Жаратылыстану және география институтының директоры К. Д. Каймулдинова
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҦЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Жаратылыстану және география институтының директоры ____________К.Д.Каймулдинова «_____» _____________2016 ж.
6M060900 – география мамандығы бойынша қабылдау емтиханның БАҒДАРЛАМАСЫ Алматы, 2016 Бағдарламаны құрастырушылар: г.ғ.д., профессор Каймулдинова К.Д. г.ғ.к., аға оқытушы Боранқұлова Д.М.
Елтану және туризм кафедрасының мәжілісінде талқыланып, қабылданды:№ ___ хаттама, «___» ___________ 2016 ж.
Кафедра меңгерушісі: ___________ Каймулдинова К.Д.
ЖГИ директорының оқу ісі жӛніндегі орынбасары
___________ Мукатаева Ж.С. Бағдарлама Жаратылыстану және география институтының Ғылыми Кеңесінің отырысында мәжілісінде талқыланды. «___»____2016 ж., хаттама №____
ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ҚАБЫҚ ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ Жер – Кҥн жҥйесіндегі планета ретінде. Жердің айналуы мен оның салдарлары.Күн жүйесіндегі ӛзге планеталар ішіндегі Жердің орны. Күннен қашықтығы. Пішіні мен ӛлшемдері. Жер қозғалыстары. Орбиталық және осьтік қозғалыс. Күн мен түннің ауысуы, жыл мезгілдерінің ауысуы. Теңесу күндері.
қыртысының құрамы: магмалық, шӛгінді, метаморфтық тау жыныстары. Жер қыртысының құрылымы: материктік және мұхиттық жер қыртысы. А.Вегенердің «материктер дрейфі гипотезасы». Қазіргі Жер бетінің қалыптасуы. Жер бедерінің қалыптасуындағы тектоникалық процестердің рөлі. Неотектоника туралы тҥсінік.Жер бедерін қалыптастыратын ішкі күштер, олардың әрқайсысының ықпалы. Тектоникалық процестердің сипаты. Неотектоника – жаңа тектоникалық қозғалыстар. Неотектоникалық қозғалыстардың сипаты (кӛтерілу, тӛмен түсу және т.б.) және қарқындылығы. Жер бедерін қалыптастырушы эндогендік және экзогендік факторлар.Жер бедерін қалыптастырушы эндогендік факторлар: тектоникалық қозғалыстар (жер қыртысындағы қатпарлы, жарықшақты, тік және тербелмелі қозғалыстар). Жер қыртысындағы неотектоникалық қозғалыстардың жер бедерін қалыптастырудағы рӛлі. Магматизм және жер бедері. Жер сілкінудің жер бедерін қалыптастырудағы орны.Жер бедерін қалыптастырушы экзогендік факторлар: химиялық, физикалық және органикалық үгілу. Флювийлік процестер мен оның түрлері. Карст, карстық бедер пішіндері. Гляциалдық процестер. Мәңгі тоң аймағындағы жер бедері. Аридтік аймақтардағы бедер пішіндері.Теңіздің жағалық процестері.
туралы түсінік. Жердің ӛлшемдері (экватор ұзындығы, радиус ӛлшемдері). Ішкі құрылысы: ядро, мантия. Жер магнетизмі.
кезеңдегі дамуы. Жердің протерозойлық кезеңдегі дамуы. Жердің палеозойлық кезеңдегі дамуы. Жердің мезозойлық кезеңдегі дамуы. Жердің кайнозойлық кезеңдегі дамуы. Абсолюттік және салыстырмалы жасты анықтау әдістері. Геохронология кесте туралы түсінік. Стратиграфия ұғымы. Абсолюттік және салыстырмалы геохронология. Зерттеу әдістері. Геохронологиялық кесте. Стратиграфиялық негізгі бӛлімдер. Жердің және жер қыртысының жасын анықтау.
қыртысының минералогиялық құрамы. Минералдар. Минералдардың физикалық қасиеттері. Моосшкаласы. Минералдардың шығу
тегі. Минералдардың жіктелуі.Таужыныстары және олардың шығу тегіне қарай жіктелуі.
сәулесінің түсу бұрышына тәуелділігі. Циклон, антициклон. Қысым белдеулері. Жер бедерінің климатқа әсері, климаттық «барьерлер». Мұхит ағыстарының климатқа әсері.
құрылысы. Атмосфераның маңызы және оны қорғау. Жер климаты. Б.П. Алисов бойынша климаттық белдеулер. Негізгі сипаттамалары.Жер шарының климаттық аудандастырылуына негіз болған принциптер. Климаттық белдеулер. Негізгі және ӛтпелі климаттық белдеулер. Жер шарындағы кең таралған климат типтері.
Жер бетінде атмосфералық қысымның таралуы және желдердің басым бағыттары.Атмосфералық қысым, ӛлшеу бірліктері, жер бетінде тік және кӛлденең бағытта таралу заңдылықтары. Жоғары және тӛмен қысымды орталықтар. Ауа массаларының қозғалу себептері. Желдердің басым бағыттары және олардың маусымдық ӛзгерістері. Адамның шаруашылық әрекеті нәтижесінде табиғаттың өзгеруі.Адамның шаруашылық әрекеті кері ықпалын тигізген аудандарды анықтау. Антропогендік және мәдени ландшафт.
ететін факторлар. «Жылыжай» (парник) эффектісі. Мұздықтардың еруі. Дҥниежҥзілік мҧхит сулары, оның қасиеті. Негізгі ағыстары мен олардың маңызы. Мҧхитты қорғау мәселелері.Дүниежүзілік мұхит – географиялық қабықтың біртұтас табиғат объектісі. Морфометриялық кӛрсеткіштері. Оның бӛліктері. Мұхит суы тұздылығы. Су температурасы. Мұхиттағы су қозғалыстары. Толқындар. Ағыстар: жылы, суық. Пассаттық ағыстар, Батыс желдер ағысы. Мұхиттағы ағыстар циркуляциясы. Мұхитты қорғау мәселелері.
кіші су айналымдары. Айналым бӛліктері. Беткі ағын, оның су айналымындағы маңызы. Гидросфера, оның негізгі бөліктері. Гидросфераны қорғау проблемалар. Гидросфра. Гидросфера құрылысы, қасиеттері. Үлкен және кіші су айналымы. Дүниежүзілік мұхит суы, оның қасиеттері, табиғат ресурстары. Дүниежүзілік мұхит суларын қорғау проблемалары. Су ресурстары. Жер бетіндегі тҧщы су проблемасы.Тұщы су ресурсы. Оның таралу ерекшелігі. Тұщы судың ластануы және оны қорғау проблемалары. Қҧрлық суы. Су ресурстары. Жер шарындағы тҧщы су проблемасы.Жер шарындағы тҧщы су проблемалары.Ӛзендер. Жер асты сулары. Ӛзендердің қоректенуі және су режимі. Кӛлдер. Батпақтар. Мұздықтар. Су ресурстары. Тұщы су проблемасы тән аймақтар.
В.И.Вернадскийдің биосфера жайындағы ілімі. «Ноосфера» ұғымы. Биосфераның жалпы географиялық заңдылықтары.
түзілуіндегі таужыныстардың, жер бедері, климат, су, микроорганизмдер, ӛсімдік, жануарлардың рӛлі. Топырақ құрылымы, профилі, механикалық құрамы. Топырақ типтері. Жер бетінде топырақ типтерінің таралуы. Дҥние жҥзінің географиялық белдеулері мен зоналары. Зоналылықты анықтаушы факторлар. Зоналар арасындағы негізгі ландшафттық айырмашылықтар.Географиялық белдеулер ұғымы. Табиғат зоналары.Зоналылықты анықтаушы факторлар. Зоналарға қысқаша сипаттама. Географиялық қабықтың жалпы даму заңдылықтары.Географиялық қабық туралы түсінік. Құрамдас бӛліктері мен компоненттері. Олардың арасындағы ӛзара байланыс. Географиялық қабық заңдылықтары: біртұтастық, зоналылық, ырғақтылық, энергия және зат алмасу. Қазіргі географияныңғылымдар жҥйесіндегі орны. География және оның салалары.Географияның басқа ғылымдармен байланысы. Жаңа зерттеу әдістері. Географиялық карталардың мазмҧны мен ерекшеліктері, оларың ғылыми және қолданбалы мәні. Карталардың жіктелуі. Географиялық атластар. Картографиялық проекциялар және олардың тҥрлері.Картографиялық проеция жасау жолдары. Азимуттық проекция және олардың түрлері. Конустық проекция және оның түрлері. Цилиндрлік проекция және оның жасалу жолдары. Поликонустық, псевдоазимуттық, псевдоконустық, псевдоцилиндрлік проекция түрлері. Картаның математикалық негіздері. Географиялық ендік және бойлық.Масштаб және оның түрлері. Сандық масштаб, атаулы масштаб, сызықтық масштаб, кӛлденең масштаб, ірі, орта, ұсақ масштаб түрлері. Географиялық координаталар туралы түсінік. Географиялық ендік және географиялық бойлық ұғымдары.
география. Орта ғасырлардағы саяхаттар. Карта жасау. Экспедициялық зерттеулер. Қазіргі заманғы география.
Тынық мҧхитына физикалық-географиялық сипаттама. Физикалық- географиялық орны, табиғатының басты ерекшелігі, мұхит түпкі жер бедері, климаты, ағыстары, органикалық дүниесі, табиғат ресурстары, экологиялық проблемалары. Атлант мҧхитына физикалық-географиялық сипаттама. Физикалық- географиялық орны, табиғатының басты ерекшелігі, мұхит түпкі жер бедері, климаты, ағыстары, органикалық дүниесі, табиғат ресурстары, экологиялық проблемалары. Ҥндімҧхитына физикалық-географиялық сипаттама. Физикалық-географиялық орны, табиғатының басты ерекшелігі, мұхит түпкі жер бедері, климаты, ағыстары, органикалық дүниесі, табиғат ресурстары, экологиялық проблемалары.
географиялық орны, табиғатының басты ерекшелігі, мұхит түбінің жер бедері, климаты, ағыстары, органикалық дүниесі, табиғат ресурстары.)
Материктің қалыптасуы мен табиғатының даму кезеңдері. Ежелгі платформалар мен геосинклиналдық белдеулердің пайда болуы. Жамылғы және таулық мұз басу кезеңдері. Гипсометриялық және орографиялық кӛрсеткіштері. Еуразияның климаттық жағдайы. Ауа температурасы, қысым мен басым желдер, жауын-шашынның жыл мезгілдеріне сәйкес таралу
заңдылығы. Климаттық аудандастырылуы. Климаттық белдеулер мен облыстар. Еуразияның ішкі сулары. Ӛзен торларының орналасуы. Ӛзен алаптары. Еуразияның басқа материктермен құрлықтық байланысы, ол байланыстардың тіршілік дүниесі құрамына әсері. Материк ішіндегі зоналар жиынтығы. Реликт және эндемик ӛсімдіктер мен жануарлар. Физикалық-географиялықаудандастырылуы, ішкі табиғат айырмашылықтары. Солтҥстік Америкаға физикалық-географиялық сипаттама. Табиғатының басты белгілері. Материктің қалыптасуы мен табиғатының даму кезеңдері. Солтүстік Америка платформасы мен
геосинклиндік белдеулердің пайда болуы.
Кордильердегіоротектоникалық белдеулер. Жамылғы және таулық мұз басу кезеңдері. Гипсометриялық және орографиялық кӛрсеткіштері. Солтүстік Американың климаттық жағдайы (Еуразиядан басты айырмашылығы). Ауа алмасуының меридиандық бағыты. Ауа температурасы, қысым мен басым желдер, жауын-шашынның жыл мезгілдеріне сәйкес таралу заңдылығы. Сұрапыл дауыл (ураган), сұрапыл құйын (торнадо) құбылыстары. Климаттық белдеулер. Солтүстік Американың ішкі сулары. Ӛзен торларының орналасуы. Алаптар. Солтүстік Американың Еуразиямен және Оңтүстік Америкамен құрлықтық байланысы, ол байланыстардың тіршілік дүниесі құрамына әсері. Материк ішіндегі зоналар жиынтығы. Реликт және эндемик ӛсімдіктер мен жануарлар. Физикалық-географиялықаудандастырылуы, ішкі табиғат айырмашылықтары.
ерекшеліктері. Гондваналық Оңтүстік Америка ежелгі платформасының дамуы. Анд қатпарлы белдеуінің дамуы. Материк жер бедерінің айқын екі бӛлікке жазық-
платформалық және батыстағы Анд қатпарлы белдеуіне бӛлінуі, оларға сәйкес келетін жер бедері пішіндері. Климаттық аудандастыру. Биік таулық және Атлант мұхит жағалауындағы жазық жер климаты. Белдеулер ішіндегі климаттық айырмашылықтар. Гидрографиялық тордың таралу ерекшелігі. Амазонка ӛзен жүйесіне сипаттама. Қазіргі мұз басу аудандары. Топырақ және ӛсімдік жамылғысы мен жануарлар дүниесінің белдеулер бойынша таралуы. Экваторлық және тропиктік белдеулердегі мәңгі жасыл ылғалды ормандар (гилея). Саванналар мен тропиктік сирек ормандар. Солтүстік (льянос) және оңтүстік жарты шар (кампос) саванналары арасындағы айырмашылықтар. Тропиктік және субтропиктік белдеулердегі шӛлдер мен шӛлейттер, жағалық шӛлдер, пампа. Анд тауындағы биіктік белдеулік. Африкаға физикалық-географиялық сипаттама. Материк табиғатының жалпы ерекшеліктері. Гондваналықафрика-Арабия ежелгі платформасының дамуы. Африка шегіндегі альпілік қатпарлы аймақ. Шығыс Африка грабендер жүйесінің түзілуі. Материктің жағалық пішіндегі ӛзгерістер. Жер бедерінің негізгі ерекшеліктері. Африка климатының ӛзіне тән ерекшеліктері. Экватордың екі жағындағы орны мен Еуразия материгімен кӛршілес орналасуының климаттық жағдайға тигізетін әсері. Африканың климаттық белдеулері. Экваторлық,субэкваторлық, тропиктік және субтропиктік климаттық белдеулер. Агроклиматтық ресурстар. Ішкі сулардың материк бойынша таралуының әркелкілігі. Ағынның жауын-шашын мӛлшері мен жер бедеріне тәуелділігі. Беткі ағын болмайтын аудандар, оның себебі. Ніл ӛзені. Шығыс Африка кӛлдері. Африкадағы тіршілік дүниесінің ӛзіне тән басты белгілері. Голарктикалық, Палеотропиктік ӛсімдіктер дүниесі. Мадагаскар аралы мен Кап флорасының ерекшеліктері.
ең кіші материк. Табиғатының басты белгілері. Материктің қалыптасуы мен табиғатының даму кезеңдері. Табиғат ресурстары. Климаттық жағдайы мен ішкі климаттық айырмашылықтары. Климаттық белдеулері мен климат типтері. Органикалық дүниесінің құрамы. Эндемик жануарлар.
ұғымы. Тынық мұхитының орталық және батыс бӛлігіндегі географиялық орны. Тынық мұхит табаны құрылымы мен байланысы. Аралдардың генетикалық типтері. Климаттық және табиғат жағдайларындағы орталық пен ерекшеліктері. Аралдардың пайдалы және мәдени ӛсімдіктері. Мұхит аралдарының физикалық-географиялықаудандастырылуы. Полинезия, Микронезия, Меланезия және Жаңа Зеландия. Антарктида және Антарктика. Физикалық-географиялық сипаттама. Антарктика және Антарктида ұғымдары. Табиғатының басты ерекшеліктері. Тасты және Мұзды Антарктида. Антарктиданың қазіргі зерттелуі. Халықаралық геофизикалық жыл деңгейіндегі зерттеулер. Климаты мен органикалық дүниесі. ТМД ЕЛДЕРІНІҢ ГЕОГРАФИЯСЫ ТМД аумағының геологиялық және тектоникалық қҧрылымы.Кембрийге дейінгі қалыптасқан ежелгі платформалар. Палеозой қатпарлықтары. Эпигерциндік платформалар. Мезозой қатпарлығы. Кайнозой қатпарлықтары.ТМД аумағында антропоген дәуірінде болған негізгі оқиғалар. Орта Сібірдің физикалық-географиялық сипаттамасы. Географиялық орны. Географиялық құрылысы. Сібір платформасы. Жер бедері. Климаты. Ішкі сулары. Тоңдану. Табиғат зоналары. Табиғат ресурстары.
Дҥние жҥзінің және ТМД елдерінің салыстырмалы тҥрде отын-энергетика кешеніне сипаттамасы.Отын-энергетика кешені туралы түсінік.Дүние жүзінің және ТМД елдерінің отын-энергетика кешенінің жағдайы. Отын және энергетика ресурстарының түрлері. ТМД және дүние жүзі бойынша кӛмірдің, газдың, мұнайдың, уранның сақталған қоры. Аудандарда ӛндірілетін отын-энергетика кешеніне экономикалық-географиялық баға беру. Электр жүйелері, электр станцияларының түрлері, электр энергетикасын орналастыру географиясы, ТМД энергетикалық жүйелер мен басты мәселелері. Халықаралық экономикалық байланыстар: халықаралық туризм және капиталды тасымалдау, сыртқы сауда, несие беру мен қызмет көрсету.Халықаралық экономикалық байланыстың түрлері. Дамушы және дамыған елдер арасындағы сыртқы экономикалық байланыс. Халықаралық туризмнің дүние жүзілік шаруашылықтағы сауда экономикалық байланыс ретінде. Сауда, сауда түрлері және халықаралық жүк тасымалдау. Дамыған елдер, ТМД, Батыс Еуропадан т.б. елдерден шыққан негізгі капитал ағымын орналастыру. Халықаралық ұйымдар және несие беретін мемлекеттер. Экономиканың дамуындағы көліктің маңызы мен ерекшелігі. Көлік тҥрі. Олардың қазіргі замандағы даму ерекшеліктері мен даму қарқыны. Сыртқы көлік магистралдары.Шаруашылық қалыптасуы мен дамуындағы кӛлік магистралдарының ерекшеліктері. Кӛлік түрлері мен орналасу ерекшеліктері. Қазіргі кӛлік жолдары. Жетекші жолдары мен магистралдары. Құбыр, автомобиль және темір жолдарының жобалары. Бір жүйелі кӛлік-коммуникациялық кешенін жасау. ТМД негізгі шаруашылық қҧрылымы. ТМД негізгі шаруашылықтың даму салалары мен оның дамудағы қиындықтары. Ӛндірістік және ауыл шаруашылығы салалары және даму деңгейі. Нарықтық жағдайдағы шаруашылықтың жаңа салалар, шаруашылық салаларының құрылымдық ӛзгерістері. Ӛндіріс күштерінің заңдылықтары, принциптері мен факторлары. Шаруашылықтың комплексті-салалы секторлары. Ӛндіруші және ӛңдеуші ӛнеркәсіп салалары.
байланыстарының саяси аспектілері мен нарықтық шаруашылықтағы байланыстар, ортақ жасалынып жатқан жұмыстар. Халықаралық ұйымдар мен ТМД елдері арасындағы маңызы. ТМД елдерінің металлургиялық кешені: металлургияның салалық қҧрылымы және оның дамуы. Металлургиялық базалар.Металлургиялық кешен. Түсті және қара металлургия салалары және даму деңгейі мен шығу тарихы. Негізгі металлургиялық базалар. Кен түрлері мен сақталған қорлары. Ӛндіріс орындары мен негізгі ӛндіру орталықтары. ТМД елдеріндегі негізгі географиялық даму ерекшеліктері мен өндіріс орындарының орналасу ерекшеліктері. Ӛндіріс орындарын орналастыру және даму факторлары. Ауыл шаруашылығы мен ӛндірістік орындар арасындағы халықаралық байланыс. Ӛндіріс салаларындағы мәселелер.
(саны, шынайы ӛсу, құрылымы, құрамы). Ӛсу мен орналасуға әсер етуші факторлар және халық саны, тығыздығы. ТМД қалалары мен ерекшеліктері. Халықтың сыртқы және ішкі миграциясы. ТМД демографиялық мәселелері. Халықтың саны, ӛсуі, жыныс-жастық құрамы. Аумақ бойынша халықтар орналасуының ерекшеліктері.
жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|