ҚА ЗА ҚСТА Н Р Е С П У Б Л И К А С Ы Б ІЛ ІМ Ж Ә Н Е Ғ Ы Л Ы М М И Н И С Т Р Л ІГ І
«Ө РЛ ЕУ » Б ІЛ ІК Т ІЛ ІК Т І А РТ Т Ы РУ Ұ Л Т Т Ы Қ О Р Т А Л Ы Ғ Ы АҚФ
Астана қаласы бойынша педагогикалық қызметкерлердің
біліктілігін арттыру институты
М И Н И С Т Е РС Т В О О БРА ЗО В А Н И Я И НАУКИ Р Е С П У Б Л И К И КАЗАХСТАН
Ф А О «Н А Ц И О Н А Л Ь Н Ы Й Ц ЕН ТР П О В Ы Ш Е Н И Я К В А Л И Ф И К А Ц И И «Ө РЛ ЕУ »
Институт повышения квалификации педагогических работников по
г.Астана
«Педагогтің білім беру мазмұнын жаңарту жағдайындағы кэсіби дамуы»
халыкаралык оп-Ііпе семинардың
МА ТЕРИАЛДА РЫ
31 наурыз 2016 ж.
М АТЕРИАЛЫ
Международного оп-ііпе семинара
«Профессиональное развитие педагога в условиях обновления содержания
образования»
31 марта 2016 г.
Астана, 2016
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ РЕФЛЕКСИЯ - М¥ҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ ДАМУЫНЫҢ
Қ¥РАПЫ
Ш аш ты гарина С. М .,
«Өрлеу» БАҮО» АҚФ Ақпюбе бойыиша ПҚБАИ,
жаца технологиялар және жаратылыстану
(гуманитарлыц) гылыми пәндер кафедрасыныц
ага оқытуіиысы, магистр
Б ойы м бетова А.,
Ақтөбе облысы, Хромтау ауданы, Нүрлыкөш ОМ,
3-децгейлі сертификатталган, орыс тілі пәні мүгалімі
Білім саласы ндағы өзгерістердщ м аңы зы н саралау,білім ж үйесінің
түрлі тараулары н бағалау күн сайы н озгеріп ж атқан әлем де казіргі м үгалім ге
кәсіби дам уы н да заман ағы м ы н а сай ш ы ңдала беруді талап етеді.
Қ азіргі м үгалім пэндік ж эне сы ны п ш еңберінде гана ш еш ілетін м әселелелер
ш екарасы нан ш ы гу қаж еттілігі туы ндауда. Табиғи апаттар, лаңкестік,
ү лтаралы қ ш иеленістер-бүгінгі күннің өзекті мэселелері тікелей м ектепке пен
м үгалімге қаты сты педагогты тек кана биолог, ф изик немесе тілш і маманы
ғана
емес,
өмір
м ектебінің
үстазы ,
тәлім гері,
өм ірлік
дагды ларды
қалы птасты руш ы , өзінің тәрбиеленуш ілерін әмірдегі түрлі ж ағдаяттарды
ж еңе білуге кэм ектесетін маман.
С. Л. Ф оменко кәсіби даму біліктілігін артты руы м ен байланы сты ры п, оны
педагогты ң
ж еке түлгалы к сапалары н
эзектен діру деп
қарастырады :
«П едагогты қ кәсіби дам уы -кәсіби біліктілігін үнем і артты ру, ин новац иялы қ
қы зметке
қабілеттілігі,
табанды
үйы м дасты руш ы лы қ,
кәсіби
даму
м үм кіндіктерін ж үзеге асы ру ж олдары н іздеу, ж ауапкерш ілік пен дербестігін
дам ы ту»- деп түсіндіреді.
Э. Ф. Зеер «К эсіби қы зм еттің элеум еттік әсерінен түлғалы қ эзгерістің даму
үрдісі мен ж еке белсенділік, әзіндік ж етілу мен эзіндік кемелденуге
бағы тталады » деп түж ы ры м даган. Зерттеуш ілер педагогты ң белсенділігі
оны ң
дербестігі
мен
эзіндік
дам уы
м аны зды лы ғы н
ж огары дагы
аны қтам алары н да
тоқталған.
«Кәсіби
қы зметтің
ж аңа
тәсілі»
сәзсіз
инновацияны меңгеруде.
Қазіргі әлем нің әзгерм елі ж агдай ы н да кәсіби біліктілікті артты ру ж үйесінің
мақсаты заман мен әлеум еггі-экон ом и калы қ ж агдаятты қ талабы на сай, түрлі
іс-эрекетке
кабілеттілік
пен
эзіндік
дам у
қаж еттілігіне
байланы сты
м.үғалімнің кэсіби қүзіреттілігін қалы птасты ру м әселесім ен элш енеді.
Ә леуметтік, түрм ы сты қ м эселелер саналуанды ғы , кэсіби психологиялы к-
педагогикалы қ, эдістем елік-п едагогикалы қ м эселелердің (оқы туды ң
335
ин новац иялы к техн ологиялар түрлері, заманауи педагоги калы қ ж ағдаяттар,
ин новац иялы к
кезеңдердің
ағы м ы н да
болу,
кәсіби
кұзіретттлігінің
дағдары сы н болды рм ау қорқы ны ш ы , зам анауи терм и н ологи ялы к кеңістікті
меңгеру) м ұғалім ге ш еш ім қабы лдау, таңдау қаж еттілігін ұғы нды рады .
Талдау, сараптау,бағалау, тац дау, тан ы м ды к ойлау кабілеті тұлғалы қ даму
ж ағдай ы н да эте кұнды. П сихологиялы қ, ф илософ иялы к, социологиялы қ
еңбектерде адам ға ішкі қорғану, кәмек, даму м еханизм дерін іске косуды
ж үзеге асы ру каж еттіліктеріне басы м токталады . Ә лемнің эзгеру ж ағдайы нда
адам ны ң ішкі м үм кіндіктерінің тұракты дам у ф акторлары мен эзін -әзі тану,
эзін эзі бағалау,эзін эзі әзектендіру сиякты мэнге ие болады. Қазіргі
дереккэздерін де
«реф лексия»
ұғы м ы н а
б аса
назар
аударылуда.
И нновацияларды м еңгеру кезеңінде педагоги калы к реф лексия оқы туды ң
ин новац иялы к техн ологиялары н игеру кұралы , м ұғалім нің кәсіби дам у тэсілі
мен эз білімін ж етілдіру үрдісінде м аңы зды сипатқа ие болады .Қ азіргі
педагогты ң эз қы зм етіне сараптам а мен баға бере алуы педагогикалы к
м эдениетттілігінің
маңы зды
аспектісі.
Ә зінің
тэж ірибесін
сарапатап
талдағанда м ұғалім тәж ірибесі ғана емес, одан ш ыққан түйінді ойлар
нәтиж есін қолданады (К .Д .У ш инский). Зерттеуш ілер кэсіби ш еберлікті
дам ы ту кілті реф лексия мен кәсіби тэж іри бен ің тоғы суы деп есептейді.
Рефлексия дегеніміз не?
Әр адам эзінің эмір сүру қағидаттары , ж еке тұлғалы қ касиеттерін, мінезін
туралы ойланаты н кездері болады , ж эне бұл эзге адам дарға қшіай эсер
ететіндігіне есеп береді.
Ненің акикат, ненің ж алған екендігіне ой толғап, эзінің эзгеге деген ойы мен
әрекетін ақтайты н немесе құптам айты н пікірлер іздейді. Бұл ізденіс үрдісі
адам да ішкі ди алог түрінде болы п ж атады.
Ә з-әзімен сұхбаттасу адам ға эзіне деген қары м -каты н асы н да зер ітеу ш і
ұстаны м ы н ұстауға м үм кіндік береді.Ә з-эзім ен-іш кі сұхбат кұру-реф лексия
болып таб ы лады .Т ура м ағы нада реф лекси я (латы н тілінде геііехіо) дегенім із-
бұл кескін, сұлба. Ішкі ж ағдайды ж еткізу үшін метаф ораны колдансак, айна
ұғы м ы н қолдану орынды. «А й н а алды ндағы » позициясы эзіңді іштей
бақы лауш ы тұрғы сы нан сы рттан қарауға кэмектеседі. Реф лексия жасау
қабілеттілік эзара қары м -қаты н аста баға ж етпес қабілет. Реф лексияны ң
ерекш е тұсы -ойлау туралы ойлану кезеңі. П едагогты ң кәсіби қы зм етінде
реф лексия ерекш е рольге ие. Бүгінгі таң д а педагоги калы к құзы реттіліктің
іш інде негізгісі реф лекси вті-талдау құзы реттілігі, яғни іс-әрекетке талдау
ж асай білу екендігі аны қталды . Ал А .В .Х уторский «сараптау»- «эзіндік
талдау»-«реф лекси я» ұгы м дары н аж ы рата білуді ұсы нады .
336
Кесте 1
Салыстыру Сараптау
Әзіндік талдау
Рефлексия
элшемдсрі
Мэні
Сабактың
Мұғалімдер
мен Оку мэселелері жэне
эдістемелік,
окушылардың
сабак оны шешу жолдарын
дидактикалық
барысындагы
іздеу
ерекшеліктерін,окыт
әрекеттеріне талдауы
у
үрдісінің
педагогикалық
И н новаци ялы қ технологияларды м еңгеру үрдісінде м үғалім дердің қы зметін
бақы лауда эдіс-тэсілдер ж айлы қарапайы м , қүры лы м далм аған, эм оциялы қ-
бағалау пікірлері түріндегі реф лексияны байқауға болады.
М үғалім дердің «үнайды -үнам айды », «ж ақсы -ж ам ан », «бүлай ж асауға
болм айды », «бүл ж ақсы әдіс» т.б. дегендей тэм ен деңгейде ж еткізілген
пікірлер болады. К ейбір м үғалім дер тәсілдерді қолдануда эзіндік
кэзқарастары н эз тэж іри белерім ен байлан ы сты ра қоры ты нды лай біледі.
Д егенм ен еріксіз реф лексия педагогты ң әрі қарай дам ы туға қаж етті алғаш кы
әсерлерін білдіреді.
Кәсіби рефлексияны қалай цалай қалыптастыруга болады?
И н новаци ялы қ технологияларды ң негізгі аспектісі кәсіби реф лексия үрдісін
қалы птасты руды арнайы үйы м дасты ру, саналы қы зметке багыттау.
Зерттеуш ілердің реф лексия қүры лы м ы н эр түрлі ж асайды .
П едагоги калы қ кы зметке анағүрлы м сәйкес келетін бір нүсқасы н
қарасты райы қ. Қ арасты ры лы п оты рған нүсқа педагоги калы к қы зметтің
кейбір ком поненттері немесе ж еке п едагоги калы қ ж ағдаяттарға негізделед.
Реф лексия қүрылымы:
1) Т алдауға каж ет м элім еттерді аны қтау
2) О ны ң негізінде ж аткан кағидаттар мен игі бастам аларды ж іктеу
3) А йты лған ж ағдаяттарды ң күрамдас бэліктерін талдау
4) Ш еш ім қабы лдауға каж ет білім мен бастам аларды жиыактау
5) Қ абы лданған ш еш ім ді бағалау.
Бүл қүры лы м - кәсіби реф лекси ян ы ң ерекш е ж оспары . Ұ йы м дасты ры лған,
ж оспарланған реф лексия ш еш ілуі тиіс м ақсатты аны ктайды , ал ол эз
кезегінде м індеттерді нақты лайды .
Ал м аксат пен м ш дет м ектеп пен м үғалім нің каж еттілігінен туы ндайды .
М індеттерді қалы п тасты ру үш ресурска н е г із д е л е д і:
1. М үғалім нің кәсіби м әселелері мен м үғалім нің эзіндік қиы нды қтары (оқы ту
үрдісіндегі түрлі ж ағдаяттар)
2. Б ағдарлам а мен ж алпы білім стандарттары н салы сты ра оты ры п эзіндік
талдау
3. Белгілі кезең немесе оқу ж ы лы ндағы м ектептің басы м түстары н анықтау.
Реф лексия үғы м ы н ж инақтай келе бүл ж еке түлғаны ң эзінің сана сезіміне
мэн беретін зерттеуш і үдеріс.
Ә дебиеттер:
1. Н .Д .Х мель. Ж алиы білім беретін м ектептегі п едагоги калы к процесс.
А лм аты , »Ғы лы м»,2002.
2. Б .З.В ульф ов,В .И .Х арькин. П едагогика рефлексии. М ., »Н аука»,1997.
3. А.А. Д еркач. А км еологические основы развития проф ессионализм а. М .,
В оронеж ,2004.
4. Ұ стазды к ш ы ғарм аш ы лы қ - Б. А .Т үрғы нбаева А лм аты 2007
3 3 7
Т аскарасва Қ. А., Ж ай лаубаева А .К .Г
еография сабағында ақт-ны г
..........................................................................................................................................
312
Т аум аханова Г. М .
Қазіргі кезеңде ағылшын тілін оқытудың
жаңартылған әдістемелік
негіздері.
................................................................................................
315
Т оребекова Э. А.
Қазіргі кезеңдегі педагог мәрт ебесі.
..............
319
Х ан али ева К. А.
Жаңалық жарш ысы-мүғалім»
.................................
322
Х асен ова Г.О .
Развитие профессиональной компетентности
педагогов в системе повышения квалификации
.............................
326
Ш адетова А. К.
Бастауыш білім беру мазмунын жаңарту
жағдайында-жаңа п ә н
..........................................................................
330
Ш аш ты гарина С. М ., Б ойы м бетова А.
Педагогикалық рефлексия-
мүғалімнің кәсіби дамуының қура л ы
.................................................
334
РЕКОМЕНДАЦИИ по итогам международного оп-Ііпе семинара
«Профессиональное развитие педагога в условиях обновления
содержания образования»
..............................................................................................................................................
338
Достарыңызбен бөлісу: |