Лекция тақырыбы: Психология пәніне кіріспе Лекцияның мақсаты мен міндеттері

№1 Лекция тақырыбы: Психология пәніне кіріспе 
Лекцияның мақсаты мен міндеттері:
- 
психологиялық фундаментальды ұғымдар туралы дүниетанымды 
қалыптастыру; 
- психология ғылымы туралы түсініктерді дамыту; 
- психологияны жаратылыстану және қоғамдық ғылыми пән ретінде 
түсіндіру; 
-адамды іс-әрекет субъектісі ретінде, танымдық әрекеттерді, қатынас т.б. 
психологиялық ұғымдарды жан-жақты талдап оқыту; 
-негізгі психологиялық түсініктерді және олардың анықтамаларына шолу 
жасау негізінде таныстыру; 
- 
психология 
курсының 
білімдерін 
педагогикалық 
практикамен 
байланыстыру; 
Лекция мазмұны: 
Психология ғылым ретінде. Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі 
психологияның орны және міндеттері. Заманауи тұлғаның қалыптасуы мен 
қоғамдық сананы жаңғырту жағдайындағы психология мен психологиялық 
білімдердің мәні. Психологияның әдістері. Психология тиімді ӛмір сүруге 
ықпал ететін ғылым және практика ретінде (бизнес, спорт, денсаулық сақтау, 
жарнама психологиясы). 
Психология — адамның жеке бірлік ретіндегі психикасын, 
ӛзінің 
сан−алуан сезім, аффективтік, интеллектуалды, басқа да туа біткен 
функцияларымен 
бірге 
сыртқы 
ортамен 
ӛзара 
әрекетін 
зерттейтін ғылым, 
кей-кезде адам мінез-құлығын 
зерттеу 
деп 
те 
анықталады. Қыруар тараулары теориялық және практикалық бағыттарды 
қарастырады, 
қолданбалы 
бағыттары 
да 
сан 
алуан: 
терапевттік, қоғамдық, кәсіпкерлік, 
кей 
жағдайда саясаттық және теологиялық. Психологияның негізгі мақсаты — 
психиканы cубьективттік структураның, сыртқы ортаны байымдаумен, 
елестетумен жұптасқан айырықша іс-әрекеттің негізі ретінде зерттеу. 
Этимологиялық деңгейде психология рух пен руханиятты (кӛне грекше: ψυχή 
— рух) зерттеу (кӛне грекше: -λογία — сӛз, ғылым, тану) деп танылады. 
Ӛзінің грекше мағынасында бұл зерттеу вегетативттік (жан дүниесі мен 
рухани болмысы), сезімдік (ниет-пиғыл, байым, әрекет), интеллективттік 
(ақыл-ой) функцияларымен шектеледі. Бұл "жан туралы ілім" деген ұғымды 
білдіреді. Алайда психология — ақыл-ой қызметтерін зерттеумен бірге, 
рухани себеп-салдар әдістемесі, рухани жекешілдігінің, тұлға ішіндегі 
ақиқатты зерттеу. Ақыл-ой — тек комбинация мен арақатынас мекені емес, 
ол абстракция мен материалдық қатынас арқылы адам затын ойлау әрекетіне 
икемді нәрсе ретінде анықтайды. Осы тұста адам мен жануар арасындағы 
айырмашылық кӛрінеді. 

Психология алдында тұрған теориялық және тәжірибелік міндеттердің 
кӛпшілігіне байланысты қазіргі уақыттағы психология ғылымы қарқынды 
даму үстінде. Психикалық әрәкеттің даму бары-сындағы оның 
заңдылықтарын оқытып-үйрету психологияның негізгі міндеті болып 
табылады. Соңғы онжылдық кӛлемінде психо-логиялық зерттеулер шеңбері 
айтарлықтай кеңіп, жаңа ғылыми бағыттар мен пәндер пайда болды. 
Ежелгі дамуы 
Психологиялық ғылыми білімдердің тарихы екі кезеңге бӛлінеді. Оның 
біріншісі — шамамен 2500 жылға созылған, кӛшбасы Аристотельден 
басталатын жан дүниесі жайлы тұрлі ой-пікірлердің ілкі тарихы. Осы кезең 
ішінде психология басқа ғылымдармен, әсіресе, философиямен қосақтаса 
дамып келеді. "Психология" терминінің бірінші қолдануы 1590 жылы 
Неміс схоластик пәлсапасышы Рудольф Гекельге беріледі. Алайда одан алты 
ғасыр бұрын Хорват гуманисті - Марко Маурулиц бұл терминді ӛзінің 
кейіннен жоғалған еңбегінің есімі ретінде қолданған. Бұл әрине терминнің ең 
бірінші қолданылуы болмауы мүмкін, бірақ бұл бүгінгі күндегі терминнің ең 
алғашқы құжатталған қолданылуы болып есептеледі. 
Бұл 
термин 
қауымның 
кең 
қолданылуына 
Неміс идеалист пәлсапасышысы Кристиан Вольфтің (1732-1734) Psychologia 
empirica және Psychologia rationalis (1732-1734) атты еңбегі жарық кӛргеннен 
бұрын енбеген. Эмпирикалық және рационалды психологиялардың 
арасындағы бұл ажыратылуы Дидьероның Энциклопедиясынан алынып, 
Францияда Мэң дӛ Биғаңның кӛмегімен кең тараған. 
Ӛзінің "жан" мен "тану" деп кӛне грек тілінен аударылған түбірлеріне 
қарамастан, психология ғылымы ӛзінің діни мәнінде адам жанының зерттеуі 
болып тек одан кӛп уақыт ӛткеннен кейін, христиандық заманда танылды. 
Психология медицинаның тарауы ретінде танылуы Томас Уиллистің ми 
функцияларының мәніндегі "Жан Доктринасы" мен анатомиялық трактаты 
"Хайуан Жандар Жайлы Екі Пікірлесу" ("De Anima Brutorum") атты 
еңбектерінде кӛрінеді. 
19 шы ғасырға дейін психология пәлсапаның бір тармағы ретінде 
қарастырылды. 
Психикалық процестер 
Сыртқы дүние заттары 
Психикалық кейіп 
Адамның түрлі кӛңіл 
Психикалық қасиет 
Әр бір адамның жеке