Ұлттық баяндама
жүктеу/скачать 7,71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сурет 5.2.3. ҰБТ нәтижелері / міндетті пәндер Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО
- 5.2.1 кесте . Тестеу нәтижелері / орташа балл / дайындық бағытттары
- 5.2.5 кесте . «Білім беру» / тестiк тапсырмаларды орындау нәтижелерi
125 шеберліктерге тәрбиелейтін және инновациялық тәртіпте жұмыс істей алатын өндіріске баулу шеберлерінің жетіспеушілігі деп айтуға болады. Еліміздің экономикасындағы сапалық процестердегі құрылымдық өзгерістер Қазақстанның жоғары мектебінің жаңа тұрпаттағы мамандарын даярлауға жоғары сұранысты қамтамасыз етті. ЖОО оқу процесін жоспарлау оқу жоспарлары негізінде – мамандықтың типтік оқу жоспары, студенттің жеке оқу жоспары, мамандықтың оқу жұмыс Оқытуды жекелендіру принципі әрбір студенттің жеке жоспарын қалыптастыру және пәнге тіркелуі арқылы іске асырылады. Бұдан басқа, еліміздің ЖОО мамандық эдвайзерлерінің қатысуымен бакалавриат, магистратура және докторантураның белгілі бір мамандықтары бойынша элективтік пәндер каталогын әзірлеу тәжірибесі бар. Мысалы, Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде оқыту бағдарламалары элективтік пәндер каталогы өңір ерекшелігін есепке ала отырып құрастырылған. Элективтік курстар каталогын құрастыруға еңбек нарығы талаптары мен білім беру бағдарламаларын барынша бейімдеу мақсатында – жұмыс беруші - өндіріс орындары жұмылдырылады – олар «Қазмырыш» АҚ, «Азия - Авто» АҚ, «ҮМЗ» АҚ, «Қазақмыс» ЖШС АҚ, «Ө ЖЭО» АЭС, «Шығыс машина зауыты» АҚ, ЗАО «ВК РЭК», «ҚР АШМ КСР Ертіс су ресурстарын қорғау және пайдалануды реттеу бойынша алабы инспекциясы» Ертіс экология департаменті ШҚО филиалы, «ВК ЭКО» ЖШС, Ғылыми - өндірістік бірлестігі» ЖШС, «Су Проект» ЖШС. Жоғары білім беру жүйесіндегі жоғары білікті мамандарды даярлау бойынша білім беру процесін ұйымдастыру оқытудың дуальдық үлгісі аясында іске асырылады. Оқыту негіздерінде теория мен практиканың өзара әрекеттесу принципі жатыр. ЖОО түлегінің құзіреттілігіне сәйкес теориялық материалдарды өндірісте тәжірибелік бекіту арқылы қол жеткізіледі. Жоғары білім беру жүйесінде білім беру процесін тиімді ұйымдастырудың индикаторларының бірі - отандық ғылыми зерттеу нәтижелерін өндіріске енгізудің негізіндегі білім мен ғылымның интеграциясы жолымен инновациялық қызметті жүзеге асыратын ЖОО үлесінің көрсеткіші болып табылады. ҚР БҒМ деректері бойынша қазақстандық 126 ЖОО - ның 11 - інде өздерінің ғылыми зерттеу нәтижелерін өндіріске ендіруге арналған инновациялық құрылым бар. Осындай жағдайлардың жасалуы ЖОО ғылыми қызметкерлері мен ПОҚ соңғы 5 жылда импакт - факторы бар ғылыми журналдарда жарияланым үлесінің өсуін көрсетеді. Реферативтік Thomson Reuters базасына 91 - ЖОО, Springer – 81, Elsevier – 53 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 126 қолжетімділікке ие, бұл импакт–факторы бар ғылыми жарияланымдарға ПОҚ жұмысы үшін негіз жасайды. 2012 жылы ЖОО - ның инновациялық құрылымдарды, ғылыми зертханаларды, технопарктерді және орталықтарды құруы жөніндегі мақсатты бағдарлы жұмысының белсендірілуін атап көрсетуге болады. Мысалға, Д.Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде 27 ғылыми - зерттеу зертханалары мен 2 институтты біріктіретін ғылыми - инновациялық инфрақұрылым құрылған және дамытылуда. Университеттің осы бөлімшесі өнеркәсіптік өндіріспен шаруашылық келісім шарт арқылы бір жылда шамамен 50 млн.теңге сомасындағы 160 ғылыми жоба жүзеге асырылған. Ірі шетел компанияларымен бірлесе отырып Қ.Сәтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің базасында жоғары технологиялық, заманауи құралдармен жабдықталған 5 оқу - білім беретін, ғылыми - зерттеу орталықтары құрылған және табысты қызмет атқаруда. IFF Фраунгофер қоғамы институты мен Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инженеринг университеті бірлесе отырып Орталық Азия үшін инженеринг орталығын (СЕСА) ашу жұмысы басталды. Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті мен «Тоталь» француз компаниясымен бірлесе отырып теңдессіз жоба жүзеге асырылды - АҚШ, Швеции, Финляндия, Украина, Ресейде шығарылған жаңа дәнекерлеу жабдықтарымен жабдықталған Қазақстан дәнекерлеу институты құрылды. 2012 жылдан Халықаралық дәнекерлеу институты «Халықаралық дәнекерлеуші» және «Дәнекерлеу бойынша халықаралық инженер» санаттары бойынша диплом беріледі, мамандар дайындау жұмысы басталған . Осылайша, Болон үдерісіне ену оқытудың стандарттары мен әдістерін қазақстандық жоғары білім беру жүйесінің инновациялық үлгісін қалыптастыруға алғы шарт жасап, ол қазақстандық жоғары білім берудің ғылыми инфрақұрылымының шапшаң дамуын айқындап берді ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 127 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 128 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 129 5. БЕРУ САЛАСЫНЫҢ НӘТИЖЕЛІЛІГІ 5.1 Білім беру сапасын бақылау вертикалі Қазақстанда білім беру сапасын бағалаудың Ұлттық жүйесі табысты қызмет атқаруда, ол білім алушылардың білімі мен дағдыларының педагогикалық өлшемдер аспектісін ғана емес, сонымен қатар білім беру ұйымдары көрсететін білім беру қызметінің тиімділігін мемлекеттік бақылаудың алуан түрін қамтиды. ҚР БҒМ Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті 2012 жылы білім беру саласында қызмет істейтін мониторингтік механизм енгізудің нормативтік – құқықтық актілерін орындау және білім беру сапасының өңірлік мәселелерін ұлттық деңгейде шешу мақсатында тұңғыш рет біртұтас сапа вертикалы - 16 аймақтық департаменттері құрылды. Департамент құзырына кіретін рұқсат - бақылау қызметтері 2012 жылғы 29 сәуірден бастап күшіне енді. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сәйкес департаменттің негізгі атқаратын қызметі білім беру ұйымдарын мемлекеттік аттестациялау, білім беру қызметін лицензиялау, білім беруді мониторингілеу, Ұлттық бірыңғай тестілеуге (ҰБТ) және оқу жетістіктерін сырттай бағалауға (ОЖСБ) қатысу. Жергілікті жерде тиімді бақылау жүйесінің болмауы себептерінен орта білім беру ұйымдарын мемлекеттік аттестациялау рәсімі объективті болмады. 2012 жылы өңірлік департаменттер мұндай бақылаумен респубикамыздың 909 білім беру ұйымдарын (186 - мектепке дейінгі, 618 - жалпы білім беретін, 105- ТжКБ) қамтыды. Лицензиялаудың барлық сатысында ашықтықты қамтамасыз ету Комитет жұмысындағы басымдықтардың бірі. Департамент құрған білім беру қызметіне лицензия беретін, мәселелерді алқалы және ашық қарайтын Комиссияның кеңестік - мәжіліс органдарының құрамына–тәжірибелі педагогтар, оқу орындарының жетекшілері, қоғамдық ұйым өкілдері енген. Өңірлік департаменттер алғашқы жылдың өзінде - ақ өңірлік білім беру жүйелерін білім беру қызметі сапасының төмендеуіне ықпал ететін факторларды анықтайтын мониторингтік зерттеулермен қамтыды. Осылайша, сапаны бақылау вертикалын құру нәтижесінде білім беру ұйымдарының, ата - аналардың және педагогикалық қоғамдастықтың, азаматтық қоғам институттарымен кері байланыс қамтамасыз етілді. Білім беру сапасын үздіксіз мониторингілеу қамтамасыз етілді, оқу - тәрбие үрдісін тиімді басқару тығыз ынтымақтастық арқылы туындаған мәселелерді анықтауға және шешу жолдарын табуға мүмкіндік туғызды. Өңір тұрғындарына білім беру ұйымдары ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 130 арқылы көрсетілетін білім беру қызметінің сапасын мониторингілеу жоғары деңгейде жүргізілді. 5.2. Білім алушылардың оқу жетістіктерін сырттай бағалау Білім беру жүйесін тиімді басқаруды және оның дамуын қамтамасыз ететін маңызды элементтің бірі білім алушылардың оқу жетістіктерін тәуелсіз бағалау нәтижесі (Ұлттық бірыңғай тестілеу, Кешенді тестілеу, Оқу жетістіктерін сырттай бағалау). ҰБТ - 2013- ке еліміздің 95 455 мектеп бітірушілері қатысты (олардың жалпы санынан 68,6%), бұл 2012 жылғы контингенттен 21 878 адамға төмен. Оның ішінде қалалық - 45 431, ал ауылдық жерден – 50 024 адам қатысты. Тестілеуге қатысушылардың ең үлкен үлесін оқыту тілі қазақ тіліндегі – 70,0 % (66 660 адам), ал орыс тілді мектептердің түлектері - 30,0 % (28 795 адам) құрады. 2013 жылы ҰБТ орташа балл республика бойынша 74,47 балды құрады, бұл 2012 жылғыдан 3,56 балға жоғары. Ең жоғары балды Алматы (86,7) және Астана (81,29 балл) қалаларының, Батыс Қазақстан (78,16), Солтүстік Қазақстан (77,43 балл) облыстарының мектеп бітірушілері көрсетті (5.2.1. сурет). Сурет 5.2.1. Облыстар бөлінісіндегі ҰБТ - 2013 орташа балл Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО Жылдар серпініндегі ҰБТ нәтижелерін талдау орташа балдың өсуін де, сондай - ақ төмендеуін де көрсетті. Орташа балл мәнінің тұрақты өсуі 2004 - 2007 жылдарға келеді. 2008 жылғы ҰБТ орташа балын салыстырғанда оның 2007 жылғы көрсеткіштен 3 балға төмендігі байқалады. 2009 жылдан 2011 жылдарға дейін ҰБТ нәтижелерінің оң серпіні байқалады. Осылайша, 2009 жылы ҰБТ орташа балының жылсайынғы өсуі 6,8 балды, ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 131 2010 жылы – 10 балды, 2011 жылы – 1,8 балды құрады. 2012 жылы республика бойынша орташа балл 70,9 балды құрап, 2011 жылғы нәтижеден 15,7 балға төмендегені, ал осы 2013 ағымдағы жылы орташа балдың өсуі белгіленді (5.2.2. сурет ). Сурет 5.2.2. ҰБТ орташа балы , 2004 - 2013 Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО Екі жыл бойына ҰБТ қорытындыларын талдау барлық міндетті пәндер бойынша орташа балының (+ 0,24 - тен +2,6 балға дейін) мардымсыз өскендігін көрсетті. 2012 жылғы сияқты, бұл ҰБТ - ға қатысушылардың "Математика" пәні бойынша көрсеткіші тағы да орталау қорытынды көрсетті, бірақ былтырғы жылғыдан осы пән бойынша орташа балл 2 балға жоғарыға қарай өскендігі байқалады (5.2.3 сурет). Сурет 5.2.3. ҰБТ нәтижелері / міндетті пәндер Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО 2013 жылы жалпы орта білім беретін ұйым түлектері өздері таңдаған мамандықтары бойынша– «Физика», «Химия», «Биология», «География», 52,32 60,36 63,29 71,12 68,06 74,85 84,85 86,69 70,91 74,47 0 20 40 60 80 100 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ҰБ Т о рт аш а ба л ы 9,87 16,08 15,69 13,96 18,06 13,41 12,47 17,41 16,19 15,76 17,81 13,65 Математика Қазақ тілі Орыс тілі Қазақстан тарихы Оқыту тілі орыс тілді мектептердегі қазақ тілі Оқыту тілі қазақ тіліндегі мектептердегі орыс тілі 2012 2013 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 132 «Дүние жүзі тарихы», «Ағылшын тілі», «Неміс тілі», «Француз тілі» және «Қазақ әдебиеті» 10 пәннің біреуінен ұлттық емтиханға қатысты. ҰБТ - 2013 қатысушылары жоғары білім беру жүйесінде өз оқуларын жалғастыру мақсатында жаратылыстану циклындағы пәндерге – «Биология» - 33 916, «Физика» - 27 193, «География» - 14 849 адам өз таңдауларын жасаған. «Неміс тілі» (83 адам), «Француз тілі» (32 адам) және «Орыс әдебиеті» (207 адам) – гуманитарлық циклдағы пәндер сұранысы төмен. Гуманитарлық цикл – «Қазақ әдебиеті» (+1 балл), «Орыс әдебиеті» (+ 0,4), «Неміс тілі» (+0,98) және «Француз тілі» (+2,42 балл) пәндерін қоспағанда, 2012 жылғы нәтижелермен салыстырғандағы көрсеткіштердің жоғарылауы байқалады (5.2.4 сурет ). 5.2.4 сурет ҰБТ орташа балы / таңдау пәндері Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО ҰБТ енгізудің онжылдық тәжірибесі көрсетіп отырғандай, бұл технология түлекті мектепте оқыту нәтижесін тәуелсіз бағалауды және бітірушінің әлеуметтік мәртебесі, жынысы және тұрғылықты жеріне қарамастан жоғары білім алуға обьективті қолжетімділікті қамтамасыз етті. Сонымен қатар ҰБТ нәтижелерінің мұғалімнің біліктілігі, компьютерлендіру деңгейі, сабақ ауысымы, оқушылар үлесі, жекелеген пәндерді тереңдетіп оқыту сияқты негізгі факторларға тікелей тәуелді екендігін байқауға болады. Сондай - ақ, өңірлердің бітірушілер көрсеткіші мен мектептер арасындағы оқыту сапасы арасындағы айырмашылықты егжей - тегжейлі талдау өзекті болып отыр. Оқушылардың білім алудағы жетістіктерін сырттай бағалау қорытындылары бойынша нәтижелерді Білім басқармаларының ресми веб - сайттарына орналастырып тұру қажет. Бұл жалпы орта білім беретін ұйымдардың білім беру 14,59 15,6 17,2 17,2 14,98 18,64 18,08 17,55 17,3 16,1 11,55 14,94 15,06 15,12 12,99 18,27 19,06 19,97 18,3 16,65 2012 2013 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 133 қызметінің нәтижелілігі туралы ашық ақпаратқа қолжетімділікті қамтамасыз етіп, мәнмәтіндік факторларды есепке ала отырып әр мектеп бөлінісіндегі пәндер бойынша білім беру сапасын арттыру жөніндегі іс - шаралар жүйесін құруға мүмкіндік береді. Кешендік тестілеу (КТ) - ақпараттық технологияларды бір уақытта бірнеше оқу пәндерінен өткізілетін емтихан түрі. 2012 жылғы КТ - ге 65 439 адам қатысқан . 2012 жылғы республика бойынша КТ орташа балл 42,6 балды құрады , бұл 2011 жылғы көрсеткіштен 2 балға төмен . Алайда, жоғары дайындық деңгейін тестілеуді мемлекеттік тілде тапсырған талапкерлер көрсете алды - 43,3 балл . Орыс тіліндегі тестілеу қатысушыларының орташа балы 41,3 балды құрады . 2011 жылғы сияқты ауылдық білім беру ұйымын бітірушілер (50,5) , қалалықтарға қарағанда жоғары нәтиже көрсете алды (41,7 балл). КТ -2011 және КТ -2012 қорытындысы бойынша Оңтүстік Қазақстан (47,8), Павлодар (46,6), Атырау (46,5) және Шығыс Қазақстан (43,7 балл) облыстары талапкерлерінің нәтижелері республика бойынша орташа көрсеткіштен жоғары. Міндетті пәндер бойынша нәтижелерді салыстырмалы талдау қорытындысы жыл сайын республика бойынша «Математика» пәнінен тестілеуге қатысушылардың дайындық деңгейі төмен екендігі байқатады. Алайда , «Қазақ тілі» және «Орыс тілі» сияқты гуманитарлық пәндерден талапкерлер айтарлықтай табысты нәтижелер көрсетуде ( 5.2.5 . сурет ). 5.2.5 сурет. КТ орташа балы / міндетті пәндер Дереккөз: ҚР БҒМ ҰТО мәліметтері 14,9 13,54 7,39 13,03 14,64 13,3 8,57 12,86 14,1 12,9 6,9 11,7 қазақ тілі орыс тілі математика Қазақстан тарихы 2010 2011 2012 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 134 Қазақстандық жоғары оқу орындары түлектерінің басты құзіреттіліктері мен білім деңгейлерін бағалау мақсатында тұңғыш рет 2012 жылы жоғары оқу орындары мамандарының дайындық сапасын мемлекеттік бақылаудың жаңа түрі – ОЖСБ (оқу жетістіктерін сырттай бағалау) енгізілді. Бұл рәсімге республиканың негізгі білім беру бағдарламалары бойынша 116 ЖОО педагогикалық, заң және экономикалық бағытындағы студенттері қатысып , оның ішінде - «Білім беру» - 55, «Құқық» - 68, «Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес» - еліміздің жоғары оқу орындарынан - 104 қатысты. Осылайша, ОЖСБ - 2012 қатысушыларының өтінім бергендерінің «Білім беру» бағытында– 4 938 немесе 95,20% адам , «Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес» – 12 090 (91,00 %), «Құқық» бағытында – 5 663 немесе 93,73 % студент тәуелсіз бағалауға қатысып шыққан. Мамандарды дайындаудың барлық бағыттары бойынша ОЖСБ -2012 116 ЖОО - қатысушыларының жалпы орташа балы - 92,59 балды құрады . Ең үздік нәтижені «Білім беру» бағытындағы студенттер көрсете алды - 101,93 балл . Ең төменгі нәтижені «Құқық» - 88,46 балл (5.2.1 кесте ). 5.2.1 кесте . Тестеу нәтижелері / орташа балл / дайындық бағытттары Студентердің дайындық бағытттары Орташа бал Жалпы орташа бал Қазақ тілді оқытудағы Орыс тілді оқытудағы Білім беру 101.93 99.84 107.96 Құқық 88.46 81.61 96.18 Әлеуметтік ғылымдар, экономика және бизнес 90.71 92.71 89.16 Барлығы 92.59 92.11 93.12 Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО Мамандықтар бөлінісінде «Білім беру» мамандықтар бағытындағы тестік тапсырмаларды орындаудың негізгі нәтижелері және балдары төменде көрсетілген. Деректерді талдау «Информатика», «География» мамандықтары ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 135 студенттерінің табыстылығын көрсете алды. «Құқық негіздері және экономика» мамандықтарының көрсеткіші төмен (5.2.5 кесте ). 5.2.5 кесте . «Білім беру» / тестiк тапсырмаларды орындау нәтижелерi Мамандық Студенттер саны Орташа бал мәлімденген қатысқандар % жалпы Қазақ тілді оқытуағы Орыс тілді оқытудағы 5B010100 Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту 342 318 92,98 96,32 95,42 98,36 5B010200 Педагогика және бастауыш сынып әдістемесі 866 802 92,61 97,58 93,53 111,85 5B010300 Педагогика және психология 1348 1300 96,44 95,36 91,69 106,23 5B011100 Информатика 841 803 95,48 110,49 112,24 104,81 5B011400 Тарих 602 586 97,34 107,38 105,27 111,77 5B011500 Құқық негіздері және экономика 335 316 94,33 95,83 91,58 103,91 5B011600 География 853 813 95,31 108,93 107,44 114,15 Барлығы 5187 4938 95,20 101,93 99,84 107,96 Дереккөз : ҚР БҒМ ҰТО «Құқық» бағыты бойынша оқитын студенттер «Заң», «Халықаралық құқық», «Құқық қорғау қызметі» мамандықтарынан қатысқан . Осы бағыт бөлінісінде «Құқық қорғау қызметі» мамандығының студенттері үздік нәтижені - 104,48 балл , ал төмен нәтижені «Заң» мамандығы студенттері - 84,75 балл көрсеткен . «Халықаралық құқық» мамандығы бойынша ОЖСБ - 2012 орташа балы 96,44 балды құрады ( кесте 5.2.3). жүктеу/скачать 7,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|