Ұлағаттары деген туындысы жариялануда. Аталған еңбек жарияланар алдында газет



Pdf көрінісі
бет6/11
Дата24.03.2017
өлшемі17,93 Mb.
#10117
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Сұлтан СҮТБАЙҰЛЫ, 

Қазақстан Республикасының

Құрметті геологі

ды. Бұл кезде оны, қара қазақтан шықса 

да, хандарға бергісіз аса к рнекті тұлға 

– Шақшақ Жәнібек тархан маңайынан 

к реміз.

Барлыбай батыр туралы ел арасында 

тараған әңгімелер жеткілікті. Солардың 

ішінен оның  мір жолынан тұжырымды 

мағлұмат беретін, Абылай хан заманынан 

к л-к сір деректер қалдырған ақын Шәді 

т ре Жәңгірұлы «Тарихат» дастанында:

«Шапырашты Наурызбай Дүр бірісі,

Найманнан Барлыбай бар екіншісі.

Елшіге кіші жүзден қосылды кеп,

Тамадан Есет батыр деген кісі...» 

деп, Барлыбай батыр есімін, Абылайдың 

Қытайға үш жүзден жасақтап жіберген 

елшілерінің қатарында айтады. Бұл 

оқиға 1749 жылға дейін болған. Шәді 

т ре дастанындағы мәлімет, Барлыбай 

батырдың ел ішіндегі биік беделі мен 

айрықша парасатынан хабардар етеді. Ал 

халық ақыны Иманжан Жылқыайдаровтың 

« Ш а қ ш а қ ұ л ы   е р   Ж ә н і б е к »   а т т ы   е л 

аузындағы деректерден құралған даста-

нында, Барлыбайдың басқыншыға қарсы 

аттанған айтулы батырлардың сапында 

кесі Тауасар қалмақтармен шайқаста 

аты шыққан батыр, анасы Гүлсім башқұрт 

батыры Қарасақалдың қарындасы болған.

Зерттеушінің анықтауынша Барлыбай 

Түркістан түбіндегі Қарнақ медресесін 

(қазіргі күнде мұражай ретінде сақталған) 

және Үргеніш медресесін бітіріп, араб, 

парсы, к не түрік тілдерін меңгерген. 

Барлыбайдың батырлығы 17 жасында 

(кейбір деректерде 18 жасында) мойын-

далады.


ХVIII ғасырдың басында Ұранқой 

қалмақтарының қарақшылары Сыр бойы-

на  дейін жетіп, бейбіт жатқан Кіші жүз 

және Найман, Қоңырат руларын шауып, 

жылқыларын айдап әкетеді. Қоңырат, 

Найман, Кіші жүзден  лімұлы руларының 

жігіттері бірлесе атқа қонып, Шу бой-

ында оларды қуып жетеді. Қалмақтар 

арасынан Жоржы деген алпамсадай батыр 

ойқастай шығып, жекпе-жекке шақырады. 

Оның сыртқы бітімінен-ақ тайсалыңқырап 

қалған қазақ жігіттерінің арасынан ешкім 

жекпе-жекке шыға қоймайды. Сол мезет-

те, Сыр бойындағы Кіші жүз руларының 

биі, т ртқара руынан шыққан К бек би: 

«мына қалмақты кім  лтірсе, соған билік 

орнымды беремін» деп жігерлендіреді. 

Бағаналының Сарыаталық нәсілінен 

шыққан он жеті жастағы бозбала Барлыбай 

алға ұмтыла шығып, К бек пен басқа 

ақсақалдардан бата сұрайды. К бек би 

бастаған үлкендер Барлыбайға баталарын 

беріп, ақ жол тілеп, жекпе-жекке шығуға 

рұқсат етеді.

Жекпе-жек үстінде Жоржыны найза-

мен шаншып  лтірген Барлыбай жауының 

басын кесіп, қара арғымағын жетегіне 

алған күйі «Қаптағайлап» ұрандата, жауға 

қарсы шабады. Сенген батырларының 

басын қолына ұстап,  здеріне қарай 

ұмтылған қазақ батырынан сескенген 

қалмақтар қаша ж неледі. Қазақ жасағы 

соңдарынан түре қуып, талайын жер жас-

тандырады. Қуалай жүріп, бірде-біреуін 

қалдырмастан тұтқындап, мінген ат, 

асынған қару-жарақтарын олжалап,  з 

малдарын қайтарып, елге оралады. 

«Елге келген соң К бек би той жасап, 

Барлыбайдың қарсылығына қарамастан, 

той үстінде жас батырға ақ батасын беріп, 

қалың елдің алдында  з орнына би етіп 

сайлаған екен» дейді аңыз с зі.

Осы деректерге тоқтап, талдасақ, боз-

бала Барлыбайдың жастайынан бойында 

жүректілігі мен табандылығы болғанын 

байқаймыз. Толықсып қалған топты жа-

рып, ел намысы үшін жас болса да дайын 

екенін ашық жариялауы – оның бойына 

біткен  жеттік пен  рлік қасиеттерінің 

жарық дүниеге шығуын сұрап, азамат-

ты айқас алаңына шығарғанын к реміз. 

Бұл – к ктемгі топырақты жарып жер 

бетіне шығып, гүлдейтін қызғалдақтар 

тәрізді, «уақытым келді» деп тұла бойын 

тулатқан үлкен күштің сыртқа шығар 

дүмпуі. Жекпе-жекте қарсыласын  лтіріп

басын кесіп алып,  з ұранымен жауға 

шабуы – Барлыбайдың жүректілігіне 

тапқырлығының сай екенін байқатады.

Тап осы арада ол болашақ тұлға ретінде 

қалыптасып,  мір жолдарының келесі 

кезеңіне шыққанын байқаймыз. Бұны 

д ә л е л д е й т і н   м ә л і м е т т е р д і   Қ у а н ы ш 

Ахметовтың зерттеу деректерінен к реміз. 

Ол деректерде Барлыбай бабамыздың 

Кіші жүздің ш мекей руының әскербасы 

болып, орыс, қалмақ, түрік, қоқан, 

хиуа әскерлеріне тойтарыс бергендігі 

жайындағы мәліметтер келтірілген.

Барлыбай батырдың тарих сахнасына 

шығуы – халқымыздың ХVIII ғасырдың 

басындағы жоңғарға қарсы ұлт-азаттық 

күресінде үш жүзге танылған қолбасшы 

батыр дәрежесіне к терілуінен бастала-

Аудандық мәдениет үйінде ба-

т ы р   м е р е й т о й ы н а   а р н а л ғ а н   ғ ы -

лыми-теориялық конференцияға 

халық к п жиналды. Қазақстан 

Рес публикасының Мәдениет қай-

раткері, Қазақстан халқы ассамблея-

сы «Бірлік» ақсақалдар кеңесінің 

т ра ғасы Еркін Құрманбеков ша-

раны жүр гізіп, ел Тәуелсіздігінің 25 

жылдығы тұсын дағы бұл жиынның 

маңыздылығын атап к рсетті. 

А у д а н   ә к і м і н і ң   о р ы н б а с а р ы 

Дариға Қара шолақова осындай батыр 

ба ба ларымыздың  жасаған  ерліктері 

жас ұрпаққа  шпес  неге екенін 

айтып, пат риоттық-тәрбие берудегі 

жұмыс тардың алда да жалғасатынын 

жеткізді. 

Жиында Астанадан арнайы кел-

ген академик  мірзақ Озғанбаев 

Қайдауыл батырдың ерлігі туралы 

ауқымды баяндама жасады. 

— Қайдауыл батыр туралы айт-

қанда жұртшылық оны зама нының 

мықтысы, дүлдүл батыры, ақыл иесі, 

дұшпаны мен жауларын күшпен де, 

ақылмен де жеңе білген тарихи тұлға 

ретінде еске алады. Бұл кісі есімінің 

ел аузында сақталып, ерлік істерінің 

ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, бүгінгі 

күнге дейін жетуінде біле білген 

адамға үлкен мән жатыр.  детте 

жазу-сызуы қалыптасқанға дейінгі 

бүкіл тарихы ауызекі айтылып, ердің 

де, ездің де қам-қарекеті жүздеген 

ж ы л д а р   б о й ы   х а л ы қ   с а н а с ы н д а 

шпестей болып сақталатындықтан, 

батыр бабамыздың ел бостандығы 

жолында халқына сіңірген еңбегінің 

ұмытылмауы табиғи жағдай деп 

түсінеміз. Оның үстіне Қайдауылдың 

ерлік істері жаугершілікпен, Отан 

қорғаумен астасып жатқандықтан, 

халықтың оған деген сүйіспеншілігі 

еселене түседі емес пе,— деді ол. 

К тібар батыр Сырым Датұлы 

баста ған ұлт-азаттық қозғалысына 

жәрдем беруге 800 жауынгерден 

тұратын қолды бастап майданға 

аттанғанда Қайдауыл батыр елге 

бас-к з болуды ойластырып, біраз 

жасақтарымен ел ішінде қала береді. 

Осындай ұрымтал сәтті пайда лан-

ған түрікмендер Шекті, Жетірудың 

Табын, Тама, Адай ауылдарына шап-

қыншылық жасайды. Шайқас баста-

лады. Қайдауыл батыр дұшпанның 

батырларын жекпе-жекке шақырып, 

жан алып, жан беріскен айқаста 

түрікменнің жеті батырын жеңеді. 

Жекпе-жектегі жеңістен мерейлері 

тасыған қазақ шебі түрікмендерді 

талқандап, қалдықтарын Үстірттен 

әрі қуып тастаған екен. Осы оқиғаны 

Шектінің Қырғыз руынан шыққан 

Толыбай жыршы былай деп жырға 

қосқан: «Аруағы асып күркіреп, 

Айдынға шықты Қайдауыл, Жекпе-

жекті айқаста, Қанын судай ағызып, 

Түсірді жеті батырын, Қаһарлы 

теке-жәуміттің». Бұдан Қайдауыл 

батырдың жүрек жұтқан теңдессіз 

ерлігі айқын к рініп тұр.

Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген 

агрономы, топырақтану саласындағы 

ең бірінші дипломды ғалым, ауыл 

шаруашылығы ғылымының кан-

дидаты туралы жазылған «

нес 

Алтынбеков» атты естелік кітаптың 



ашылу салтанаты Алматыдағы Чехов 

атындағы Республикалық кітап-

ханада салтанатты жағдайда  тті.

Ол кісінің еңбегін орден мен ме-

даль арқылы марапаттап жеткізе 

алмайсыз. Оған топырақ пен кет-

пен куә. Агроном  нес Алтынбеков 

болғандығы айтылады. Бұл дастанға 1726-

1731 жылдардағы жоңғарға тегеуірінді 

тойтарыс берілген, жаудың бетін түбегейлі 

қайтарған шайқастардың оқиғалары арқау 

болған. Бұл – Барлыбайдың жігіт ағасы 

жасына жетіп, қолбасшылық дәрежеге 

к терілген шағы. Сонда оның осы тұста 

35-40 жастағы кезі деп болжауға болады. 

Осындай жорамал жетегімен зерттеушілер 

Барлыбай Тауасарұлы 1690 жылдардың    о 

жақ, бұ жағында дүниеге келген деп қи-

сынды тұжырым жасайды, оның қателігі 

жоқ секілді.

Барлыбай батыр Тауасарұлы тура-

лы Сегіз сері Шақшақұлы, Ахмет ишан 

Оразайұлы (1861-1927) шежірелерінде 

айтылады. Сегіз сері «Барлыбай хан» атты 

тарихи дастан шығарған. Барлыбайдың 

ерліктерін Жанкісі (Жанқиса) Басыбайұлы 

( 1 7 7 2 - 1 8 4 9 ) ,   б у т ә л і п   ( 1 7 8 8 - 1 8 5 7 ) , 

  Б а л   т е к е й   Қ о р ғ а н ұ л ы   ( 1 8 3 0 - 1 9 1 7 ) , 

Қожабай Тоқ санбайұлы (1841-1919), 

Мұқан   Балте кей ұлы  (1873-1918),  Тайжан 

Қалмағанбетов (1877-1937), Шеген, 

Қанафия сынды ақындар жырлаған. 

Осылайша қолымызға түскен дерек-

тер арқылы Барлыбайдың тұлға болып 

қалыптасып, елге беделді қолбасшы ба-

тырлар қатарынан нық орын алғанына 

к зімізді жеткіздік деген ойдамыз. 

 Бүдан әрі батыр Барлыбайдың сая-

саткер Барлыбай болғанына ізденіс  жасап 

к рейік. К бек би ұсынған билік жолы, 

кеше ғана ерлігімен елдің к зіне түскен 

Барлыбайды саясаткерлікті меңгеруге 

м ә ж б ү р л е й д і ,   б і р   ғ а н а   з і   ш ы қ қ а н 

Жауғашты руын емес, бірнеше рудан 

тұратын қосынды елді басқару, үлкен 

парасаттылық пен саяси шеберлікті керек 

ететіні бізге мәлім. Барлыбай осы сын-

дардан әбүйірмен  тіп, елді 60 жылдан аса 

басқарған. Бұл сол заманның соғыс пен 

зорлық-зомбылық арпалысының заманы 

екенін ескерсек, елдің тұтастығы мен 

тыныштығын ұзақ жылдар қамтамасыз 

ету, басқарушының бойында аса ерекше 

саясаткерлік қасиеттерінің болғандығының 

нәтижесі екенін к рсетеді.

Осылайша ел басқару билігін меңгерген 

Барлыбай 1781 жылы Абылай хан дүниеден 

ткен соң, Балталы, Бағаналы елінің  зіне 

қарасты бір б лігіне, Кіші жүзден аз ғана 

лімұлы еліне, Қоңыраттың Ащык л, Ай-

нак л, Телік л және Сыр бойын қоныс та-

нып отырған біраз руларына билік құрады. 

Е л ш і   Б а р л ы б а й д ы ,   қ о л б а с ш ы 

 Бар лы байды  халық  жадында  сақталған 

әңгімелерде хан болған дейді. Оның  мір 

сүрген дәуірінде қалыптасқан  саяси, 

ә л е у м е т т і к   ж а ғ д а я т т а р   т ұ р ғ ы с ы н а н 

қарағанда, мұның қисыны жеткілікті. 

Біріншіден, біз хан деген атақтың 

билеушінің дәрежесін аспандатудың, 

жалған мадақтың, жағымпаздықтың белгісі 

емес, қарадан шықса да халқына қорған, 

қамқор болған адамға қарата айтылатын, 

түп тамыры сонау Шыңғысхан заманы-

нан да әріге кететін ежелгі дәстүріміздің 

сабақтастық сарыны екендігін естен 

шығармауымыз керек.

Е к і н ш і д е н ,   б і з д і ң   қ о л ы м ы з д а 

 Барлы байдың билік басына келуінен 

тікелей болмаса да жанама дерек беретін 

б і р қ а т а р   қ ұ ж а т т а р   б а р .   1 7 4 9   ж ы л ы 

Қайдауыл батыр 1766-1839 жыл-

дар аралығында  мір сүрген. К тібар, 

Арыстан батырлардың замандасы. 

Борсық құмынан Ор  зеніне дейінгі 

аралықты жайлаған Шектінің баты-

ры. 

1 7 8 9   ж ы л ы   б а ш қ ұ р т т а р м е н 



б о л ғ а н   ш а й қ а с т а   е л і н е   т н г е н 

 жауды талқандаған. 1783-1797 жылы 

Сырым Датұлымен бір ге патша  кі-

ме тінің отарлау саясатына қарсы 

күрес кен. Ақбұлақ, Жем, Кал мы-

ково әскери бекіністерінде ерекше 

жеңіске жеткен. 1839 жылы казактар 

мен башқұрттардан құралған патша 

кіметі әскерлерімен болған шайқаста 

қаза табады. Оның бейіті қазіргі 

Шалқар ауданында орналасқан. 1996 

жылы батырдың 230 жылдық мерей-

тойы атап  тіліп, ас берілді.

Конференция кезінде Қайдауыл 

б а т ы р   Е д і г е ұ л ы н ы ң   о с ы н д а й 

ерліктері туралы к п әңгіме айтыл-

ды. Батыс Қазақ стан инновациялық-

технологиялық  уни верси тетінің  про-

фессоры, тарих ғылым ының кан-

дидаты Самат Құр маналин, Жүсіп 

Баласағұн атындағы Қырғыз ұлттық 

университетінің аға оқытушысы 

Ш е к е р б е к   С а з ы қ ұ л о в   к п т е г е н 

т а н ы м д ы қ   д е р е к т е р д і   ғ ы л ы м и 

тұжырымдап жеткізді. 

Шалқар қаласындағы дене шы-

нық тыру-сауықтыру  кешенін де 

аталған шара аясында ұйымдас-

тырылған ұлттық ойын-сайыстары 

— қазақша  күрес, қол күресі, гір 

к теру, тоғызқұмалақ к пшіліктің 

қы зы ғушылығын  тудырды.  Тарих 

ғылым ының кандидаты, профессор 

Зәкірат дин Байдосов, еңбек ардагері, 

«Шалқар ау данының Құрметті аза-

маты» Оразбай   діл баев, батырдың 

ұ р п а ғ ы     Д ә у л е т ж а н   Е л е у  с і з о в 

жиналған қауымды батыр бабаның 

250 жылдық мерейтойымен құттық-

тап, жарысқа қатысушыларға сәттілік 

тіледі. 

Жарыс қорытындысы бойын-

ша қазақ күресінен 70 келі сал-

м а қ   д ә р е ж е с і н д е   Ж а с ұ л а н 

Жұмағұлов, түйе палуан сайысын-

д а   Н ұ р ж а н   И с а ,   қ о л   к ү р е с і н е н 

Саламат Мұхамбетжанов, гір тасын 

к теруден Манат Емжаров басты 

жүлдені жеңіп алды. Сонымен қатар 

тоғызқұмалақтан Нұрхан Мұстафин,  

Н ұ р л ы а й ы м   Т а л а с  б а е в а ,   А з а т 

Нағашыбай, Ақмоншақ Наға шыбай 

бірінші орынды иеленіп, ұйым-

дастыру алқасының Мақтау қағазы 

және ақшалай сыйлықтарымен ма-

рапатталды. 

Қайдауыл станциясы маңындағы 

батыр кесенесі осыдан жиырма жыл 

бұрын батыр ұрпақтары Дәулетжан 

Елеусізов пен Ілескен Ізбановтың 

бас тамасымен, Т леуғазы Балниязов-

тың жобалауымен бой к терген бола-

тын. Таяуда оның сыртқы келбеті 

қайта жаңғыртылып, айбындана 

түсті. 

Қайдауыл батыр Едігеұлының 



пен диқаншы Ыбырай Жақаевтың 

дүниежүзін таңғалдырған рекордтық 

еңбегі ел мен жердің мәңгі есінде. 

«Сыр күріші – ел ырысы» деген 

қ а с и е т т і   с з   м ә т е л   б о п ,   е л і н і ң 

ертеңіне айналды. Сауатты ғалым 

м е н   қ а р а п а й ы м   к е т п е н   и е с і н і ң 

біртуар достығы топырақты табын-

дырса, Қызылорда мен Кубаның 

арасына жол салған еңбек шежіресі 

бұл күндері аңыз боп айтылып жүр. 

Кітапханада  ткен тұсаукесерде 

мірдің осындай сәттері с з бол-

8-шілдеде, Орынборға генерал-губернатор 

     И.И.Неплюевпен  кездесіп,  келісс здер 

жүргізуге Нұралы хан, Б кенбай батыр, 

Жәнібек тархандар бастаған к птеген 

қазақтың рубасылары мен беделді  кілдері 

келген. Бұл делегацияның құрамында Кіші 

жүзден мыңнан астам, Орта жүзден екі 

жүздей адам болған. Келісс здер барысын-

да И.Неплюев Жәнібекпен  те жиі және 

ұзақ с йлесіп, одан Орта жүзге кіретін, 

бұрын ақ патшаға адалдыққа ант берген 

рулар ішіндегі жағдайдан хабардар алып, 

білқайыр  лгенге дейін Барақ сұлтан 

басқарған Бағаналы наймандарға байла-

нысты сұрақтар қойған. Жәнібек генерал-

губернаторға Барақтың қашып кетуіне 

байланысты наймандар басқа басқарушы 

(правитель) сайлайтындығын хабарлаған. 

Сонымен қатар  білқайырдың қазасы 

т ңірегіндегі оқиғалар бүкіл қазақ қауымын 

алаңдатқанымен, бағаналылардың ұлы 

мәртебелі император ағзамға адалдықта, 

тыныш  мір сүріп жатқандығын айтқан.

Бұл деректер белгілі тарихшы   В.Я. 

Басиннің архив құжаттары негізінде 

жазылған «Россия и казахское ханство в 

Қ

Қ

Қазақ теміржолы бойымен шығыстан батысқа қарай жол тартсаңыз, Шалқар стан-

циясынан өткеннен кейін көп ұзамай Қайдауыл батыр бекеті алдыңыздан шығады.

Тәуелсіздіктің ширек ғасыры бізге алды-артымызды бағамдауға, тарихымызды 

түгендеуге жол ашып бергендей. Шынында да, біздің бүгінгі биігіміздің бастауы 

біздің ата-бабаларымыз ғұмыр кешкен сонау замандарға жетелемей ме?! 

Осы тұрғыдан келгенде Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысының 

аса көрнекті қайраткерлерінің бірі, Шекті ішіндегі Қырғыз руынан шыққан, ел-

халқының тәуелсіздігі үшін күрескен тарихи тұлға Қайдауыл батыр Едігеұлының 

250 жылдық мерейтойының аталып өтуі бір жағынан тағылым да іспетті.

Жақында халқымыздың ұлы диқаны, атақты күрішші, екі мәрте 

Социалистік Еңбек Ері Ыбырай Жақаевтың 125 жылдық мерейтойы 

кең көлемде аталып өтті. Жер-жерлердегі жер мен кетпен иесіне орай 

ұйымдастырылған әртүрлі іс-шаралар әлі де жалғасын табуда. Осындай 

мерейлі істің бірі – өмірде диқанның сенімді серігі болып, Қызылорда 

облысының бас агрономы атанған әйгілі топырақ тамыршысы Әнес 

 Алтынбековке арналған кітаптың тұсаукесері еді.

ұр пағы Жайлан Қалмұханов осыдан 

отыз жылдан астам уақыт бұрын баба 

зира тына арнайы барып, басына 

белгі қойған екен. Енді сол кесене 

басында батыр ұрпақтарының бірі 

Ғалым Дәулеталин, қырғызстандық 

қонақ Абасбек Усубалиев с з алып, 

шалқарлық Үбайдулла Елеусізов 

б а б а ғ а   а р н а у ы н   о қ ы д ы .   М ә т е й 

Қоқанұлы атындағы мешіттің бас 

имамы Нұрлыбек Тәкеев батыр ру-

хына құран бағыштады. 

Қайдауыл станциясы вокзалы 

алаңында Қайдауыл батыр Едігеұлына 

орнатылған ескерткіш-бюстінің сал-

танатты ашылуы ерекше толқынысты 

жағдайда  тті. Аудан әкімі Бауыржан 

Қаниев, қырғызстандық азамат-

тар Ал ты мыш Құлматов, Шекербек 

Сазықұлов, «Қа зақстан темір жолы-

жүк тасымалы» АҚ Ақт бе б лімшесі 

филиалы арда герлер ұйымының 

т рағасы Бошық Қуатов, Қауылжыр 

ауылдық ардагерлер ұйымының 

т рағасы Жанділдә Нұрмағанбетов 

бірінен кейін бірі с з алып, тебіреністі 

лебіздерін білдірді. Баба ұрпағы 

Ақжарқын  бдірейімқызы батырға 

арнауын оқыды.

Атап  тер жайт, бюст жұмыстарын 

жүргізген — Қырғызстан к ркем 

ака демия сының  оқытушысы,  елге 

белгілі мүсінші Алмаз Үкеев. Ол  

Қырғыз еліндегі белгілі к птеген та-

рихи тұлғалардың мүсіндерін жасаған 

азамат екен. Биіктігі 1,12 метр бола-

тын, қоламен қапталған бюст бас-

аяғы 25 күнде сапалы  жасалған.  

. . . Б і р   к е з д е р і   с а й ы н   д а л а н ы 

дүбірлетіп, бір-біріне серік болып 

ел қорғаған К тібар, одан тараған 

Есет-Дәрібай, Қа рағұл,  зберген, 

Қай дауыл сынды ерлер бүгінгі күні де 

ел айбыны секілді. Шал қарда  ткен 

шара осы ойымыздың айғағы іспетті 

болды. 

Қаратаудан келген Тасыран жырау 



заманында:

Шектіден шыққан екен екі үлек,

Дүмпіген жаратылысы туған б лек.

К тібар — алмас қылыш ел тірегі,

Қайдауыл сағы сынбас, қазан жүрек, 

— деп жырлаған екен.

Қ а з а н   ж ү р е к   Қ а й д а у ы л д ы ң 

шпес ерлігі, халық сүйіспеншілігіне 

б ленген алып тұлғасы алғы күндерде 

де тәуелсіз еліміздің жас буынын 

жақсы істерге жетелеуде үлгі бола 

беретіні с зсіз.



Жанғабыл ҚАБАҚБАЕВ 

Ақт бе облысы

Шалқар ауданы

ды. Ғалымдар Хаси Жамантықов, 

Сара Рамазанова, жазушы Қуандық 

Түменбай, ғалымның ұрпағы Нағима 

Алтынбекова с з алып, ой б лісті.

Кітап орыс тілінде жарық к рген. 

Бірақ заман мен замандастар с зі 

қашан да қазақша. Чехов кітапханасы 

адам мен адами құндылықтарды 

ашуға қашан да әзір. Бұған біз куә міз. 

Оның ар жағында қол бұлғап, топы-

рақ пен тіл тағдыры тұрған жоқ па?!



Смайыл БАЗАРБАЙ 

Барлыбай


Барлыбай

ТҰСАУКЕСЕР

Тіл мен топырақ – 

бір тағдыр

Ба

Ба

FF



аналы

аналы


Барлыбай

Барлыбай


8

№45 (1355) 

10 – 16 қараша 

2016 жыл


АНА ТІЛІ

ӘРІПТЕС ТУРАЛЫ СӨЗ 

ҚҰРМЕТ

ҚОҒАМ ЖӘНЕ ЗАҢ



БӘРЕКЕЛДІ!

Қ а лам г ер  1936  ж ы л ы  А л мат ы 

обл ысы  Ба л қ а ш  ау да н ы  Ж и дел і 

 ауылында дүниеге келген. Бұрынғы 

С. М . К и р о в  а т ы н д а ғ ы  К а з М У-

ды (бү гі нгі әл-Фараби атын дағы 

Қ азҰ У ) бітіргеннен кейін, еңбек 

жолын Алматы облысындағы «Ком-

мунизм таңы» газетінде әдеби қыз-

меткер болып бастады. Бұдан соң  

«Жас А лаш», «Қазақ әдебиеті» га-

зеттерінде, «Парасат» журналында 

б лім меңгерушісі, «Жазушы» ба-

спасында бас редактордың орынба-

сары болып қызмет атқарған. Еңбек 

жолы одан әрі Қазақстан Республи-

к асы  Мәден иет  м и н ист рл і г і н де, 

Қ а з а қс т а н К и нем а т ог р а фис т е р 

одағында жалғасты. 

Жазушы «Жаңбырлы күз», «Үміт», 

«Алдыңғы толқын», «Асыл адам ай-

нымас», «Намыс», «Шалғайда», 

«Тарихтың ашылмаған беттері», 

«Бұрын және бүгін», « кеден ұл туса», 

т.б. кітаптардың және «Шәкәрім 

Қ а ж ы н ы ң   қ а з а с ы »   п ь е с а л а р 

жинағының авторы. Шығармалары 

шет ел тілдеріне аударылған. «Ақын 

Сара», «Алтыннан ардақты», «На-

мыс», «Түнгі от» атты пьесалары 

республикалық, облыстық театрлар-

да қойылды. Қажырлы еңбегі үшін 

бірнеше рет Құрмет грамотасымен, 

«Ерен еңбегі үшін» медалімен мара-

патталды әрі халықаралық «Алаш» 

әдеби сыйлығының лауреаты.  

Қазақстан Жазушылар одағы 

басқармасы, Алматы облысы Балқаш 

ауданының әкімдігі ұйымдастырған 

шара алдымен ауылдағы Мәдениет 

үйінен бастау алды. Мерекенің 

ашылу рәсімінде аудан әкімі Ғалым 

Тоқпейісов: « нер алды – қызыл 

тіл» деп тілді, оның құдіретін ерек-

ше бағалайтын халқымыз ақындары 

мен шешендерін, дуалы аузымен 

ұлттық, елдік мәселелерді шеш-

к е н   к с е м д е р і н   қ а ш а н д а   а р д а қ 

ҚЫЛМЫСТЫҢ АТЫ ҚЫЛМЫС

ҚЫЛМЫСТЫҢ АТЫ ҚЫЛМЫС

оның үлкен-кішісі болмайды

оның үлкен-кішісі болмайды

«ЖАСТАР» 

аллеясы ашылды



Қылмыспен байып, көсегем көгереді деу білместік. Арам ақшаға құныққаннан гөрі дұрысы қашанда адал еңбек қой. Біз 

бұл жайларды ойнақтап от басуға бейім өзге де құлқынқұмарларға сабақ болса деген оймен ортаға салғанды жөн көрдік.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет