Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері
жүктеу/скачать 22,83 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әлеуметтік диференциация
|
Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері Теңсіздік жалпы барлық қоғамда бар құбылыс. Күнделікті өмірде де кездестіреміз. Теңсіздік деген сөзге қысқаша түсінік бере кетейік. Теңсіздік - экономикалық ресурстарға, әлеуметтік құндылықтар мен саяси билікке қол жеткізу үшін әлеуметтік топтардың бақталасуы Әлеуметтік теңсіздіктің түрлері: Игіліктерді бөлудегі теңсіздік Бастапқы позициялардағы теңсіздік Өзін-өзі жеілдіру мүмкіндігі теңсіздігі Қандай да бір игіліктерге қол жеткізу. Мұндай шарттарды «Бастапқы позициялардағы теңсіздік» деп атайды. Ерекшелік пен дербестікке деген ынта қоғамдық қызығушылықтың намысына тиеді. Сол себепті қоғам тыйым сала бастайды, өзін-өзі жетілдіруге қажеттілікті қиындата немесе, керісінше, көтермелей бастайды. Бұл теңсіздік түрін «Өзін-өзі жетілдіру мүмкіндігі теңсіздігі» Әлеуметтік теңсіздік әлеуметтік диференциацияның бір түрі. Әлеуметтік диференциация - қоғамдағы жаңа өндірістік күштердің, қоғамдық бөліністің және біркатар әлеуметтік топтардағы әлеуметтік жағдайдың өзгеруіне себеп болатын бөліністің дамуына байланысты жаңа іс-әрекет түрінің пайда болуы процесі. Әлеуметтік-экономикалық теңсіздік мәселесі жаһандық дағдарыспен байланысты. Қазақстан сияқты шикізатты экспорттаушы, дамушы мемлекеттерде нақ осы мәселе белең алуда. Әлеуметтік теңсіздік нарықтық экономика саясатын ұстанып отырған барлық елдерге тән. Әлеуметтік теңсіздік әлеуметтік белсенділіктің қалыптасуына, адам капиталының өсуіне жағдай жасайды. Бірақ, шамадан тыс әлеуметтік теңсіздік қоғам тұрақты дамуына қауіп төндіреді. Теңсіздікті тереңнен зерттер болсақ, Қазақ хандығының тарихи деректерінде көшпенді қазақ қоғамында байлық малмен өлшенетіндігі айқын көрсетілген. 1803 жылы Бұхараға аттанған Я.П. Гавердовский «Қырғыз – Қайсақ даласына шолу» есебінде «Халықтың тұрмыс деңгейі ірі қара мал басымен бағаланады. Дәл осы мал олардың қоғамын бай, орташа және кедей деп бөледі» деп жазған. Көптеген деректер қазақ даласындағы хандар мен сұлтандардың, әсіресе Абылай ханның өте көп табыны болғандығын көрсетеді. Сол кездері қазақ даласындағы теңсіздікті жойып отырған бір – біріне көрсетілетін көмек түрлері болған. Ондай көмек түрлері салт-дәстүрлермен негізделетін: қонақ асы, асар, ағайыншылық, қызыл көтеру, сауын және тағы басқалары. Тарихшылар Погорельский мен В.Батраков деректерінде «Жағдайы бар мал шаруашылығымен айналысатын шаруа жағдайы төмен немесе ірі қарасы жоқ шаруаларға сауынды сиыр, сүтпен көмектескен» делінген. Осылайша, кеңес өкіметіне дейінгі уақытта қоғамдағы теңсіздік нақты көрінген және осы мәселені шешуде түрлі механизмдер қолданылған Әлеуметтік теңсіздік пен кедейлік, планетаның негізгі ресурстары тек таңдаулармен ғана пайдаланылуы мүмкін, себебі халық арасында қақтығыстар мен соғыс тудырады. Салдар біртіндеп дамып келеді және көптеген елдердің баяу дамуында көрініс табуда, бұл экономиканың прогресі де төмендейді, демократиялық жүйе өз ұстанымын жоғалтады, шиеленіс, қанағаттанбау, психологиялық қысым, қоғамда әлеуметтік дисгармония өсуде. Қазіргі заманғы қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік - бұл тән қасиет, сондықтан функционализмнің әлеуметтік теориясы стратификацияны жағымды түрде қарастырады. Американдық әлеуметтанушы Б. Барбер алты өлшемге негізделген әлеуметтік стратификацияның заманауи түрлерін бөлісті: Престиж мамандығы. Биліктің болуы. Табыс және табыс. Діни көзқарас. Білімнің, білімнің болуы. Бұл этникалық топқа, ұлтқа жатады. Білім - теңдіктің негізі. Нақтырақ айтсақ, мектептерді құрылымдау кезінде қадағалау кейбір ғалымдар студенттерге тең білім беруде әлеуметтік теңдік тудырады деп санайды.Мектептерде өзіндік қабылдау мен дүниетанымдық көзқарастарды қалыптастыруға көмектесетін ерекше процесс бар екендігі анықталды. Мектептер тек білім беріп қана қоймай, оқушылардың ересек болып өсуіне, болашақты қалыптастыруына жағдай жасайды әлеуметтік статус қоғамның әлеуметтік және ұйымдастырушылық құрылымдарын және рөлдерін сақтайды. Бакылау немесе сұрыптау негізінде оқушыларды әр түрлі топтарға жіктейді стандартталған тест ұпайлар Студенттер болашақтағы оқу және кәсіптік нәтижелерін анықтайтын топтарға бөлінеді .Білім беру жүйесінде орын алатын сұрыптау қоғамдағы иерархиялық әлеуметтік және экономикалық құрылымдармен параллель келеді. Әр жолда әр сұрыпталған топтың бірегей білім беру және әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған жобаланған оқу бағдарламасы бар. Демек, оқытылатын ақпарат пен мұғалімдердің үміттері әр түрлі сынып мәдениеттерін құруға әкеледі . Жалпы қорытындылайтын болсақ, жоғарыда айтылып кеткендей теңсіздіздік барлық қоғамда бар құбылыс. Мемлекетіміздің әрі қарай дамып жоғары өрлеуін қаласақ, бірінші кезекте осы мәселемен күресуіміз қажет! жүктеу/скачать 22,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|