VI ғ. Алтай, Сібір, Монғолия жерінде түрік тайпалары бірігіп 552 ж. Бумын қаған (аварларды) жеңіп “Түрік қағанаты” атты феодалдық мемлекетті құрды.
Жужандарды 546 жылы(солт Моңғолия) Бумын (ашина), Юань Вэй және теле тайпалары бірігіп жеңді, Анахуан өз-өзіне қол жұмсады. Осылайша “аварлар” батысқа қоныс аударды.
Бумыннан кейін билікке Қара Еске (553 ж) келді. Жужандармен шайқаста “Лайшаң”тауының маңында қаза тапты.
Территориясы: Солтүстік Моңғолия, Шығыс Еуропа және Амударияның жоғарғы ағысына дейінгі жер;
Территориясы: Солтүстік Моңғолия, Шығыс Еуропа және Амударияның жоғарғы ағысына дейінгі жер;
Бұл туралы, VII-VIII ғғ “Орхон-Енисей” түркі тіліндегі жазбада және 542 жылы қытай деректері “түрік” атауы “тау сияқты дулыға”, “ақсүйектер” сюннулердің (ғұндардың) ұрпақтары деп жазылған.
Түркілердің құрамына: оғыз, қарлұқ, қырғыз, түргеш, ұйғыр, қыпшақ т.б. Бұл тайпалар шығыстан батысқа қарай жылжып, қазіргі қазақ жеріндегі үйсін, қаңлы тайпаларымен бірікті және бір тілде сөйледі.
Көршілес мемлекеттермен қарым-қатынас:
553 ж. Мұқан-қаған (553- 572жж.) Орталық Азияға,маньчжуриядағы кидандарды, Енисейдегі қырғыздарды бағындырып, Солтүстік Қытай мемлекетінен алым-салық алып тұрды.
Түріктер 587 ж. Каспий теңізінен Солтүстік Үндістан, Шығыс Түркістанға дейінгі жерлер үшін Иран одақтасып “эфталиттерге” қарсы соғысты.
Жерорта теңізіне баратын Жібек жолдары үшін Иранға қарсы Византиямен одақтасты. 571 жылы түріктердің әскери қолбасшысы Естеми Солтүстік Кавказды басып алып, Керчь шығанағына (Боспорға) шығып, 576 жылы Қырым жерін алды. Бірақ Естеми өлгеннен кейін, қағанат ішінде билікке талас басталды.
