«интеграция казахстанской науки в международное научно образовательное пространство»



Pdf көрінісі
бет31/42
Дата15.03.2017
өлшемі8,62 Mb.
#9639
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   42

Литература

1. https://ru.wikipedia.org/wiki/Электронная коммерция 

2. http://predprinimatel.ru/news/elektronnaya_kommerciya_v_kazahstane 

3. http://www.pervyiurok.ru/Info/e-Commerce/Chapter1/1.htm  

4. 


http://arbir.ru/articles/a_2936.htm. 

 

Қысқаша тҥйіндеме 

Бұл мақалада біз қарастырып тәсілдерін анықтау ұғымдар "Электрондық 

коммерция".  Қаралды  мұндай  объектілері  мен  субъектілері  электрондық 

коммерция,  В2В  (бизнес  пен  бизнес),  В2G  (бизнес-мемлекет),  В2С  (және 

клиент),  С2С  (клиент  және  клиент),  G2B  (мемлекет  және  бизнес),  G2С 

(мемлекет  және  клиент),  С2G  (клиент  және  мемлекет).  Бірі  танымал 

түрлерінің  электрондық  коммерция  болып  табылады  "Business  to  consumer" 

(B2C) қамтиды үлкен бӛлігі бӛлшек сауда. 

Келесі  түрі  В2В  шешімдері  жатады  қамтитын  барлық  деңгейлері 

электрондық  ӛзара  іс-қимыл  деңгейінде  компаниялар  пайдалана  отырып, 

арнайы технологиялар мен электрондық деректер алмасу стандарттарын. 

Бүгінгі  таңда  Қазақстанда  жұмыс  істейді,  300-ден  астам  интернет  - 

дүкендер  мен  басқа  да  субъектілерінің.  Айналымы  электрондық  коммерция 

нарығының Казахстана в 2011 году составил 220-240 млн. доллар. 2012 жылы 

сауда  айналымы  400  млн.  доллар  –  бұл  шамамен  0,7%,  жалпы  нарықтағы 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


285 

 

сауда.  Сарапшылардың  мәліметтері  бойынша,  2016  жылы  ӛсуі  күтілуде 



электрондық  коммерция  дейін  3,6  млрд  доллар,  4%  -  ды  құрайды,  жалпы 

сауда. Кӛрсетіп, қандай мәселелерді шешу қажет табысты жұмыс істеуі үшін 

электрондық нарық. 

Краткое резюме 

В  данной  статье  мы  рассмотрели  подходы  к  определению  понятия 

«Электронная  коммерция».Рассмотрели  такие  объекты  и  субъекты 

электронной  коммерции,  как:  В2В  (бизнес  и  бизнес),  В2G  (бизнес  и 

государство),  В2С  (бизнес  и  клиент),  С2С  (клиент  и  клиент),  G2B 

(государство  и  бизнес),  G2С  (государство  и  клиент),  С2G  (клиент  и 

государство). Одним из популярных видов электронной коммерции является 

―Businesstoconsumer‖  (B2C)  который  охватывает  большую  часть  розничной 

торговли в интернет.  

К следующему виду B2В относятся решения, включающие все уровни 

электронного  взаимодействия  на  уровне  компаний  с  использованием 

специальных технологий и стандартов электронного обмена данными. 

На  сегодня  в  Казахстане  функционирует  более  300  интернет  - 

магазинов  и  других  субъектов.  Оборот  рынка  электронной  коммерции 

Казахстана в 2011 году составил 220-240 млн. долларов. В 2012 году оборот 

составил  около  400  млн.  долларов  –  это  примерно  0,7%  от  общего  объема 

рынка  торговли.  По  данным  экспертов,  в  2016  году  ожидается  рост 

электронной  коммерции  до  3,6  млрд  долларов,  что  составит  4%  от  общей 

торговли в РК.Указали, какие проблемы необходимо решить для успешного 

функционирования электронного рынка. 



Executive summary 

In this article we considered going near determination of concept "Electronic 

commerce". Such objects and subjects of electronic commerce considered, as: В2В 

(business and business), В2G (business and state), В2С (business and client), С2С 

(client  and  client),  G2B  (state  and  business),  G2С  (state  and  client),  С2G  (client 

and state). One of popular types of electronic commerce is "Business to consumer" 

(B2C) that embraces greater part of retail business in the internet.  

Decisions,  including  all  levels  of  electronic  взаимодей,  behave  to  the  next 

type of B2В. For today in Kazakhstan functions more than 300 the internet - shops 

and  other  subjects.  The  turn  of  market  of  electronic  commerce  of  Kazakhstan  in 

2011 made 220-240 million dollars. In 2012 a turn made about 400 million dollars 

-  it  approximately  0,7%  from  the  general  volume  of  trade  market.  From  data  of 

experts, in 2016 the height of electronic commerce is expected a to 3,6 milliard of 

dollars,  that  will  make  4%  from  general  trade  in  РК.Specified,  what  problems  it 

must work out for the successful functioning of e-market. 

 

 



 

 

 



На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

286 

 

УДК 338.934                                                                                           



Ибрашев Г.Т. 

Мaгиcтpaнт 2 куpca cпeциaльнocти «ВТиПO»  

Нaучный pукoвoдитeль: к.ф.м.н., и.o.дoцeнтa  

Университет «Нархоз» 

кафедры «Прикладная информатика» 

Тукенова Л.М. 

 

АНАЛИЗ СОВРЕМЕННЫХ ПОДХОДОВ К ОРГАНИЗАЦИИ 

ИНФОРМАЦИОННЫХСИСТЕМ В ЭКОНОМИКЕ 

 

Ключевые слова: информационная технология, информационная 

система, анализ, стратегия 



Кілттік  сӛздер:  ақпараттық  технология,  ақпараттық  жүйе,  талдау, 

стратегия 



Key words: information technology, informative system, analysis, strategy 

 

Целью  исследования  является  анализ  современных  подходов  к 



организации  информационных  систем  в  экономике.  Для  описания  этого 

явления  подбор  количественных  характеристик  достаточно  сложен.  В 

поисках  данного  описания  имеются  несколько  подходов.  Например, 

Джеймсем  Мартином  предложен  подход  определением  интервала  времени, 

который  в  ХХI  в.  равенгоду.  В  своих  работах  российские  ученые  Д.  И. 

Блюмен,  Г.  Р.  Громов,  В.  В.  Дик,  А.  М.  Карминский,  А.  И.  Ракитов,  А.  Д. 

Урсул  в  подходах  к  организации  информационных  систем  в  экономике 

называют новую экономику информационной, коммуникационной, интернет-

экономикой,  сетевойэкономикой,  т.  е.  подчеркивают  то,  что  внастоящее 

время  для  ведения  бизнеса  необходимо  обязательное  применение 

информационных  технологий,современных  коммуникаций  как  базовых 

средств,  так  и  компьютерных  сетей,  и  цифровой  связи,  без  которых 

невозможно  достижение  предприятием  конкурентного  преимущества. 

Термин, как принято считать, ввел М. Порат  в середине 1970-х г., которым 

рассматривалось 6 секторов экономики, а сектор первичной информации  им  

выделялся как наиболее важный. 

Информационная  технология  -это      своего  рода  преобразователь  всех 

других  отраслей  хозяйства,будь  то  как  производственные,  так  и 

непроизводственные,  а  также  основное  средство  их  автоматизации, 

качественного  изменения  продукции  и  переводачастично  либо  полностью  в 

категорию  наукоемких.    Это  связано  с  трудосберегающим  характером 

информационной  технологии,  которая  реализуется,  в  частности,  в 

управлении, какразличныхвидов работ, так и технологических операций. 

Для  описания  этого  явления  подбор  количественных  характеристик 

достаточно  сложен.  В  поисках  данного  описания  имеются  несколько 

подходов.  Джеймсем  Мартином,  экспертом  фирмы  «IBM»  предложен  один 

из них.  

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


287 

 

 Суть  предложенного  Д.  Мартином  -это  определение  интервала 



времени,  в  течение  которого  удваивается  сумма  человеческих  знаний.  Так 

например, к началу 19 века ее удвоение шло через 50 лет, а уже к средине 20 

века  через  10  лет  в  последней  четверти  века  темп  удвоения  суммы  знаний 

составил 5 лет, а в 21 веке этот интервал удвоения равен 1 году. Такой темп 

увеличения  объема  информации  потребовал  резкого  увеличения  в  сфере 

информационных услуг, как трудовых ресурсов, так и оснащения экономики 

современными информационными технологиями.  

В  Казахстане  подход  к  развитию  общества,  основан  на 

информационных  технологиях,  но  в  конце  ХХ  и  в  первом  десятилетии 

ХХIвека  его  сдерживали  сложности,  носящие  политический  аспект,  что 

задерживало  в  данной  сфере  рост  количества  исследований.  Но,  тем  не 

менее, исследования проводились. Наиболее значимые работы предоставили 

такие российские ученые, как Д. И. Блюмен, Г. Р. Громов, В. В. Дик, А. М. 

Карминский, А. И. Ракитов, А. Д. Урсул.  

В  XXI  в.  ведущей  мировой  тенденцией  признается  построение  и 

развитие  информационного  общества,  а  это  выдвигаеттребованиепо 

формированию 

и 

экономического, 



иглобальногоинформационных 

пространств.  

Вхождением  РФ  в  мировую  информационную  экономику  явились 

основополагающиерешения  Второй  конференции  ООН  по  окружающей 

среде и развитию(1992г., г. Рио-де-Жанейро).  

В  рамках  стратегии  определены  приоритетные  направления  работы,  в 

их  числе  приоритет  отдан  формированию  индустрии  информационных 

технологий.  В  современной  экономике  Казахстана  определяющая  роль  в 

развитии информационных технологий, ресурсов и систем за: 

 •  созданием  на  базе  современных  информационных  технологий 

принципиально  нового  типа  бизнес  инфраструктуры,  снижающей 

транзакционные издержки;  

•  увеличением  доли  инвестирования  в  информационные  технологии  и 

продукты,  т.к.  успех  хозяйствующих  субъектов  зависит  от  возможности 

использования глобальных сетей и скорости интернета;  

•  увеличением  числа  связей,  как  между  компаниями,  так  и  между 

структурными  подразделениями,  за  счет  использования  современных 

коммуникационных 

средств 

и 

замены 



иерархических 

структур 

горизонтальными; 

 •  увеличением  сферы  информационных  услуг  и  продуктов  для 

конечного пользователя; 

 • стремительным развитием электронных рынков услуг и продуктов; 

 • снижением контроля со стороны государства над информационными 

потоками и либерализация условий для ведения международного бизнеса. 

Базируется  новейшая  технологическая  парадигма  информационного 

общества  на  электронике  и  генной  инженерии,  а  ее  основа  –это  ИСиТ 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

288 

 

(информационные  системы  и  технологии).  Этой  парадигмой  заменяется 



парадигма индустриального общества.  

Основные направления влияния ИСиТ на экономику это: 

a)

 

создание рынка информации и информационных услуг; 



b)

 

увеличение потребностей в информационных ресурсах; 



c)

 

изменения организационных структур хозяйствующих субъектов; 



d)

 

активизация процессов рыночного взаимодействия; 



e)

 

глобализация  международного  бизнеса  за  счет  развития  сетей 



Интернета. 

На 


основании 

вышесказанного 

продвижение 

России 


к 

информационному  обществу  лежит  в  основе  долгосрочной  стратегии 

социально-экономического  развития  страны,  т.к.  только  в  этом  случае  РФ 

может  интегрироваться  в  мировое  информационное  и  экономическое 

пространство  как  сильный  и  равноправный  партнер,  который  опирается  на 

конкурентные  преимущества  собственной  инновационной  экономики  и 

информационных  технологий.  Поэтому  значение  современных  подходов  к 

организации  информационных  систем  в  экономике  Казахстана  является 

одним из главных факторов в экономическом развитии государства. 

Экономика в целом, как и бизнес являющийся ее наиболее динамичной 

частью  -это  пример  многоуровневых  сложных  макроэкономических  систем, 

которые  состоят  из  множества  компонентов,  а  также  других  систем  и 

подсистем.  Одной  из  систем  экономики  является  "экономическая 

информационная система ", которая представляется в виде совокупности, как 

программных,  так  и  технических  или  информационных  средств,  которые 

предназначаются  для  автоматизации  операций  по  сбору,  обработке, 

хранению  и  выдаче  для  принятия  управленческих  решений  результатной 

информации. 

Итак,  информационную  систему  в  экономике  можно  определить  как 

одну  из  сложных  кибернетических  систем,  объединяющую  все  потоки 

информации от аппарата и объекта управления экономической системы. 

Систему  управления  экономическими  объектами  рассматривают  как 

совокупность 2-х взаимосвязанных элементов или 2-х составных частей. Это  

1.

 



субъект управления (СУ) 

2.

 



объект  управления (ОУ). 

Субъектом  управления  является  управленческий  аппарат,  в  котором 

объединяются 

сотрудники, 

занимающиеся 

разработкой 

планов 

и 

вырабатывающих,  как  требования  к  принимаемым  решениям,  так  и 



контролем выполнения планов. 

Объект  управления–этонепосредственно  хозяйствующий  субъект, 

который  занимается  выполнением  задач,  поставленных  перед  ним.  Задачи 

объекта  управления  –это  выполнение  планов,  которые  выработаны 

управленческим  аппаратом,  т.е.  реализация  деятельности,  для  которой 

создана система управления. 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

289 

 

Объект  управления  и  субъект  соединяют  прямая  и  обратная  связь. 



Выражается  прямая  связь  потоком  той  директивной  информации,  которая 

направляется от управленческих аппаратов к объектам управления, тогда как 

обратной  связью  является  обратный  поток  отчетной  информации  о 

выполнении  принятых  управленческих  решений,  который  направляется  в 

сторону объекта управления. 

 Все  из  субъектов  экономики  –это  сложные  экономические  системы, 

соответствующие  микроуровням.  Данные  микроэкономические  системы 

принято  называть  организационно-экономическими  системами,  т.к.  они 

соответствуют уровню первичных хозяйствующих субъектов. 

К  классу  микроэкономических  систем  относится  и  важнейшие  в  них 

связи, 

соответствующие 



субъектам 

низшего 


уровня 

экономики 

информационного  общества.  Это  связи  объекта  микроэкономической 

системы  с  его  индивидуальными  членами:  менеджером,  предпринимателем, 

служащим и т.д. 

Макроэкономические системы, как и все сложные системы, в которые 

входят  отрасли  и  подотрасли  экономики  и  другие  участники,  как  и 

организационно-экономические  системы,  которые  состоят  из  частных 

компаний  и  фирм,  государственных  или  муниципальных  предприятий, 

организаций  и  учреждений,  имеют  определенное  число  подсистем,  которые 

используют  для  выполнения  либо  они  соответствуют  выполнению  ряда 

функций, направленных на достижение общих целей всей макросистемы. 

Но  в  основу  любой  экономической  информационной  системы 

положены информационные технологии.  

Экономическая система (ЭС) трактуется как искусственная большая и 

сложная кибернетическая система, предназначенная для получения прибыли 

путем  выпуска  либо  товара  или  оказания  услуг  в  конкретных  отраслях 

народного  хозяйства,  а  работа  самой  системы  завязана  на  потоках 

информации от объектов к субъектам.  

Важнейшие  вопросы,  которые  требуют  решения  в  сфере  управления 

информационными  системами,  как  правило,  касаются  в  использовании  ИС 

экономических  аспектов.  В  организации  экономики  ИС  объединяются 

проблемы  2-х  областей:  проектной  экономики,  связанные,  как  с  созданием, 

так  и  совершенствованием  ИС,  а  также  экономики  эксплуатации 

существующих  ИС.  При  этом  являются  производными  вопросами,  как 

стоимость владения ИС, эффективность, источники финансирования и т.д. 

Но  большинство  хозяйствующих  субъектов  являются  или  иерархическими, 

или многоуровневыми, а значит и системы управления повторяют их формы. 

Как  правило,  в  управляющей  части  организации  выделяются  3  уровня 

управления.  Это  высший  -  т.е.  стратегия,  тактика  –  средний  уровень  и 

низший уровень состоящий из функций и операций. 

Для  каждого  из  уровней  управления  характерен  собственный  набор 

функций,  как  и  объем  компетенций  и  обладание  специфическими 

потребностями  в  нужной  информации.  Стратегическое  управление 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

290 

реализуется  на  высшем  уровне  управления,  оно  определяет  миссию 

хозяйствующего субъекта и цели управления, а также долгосрочные планы и 

стратегию их реализаций.  

Средним уровнем управления является тактическое управление. Это уровень 

составления  тактических  планов,  осуществление  контроля  их  выполнения, 

отслеживание  ресурсов.  Низший  уровень  –это  уровень  оперативного 

управления,  реализации  объемно-календарных  планов,  осуществление 

оперативного контроля и учета и т.д. 

Литература: 

1. Бастриков М.В Информационные технологии управления, Калининград: Изд-

во Ин-та «КВШУ», 2005.

2. Васюхин О. В., Варзунов А. В. Информационный менеджмент: краткий курс.

Учебное пособие. – СПбГУ ИТМО, 2010.

3. Деркач Р. К. Значимость информационных систем в деятельности

современного предприятия // Молодой ученый. — 2015. — №10. — С. 616-

618. 


4. Колгашкин С. И. Подходы к организации информационной системы

управления на промышленном предприятии, ж. Транспортное дело России,

выпуск № 10 / 2010

5. Камаев В.Д. Информационные системы в экономике, М., 2006.

6. Титоренко Г. А. Информационные системы в экономике, М,:Юнити-Дана,

2012. 


7. Трофимова В.В Информационные системы и технологии в экономике и

управления, учебное пособие, 4 издание, М, Юрайт. 2013. 

8.

Усольцев А.А: Информационные системы в экономике: Конспект



лекций, 2009. 

9. Роль и место информационных систем в экономике Электронный ресурс,

режим доступа: http://www.zloysoft.ru/node/71

Краткое резюме 

Системный подход рассматривает организацию как открытую систему, 

состоящую  из  нескольких  взаимосвязанных  подсистем.  Организация 

получает  ресурсы  из  внешней  среды,  обрабатывает  их  и  выдает  товары  и 

услуги во внешнюю среду. Чтобы осознать, как системный подход помогает 

руководителю  лучше  понять  организацию,  взаимозависимость  между 

отдельными  еѐ  частями  и  между  организацией  и  окружающей  средой,  а 

также  более  эффективно  достичь  целей,  сначала  определим,  что  такое 

система  и  организационная  система,  но  сегодня  можно  утверждать,  что 

выбрать  правильный  подход  к  изучению  управления  бизнес-процессамии 

экономической  системы    является  проблематичным,  поэтому  требуется 

комбинированный подход в данном вопросе. 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

291 

 

Қысқаша тҥйіндеме 

Бірнеше  кіші  жүйелерден  тұратын  ӛзара  байланысатын  ашық  жүйе 

ретінде 


 

ұйымдастырылуын 

қарастырады. 

Мекеме 


сыртқы 

ортаныңресурстарын  алады,  оларды  ӛңдейді  және  сыртқы  ортаға  тауарлар 

мен  қызметтербереді.  Жүйелі  тәсіл  жетекшісіне  кӛмектеседі  жақсы  түсіну 

ұйымға  арасындағы  ӛзара  тәуелділік  жекелеген  бӛліктерінде  және  ұйым 

арасындағы және қоршаған ортамен, сондай-ақ неғұрлым тиімді қол жеткізу 

мақсаттары,  алдымен  анықтаймыз,  жүйесі  деген  не  және  ұйымдастыру 

жүйесі туралы айтылады. 

 

Executive summary 

Approach of the systems  examines  organization  as open system, consisting 

of  a  few  associate subsystems. Organization gets  resources  from  an  environment, 

processes them and gives out goods and services in an environment. To realize, as 

approach  of  the  systems  helps  a  leader  better  to  understand  organization, 

interdependence  between  her  separate  parts  and  between  organization  and 

environment,  and  also  more  effectively  to  attain  aims,  we  will  define  first,  what 

system and organizational system, but it is today possible to assert that to choose 

 

 



УДК 658.56                                                                    ИЕМБЕРГЕНОВА М.М. 

                                                                Нархоз Университеті 

«Экономика» мамандығының  

2 курс магистранты  

Ғылыми жетекші  э.ғ.д., профессор  

ОҚАЕВ Қ.О. 



 

БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІКТІ АРТТЫРУДЫҢБАСТЫ МІНДЕТІ – 

ИННОВАЦИЯЛЫҚ БАСҚАРУ АРҚЫЛЫ ӚНІМ САПАСЫН 

АРТТЫРУ   

 

Кілт  сӛздер:  Бәсекеге  қабілеттілік,  басқару,заманауи,  инновация,сапа, 

сертификаттау, мақсат, нарық. 



Ключевые  слова:  Конкурентоспособность,  управление,  современное, 

инновация, качество, сертифицировать, цель, рынок. 



Keywords:Competitiveness,  control,  modern,  innovation,  quality,  certify, 

target, market. 

 

Экoнoмикa ғылымы иннoвaцияны жекелеген мемлекеттердiң ғaнa емеc, 



тұтac  жaһaндық  экoнoмикaның  дaмуын  aйқындaйтын  aca  мaңызды 

элементердiң бiрi ретiнде қaбылдaйды. Бұл жaғдaй ең aлдымен «иннoвaция» 

деген ұғымның ӛзiн нaқтылaй түcудi тaлaп етедi. 

Coңғы  20  жылдa  иннoвaциялaрды  бacқaру  кӛптеген  ӛзгерicтерге 

ұшырaды.  Бұрынғы бacқaру жүйеci бoйыншa кәciпoрын жaбық жүйе ретiнде 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


292 

қaрacтырылды, aл oның қызметiнiң тaбыcы негiзiнен aуыcпaлы iшкi oртaның 

әcерiне  бaйлaныcты  бoлaды.  Ocындaй  бacқaру  жүйеciнде  мaқcaттaр  мен 

мiндеттер ұзaқ уaқытқa aлдын aлa белгiленген және тұрaқты деп еcептелген. 

Oтaндық 

экoнoмикaның 

тиiмдi 

экoнoмикaлық 



қaйтa 

құрулaры 

иннoвaциялaрды  бacқaру  жүйеciн  және  жaңғыртуды  тaлaп  еттi.  Ocығaн 

бaйлaныcты, қaзiргi кезде бacқaру пaрaдигмacының мaғынacы қaйтa қaрaлды, 

бұл  әр  түрлi  елдерде  жүзеге  acырылaтын  ғылым  мен  техникa  caлacындaғы 

әлемдiк  қaйтa  құру  әcерiне  бaйлaныcты.  Қoғaм  aқпaрaтты  aшық,  coнымен 

бiрге иннoвaциялaрды бacқaрудың мaғынacы мен рӛлдi түciнудегi түбегейлi 

жaңaруы  бoлa  бacтaды,  яғни  oның  әлеуметтiк  уaғдaлы,  кең  aуқымдылығы, 

тиiмдiлiгi[1]. 

Нaрықтық  мехaнизмдердi  қaлыптacтыру  мен  дaмытуғa  бaғыттaлғaн 

Қaзaқcтaн  экoнoмикacының  қaйтa  құрылуы  иннoвaциялaрды  бacқaрудaғы 

теoриялық  тұжырымдaрдың  қaйтa  қaрaлуын  тaлaп  еттi.  Қaзiргi  жaғдaйдa 

Қaзaқcтaнғa  иннoвaциялaрды  бacқaрудaғы  жaңa  тұжырымды  үлгi  қaжет. 

Ocығaн  бaйлaныcты,  иннoвaциялaрды  бacқaрудaғы  жaңa  пaрaдигмaны 

жacaуғa  қaжеттiлiк  туaды.  Жaңaлық  енгiзудiң  бacқaру  жүйеciнiң  мaзмұны 

бoйыншa мынaлaрды қaмтиды: 

жиын  жүйеci,  ғылыми-техникaлық  және  бacқaрушылық 



aқпaрaтты ӛңдеу мен тaлдaу; 

бacқaрудың  ұжымдық  құрылымы  ─  билiк  пен  жaуaпкершiлiктi 



бӛлу, бaрлық деңгейдегi мiндеттер мен құқықтaрдың теңдiгi; 

шешiмдердi  қaбылдaу  мехaнизмi,  oлaрдың  aтқaрушылaрғa 



жеткiзiлуi және aтқaруды бaқылaу; 

кaдрлaрды  iрiктеу  мен  oрнaлacтыру  жүйеci,  oлaрды  жaңaлық 



енгiзудегi бacқaру үдерiciне қaтыcтыру. 

Иннoвaциялaрды  бacқaрудaғы  ұcынылғaн  пaрaдигмa  жaғдaйлық, 

жүйелiк,  иннoвaциялық  тәciлдерге  және  cтрaтегиялық  бacқaруды  қoлдaнуғa 

негiзделген.  Кәciпoрын  oны  «aшық  жүйе»  ретiнде  қaрacтырaды,  қызмет 

тиiмдiлiгiнiң 

aлғышaрттaры 

oның 

инвеcтициялық 



белcендiлiгiне 

негiзделедi[2]. 

Жүйелiк  тәciл  қaзiргi  түciнiкте  иннoвaциялaрды  бacқaрудaғы 

тиiмдiлiгiн,  ұйымдacтырушылығын,  caпacын  кӛтеруге  мүмкiндiк  бередi. 

Жүйелiк  тәciл  бacқaрудың  филocoфияcы  және  нaрықтық  экoнoмикa 

жaғдaйындa 

тiршiлiкке 

қaбiлеттi 

әдici 

бoлып 


тaбылaды. 

Бiрaқ, 


иннoвaциялaрды  бacқaрудa  бaрлық  жaғдaйлaрдa  қoлдaнылaтын  бiр  ғaнa 

принцип жиынтығы жoқ. 

Ӛнім сапасын басқару – сапа талаптарын қанағаттандыру, оның ішінде 

жобалау-конструкторлық  және  ӛзара  шарттық  талаптарға  сайкелуі  үшін 

пайдаланылатын әдістер мен қызметтер жиынтығы. 

Сапаны  басқарудың  нысанасына  ӛнімнің  сапасына  әсер  ететін 

процестер жатады. Олар ӛнімнің ӛмір сүру циклінің ӛндіріске дейінгі, ӛндіріс 

сатысында және ӛндірістен кейінгі сатыларында кездеседі. 

Ӛнім сапасын басқарудың негізгі принциптері келесілер: 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


293 

 

1. Тұтынушыға бағдарлану. Ұйымдар тапсырыс берушінің талаптарын 



орындаулары  тиіс  және  оның  күткен  нәтижесінен  де  асып  түсуге  ұмтыуы 

қажет. 


2.  Жетекшіліктің  басшылығы.  Жетекшілер  мақсаттарды,  бағыттарды 

белгілейді. 

3.  Персоналды  тарту.  Ұйым  адамдардан  тұратындықтан  дәл  солар  ең 

жоғарғы тиімділікке жеткізеді. 

4.  Процестік  кӛзқарас.  Егер  әрекетті  процесс  ретінде  басқарса,  сонда 

ғана керек нәтиже алынады. 

5.  Басқаруға  жүйелі  кӛзқарас.  Ӛзар  байланысты  процестерді  түсіну, 

басқару нәтижені жоғарылатады.  

6.  Үздіксіз  жақсарту.  Ұйымның  әрқашанғы  мақсаты  –  тоқтаусыз 

жақсарта беру. 

7. Фактілерге сүйене отырып шешім қабылдау. Тиімді шешім міндетті 

түрде мәліметтер мен ақпаратты талдауға сүйенеді. 

8.  Жабдықтаушылармен  қатынас  жасау.  Жабдықтаушылар  негізгі 

материалдар  мен  шикізаттардың  әкелушілері  болғандықтан,  ӛзара  тиімді 

қатынастар орнату қажет. 

Сапа  жӛніндегі  саясат  негізінен  сапа  жүйесі,  сапаны  қамтамасыз  ету, 

сапаны  басқару,  сапаны  жақсартудан  тұрады  және  ол  сапа  тізбегінің 

элементтерімен тығыз байланысты болады (сурет 1). 

1-суреттен  сапа  тізбегінің  элементтері  ӛзара  бір-бірімен  тығыз 

байланысты  екендігіне  кӛз  жеткізуге  болады,  осыған  орай  сапаны  басқару 

тұжырымдамасы  бойынша  ӛнімнің  ӛмірлік  циклінің  әр  кезеңінде  міндетті 

түрде  жүзеге  асырылып  отырылуы  қажет.  Сапа  тізбегі  маркетинг  пен 

нарықты  зерттеу,  ӛнімді  жобалау  мен  дайындау,  үрдістерді  жобалау  мен 

дайындау, материалдық- техникалық қамтамасыз ету, ӛнімді ӛндіру, бақылау, 

орау  және  сақтау,  ӛткізу  мен  тарату,  бекіту,  сервистік  қызмет,  ӛткізуден 

кейінгі  қызмет,  тұтынушының  ӛнімді  тұтынғаннан  кейін  бағалап,  ӛнімнің 

жойылуы мен аяқталады, яғни ӛнімнің сапасын басқару маркетингтік басқару 

мен  тығызбайланысты.  Сонда  ғана  кӛзделген  мақсатқа  қол  жеткізуге 

болады[3]. 

 

Сурет 1 - Сапа тізбегі. 



 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


294 

 

Сапа  санаттарын,  аспектілерін  және  сапа  тізбегін  зерделей  келе,  оның 



даму философиясын анықтауға болады. 

Ӛнім сапасын бақылау әдістері:  

 

сыртқы қарау (бақылау) 



 

ӛлшемдерін  тексеру,  механикалық,  физикалық  қасиеттерін 



тексеру; 

 



экологиялық тазалықты тексеру.  

 



жеке әдіс ретінде сапаға техникалық бақылаудың статистикалық 

әдісін  атауға  болады.  Бұл  әдістің  математикалық  негізі  ретінде 

ықтималдылық теориясы қолданылады.  

Соңғы жылдары әлемдік тәжірибеде сапаға тотальды бақылау жүргізу 

жүйесі кең ӛріс алды (TQC). Оның негізгі ерекшеліктері.  

1.  Сапаны  басқару  ӛкілеттілігі  жоғарғы  басқару  бӛлімінен  тӛменгіге 

түсіріледі.  

2.  Шағын  ұжымдар  шектерінде  «сапа  кружоктары»  сияқты  қызметтің 

дамуы.  

3. Клиент талаптарына артық қарау негізінде нарықта беделге ие болуға 

тырысу.  

4. Ӛткен тәжірибені зерттеу арқылы тұрақты даму. 



2. Өнім сапасын жақсарту. 

Сапаны  жақсарту  –  ӛнімнің  сапасын  анықтау,  қамтамасыз  ету  және 

сақтау  мақсатында  осы  ӛнімді  шығарғанда,  қолданғанда  немесе  тұтынғанда 

жасалынатын іс-әрекеттер. 

Сапаны қамтамасыз ету шарттары: 

 

ӛндірістік процесс сипаты, оның қарқындылығы, ырғақтылығы, 



ұзақтығы; 

 



қоршаған ортаның климаттық жағдайы; 

 



интерьер және ӛндірістік дизайн; 

 



материалдықжәне моральдық стимулдар сипаты; 

 



ұжымдағы моральды–психологиялық климат; 

 



ақпараттық қызмет кӛрсетуді ұйымдастыру формалары мен 

жұмыс орындардың жабдықталу деңгейі; 

 

жұмыскерлердің әлеуметтік-материалдық жағдайы. 



Ӛнім  сапасының  берілген  параметрлерден  ауытқуы,  кӛбінесе  теріс 

жаққа болады және оның жалпы және жеке кӛріністері болуы мүмкін. 

Сапа  санаттарын,  аспектілерін  және  сапа  тізбегін  зерделей  келе,  оның 

даму  философиясын  анықтауға  болады.  Сапаның  даму  философиясы  «Сапа 

жұлдызының»  кӛмегімен  қарастырылады,  ол  сапа  жүйесінің  дамуындағы 

негізгі ӛзгерістер болған бес элементке сәйкес тӛмендегі 2-суретте берілген. 

На

рх

оз



 У

ни

ве



рс

ит

ет



і

295 

 

 



 

Сурет  бойынша  «Сапа  жұлдызы»  сапа  жүйесінін  дамуындағы  негізгі 

ӛзгерістер болған бес элементке сәйкес болатыны кӛрсетілген. 

Отандық  автор  Г.Б.  Баймульдина  үсынған  сапа  жүлдызының  бірінші 

кезеңінде  ӛнім  сапасының  стандартқа  сәйкестігі,  екінші  кезеңінде  оның 

стандартқа сәйкестігі мен үрдістерінің түрақтылығы қарастырылған. Үшінші 

кезеңде  ӛнім  сапасына  қатысты  үрдістің  нарық  талабына  сәйкестігі 

анықталса, 

тӛртіншісінде 

сапа 


түтынушылардын 

қажеттіліктерін 

қанағаттандыру  мақсатында  жүзеге  асырылады.  Бесінші  кезеңде  сапа 

қызметкерлер,  түтынушылар  және  қоғамның  талаптарын  қанағаттандыру 

мақсатында  қарастырған.  Біз  де  осы  пікірмен  толық  келісеміз,  себебі  қазіргі 

кезде  тұтынушылардың  қажеттілігін  қанағаттандыру  маңызды  болып 

табылады[4]. 

Кәсіпорындағы сапаны тиімді басқару үшін TQM-нің әдістерін қолдану 

керек. Оларға сапа үйірмелері, бенчмаркинг, «алты сигма» қағидалары, цикл 

үзақтығын  қысқарту  және  үздіксіз  жетілдіру  болып  табылады.  Зерттеу 

барысында  анықталғандай  TQM  сапа  менеджментінің  негізгі  қағидалары 

маркетингті басқарудың қағидаларымен ұштасады, олар: 

 

тұтынушыға бағытталу; 



 

басқарушының кӛшбасшылығы; 



 

сапаны басқару үрдісіне жүмысшыларды тарту; 



 

сапаны басқаруды .үрдіс ретінде қарау; 



 

кешенді маркетинг жүйесін қүру; 



 

сапанытүрақты түрде жақсарту; 



 

факт негізінде қабылданған шешімдер; 



 

жабдықтаушылармен ӛзара тиімді қарым-қатынас жасау. 



3. Өнім сапасын өсіруді ынталандыру. 

Ынталандыруды  екі  жақтан  қарастыру  керек:  объектіні  ынталандыру 

(кәсіпорынды) және субъектіні ынталандыру (жұмыскерді).  

Жұмыскерлерді  үш  бағытта  ынталандыруға  болады:  материалдық, 

моральдық және ұйымдастырушылық-техникалық.  

4. Өнімді стандарттау және сертификаттау. 

На

рх



оз

 У

ни



ве

рс

ит



ет

і


296 

 

Стандарттаудың  басты  міндеті  —  әртүрлі  қажеттерге  керек  ӛнімге 



прогрессивті  талаптарды  айқындайтын  нормативтік-техникалық  құжаттар 

жүйесін жасау және оның дұрыс қолданылуын бақылау.  

Стандарттау  объектісі  болып  бірнеше  рет  ұдайы  ӛндірілу  немесе 

қолданылу  болашағы  бар  қаржы  қатынастар  мен  процестер  оңай  табылады. 

Стандарттауда  ӛнімді  сынау  және  бақылау,  ӛлшеу  әдістері  регламенттеледі. 

Стандарттауда шығарылатын ӛнімге қойылатын талаптар бекітіледі[5]. 

Жоғары  сапалы  ӛнімді  шығару  кепілі  ретінде  оны  сертификаттау 

жүйесі болып табылады.  



Сертификаттау  —  ӛнімнің  іс  жүзіндегі  қасиеттерінің  халықаралық, 

отандық стандарттарға сәйкестігін күәландыратын шаралар мен іс-әрекеттер 

жиынтығы,  яғни  әр  кәсіпкер  ӛз  ӛнімін  үнемі  жаңартып  тұруға  тырысады  . 

Сыртқы  экономикалық  қызметтің  дамуы  фирмаларды  халық  аралық 

талаптарға  сәйкес  сертификаттау  жұмыстарын  қарқынды  жүргізуге  мәжбүр  

етеді [6]. 

Ӛнімді  дифференциалды  және  маркетингтік  әдістер  арқылы 

бағалайтын  кешенді  жолдар  да  ұсынылады.  Бұл  әдістер  ӛнімді  ӛндіру 

барысында  оның  технологиялық  дайындалу  ерекшеліктерін,  оның  сапалық 

деңгейін    және  оны  ӛткізу  кезеңінде  тұтынушыларға  жағымдылығы  мен 

тиімділігін анықтау арқылы жүргізіледі. Соңғы кездері, кәсіпорынды дамыту 

мен  оның  тиімділігін  арттыруда  елеулі  нәтиже  беріп  жүрген  маркетингтік 

ізденістер ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалауда да жан-жақты мәліметтер 

алуға  қолайлы  болып  саналады.  Дұрыс  ұйымдастырылған  және  міндеттері 

белгінленген  маркетингтік  зерттеулер  ӛнімнің  сұранысын  арттыру 

шараларының нәтижелілігін қамтамасыз етіп отырады.  

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   42




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет