химиялық тепе – теңдікті динамикалық үдеріс ретінде түсінеді
Кейбір оқушылар
химиялық тепе-теңдікті бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіреді
АКТ қолдану дағдылары
Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Презентация
Халат кию
Қауіпсіздік ережелерін сақтау
Сабақтың барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері
Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет
Ресурстар
Сабақтың басы 0-2 мин
2-5 мин
Оқушылармен амандасу.
Класта жұмыс жасауға жақсы жұмыс атмосферасын қалыптастыру
Химиялық реакциялар қалай жіктеледі?
Қайтымды реакциялар дегеніміз не?
Қайтымды реакциялар деп бір мезгілде тура және кері бағытта жүретін реакцияларды айтады.
Оқушылармен бірге сабақ тақырыбын, мақсаттарды айқындау Оқушыларға сұрақ:
1.Сутетте не байқадыңыз? Ойыңызды тұжырымдыңыз.
Сабақтың тақырыбы:
Лабораториялық жұмыс «Қарапайым қайтымды реакциялар»
Химиялық тепе – теңдік.
Сабақ мақсаты:
химиялық тепе – теңдікті динамикалық үдеріс ретінде түсіну
химиялық тепе-теңдікті бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіру
Судың жабық ыдыста қыздырылған кезде ыдырауын химиялық тепе-теңдік теориясы тұрғысынан түсіндіру.
Лабораториялық жұмыс «Қарапайым қайтымды реакциялар»
Қорытындылау Химиялық тепе-теңдік кезінде реакциялар тоқтап қалмайды, тек қарама-қарсы реакциялардың жылдамдықтары ғана теңесетін процесс. Сондықтан оны жылжымалы немесе динамикалықтепе-теңдік деп атайды.
Динамикалық тепе-теңдікке күнделікті өмірден мысалдар келтіруге болады:
Мысалы:
Балық су ағысына қарама қарсы жүзгенде оның қозғалысы байқалмайды.
Мұғалім: Реакция басталғанда, яғни бастапқы заттардың концентрациясы жоғары болғанда, тура реакцияның жылдамдығы үлкен болады да, бірте‑ бірте азаяды. Уақыт өте келе Н2 және J2 концентрациялары азайып, НJ концентрациясы артады. Өнімнің концентрациясы көбейген сайын кері реакция басталады. Белгілі уақыт ішінде тура және кері реакция жылдамдықтары теңеседі, тепе‑ теңдік орнайды.
Тура және кері реакциялардың жылдамдықтары тең болғандағы жүйенің күйін химиялық тепе – теңдік деп атайды.
Солдан оңға қарай жазылған реакция тура, ал оңнан солға қарай жазылған реакция кері реакция деп аталады.
а А + b В « с С + d D
онда тура реакция жылдамдығы
u® = k®[A]a ×[B]b ;
u¬= k ¬[C]c ×[D]d
тепе – теңдік кезінде u® = u¬ , олай болса,
k®[A]a ×[B]b = k ¬[C]c ×[D]d Реакцияласушы заттардың концентрациясы өзгермейтін күйге келеді, оны тепе-теңдік концентрациясы деп атайды.
Өнімдердің тепе-теңдік концентрациясы, реагенттердің тепе-теңдік концентрациясына қатынасын - тепе-теңдік константасы деп атайды.
К- тепе-теңдік константасы;
[C] және [D] -реакциядан түзілген заттардың концентрациясы;
[ A] және [B] -бастапқы заттардың концентрациясы;
a, b, c, d – реакция теңдеуіндегі коэффициенттер.
Мысалы:
N2 + 3H22NH3
u® = k®[N2]×[H2]3 u¬= k ¬[NH3]2
u® = u¬
k®[N2]×[H2]3 = k ¬[NH3]2
Гомогендік реакциялар үшін тепе-теңдік тұрақтысының формуласы тікелей реакция теңдеуінен шығарылады.
Гетерогендік реакциялар үшін тепе-теңдік тұрақтысының формуласы реагенттердің физикалық күйіне тәуелді.
Мына реакция теңдеуіне тепе-теңдік константасының өрнектерін жазыңдар: 2SO2 + O2 2SO3
N2 + O2 ↔ 2NO
Na2CO3 + H2O NaHCO3 + NaOH
H2 + I2 2HI
2NO + O22NO2
H2 + Br2 2HBr
Тапсырма Суретте химиялық тепе – теңдік, яғни динамикалық процесс берілген.
(a) Нөмірленген қай ыдыс жүйенің динамикалық тепе-теңдікте екенін көрсетеді:
(b) Химиялық тепе – теңдік орнаған кезде реакциялық жүйедегі бөлшектермен
қандай өзгеріс болатындығын түсіндіріңіз.
(c) Химиялық тепе – теңдік дегеніміз не?
d) Қайтымды реакцияларға тепе теңдік константасын жаз
