, С.Б. Альдешова  
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
Қазақстан Республикасы, 060011, Атырау қ, Студенттік даңғылы 212 
 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК САЛАЛАРЫН МЕМЛЕКЕТТІК   РЕТТЕУДІҢ 
БЮДЖЕТТІК ТЕТІКТЕРІН ЖЕТІЛДІРУ 
 
Аңдатпа 
Қазақстан  Республикасында  нарықтық  экономиканы  қалыптастырып,  оны 
одан әрі тереңдете дамытуда шешуші тұтқалардың бірі  – экономиканы мемлекеттік 
реттеудің бюджеттік тетігі болып табылады. 
Экономиканың  дамуы  кӛбінесе  мемлекеттің  қаржы  жүйесінің  жағдайына 
байланысты.  Мемлекеттің  дамуындағы  және  реттеудегі  қаржылық,  несиелік, 
бюджеттік  қарым–қатынастың  ролі,  орны  және  мәні  ӛте  маңызды  екені  белгілі, 
себебі  жалпы  ішкі  ӛнімнің  ӛсу  қарқыны,  жұмыссыздық  пен  инфляцияның  деңгейі, 
халықтың  ӛмір  сүру  сапасы  және  басқа  да  макроэкономикалық  кӛрсеткіштердің 
оңтайлы деңгейіне қол жеткізу осы қарым–қатынастардың ахуалына тәуелді. 
Негізгі  сӛздер: 
бюджет,  бюджеттік  тетік,  бюджеттік  шығындар,  білім  беру, 
денсаулық, бюджеттік реттеу. 
 
КІРІСПЕ 
Бюджеттік  қаражаттарды  шығындаудың  негізгі  бағыттарын  жасау  және 
олардың  тиімділігін  анықтау  Қазақстан  үшін  ерекше  мәнге  ие. 
Біздің  пікірімізше, 
жұмсалатын шығындардың тиімділігін үнемі бақылап отыру керек. Бақылау жасамау 
барлық  жағдайда  да,  қаражаттарды  мемлекеттің  маңызды  функцияларын 
орындауда қаражаттарды дұрыс бӛлмеуге әкеліп соқтырады. 
Тиімді  мемлекетті  құруға  бағытталған  саясат  мемлекеттік  шығындардың 
қысқаруын да, үлғаюын да сипаттайды. Бұл жерде басты сұрақ тек қана, қоғамдық 
сектор мӛлшері ғана емес, сонымен қатар, мемлекеттің ӛзінің функцияларын атқару 
тиімділігі  туралы  болуы  керек.  Мемлекеттік  шығындардың  шектен  тыс  кӛлемді 
қаражаттардың тиімсіз жұмсалуы, жоғары салық ауыртпашылығына, еңбекке деген 
ынтаның  тӛмендеуіне  әкеледі.  Бірақ,  бұл  жерде,  мемлекеттік  шығындарды  және 
салықтарды  қысқарту,  бюджеттік  реттеудің  тиімділігін  бірден  кӛтереді  деген  сӛз 
емес.  Барлық  бюджеттік  шығындарды  бірқалыпты  қысқарту  оны  экстенсивті 
ұлғайтумен бірдей қауіпті болуы мүмкін. 
 
ПРАКТИКАЛЫҚ БӚЛІМ 
Бюджеттік реттеудің негізгі кемшіліктеріне тӛмендегілерді жатқызуға болады 
[1]: 

 
шектен  тыс  салық  ауыртпашылығы  мен  салық  әкімшілігінің  тӛменгі 
нәтижелілігі; 

 
мемлекеттік шығындардың және мемлекеттік меншікті басқарудың тӛменгі 
әлеуметтік-экономикалық нәтижелілігі; 

 
бюджет  кірісінің  энергия  тасымалдаушылардың  әлемдік  бағаларына  аса 
тәуелділігі, ал оның құрылымының - мемлекеттік қарыз бойынша тӛлемдер кӛлеміне 
тәуелділігі; 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
130 
 

 
бюджеттік  реттеу  экономиканың  ӛңдеуші  салаларында  инвестициялық 
процесстерді  белсендетуге  байланысты  міндеттерді  шешуді  жеткілікті  дәрежеде 
бағытталмаған. 
Қалыптасқан  жағдайдан  шығу  жолы  бюджеттік  реттеуді  жүзеге  асыруға 
керекті  материалдық  базаны  құруға,  «шынайлықты»  кӛтеруге  және  бюджеттік 
жүйенің барлық деңгейлерінде қаржы саласын арттыруға, сонымен қатар нарықтық 
инфрақұрылымды бюджеттік қаражаттарды тиімді пайдалану мен оның жеке сектор 
үшін  қызығушылығын  тудыруға  мүмкіндік  беретін  мемлекеттік  секторға  кешенді 
реформа  жасау  керек.  Ғылым  мен  білім  беру,  сот  реформасы  мен  денсаулық 
сақтауға  нақты  шығындардың  ұлғаюына  байланысты  позитивті  тенденцияларға 
қарамастан  тұтас  алғанда  бюджеттік  реттеу  экономиканың  дамуы  үшін  қолайлы 
алғы  шарты  ретінде  әлі  де  болса  жеткіліксіз  бағытталған.  Қазақстан 
экономикасының ұзақ мерзімдегі тұрақтылығын қамтамасыз ету міндетін бюджеттік 
шығындарды қысқарта отырып шешуге болады. 
Ғылым, білім беру, денсаулық сақтау және сот  жүйелері  сияқты бағыттарға 
мемлекеттік шығындарды қысқартпай, оларды ұлғайту қажет.  
Білім  беру  жүйесін  жеткіліксіз  қаржыландыру  материалды-техникалық 
базаның сапасына, оқытушылардың әлеуметтік статусының тӛмендеуіне ықпал етті. 
Білім  беруге  мемлекеттік  бюджет  қаражаттарының  жеткіліксіздігі  жоғарғы  оқу 
орындарын коммерциялау есебінен толықтырылды.  
2012  жылы  Қазақстанда  білім  алу  шығындарын  толығымен  ӛтеу  негізінде 
барлық  кабылданған  студенттердің  8,7%-ы  қабылданса,  ал  бюджет  есебінен  оқуға 
қабылданған студенттердің саны -16,3%-ды кұрады. 
Мемлекеттік және мемлекеттік емес жоғарғы оқу орындарында білім алатын 
студенттердің  саны  1999-2000  оқу  жылында  10000  тұрғынға  290  адамды  құраса, 
2012-2013  оқу  жылында  500  адамды  кұрап  отыр.  Бірақ  та  Қазақстанның  еңбек 
нарығы  жоғарғы  оқу  орындарының  осынша  кӛп  түлектерін  қабылдауға  дайын 
болмады.  Жоғарғы  білімі  бар  мамандарды  керек  мӛлшерден  кӛп  дайындау  жастар 
арасындағы  жұмыссыздықтың  кӛбеюіне  әкеліп  соқтырды.  Жоғарғы  оқу 
орындарының  түлектерінің  жұмыспен  қамтылмауын  жоғарғы  білімі  бар 
мамандардың  арасындағы  жұмыссыздық  туралы  мәліметтерден  кӛруге  болады. 
Олардың саны 2012 жылы 2009 жылмен салыстырғанда 1,3 есеге ӛсіп отыр. 
Жоғарғы  білімі  бар  мамандардың  еңбек  нарығының  қажеттіліктерін  есепке 
алмай  стихиялы  түрде  ӛсуі  кәсіби  білім  беру  жүйесіндегі  құрылып  отырған  жұмыс 
орындары мен мамандарды дайындау арасындағы теңсіздікке әкеліп отыр. 
Бюджеттік реттеудің тиімділігі мемлекеттік  қаржы  жүйесінің алдына  қоятын 
мақсаттарды  тәжірибеде  жүзеге  асырумен  байланысты.  Қоғамның  нақты 
қызығушылық  тудыратын  ұжымдық  игіліктерді  ӛндіруге  бағытталган  бюджеттік 
реттеуді  жүргізудегі  басты  қиыншылық  сандық  және  сапалық  критерийлер  жүйесі 
негізінде  мемлекеттік  шығындардың  тиімділігін  бағалау.  Сонымен  қатар  негізгі 
мәселе  тиімділіктің  сандық  критерийін  таңдау  болып  табылады.  Бюджеттік 
шығындардың  тиімділігін  бағалау  олдардың  әлеуметтік  және  экономикалық 
тиімділігін шектеуді қарастырады. Әлеуметтік тиімділік деп бюджеттік шығындардың 
бір  бірлігіне  шаққандағы  белгілі  әлеуметтік  нәтижеге  жету  деп  түсініледі.  Ал, 
экономикалық  тиімділік  бұл  ӛндірілген  ӛнімнің  (ұсынылған  қызмет)  кӛлемі  мен 
осыған  байланысты  шығындардың  қатынасы.  Экономикалық  тиімділікті  талдау 
бюджеттік  реттеу  шеңберінде  алға  қойылған  басымдықтарға  жетуге  ұтымды 
тәсілдерді айқындауға кӛзделген. Тиімді бюджеттік реттеуді жүргізу, алға қойылған 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
131 
 
міндеттерге  қаржылық ресурстардың ең тӛменгі  кӛлемін  пайдалана отырып  жетуді 
білдіреді,  яғни  ӛз  кезегінде  мемлекеттік  шығындардың  әлеуметтік  және 
экономикалық тиімділігінің мониторингін жүргізу қажеттілігін тудырады [2]. 
Бюджеттік  қаражаттар  ең  алдымен  ұзақ  мерзімді  болашақта  экономикалық 
ӛсуге ықпал ететін негізгі бағыттарға шоғарлануы қажет. 
Мемлекеттік  шығындар  құрылымының  ӛзгеруі  ең  алдымен  «пассивті» 
шығындардың  қысқаруын  қарастырады,  олар  алғашқыда  ӛндіруші  емес  немесе 
экономикалық ӛсу қарқынына кері әсер етуі мүмкін. 
Бюджеттік  шығындарды  оңтайландыру  ірі  кӛлемді  кешенді  реформаларды 
жүргізуді  қарастырады.  Бюджеттік  қаражаттар  Қазақстан  үшін  тұрақты 
экономикалық ӛсуге алғы шарт болатын және бәсекелестік ұстанымын нығайтатын 
қоғамдық  игіліктер  ӛндірісіне  шоғырлануы  қажет.  Мемлекет  үшін  «адам 
капиталына» инвестиция жасау басымды бағыттардың бірі болуы керек. Ол ғылым 
мен  білім  беру  саласының  тиімділігін,  экономиканың  инновациялық  дамуын 
кӛтерумен  байланысты.  Ғылым  және  білім  беру  саласының  тиімділігін  арттыруға 
бағытталған мемлекеттік саясат ұзақ мерзімді болашақта дамуға тікелей әсер етеді, 
ӛйткені  экономикалық  ӛсу  қарқынына  экономикаға  жаңа  технологияларды  енгізу 
жылдамдығы мен жаңа білімді  қабылдау маңызды әсер  етеді. Инновациялық даму, 
мемлекеттік  қызметкерлердің  де,  сонымен  қатар  жеке  компания  қызметкерлерінің 
білім деңгейін үнемі кӛтеріп отыруын талап етеді. Қазіргі заманғы жағдайда сұраныс 
ең  алдымен  жоғарғы  дәрежедегі  маманданған  жұмысшыларда  болады.  Сондықтан, 
халықтың  білім  деңгейін  арттыру  мемлекеттік  шығындар  жүйесінде  маңызды 
басымдық  болуы  керек,  ол  ғылыми-техникалық  прогреске  едәуір  әсер  етіп,  еңбек 
нарығындағы  жоғары  бәсекелестік  жағдайында  халыққа  ӛзін-ӛзі  сенімді  ұстауға 
кӛмектеседі.  Американдық  экономист  Э.Хансен  бюджеттік  шығындар  саласында 
мемлекеттің басымдықтарын талдай отырып, олардың ішіндегі ең маңыздысы білім 
беру  деген  шешімге  келді.  Оның  пікірі  бойынша  «Америка  Құрама  Штаттарында 
білім  беру  ісіне  салынған  100  доллар  ӛндірістік  ғимаратқа,  машиналар  мен 
қондырғыларға  салынған  100  долларға  қарағанда  еңбек  ӛнімділігінің  ең  жоғарғы 
ӛсуіне әкеледі» [3]. 
 
ҚОРЫТЫНДЫ 
Осылайша 
бюджеттік 
реттеу 
шеңберінде 
шешуді 
талап 
ететін 
фундаменталды  мәселе  инновация  негізінде  экономикалық  дамуды  қамтамасыз 
ететін  ұлттық  инновациялық  жүйені  қалыптастыру  мен  оны  дамытуды  мемлекеттік 
қолдау болып табылады. Осы мәселелердің маңыздылығы олардың қаржы мәселесі 
шеңберінен  шығып  кететіндігі  мен  үлкен  әлеуметтік  мәнге  ие  екендігі  арқылы 
анықталады. 
Соңғы  жылдары,  Қазақстанда  ӛсудің  қайнар  кӛздерін  талдаған  кезде 
корпоративті  басқару,  институционалды  инфрақұрылым,  сонымен  қатар  меншік 
құқығын  қорғау  механизмдеріне  кӛп  кӛңіл  бӛлінуде.  Осындай  мәселелерді  ӛз 
деңгейінде  бағаламау  елдің  экономикасына  тиімсіз  әсер  етуі  де  мүмкін.  Тұрақты 
дамуды  қамтамасыз  етуде  шешуші  рольді  институционалды  факторлар  алады. 
Қазіргі  заманда  «адам  капиталын»  ұлғайтатын  білім  экономикалық  ӛсу  мен 
бәсекелестік қабілетті кӛтерудің маңызды факторы ретінде қарастырылады. 
Экономикалық  ӛсуді  қамтамасыз  етуде,  нарықтық  инфрақұрылымды 
дамытуға 
мемлекеттік 
шығындардың 
маңызы 
зор. 
Жол 
құрылысына, 
коммуникацияға, байланыс пен басқалай инфрақұрылымдық жобаларға мемлекеттік 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
132 
 
инвестициялар  экономикадағы  инвестициялық  белсенділік  пен  жеке  сектор  үшін 
салықтарды  тӛмендетуге  әкеледі.  Әлемдік  тәжірибе,  инфрақұрылымдық  жобаларға 
мемлекеттік инвестицияларды жасау жеке инвестицияларды ығыстырмайтындығын, 
қайта  олардың  кәсіпкерлікті  дамытуға  қолайлы  жағдай  жасай  отырып 
толықтыратындығын кӛрсетіп отыр. 
2013-2018  жылдарға  бюджеттік  реттеуді  жүзеге  асыру  келесі  бағыттарда 
жүргізілмек [4]: денсаулық сақтауды дамыту мен реформалау; білім беруді дамыту; 
әлеуметтік  реформаларды  одан  әрі  тереңдету;  индустриялды-инновациялық 
дамыту;  аграрлық  секторды  дамыту;  жаңа  тұрғын  үй  саясатын  жүзеге  асыру; 
қоршаған ортаның сапасын тұрақтандыру және т.б. 
 
Әдебиеттер тізімі 
1 Мамыров Н. Государство и бизнес: Учебное пособие. - Алматы: Экономика, 1999.- 
С. 330-337. 
2 Бердалиев К.Б. «Қазақстан экономикасын басқару негіздері, -Алматы: Экономика, 
2008. – Б.244-359.  
3  Анисимов  С.А.  Бюджетная  политика  как  источник  экономического  роста// 
Финансы. -2012. -№1, -С.16-18.  
4 Хусаинова А., Хусаинов Ж. Бюджетная политика// АльПари. -1999. -№2, -С.15-17. 
 
Резюме 
Для  поддержания  экономического  роста  в  Республике  Казахстан  одним  из 
основных рычагов является  бюджетный механизм государственного регулирования 
экономики.  Развитие  экономики  связано  в  основном  с  состоянием  финансовой 
системы государства. В развитии и регулировании государства очень важны роль и  
место  финансовых,  кредитных,  бюджетных  отношений,  потому  что  достижение 
оптимального  уровня  темпа  роста  ВВП,  безработицы  и  инфляции,  качества  жизни 
населения и других макроэкономических показателей зависят от этих отношений. 
 
Summary 
To maintain economic growth in the Republic of Kazakhstan was one of the main 
levers  of  the  budget  is  the  mechanism  of  state  regulation  of  the  economy.  Economic 
development  is  mainly  due  to  the  state  of  the  financial  system  of  the  state.  In  the 
development and management of the state is very important role and place of financial, 
credit, fiscal relations, because achieving the optimal level of GDP growth, unemployment 
and  inflation,  the  quality  of  life  and  other  macroeconomic  indicators  depend  on  these 
relations. 
 
Қабылданған күні: 11.11.2014 ж 
 
 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
133 
 
УДК 338.47 
А.Р. Тажиденова, Г.С. Ауелбаева 
Атырауский государственный университет имени Х.Досмухамедова 
Республика Казахстан, г.Атырау, пр.Студенческий, 212  
ainuna-18@mail.ru 
gulshaa@mail.ru 
 
ТРАНСПОРТ КАК ВАЖНЕЙШАЯ ОТРАСЛЬ ПРОИЗВОДСТВЕННОЙ     
ИНФРАСТРУКТУРЫ ЭКОНОМИКИ ГОСУДАРСТВА 
 
Аннотация 
В  данной  статье  главное  внимание  уделено  транспортной  системе,  т.е. 
комплексу  различных  видов  транспорта  находящихся  во  взаимозависимости  и 
взаимодействии  при  выполнении  и  перевозок,  оказывающих  влияние,  как  на  сам 
перевозочный  процесс,  так  и  на  конечные  технико-экономические    результаты 
деятельности хозяйствующих субъектов. 
Ключевые  слова:
транспорт,  транспортная  система,  транспортная  сеть, 
автомобильный транспорт, автотранспортные предприятия, логистика.
 
 
ВВЕДЕНИЕ 
 
В 
результате 
перехода 
к 
рыночным 
отношениям 
объективной 
необходимостью  становится  целенаправленное  развитие  производственной 
инфраструктуры 
как 
части 
единого 
народно-хозяйственного 
комплекса. 
Производственная  инфраструктура  -  это  комплекс  отраслей,  обеспечивающих 
непосредственно  внешние условия  процессов производства. Сюда входит  грузовой 
автотранспорт,  оптовая  торговля,  электро-,  газо-  и  водообеспечение,  складское 
хозяйство, связь, обработка информации, предпринимательство в сфере рекламно-
маркетингового обслуживания, аренда, консалтинг, инжиниринг и т.д. 
Транспорт является частью экономической деятельности, которая связана с 
увеличением  степени  удовлетворения  людей  и  предпринимательства  при  помощи 
изменения  географического  положения  товаров  и  людей,  то  есть  транспорт  -  это 
средство  удовлетворения  потребностей  посредством  перевозки  грузов  и 
пассажиров. 
Взаимосвязь  между  транспортной  отраслью  и  экономикой  изучаются 
достаточно  активно.  Эффект  инвестирования  в  транспортную  инфраструктуру  с 
последующим  экономическим  ростом,  взаимодействие  между  различными  видами 
транспорта и применение современных логистических технологий исследовались во 
многих научных работах. 
Улучшение  транспортной  инфраструктуры  способствует  расширению 
торговли  и  увеличению  конкурентоспособности  стран  и  экономических  регионов. 
Состояние  дел  в  данной  сфере  в  немалой  степени  обуславливает  успешность 
современной экономики. Лишь единое, соответствующее современным требованиям 
транспортное  пространство  может 
гарантировать  необходимый  уровень 
мобильности  всех  категорий  населения  и  транспортной  доступности  регионов. 
Поэтому,  в  конечном  счете,  оно  является  одним  из  ключевых  условий, 
гармоничного  развития  единого  национального  экономического  пространства,  а 
также его интеграции в мировое хозяйство.  
 
 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
134 
 
ОСНОВНАЯ ЧАСТЬ 
 Экономическая  роль  транспорта  состоит  в  том,  что  он  является  звеном 
любого  производства  и  материальной  базы  для  глубокого  разделения  труда, 
специализации  и  кооперирования  предприятий,  а  также  для  доставки  всех  видов 
сырья,  топлива,  продукции  из  пунктов  производства  в  пункты  потребления  [1]. 
Транспортные  расходы  значительной  частью  входят  в  стоимость  продукции 
промышленности и сельского хозяйства. 
Для 
устойчивого 
развития 
экономики 
страны 
транспортно-
коммуникационный  комплекс  играет  значительную  роль,  определяя  темпы  и 
масштабы экономических реформ. Темпы развития транспортно-коммуникационной 
системы  и  ее  функциональные  возможности  должны  опережать  темпы  развития 
экономики,  создавая  необходимые  предпосылки  для  ее  ускоренного  роста.  Без 
транспорта немыслимо освоение новых районов и природных богатств. 
Развитие  транспорта  в  современных  условиях  связано  с  ростом 
производительных  сил  любой  страны  с  внешними  ее  связями.  Распределение 
линейной  транспортной  инфраструктуры  по  отдельным  континентам,  странам, 
регионам  мира  крайне  неоднородно.  Причины  неравномерности  -  это  особенности 
географического  положения,  разный  уровень  освоения  сырьевых  ресурсов  и 
промышленного развития, конъюнктуры товарных и транспортных рынков. 
К  любому  виду  транспорта  предъявляются  следующие  основные 
требования:  

 
полное и своевременное удовлетворение потребности экономики и населения в 
перевозках;  

 
обеспечение  возможно  более  высокой  экономичности  работы  и  снижение 
стоимости транспортных услуг;  

 
сокращение  сроков  доставки  грузов  с  целью  ускорения  оборачиваемости 
оборотных средств и средств транспорта;  

 
повышение  уровня  комфорта  пассажиров  в  пунктах  отправления,  в  пути 
следования и в пунктах назначения. 
Как  известно,  от  базового  слова  «транспорт»  образовано  много 
производных  терминов  и  понятий,  часть  из  которых  требует  уточнения. 
Транспортная система - это комплекс различных видов транспорта, находящихся во 
взаимозависимости  и  взаимодействии  при  выполнении  перевозок,    оказывающих 
влияние  как  на  сам  перевозочный  процесс,  так  и  на  конечные  технико-
экономические  результаты  деятельности  хозяйствующих  субъектов.  Этот  термин 
обычно употребляется применительно к уровню государства, региона, города. 
Транспортная сеть представляет собой совокупность всех путей сообщения, 
связывающих  населенные  пункты  государства  и  отражающих  взаимодействие  и 
социально-экономическое  единство  различных  путей  сообщения.  В  технико-
экономическом  плане  транспортная  сеть  представляет  собой  один  из  важнейших 
элементов,  характеризующих  уровень  потенциальной  транспортной  нагрузки 
определенной территории и мощность транспорта. 
Транспорт  общего  пользования  осуществляет  все  виды  перевозок  грузов, 
пассажиров и включает  в себя  автомобильный, трубопроводный, морской,  речной, 
железнодорожный,  воздушный,  а  также    все  виды  городского  общественного 
транспорта.  Он  составляет  основу  единой  транспортной  системы  государства  и 
представляет  самостоятельную  транспортную  промышленность  как  отрасль 
экономики.  

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
135 
 
Транспорт  необщего  пользования  включает  ведомственный  транспорт, 
выполняющий  перевозки  только  для  своих  собственных  нужд  и  транспорт, 
находящийся  в  личной  собственности  отдельных  граждан  и  не  используемый  в 
предпринимательских целях. 
В  современных  условиях  хозяйствования  к  транспортному  обеспечению 
выдвигаются  все  новые  и  новые  требования.  Ритмичность,  регулярность, 
бесперебойность,  надежность,  высокая  скорость  доставки  продукции  из  мест  
производства  в  пункты  потребления  в  строго  обусловленные  сроки  и  без  потерь, 
порчи  и  повреждения  товара  с  минимальными  издержками,  -  все  это  важнейшие 
условия  эффективности  и  качества  транспортного  обеспечения  заказчиков. 
Естественно, транспортная индустрия стремится соответствовать предъявляемым ей 
новым требованиям со стороны пользователей.  
Это  выражается  в  разработке  и  практическом  применении  концепции 
транспортной  логистики,  как  науки  об  управлении  транспортом  во  взаимосвязи  со 
сферами  производства,  сбыта  и  распределения  продукции;  в  развитии 
прогрессивных  транспортно-технологических  систем  и  эффективном  применении 
смешанных  перевозок;  во  внедрении  в  транспортное  обеспечение  научных 
достижений в области информатики и вычислительной техники; а также в активной 
работе международных специализированных организаций по выработке документов 
и  нормативных  актов  в  области  регулирования,  упрощения  и  унификации 
различного  рода  формальностей,  возникающих  при  транспортном  обеспечении 
международных  экономических  связей.  С  развитием  логистики  как  науки  системы 
товародвижения  стали  формироваться  на  основе  логистических  принципов  и 
превратились в международные логистические системы товародвижения. 
Транспорт 
постепенно 
трансформируется 
в 
более 
крупные 
интернациональные  комплексы,  которые  по  форме  остаются  на  какой-то  период 
международными  и  по  содержанию  становятся  единой  глобальной  системой. 
Дальнейшее  формирование  глобальной  транспортной  системы  должно  обеспечить 
достижение следующих целей [2]:  
полное исключение перегрузки груза в процессе его транспортировки путем 
широкого применения смешанных и комбинированных перевозок;  
исключение  или  значительное  сокращение  складской  обработки  грузов  за 
счет внедрения современных методов материально-технического обеспечения;  
полное  исключение  документального  потока  в  бумажной  форме  за  счет 
внедрения электронных информационных систем;  
значительное  упрощение  или  полное  исключение  формальностей  при 
пересечении государственных границ международными грузопотоками;  
выравнивание уровня технического развития транспортных средств;  
создание 
единой 
международной 
транспортной 
инфраструктуры; 
унификация транспортной и таможенной документации;  
повышение 
качества 
международных 
перевозок 
путем 
создания 
международных  стандартов  этого  параметра  и  системы  контроля  за  его 
исполнением;  
совершенствование  организационных  форм  и  технологических  систем 
товародвижения. 
Таким  образом,  в  будущем  сформируется  интегрированная  глобальная 
система  товародвижения,  успешно  обслуживающая  мировое  хозяйство  на  единой 
правовой и технической базе. 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
136 
 
У  каждого  вида  транспорта  есть  своя  особая  специфика  в  отношении 
предпочтительности  его  использования  для  перевозок  грузов.  Существуют 
формализованные способы выбора вида транспорта.  
Рассмотрим сравнительные логистические характеристики различных видов 
транспорта. 
Железнодорожный транспорт. 
Достоинства
: высокая провозная способность 
и пропускная способность; независимость от климатических условий, времени года 
и  суток;  высокая  регулярность  перевозок.  Относительно  низкие  тарифы; 
значительные скидки для транзитных отправок; высокая скорость доставки груза на 
большие расстояния. 
Недостатки:
 ограниченное количество перевозчиков; большие 
капитальные 
вложения 
в 
производственно-техническую 
базу; 
высокая 
материалоемкость  и  энергоемкость  перевозок;  низкая  доступность  к  конечным 
точкам продаж (потребления); недостаточно высокая сохранность груза. 
Морской  транспорт. 
Достоинства:
  возможность  межконтинентальных 
перевозок;  низкая  себестоимость  перевозок  на  дальние  расстояния;  высокая 
провозная  и  пропускная  способность;  низкая  капиталоемкость  перевозок. 
Недостатки:
  ограниченность  перевозок;  низкая  скорость  доставки  (большое  время 
транзита);  зависимость  от  географических,  навигационных  и  погодных  условий; 
необходимость создания сложной почтовой инфраструктуры; жесткие требования к 
упаковке и креплению грузов; невысокая частота отправок. 
Автомобильный транспорт. 
Достоинства:
 высокая доступность; возможность 
доставки  груза  "от  двери  до  двери";  высокая  маневренность,  гибкость, 
динамичность; возможность использования различных маршрутов и схем доставки; 
высокая сохранность груза; возможность отправки маленькими партиями; широкие 
возможности 
выбора 
подходящего 
перевозчика. 
Недостатки:
 
низкая 
производительность;  зависимость  от  погодных  и  дорожных  условий;  относительно 
высокая  себестоимость  перевозок  на  большие  расстояния;  недостаточная 
экологическая 
чистота; 
срочность 
разгрузки, 
сравнительно 
малая 
грузоподъемность. 
Автомобильный  транспорт  -  наиболее  важная  составляющая  транспортной 
системы  Республики  Казахстан.  Число  транспортных  единиц  измеряется  сотнями 
тысяч.  Каждое  юридическое  лицо  или  индивидуальный  предприниматель, 
владеющий  автомобильным  транспортом,  является  одновременно  участником 
экономических отношений и объектом рыночного управления. 
Автомобильный транспорт объединяет  в одном производственном процессе 
предметы  труда  (перевозимые  грузы),  средства  труда  (подвижной  состав  и  пути 
сообщения)  и  рабочую  силу.  Товаром  в  автотранспортной  отрасли  может  быть 
только  то,  что  она  производит  и  продает.  Объектом  купли-продажи  перевозка  - 
перемещение людей и грузов во времени и пространстве. 
Автотранспортные  предприятия  (АТП)  осуществляют  несколько  видов 
деятельности:  

 
транспортное  обслуживание  клиентов  -  это  перевозка  грузов  и  погрузочно-
разгрузочные  работы  на  всем  протяжении  от  грузоотправителей  до 
грузополучателей; 

 
экспедиционное  обслуживание  -  это  деятельность  АТП  по  своевременной  и 
высококачественной  подготовке  грузов  и  перевозка  (выполнение  платежно-
расчетных  операций,  оформление  документов,  таможенные  процедуры, 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 4 (35), 2014 
 
137 
 
хранение  на  складе,  информирование  клиента  о  местонахождении  груза, 
страхование, охрана и сопровождение груза; 

 
организационно-посредническое,  связано  с  лизингом,  арендой  подвижного 
состава; 

 
транспортно-логистическое  обслуживание  клиентов  -  согласованной  с 
грузоотправителем  и  грузополучателем  в  пространстве  и  во  времени 
деятельности  АТП;  связанной  с  доставкой  грузов  необходимого  качества  в 
определенном объеме в нужное время и место и выполнением соответствующих 
этой  доставке  автотранспортных  услуг  с  целью  содействия  клиентам  в 
достижении наибольшей эффективности и сбыта продукции. 
Воздушный  транспорт. 
Достоинства:
  наивысшая  скорость  доставки  груза; 
высокая надежность; наивысшая сохранность; возможность достижения отдаленных 
районов. 
Недостатки:
  высокая  себестоимость перевозок, наивысшие тарифы среди 
других  видов  транспорта;  высокая  капиталоемкость,  материало-  и  энергоемкость 
перевозок; зависимость от погодных условий. 
Трубопроводный  транспорт. 
Достоинства:
  низкая  себестоимость;  высокая 
пропускная  способность;  высокая  сохранность  груза;  низкая  капиталоемкость. 
Недостатки:
  ограниченность  видов  груза  (газ,  нефтепродукты,  эмульсии  сырьевых 
материалов); недостаточная доступность малых объемов транспортируемых грузов. 
Благодаря  расширению  перевозок  грузов  укрупненными  местами 
(смешанные  и  комбинированные  перевозки)  экспедиторские  компании  все  чаще 
прибегают  к  одновременному  использованию  двух  или  более  видов  транспорта. 
Преимущества  таких  перевозок  определяются  преимуществами,  вызванными 
консолидацией  грузов  и  их  перевозкой  по  схеме  «от  двери  до  двери»  на  основе 
единого документа и одним оператором. 
Одной    из  главных  современных  тенденций  является  интеграция 
транспортных  и  ресурсораспределительных    процессов.  Она  способствует 
стабилизации  и  гармонизации  производственных  связей  и  устойчивому  развитию 
экономических  и  в  свою  очередь,  выдвигает  особые  требования  к  части  технико-
технологической  и  информационной  унификации  транспортных  процессов  и 
либерализации правовых и коммерческих отношений. 
На  автотранспорте  эти  тенденции  проявляются  в  выработке  единых 
стандартов  и  правил  регулирования  рынка  транспортных  услуг,  унификации 
требований  к  документам,  подвижному  составу  и  правилам  их  эксплуатации.  Все 
более  жесткими  становятся  требования  к  транспортной  и  экономической 
безопасности  подвижного  состава,  к  контролю  за  соблюдением  водителями 
режимов труда и отдыха. 
Протяженность автомобильных дорог в 2008 году составила 90 тыс.км., что 
на  9  тыс.км.  больше  по  сравнению  с  1990  г.  Это  связано  с  тем,  что  в  2006  году 
сдана  в  эксплуатацию  автодорога  «Астана  -  Караганда»,  продолжается 
реабилитация дороги Алматы - Бишкек, реконструкция дороги Актобе - Карабутан и 
дорожной сети в Западном Казахстане. За 2011 г. отремонтировано 6617 км. дорог с 
твердым покрытием при общей их протяженности 84112 тыс.км [3]. 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   22




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет