Ішкі секреция бездері. Гормондар. Гипофиз. Эпифиз



Дата06.01.2022
өлшемі4,18 Mb.
#13022

Ішкі секреция бездері. Гормондар. Гипофиз. Эпифиз

Эндокриндік жүйе

  • Эндокриндік жүйе – арнайы заттардың(гормондар) көмегімен ағзадағы барлық үдерісті реттейді.
  • Мүшелер қызметінің гормондар арқылы реттелуін гуморальдік реттелу дейді.

Ішкі секреция бездері немесе эндокриндік мүшелер жүйесі


эпифиз

гипофиз


Қалқаншамаңы безі
  • Эндокриндік мүшелер жүйесі(грек «endon»- ішкі, «crino» - бөлемін) – бездерде бөлінетін сұйықтықты шығаратын өзек болмағандықтан, сұйықтық бірден қанға өтеді.
  • Ішкі секреция бездеріне жататындар: Гипофиз, қалқанша без, қалқаншамаңы безі, айырша без, эпифиз, бүйрекүсті безі және т.б.

Айырша без (тимус)

Бүйрекүсті безі

Ұйқы безі

Жыныс бездері


Гормондар

  • Гормондар (грекше «hormae» - қоздырамын, қозғалысқа келтіремін) – ішкі секреция бездерінен бөлінетін және ұлпалар мен мүшелерге әсер ететін биологиялық белсенді заттар.

Гормондардың топтары

Гормондар —органикалық заттар, химиялық табиғаты жағынан әр түрлі болып келеді:


Нәруыздан

инсулин, соматотропин, пролактин



Аминқышқылдардың туындысы

адреналин,

норадреналин,

тироксин,

трииодтиронин

Жыныс бездерінің

және бүйрекүсті

безінің гормондары



стероидтік

Гормондардың ағзадағы рөлі


 



Бездің аты

Бөлетін гормон

Ерекшелігі.

Бездердің қызметі бұзылуынан болатын аурулар

Егер гормондар аз бөлінсе

Егер гормондар көп бөлінсе

1

Гипофиз (өсу гормоны)

Тиреотропин

Соматотропин



Пішіні үрмебұршақ тәрізді. Ересек адамдарда салмағы 0,5-0,6г. Гипофиз – безді және жүйке ұлаларынан тұрады.

Ергежейлілік

акромегалия

2

Гипоталамус

Нейрогормондар

Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық.

Бездердің белсенділігі төмендейді

 

 



Бездің аты

Бөлетін гормон

Ерекшелігі

Бездердің қызметі бұзылуынан болатын аурулар

Егер гормондар аз бөлінсе

Егер гормондар көп бөлінсе

3

Эпифиз

мелатонин

Пішіні домалақша без, салмағы 0,2г. Ол ортаңғы ми мен аралық мидың ортасында орналасқан.

-

-

Ергежейлілік


Алыптылық

Акромегалия – аяқ-қол сүйектерінің үлкен болуы

Тест

  • Ішкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтық
  • А) Гилофиз

    В) Гормондар

    С) Эпифиз

    Д) Тимус

    Е) Қалқанша

  • Гипофиздің салмағы:
  • А) 0,2-0,3г

    В)0,3-0,4г

    С)0,5-0,6г

    Д)0,6-0,7г

    Е)0,7-0,8г

Тест

  • Гормон дегеніміз –
  • А) химиялық заттардың катализаторы

    В)ішкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтық

    С) дененің түрлі әрекетін реттейтін химиялық зат

    Д) дәрі-дәрмек

    Е) барлығы жауап дұрыс

  • Гипофиздің алдыңғы бөлігінен бөлінетін гормон-
  • А) меланин

    В) Акромеглия

    С) өсу гомоны

    Д) Вазопрессин

    Е) окцитоцин

Тест

  • Аралас бездерге жататындар:
  • А) Қалқанша без

    В) Жыныс бездер

    С) Гипофиз

    Д) Ұйқы безі

    Е) Бүйрекүсті без

  • Мида орналасқан ішкі секреция безі –
  • А) Айырша без

    В) Ұйқы безі

    С) Қалқанша без

    Д) Бүйрек үсті бездері

    Е) Гипофиз

Үй жұмысы

§9. оқу. Биологиялық диктантқа дайындалу



Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет