Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференцияның ЕҢбектері

80 
 
Summary 
This article includes trade - economic relationships between Kazakhstan and Sweden.  
 
Швеция  елі  Еуропада  орналасқан.  Қазақстан  мен  Швеция  арасындағы  қатынастарға  келетін  болса, 
1992ж.16  қаңтарда  Швеция  Корольдігі  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  егемендігін 
мойындады.1992  ж.  7  сәуірде  –Швеция  мен  Қазастан  арасында  дипломатилық  қатынас  орнады.  2000  ж. 
11ақпаннан  бастап  Швецияның  қҧрметті  консулдығы  Алматы  қаласында  жҧмыс  істейді.  Қҧрметті  консул 
болып  Қазақстан  Республикасының  азаматты,  Ericsson  швед  компаниясының  ӛкілі  Н.Измаилов 
тағайындалды.  2001ж.  Шілдесінде  олимпиада  жеңімпазы  В.Смирнов  Швециядағы  Қазақстан 
Республикасының  кҧрметті  консулы  болып  тағайындалады.  2004ж.  13мамырдан  бастап  Швеция 
Корольдігінің  Қазақстан  Республикасындағы  (резиденциясы  Стокгольмде)  Тӛтенше  және  Ӛкілетті  Елшісі 
Х.Оллссон болып табылады. 2008 ж. 26 қарашада Қазақстан Республикасының Швециядағы Тӛтенше және 
Ӛкілетті  Елшісі  (резиденциясы  Лондонда)  Қ.  Әбусейітов  болып  табылады.  2012  жылғы  29  желтоқсанда 
Қазақстан  Республикасының  Швеция  Корольдігіндегі  Елшілігінің  ашылуы  туралы  ҚР  Президентінің 
жарлығы  қабылданды.  Қазақстан  мен  Швеция  арасындағы  екіжақты  саяси  қатынастар  байланыстардың 
жоғары қарқындылығымен ерекшеленбейді, достық қатынастар ретінде сипатталуда [1].  
2004 жылғы 20-26 қазанда ҚР Президенті Н. Назарбаевтың Швеция Корольдігіне тарихтағы алғашқы 
ресми  сапары  болып  ӛтті. 2006  жылғы  20-22  ақпанда  Швеция  Премьер-Министрінің  Бірінші  орынбасары 
Б.Рингхолмның басшылығымен Швеция кәсіпкерлер делегациясы Қазақстанда сапармен болды. 2010 жылғы 
1-2  желтоқсанда  Астана  қаласындағы  ӛткен  ЕҚЫҦ  саммитінде  швед  делегациясын  ШК  Сыртқы  істер 
министрі  К.Бильдт  басқарған.2013  жылғы  20  наурызда  ҚР  Сыртқы  істер  министрі  Е.Ыдырысовтың 
Стокгольмге сапары ӛтті.  
1994ж 23-25  наурызда Алматы қаласында Қазақстандағы Швеция кҥндері 
ӛткізілді. Швеция мен Қазақстан арасындағы тауар айналымы 2000ж. 66,5млн АҚЩ доллар қҧраса, 2002ж 
66,1млн-ға тең болды.Швециядағы ҧллтық табысты жан басына шаққандағы жылдық кӛрсеткіш 24000АҚШ 
долларға тең. 2008жылдың қаңтардан желтоқсанға дейін Қазақстанмен Швеция Корльдігінің сыртқы сауда 
товар  айналымы  39,5%,    -  ға  кӛтеріліп  746,2млн.  АҚШ  долл.–ға  артты  (экспорт  –  444,4млн.  АҚШ  долл., 
импорт  –  301,7  млн.  АҚШ  долл.),  2007ж.  1870,2  млн.  АҚШ  долл.(экспорт  –  1133,2  млн.долл.,  импорт  – 
737млн.долл.).  2007ж.  534,8  млн.  АҚШ  долл.(экспорт  –  223,6  млн.долл.,  импорт  –  311,1млн.долл.). 
Статистика  бойынша,  2009  жылдын  қаңтардан  тамызға  дейін  екі  елдін  товар  айналымы  313,5  млн.  АҚШ 
долл.–ға (экспорт – 130,2  млн.долл., импорт – 183,2 млн.долл.) жеткен.Қазақстанда 21 жалпы қазақ – британ 
компаниялар  тіркелген,  олардың  ішінен  4  кәсіп  орындары  шетелдік  инвесторларының  бӛлігінен 
тҧрады.Швеция Корльдігінің ҚР экономикасына  – 219,4 млн.долл. АҚШ жҧмсалған, оның – 43 млн. АҚШ 
долл. тура инвестициялар тҥрінде келген. Қазақстанның Ҧлыбританияға барлық инвестициялар – 37,5 млн. 
АҚШ долл.–ға жетті.Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Швеция Корольдігіне бірінші 
ресми  сапары,  екі  елдің  сауда–экономикалық  дамуына  әсер  етті.Б.Рингхолмның  Қазақстанға  сапары  және 
Алматы  қаласында  ӛткен  Қазақстан–Швед  бизнес  форумнан  сон,  екі  жақ  біздің  елдің  шикызаттан  басқа 
секторларға  инвестиция  келтіретін,  жаңа  ӛндірістік  технологиялармен,  экономикалық  инфраструктураның 
модернизациясымен, кіші және орта бизнестің нығайтуына келісім қҧрды.  
Швеция  сыртқа  машиналар  мен  қҧрал  жабдықтар,қағаз,  химикаттар,  металдар,  темір  кентастарын 
шығарады.Сырттан  кӛліктік  қҧрал-жабдықтар,  минералдық  отындар,тоқыма,  киім-кешект,  аяқ-киім,  азық-
тҥлік ӛнімдерін әкеледі.Негізгі сауда серіктестері; Германия, Ҧлыбританя, Норвегия, АҚШ, Дания,Франция 
[2].  2008  ж  8-11  маусымда  Швеция  Корльдігінің  Мемлекеттік  Халықаралық  сауда  хатшысы  Гуннара 
Висландердің  Қазақстандағы  кездесулері  мен  бизнес  форум  ӛткізу  сапары  да  ӛте  маңызды  болған.Осы 
жылдың 2 сәуірде Стокгольмде «Европаға Жол» программасына кіретін «Business Day on Kazakhstan» деген 
семинар  ҚР  Елшілігі  мен  Швецияның  Сауда  Кеңесімен  ӛткізілген.  Семинар  Қазақстанның  инвестициялық 
потенциалын  қарастырған.  Конференция  жҧмысында  Швецияның  сауда  кеңесінен,    мемлекеттік 
орындарынан  және  іскер  ӛкілдері  қатысты.  Қатусышылар  ішінде  –  алпыс  Швед  фирмалардан  астам 
(кӛбінесе  Қазақстанда  сол  уақытта  жҧмыс  істеп  тҧрған),  олар  –  «Ericsson»  және  «TeliaSonera» 
(телекоммуникация), «ABB» (электроэнергетика), «Volvo» және «Scania» (техника, автобус және двигатель 
жабдықтаушы), «Sandvik» и «Grindex» (кен-шахтылар жабдықтар и қҧрылыс), «Swedbank», «SEB Merchant 
Banking»  және  Шведская  экспортно-кредитная  корпорация  (банк  секторы),  «Pharmera»  (фармацевтика), 
«Andemic AB» (медициналық жабдықтар), «BCC AB» (орман дәндердің басты ӛтемшісі), «Appro AB», «S-E-
G AB» (промышленность) және т.б. 
Қазақстанда  ҧзақ  мерзімді  мҥддемен  жҧмыс  істейтін  Швецияның 
ең  ҥлкен  «Ericsson»,  «TeliaSonera»,  «Volvo»  және  «ABB»  деген  компаниялармен  терендейтін  қатынастар 
есептелген.  «Ericsson»,  мысалыға  жҧмысшыларын  130  адамға  дейін  ҥлкейіткен.Швецияның  Халықаралық 
Қазақстанмен  ынтымақтылыққа  азаттығын  кӛрсеткен,  Фондтың  әлем  бойынша  100–ден  астам  бірлескен 
кәсіпорындары  қызмет  істейді  (Фонд  қарызды  кӛбінесе  биік  пайда  әкелетін  бірлескен  кәсіпорындарына 
береді). 
Швеция  социализм  атанған  бҧл  ҧлттық  экономикалық  ҥлгі  капиталистік  және  социалистік  даму 
жолдарының  ең  озық  қасиеттерін  қамтыған жеке  меншік ҥстемдігі  бар  аралас  тҥрдегі  нарықтық 
қатынастарға сҥйенеді   Ағаш материалдарын, қағаз бен болат шығаруға  қолданылады,осыларды экспортқа 
бейімделген  ӛнеркәсіптің  бірі.  Швеция  ӛнеркәсібі  экспортқа  бағытталған,  сол  себепті  оның  ӛнімі  елдің 

81 
 
барлық сыртқы  саудасының негізін  қҧрайды.  Швеция  негізінен  әр  тҥрлі қҧрылыс  материалдарын, жиһаз, 
қҧрастырылатын ҥйлер шығарады. Целлюлоза-қағаз ӛнеркәсібі Ботния бҧғазына қҧятын ӛзендердің бойына 
шоғырланған.  Ӛндіріс  орындарының  кӛпшілігі  Швецияның  орталық  ауданында  орналасқан.  Ең  ірі “Швед 
болат  компаниясы”концерні мемлекет  меншігінде.  Машина  жасау саласына  барлық ӛнеркәсіп ӛнімдерінің 
50%-ына жуығы тиеді.  Дәрі-дәрмек жасау мен биотехнология салалары — швед экономикасының ең ҥрдісті 
және  болашағы  зор  ӛнеркәсіп  салалары.  1994  —  1996жылдары  Швециядағы  дәрі-дәрмек  15%-ғаӛсті. 
Электр және электрондық 
ӛнеркәсіп 
Стокгольм мен Вестерос қалаларына 
шоғырланған. 
Аграрлық 
швецияның жетекші саласы — етті-сҥтті ірі қара мал ӛсіру. Ірі қара мал бҥкіл Швеция аумағында ӛсірілсе, 
шошқа мен ҥй қҧстары елдің оңтҥстігінде ғана ӛсіріледі. Егін шаруашылығы ҥшін бҥкіл ел аумағының 7%-
ына  жуығы  пайдаланылады.Швеция— орман  ӛнеркәсібі  ӛндірісінің  барлық  тҥрлерін  экспортқа  мол 
шығаратын ел (Финляндиямен бірге бҥкіл дҥние жҥзіндегі қағаз бен целлюлозаның 10 —15%-ын ӛндіреді). 
Ел аумағының 68%-ын ормандар алып жатыр [3].  
 2012  жылы  Қазақстан-швед  тауар  айналымының  кӛлемі  281,8  млн.  АҚШ  долл.  қҧрады  (экспорт  – 
24,3 млн.долл., импорт –  257,5 млн. долл.), бҧл 2011 жылғы кӛрсеткіштерден 40 %-ға аз. 2013 жылы қаңтар-
сәуір  айлары  бойынша  екіжақты  тауар  айналымының  кӛлемі  93  млн.  АҚШ  долл.  (оның  ішінде  экспорт  – 
12,8 млн. долл.,импорт-80,2млн.АҚШдолл. Қазақстаннан Швецияға экспортталатын негізгі ӛнімдері: бидай, 
қол  қҧралдарына  және  станоктарға  арналған  ауысымдық  жҧмысшы  қҧралдары  (механикалық  жетегімен 
немесе  олсыз),  сондай-ақ,  соя  бҧршақтар.  Швециядан  Қазақстанға  келетін  негізгі  ӛнімдері:  телефон 
аппараттары, автокӛліктер, топырақты пайдалы қазбалар немесе кенді ауыстыруға, жоспарлауға, жол тӛсемі 
кӛлденеңін дҧрыс тҥсіруге, ӛңдеуге, тегістеуге, тығыздауға, қазуға немесе бҧрғылауға арналған машиналар 
мен  тетіктер,  дабыл,  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету  немесе  темір,  трамвай,  автокӛлік  жолдарына,  ішкі  су 
жолдарына,  кӛлікті  қою  қҧрылыстарына,  порттар  немесе  аэродромдарға  арналған  қозғалысты  басқарудың 
электрлік қҧрылғылары. 
Қорыта  келгенде,  Швецияда  ӛнеркәсібі  жоғары  дамыған  ел.  Қазіргі  заманғы  ӛнеркәсіптік  қоғамға 
айналуы темір кентастары, ағаш пен су қуатына байланысты  болды. Швеция елі аграрлы жақтан кедейлеу 
келген. Елде тағы банк жҥйесі мен туризм жақсы дамыған 
  
Әдебиеттер  
1.
 
www.mfa.gov.kz  
2.
 
История Швеции. М., 1974 г. 
3.
 
Малые страны Западной европы и страны Северной Европы в 1945-2000г.  
 
 
ӘОЖ 327(524) 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕН ЧЕХ РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АРАСЫНДАҒЫ 
САЯСИ ЖӘНЕ САУДА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАРЫ 
 
Мамашарипова Г.А., Сәрсен А.Т. 
                          М.Әуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан 
 
Резюме 
В этой статье рассматриваются политические и торгово-экономические отношения между Республикой 
Казахстан и Чешской Республикой.   
Summary 
This article includes trade - economic relationships between Kazakhstan and Czech.  
 
1993 жылы 1 қаңтарда Қазақстан Республикасы мен Чех Республикасы арасында дипломатиялық 
қатынастар орнатылды.Сол жылдың қыркҥйегінде Чех Республикасында Қазақстан Республикасының 
елшілігі ашылса, 1994 жылдың желтоқсан айында ЧР елшілігі ҚР ашылды. Дипломатиялық қатынастар 
орнатылған  сәттен  бастап  Қазақстан  Республикасымен  Чех  Республикасы  арасында  саяси  сҧхбаттар 
жиі  ӛткізілуде,  олардың  басты  мақсаты  қуіпсіздік  қатерін  әлемдік  және  аймақтық  деңгейде  бірлесе 
отырып алдын алу [1]. 
Халықаралық  проблемаларды  шешуде  екі  мемлекет  кӛзқарастары  БҦҦ,  ЕҚЫҦ,  НАТО 
ынтымақтастық кеңесінде және «бейбітшілік ҥшін ынтымақтастық» бағдарламасы аясында және басқа 
халықаралық  ҧйымдар  арасында  тоғысуда.  2004  ж.  8-10  қыркҥйек  айында  ӛткен  ЧР  Президенті 
В.Клаустың  Қазақстан  Республикасына  жасаған  ресми  сапарын  атап  кету  жӛн.  Сапар  барысында 
Қазақстан  басшыларымен  келіссӛздер  мен  бизнес-форум  ӛтуімен  қатар,  екі  ел  арасындағы 
ынтымақтастықты дамыту бойынша декларацияға, Экономикалық, ӛнеркәсіп және ғылыми-техникалық 
ынтымақтастық  пен  Стандартизация,  метрология,  сертификация  салаларындағы  ынтымақтастық 

82 
 
туралы, келісімдерге қол қойылды. Сондай-ақ сапар шеңберінде В.Клаус Әль-Фараби атындағы ҚазҦУ 
ардақты доктор атағына ие болды. 
Ҥкімет  басшылары  деңгейдегі  сапарлар  Қазақстан  ҥкімет  басшысының  Чех  Республикасына 
бірінші және жалғыз ресми сапары 1996 ж. қазанда ӛтті. 1999 ж. сәуірде ЧР премьер-министрі М.Земан 
Қазақстанға жауап сапарымен барып қайтты. 2009 ж. 12 ақпанда Чех Республикасы Премьер-министрі 
М.Тополанектің  Астанаға  сапары  ӛтті.  Парламентаралық  ынтымақтастық  Парламентаралық 
ынтымақтастық ӛзара жиі сапарлардың ӛтуімен сипатталуда. Чех парламентарийлердің сапарлары 2002 
ж.  (Чехия  Парламент  тӛрағасының  орынбасары  П.Соботканың),  2005  және  2006  ж.  (ЧР  Парламент 
тӛрағасының  орынбасары  В.Филипптің),  сондай-ақ  қазақстандық  парламентарийлердің  2004  ж.  (ҚР 
Парламент  Сенаттың  тӛрағасы  О.Әбдікәрімовтің),  2005  ж.  (ҚР  Парламент  Сенаттың  тӛрағасы 
Н.Абыкаевтің), 2008 ж. (Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік жӛніндегі комитетінің тӛрағасы 
Қ.Сҧлтановтің). Сонымен қатар, парламенттік делегациялардың сапарлары жиі ӛтуде. 2011 ж. қазанда 
ЧР  Парламентінің  депутаттары  Астанаға  сапармен  барып  қайтты.  Сапар  барысында  Аграрлық 
мәселелер бойынша мәжіліс комитетінің тӛрағасы Р.Мадиновпен, Халықаралық істер, қорғаныс және 
қауіпсіздік бойынша комитетінің хатшысы В.Рогалевпен және Аграрлық мәселелер бойынша комитет 
мҥшелерімен кездесулер ӛтті [2]. 
Сауда-экономикалық  ынтымақтастық  Қазақстан  мен  Чехия  арасындағы  экономикалық 
ынтымақтастық Экономикалық, ӛнеркәсіп және ғылыми-сауда ынтымақтастық туралы келісімге сәйкес 
негізделген (Астана 08.09.2004 ж.), Ӛзара инвестицияларды қорғау туралы келісімге (Прага, 08.10.1996 
ж.)  және  екі  ел  арасындағы  табыс  пен  капиталға  қатысты  екі  жақты  салық  салудан  қҧтылу  және 
салықтан  жалтаруды  болдырмау  жӛніндегі  конвенциясы  (Алматы,  09.04.1998  ж.).  Қаржы  дағдарысы 
екіжақты тауарайналымына аса әсерін тигізген жоқ. 2011 ж. қаңтар-қараша аралығында тауарайналым 
186,4 млн. долл. (экспорт –  42,7  млн., импорт  –  143,7  млн.), бҧл  ҧқсаса мерзімде  2010 ж.  -  186,9 млн. 
(экспорт – 38,1 млн., импорт – 148,8 млн.) 0,26% кӛрсеткіштен кем. 2010 ж. екіжақты тауарайналымы 
207,1  млн.,  2009  ж.  –  206,7  млн.,  2008  ж.  –  258,7  млн.  қҧрады.  Чехияға  Қазақстанан  мҧнай  саласы, 
химиялық  ӛнеркәсібінің  ӛнімдері,  нақты  айтқанда  сары  фосфор  және  металдар  әкелінеді.  Чех 
Республикасының  импорты  әртҥрлі  қҧрал-жабдықтар,  материалдар,  тазартқыш  жабдықтар, 
элетротехникалық  қҧралдар,  фармацевтикалық  ӛнімдер,  жиһаз,  әйнек,  керамика  және  тағыда  басқа 
халық тҧтынатын тауарлардан тҧрады [1]. 
ҚР  Ҧлттық  банкінің  мәліметіне  сәйкес,  2011  ж.  30  қыркҥйегіне  сәйкес  ҚР  Чехиядан  қҧйылған 
инвестицияның кӛлемі 157,7 млн. долл. Қҧрады (2011 ж. 3-ші тоқсанда - 11,1 млн. АҚШ долл.). 2009 ж. 
және 2012 ж. наурызда қабылданған ЧР жаңа экспорттық стратегиясына сәйкес, Қазақстан Чехияның 
12 мемлекет тізіміне сауда келешегі бар әріптес ретінде енгізілді. Осы шешім чех ҥкіметімен сыртқы 
сауда бағытын біртіндеп шығыс нарықтарына бағыттау мақсатында қабылданған болатын. Сондай-ақ, 
Чехия Қазақстанды ӛз ӛнімдерін сату ҥшін Орталық Азиядағы келешегі бар бірден бір нарық ретінде 
қарастырған  деп  айтуға  болады. Чехияның  ӛз  қуат  кӛздерінің  әкелу  жолдарын  қайта  қарауына  орай, 
энергетика  саласындағы  ынтымақтастықты  дамытуға  қатты  қызығушылық  байқалуда.  Қазақстандық 
тарап ҥшін жылдам индустриализация мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде, Чехиядан машинажасау 
технологияларды  әкелу  маңызды  болып  отыр,  ӛйткені  аталған  сала  чех  экономикасының  экспорт 
негізін қҧрайтын және ең дамыған жағы болып саналады. 
Қазақстанда  чех  капиталы  бар  76  кәсіпорын  және  20  чех  фирмалардың  ӛкілдіктері  тіркелген. 
2007  ж.  сәуір  айында  «Прага  –  Алматы  –  Прага»  әуебағыты  бойынша  «Чех  әуе  жолдары» 
компаниясымен  аптасына  ҥш  рет  жасайтын  тікелей  рейс  ашылды.  Қазақстан  Республикасының  АҚ 
«Азия  авто»  және  Чех  Республикасының  А.S.  «SKODA  Auto»  компаниясымен  бірге  «SKODA 
OKTAVIA»  және  кӛрнекті  классты  «PRESIDENT  EDITION»  автокӛлігін  жинақтайтын  конвейр 
ашылды. «Codeco» чех ірі компаниясы 2010 ж. Алматы қаласында «Чех террасалары» атты элиталық 
ҥй  кешендерді сала  бастады.  Осы жобада  қҧрылыс саладағы  казіргі  заманғы  жаңа технологиялардың 
енгізілуі жоспарлануда. 
2011 ж. мамырда еуропа бойынша фосфор жасап шығаратын «FOSFA» атты ірі чех компаниясы 
«Казфосфат»  АҚ-мен  бірлескен  кәсіпорын  қҧру  және  келешекте  сары  фосфордан  ӛнім  шығаратын 
зауытты  салу  туралы  келісімге  қол  қойды.  «Ecofluid»  компаниясы  Қазақстанда  тазартқыш 
жабдықтарды  қайта  ӛңдеу  бойынша  жобаларды  іске  асыруды  жалғастыруда.  2010  ж.  кәсіпорын 
Қарағанды  облысында  коммуналдық  жҥйелерді  ауыстыру  бойынша  ірі  тендерлерді  ҧтып  алған 
болатын.  Денсаулық  сақтау  салада  «PURO  KLIMA»  чех  компаниясы  Ақтау  қаласында  мемлекеттік 
клиниканы салу бойынша жобаны жҥзеге асыруда. «LINET» компаниясы Алматы қаласындағы жедел 
кӛмек  кӛрсету  ауруханасына  жаңа  медициналық  қҧрал-жабдықтарды  әкелу  бойынша  жобаны  іске 
асыруда.  «LAB  Pharma  spol.s.r.o.»  компаниясы  Астана  қаласында  дәрі  формаларды  әзірлейтін  цехті 
салу  жобасын  бастады  (2010  –  2011  жж.).  Комиссияның  кҥн  тәртібі  энергетика,  ӛнеркәсіп  және 
инновациялық  даму,  кӛлік,  ауылшаруышылығы,  қаржы,  туризм,  қоршаған  ортаны  қорғау,  денсаулық 

83 
 
және техникалық реттеу салаларындағы мәселелерді қамтиды. Оның хаттамасында тараптар Комиссия 
шеңберінде  ӛнеркәсіп  жӛнінде  жҧмыс  тобын  ашу  туралы  жӛнділігін  атап  ӛтті.  Энергетика  жӛніндегі 
жҧмыс тобы. 2007 ж. бастап ҥш отырыс ӛткізілді, соңғысы – Астана қаласында 2009 ж. қарашада ӛткен, 
оның  шеңберінде  Қазақстанның  «Дружба»  және  «Адрия»  мҧнайқҧбыры  жобаларына  интеграция 
мәселелер  талқыланды,  мҧнайгаз  машинажасауды  дамыту,  энергетика  саласында  қоршаған  ортаны 
қорғау  технологияларын  қолдану,  энергетикалық  объектілерді  жекешелендіруге  атсалысу, 
қазақстандық  мамандарды  Чехияның  озық  кәсіпорындарда  газтарату  жҥйелерін  қайта  жаңғартуды 
оқыту,  «Vemex  s.r.o.»  чех  компаниясымен  Қазақстандағы  мҧнайкӛзін  сатып  алу,  Чехияның  Ядролық 
зерттеу институты мен Қазақстанның тиісті мекемелері арасында ынтымақтастықты орнату мәселелер 
талқыланды.  
Екі  ел  арасындағы  мәдени-гуманитарлық  ынтымақтастығы  қарқынды  дамуда.  Қазақстаннан 
келген әртҥрлі ӛнерпаз топтар мен ӛнерлер Чехияда ӛтіп жатқан шараларға қатысуда, солардың ішінде 
«Прага - Әлем жҧлдыздары. Ӛнер. Достық» атты халықаралық балалардың фестивалі (2010 ж. 1 орын 
алған),  жылда  ӛтетін  ТМД  мемлекеттердің  кинофестивалі  және  т.б.  Чех  Республикасында  Елшілік 
қолдауымен  әртҥрлі  танымдық  шараларды  ҧйымдастыратын  «Тарлан»  атты  қазақстандық 
студенттердің қоғамдастығы қҧрылған. Қазіргі уақытта ЧР қазақстандық студенттердің саны 800 адам 
қҧрайды, олардың  ішінде 2011 ж.  қарашаға қарағанда  41  «Болашақ»  бағдарламасы щеңберінде  оқуда 
(21  «бакалавриат»  бағдарламасы  бойынша,  9  -  «магистратура»,  9  –  «докторантура»  және  2  - 
«бакалавриат+магистратура»).  2008  –  2009  ж.  Прагада  бірнеше  мәдени  шаралар  ӛткізілді,  солардың 
ішінде:  Астана  қаласынның  10-жылдық  мерейтойына  орай  конференциясы;  Прагада  Қазақстанның 
мәдениет  кҥндері;  «Қазақстан  –  молшылық  пен  бейбітшілік  жері»;  Теплица  қаласында  №  46 
гимназияның  «Алтын  дауыстар»  хор  тобы  ӛнері;  Прагада  3-ші  Қазақстанның  мәдениет  кҥндері; 
қазақстандық  музыкант  А.Бӛрібаев  бастаған  скандинав  симфониялық  оркестірімен  біріккен  ӛнер 
кӛрсетуі;  қазақстандық  суретшісі  Л.Махаттың  бейне  кӛрмесі;  А.Мҧсаходжаеваның  басшылығымен 
ӛткен  музыкалық  ҧжымның  бірнеше  концерттері.  2011  ж.  қыркҥйекте  Прага  қаласында  ӛткен 
«Қазақстан киносының кҥндері» шеңберінде «Қазақфильмнің» ең жақсы жҧмыстары кӛрсетілді. 
Ел басымыз атап айтқандай бҥгінгі таңда екі ел арасындағы сауда байланыстары қарыштап даму 
ҥстінде.  Атап  айтқанда  2011  жылдағы  кӛрсеткіш  бойынша  екі  ел  арасындағы  тауар  айналым  800 
миллион  доллорды  қҧрап  отыр.  ҚР  ішінде  Чех  Республикасының  20  астам  компаниясы  мен  76 
бірлескен  ӛндіріс  орындары  жумыс  істейді.Болашақта  екі  ел  арасындағы  тауар  айналымын  1  млрд 
.доллорға  кӛтуру  жоспарлануда.Тағы  атап  кӛрсететін  жағдай  ол  екі  ел  арасында  ешқандай  шешімін 
таппаған  проблемалар  жоқ.  Сол  себепті  екі  елдің  саяси,  экономикаалық,  мәдени,  білім  саласындағы 
байланыс орнату ынғайлы. 
 
Әдебиеттер  
1.
 
www.mfa.gov.kz 
2.
 
ҚазҦУ Жаршысы. 1995-2011 жж. 
 
 
УДК 341 
 
ОСНОВАНИЯ ОСВОБОЖДЕНИЯ ОТ УГОЛОВНОЙ ОТВЕТСТВЕННОСТИ И  
НАКАЗАНИЯ 
 
Мырхалыков Абат Жумаханович 
Магистрант Академий государственной службы при президенте Республики Казахстан  
 
Түйін 
Қылмыстық  жауапкершiлiк  жазалы  қылмыстың  iске  асыруында  жарасымдыларға  сот  қолданылатын 
жазада жүзеге асырылады. Мақсатқа жету дегенмен бiр қатар жағдайда қылмыстылықпен күрестi болуы мүмкiн 
және  қылмыстың  iске  асыруында  тартусыз.  Осы  жұмыс  қылмыстық  жауапкершiлiктен  босау  үшiн  негiздiң 
кӛрсетедi.  
Summary 
It is absolutely obvious that within the criminal law the institute of criminal punishment is one of the most important 
thing,  it  is  decide  whether  the  bandits  was  and  needs  punishing  or  not.  This  work  shows    where  is  the  balance  when  law 
breaker should be sentence to a some kind of a punishment or when he or she should not. Criminal responsibility is realized in 
the  penalties  imposed  by  the  court  to  convicted  of  a  crime.  In  this  work  provides  foundation  release  from  criminal 
responsibility. 
 
По общему  правилу  уголовная ответственность  реализуется в  наказании,  применяемом судом  к лицам, 
виновным  в  совершении  преступления.  Однако  достижение  целей  борьбы  с  преступностью  в  ряде  случаев 

84 
 
возможно и без привлечения виновных в совершении преступления  лиц от уголовной ответственности или же 
при их осуждении, но с освобождением от реального отбывания наказания, или при досрочном освобождении 
от наказания, или  путем замены, не отбытой части наказания другим, более мягким наказанием.   
Уголовное  наказание  не  преследует  цели  возмездия    (воздания)  преступнику.  Основное  его 
предназначение в том, чтобы исправить, перевоспитать правонарушителя,  предупредить совершение  им новых 
преступлений.  Если для достижения этих гуманных целей нет необходимости применять  очень строгие  меры  
уголовно-правового воздействия закон  предусматривает  возможность  смягчения участи осужденного вплоть 
до полного освобождения его от наказания. Под освобождением от наказания понимается отказ государства от 
применения к  виновному предусмотренных  уголовным законом наказаний. 
Освобождение  осужденного  от  отбытия  наказания,  а  также  смягчение  назначенного  наказания,  кроме 
освобождения  от  наказания  или  смягчения  от  наказания  в  порядке  амнистии  или  помилования,    может 
применяться  только  судом  в  случаях  и  порядке,  указанных  в  законе.  Правовая  природа  освобождения  от 
уголовной  ответственности  тесно  связана  с  самою  уголовной  ответственностью.    Поэтому,  с  одной  стороны, 
теоретическое решение вопроса о понятии, сущности и содержании уголовной ответственности служит базой 
для решения вопросов о природе освобождения от нее. С другой стороны, законодательное решение вопросов 
освобождения от уголовной ответственности - тот материал, опираясь на который мы можем выяснить мнение 
законодателя о содержании уголовной ответственности, стадиях ее реализации. Затрудняет процесс выявления 
правовой природы освобождения от уголовной ответственности отсутствие единой точки зрения на вопрос об 
уголовной ответственности и ее сущности. 
Существуют  две  основные  тенденции  решения  данного  вопроса.  Сторонники  первой  позиции  решают 
проблему в ключе отождествления уголовной ответственности с наказанием и, соответственно, освобождения 
от уголовной ответственности с освобождением от наказания. Вторая же позиция имеет в своей основе понятие 
уголовной  ответственности,  как  и  других  невыгодных  последствий,  установленных  законом  для  лица, 
совершившего  преступление. А освобождение  от  уголовной ответственности не  сводится к освобождению от 
наказания  и  включает  в  себя  освобождение  от  других  невыгодных  последствий,  таких,  например,  как 
осуждение. 
Существует множество сторонников как одной, так и другой точек зрения. Такие ученые как, Карпушин, 
Курляндский  считают,  что  «уголовная  ответственность  -  обязанность  виновного  понести  все  установленные 
законом  невыгодные  последствия  совершенного  преступления».  Другие  же  (Алексеев,  Корнеева,  Гальперин) 
придерживаются  другой  формулировки:  «уголовная  ответственность  -  претерпевание  наказания».  [1,  135]  Я 
считаю, что уголовная ответственность не ограничивается только претерпеванием наказания и придерживаюсь 
первой точки зрения. 
Во-первых, если принять иную точку зрения, то придется признать, что в уголовном законе различаются 
понятия  освобождения  от  уголовной  ответственности  и  освобождения  от  наказания  и  данное  различие  не 
обосновано. 
Во-вторых, следует тогда признать, что не имеет значение, на каком этапе происходит освобождение от 
уголовной  ответственности.  Однако,  исходя  из  уголовного  и  уголовно-процессуального  закона,  имеются 
основания утверждать, что правовое значение и правовые последствия отнюдь не одинаковы при освобождении 
от  уголовной  ответственности  до  привлечения  лица  в  качестве  обвиняемого,  после  привлечения  в  качестве 
обвиняемого,  до  суда  либо  в  суде  до  вынесения  обвинительного  приговора,  освобождении  осужденного  от 
отбывания  наказания  при  вынесении  обвинительного  приговора,  освобождении  от  дальнейшего  отбывания 
наказания. Объем принудительных мер, применяемых во всех этих случаях к лицу, различен. 
В  третьих,  освобождение  от  претерпевания  наказания  возможно  лишь  в  том  случае,  если  лицо  уже 
претерпевает его, если  наказание  уже  применяется,  исполняется.  То есть, в таком случае речь  должна  идти о 
фактах, когда осужденный к лишению свободы, например, уже лишен ее. 
Освобождение  от  уголовной  ответственности,  это  не  освобождение  от  претерпевания  наказания,  а 
освобождение от обязанности претерпеть наказание. Таким образом, обязанность отвечать за содеянное должна 
быть реализована и для этого действуют органы правосудия.  
Если рассмотреть все предусмотренные законом основания освобождения от уголовной ответственности 
и наказания по стадиям, то можно их классифицировать в следующем порядке: 
1.
 
Лицо  полностью  освобождается  от  уголовной  ответственности  до  привлечения  в  качестве 
обвиняемого.  В  данном  случае  виновный  практически  не  несет  никаких  отрицательных  последствий  своего 
преступления. К этому пункту можно отнести не возбуждение или прекращение уголовного дела за истечением 
сроков давности, вследствие акта амнистии, ввиду помилования отдельных лиц, за примирением потерпевшего 
и обвиняемым или за отсутствием жалобы потерпевшего. 
2.
 
Лицо привлекается в качестве обвиняемого, но до осуждения его судом освобождается от уголовной 
ответственности. Здесь для виновного наступают некоторые отрицательные последствия, но прекращаются до 
осуждения.  Это  –  истечение  сроков  давности  (ст.69)  [2],  вследствие  акта  амнистии  (ст.  76),  отпадения 
общественной опасности деяния или лица в связи с изменением обстановки (ст.68). 
3.
 
Лицо  осуждается,  выносится  обвинительный  приговор,  но  без  назначения  наказания  (ст.  71  - 
отпадение общественной опасности лица). 

85 
 
4.
 
Лицо осуждается, выносится обвинительный приговор с назначением наказания, но с отсрочкой его 
исполнения (ст.72). 
5.
 
Лицо осуждается, выносится обвинительный приговор с назначением наказания, но с освобождением 
от его отбывания. К этой категории относится истечение давности (ст. 69), обнаруженное в стадии судебного 
разбирательства;  амнистия  (ст.  76),  если  тот  факт,  что  деяния  подпадают  под  амнистию,  обнаруживается  в 
стадии судебного разбирательства. 
6.
 
Лицо  освобождается  от  дальнейшего  отбывания  наказания.  Под  эту  категорию  подпадают  случаи 
условно-досрочного освобождения от наказания (ст. 70), об освобождении от наказания по амнистии (ст.76), а 
также по болезни (ст. 73).  
Таким  образом,  лицо  может  быть,  освобождено  от  уголовной  ответственности  в  двух  формах:  1)  с 
признанием его виновным или 2) до вынесения такого решения судом. Но нужно заметить, что освобождение 
от уголовной ответственности, по любому основанию и кем бы оно не производилось, означает признание лица 
виновным. Освобождение лица, виновного лица, от уголовной ответственности является освобождением его и 
от наказания. Освобождение от уголовной ответственности и наказания может играть предупредительную роль. 
Государство  как  бы  объявляет,  что  совершившее  преступление  лицо  может  последующим  поведением 
загладить  причиненный  вред,  загладить  свою  вину.  Институт  освобождения  от  уголовной  ответственности  и 
наказания стимулирует лиц, совершивших однажды преступление, к примерному поведению. [3, 213]  
Можно подумать, что существование данного института превращает наказание в пустую угрозу. Однако 
этого  не  происходит,  так  как  освобождение  от  уголовной  ответственности  и  наказания  наступает  не 
автоматически,  а  лишь  при  соблюдении  определенных  условий.  Даже  после  отбытия  лицом  наказания  или 
после  сокращения  либо  замены  наказания  более  мягким,  лицо  продолжает  нести  невыгодные  отрицательные 
последствия. 
Осуждение  лица судом к тому или иному виду наказания дает,  как правило, основание считать  данное 
лицо имеющим судимость. При этом лицо считается судимым с момента вступления обвинительного приговора 
в  силу,  в  период  отбывания  назначенного  наказания  и  в  период  определенного  установленного  законом 
времени после отбытия наказания.  
 

жүктеу/скачать 5,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: