Методические рекомендации для самостоятельной работы студентов сөж тақырыбы



Дата17.01.2023
өлшемі26,61 Kb.
#61623
түріМетодические рекомендации

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ



КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА

КАФЕДРА БИОЛОГИЧЕСКОЙ ХИМИИ
МЕТОДИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ ДЛЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ СТУДЕНТОВ

СӨЖ
Тақырыбы: Липидтердің қорытылуы мен сіңіруінің бұзылуының биохимиялық маңызы, трансгенді майлар
• Факультет:ФӨТ21-074к
• Тексерген: Салиханова Сәуле Насибеденовна
• Орындаған:Намаз Аяжан


Жоспар:

  1. Липидтер

  2. Липидтердің қорытылуы мен сіңірілуі

  3. Трансгенді майлар

1)Липидтер




Липидтер — (гр. λίπος, lípos — май) — барлық тірі жасушалардың құрамына кіретін және тіршілік процестерінде маңызды рөл атқаратын май тәрізді заттар. Липидтер – табиғи заттар тобы. Олар іс жүзінде суда ерімейді, бірақ полярсыз еріткіштерде (хлороформ, эфир,этанол) ериді. Липид гректің lipos – май деген сөзінен шыққан. Липидтер молекуласында полярсыз (көмірсутекті) және полярлы (–СООН, –ОН, –NH2) аймақтар болады. Липидтер химиялық құрамы мен құрылымы жөнінде үш топқа бөлінеді: қарапайым липидтер, күрделі липидтер, стероидтар.
Қарапайым липидтерге май қышқылдары мен спирттердің күрделі эфирлері жатады. Бұл топты триацилглицеролдар мен балауыздар құрайды. Триацилглицерол – бұл үш атомды спирт глицерол мен май қышқылының үш молекуласынан құралған күрделі эфир.
Күрделі липидтерге фосфолипидтер жатады. Фосфолипид биологиялық мембрананың негізгі құрамдас бөлігі болып саналады. Барлық жасуша мембранасы құрамына фосфодиацилглицерин кіреді. Ол күрделі эфир, молекуласы глицерин қалдығынан, май қышқылының екі қалдығынан, фосфор қышқылының қалдығынан және азотты негіздерден тұрады.
Стероидтар биологиялық белсенді қосылыстардың үлкен тобы, құрылым негізін қаныққан полициклді спирт пергидроцикло-пентанофенантрен құрайды. Стероидтар сабындалмайтын липидтерге жатады, сілтілі гидролизде сабын түзілмейді. Олар жануарлар, өсімдіктер ұлпаларында және микроорганизмдерде кездеседі. Стероидтарға холестерин және олардың туындылары жатады
2)Липидтердің қорытылуы мен сіңірлуі
Липидтердің қорытылуы – бұл панкреаттық липаза ферменті әсерінен майлардың гидролиздену процесі. Ересек адамдарда майлардың қорытылуы тек ішекте келесі схема бойынша өтеді: «өттің бөлінуі майлардың эмульгирленуі
панкреаттық липазаның әсері». Бұл ферменттің әсері үшін келесі жағдайлар қажет: бейтарапқа жақын рН мәні, колипаза белогы. Колипаза панкреаттық липазамен бірге, ұйқы безінде синтезделіп, секреттеледі. Қажетті рН мәні (асқазаннан түскен қышқылдың құрамы) ұйқы безінен бөлінетін бикарбонатпен бейтараптанады. Липидтердің ыдырауы 12 елі ішекте өтеді. Ол ұйқы безі
сөлінен түсетін липаза және өт құрамындағы коньюгирленген өт қышқылдары қатысуымен атқарылады.
Ауыз қуысында майларды қорытатын ферменттер болмай- 
ды. Сондықтан майлардың қорытылуы асқазан жолдарында,  
негізінен ащы ішекте жүреді. Асқазанда қорытылатын майлар  
жоғарғы дисперсті күйде болуы қажет, оған негізінен сүт құ- 
рамындағы майларды жатқызуға болады. Асқазан сөліндегі липаза pH-тың 5,0 – 6,0 мəнінде, яғни қышқылдық ортада жұмыс  
істей алады. Емшектегі балалардың асқазан сөлінің pH-5 тең,  
сондықтан оларда ананың сүтінде болатын май асқазан сөліндегі  
липазамен қорытыла бастайды. Панкреатит сөлімен келіп тү- 
сетін панкреатиттік липаза майларға əсер ету үшін, олар алды- 
мен өте ұсақ бөлшектерге, яғни эмульсияға айналуы қажет.


Тамақ құрамында ағзаға түскен майлар тез сіңіріліп, май  
ұлпаларында қор ретінде жиналады. Триглицеридтердің биологиялық жартылай ыдырау мерзімі əртүрлі ұлпаларда түрліше  
болады. Мысалы, бауырда 2 күн, май ұлпаларында, мида 8  
күн, т.б.


3)Траснгенді майлар

Тамақ өнімдерінде кездесетін транс майлардың екі түрі бар: табиғи және жасанды трансгенді майлар. Кейбір ет және сүт өнімдері, соның ішінде сиыр еті, қой еті мен сары майда аз мөлшерде транзит майлары кездеседі. Табиғи транстанс майларының зауыт өндірісінен транзит майлары сияқты қауіпті екенін анықтау үшін әлі де жеткілікті зерттеу жоқ. 


Жасанды трансгенді майлар индустриялық жағдайларда жасалады, олар сутегін сұйық өсімдік майына қосып, жоғары тығыздықты қамтамасыз етеді.  Азық-түлік өнімдерінде негізгі майлар транс майлары «ішінара гидрирленген майлар» болып табылады.
Трансгендік май тағамға анағұрлым жарқын дәм мен жағымды текстураны береді, сонымен қатар олардың өндірісі арзанырақ. Көптеген ресторандар мен жылдам тамақ өнімдері қатты қуыруда транс майларын пайдаланады, себебі коммерциялық терең фрузерлер майдың бірнеше бөлігін талап етеді. 
Транс тоң майлары «жаман» холестерин деңгейін көтереді және «жақсы» деңгейін төмендетеді. Сонымен қатар, сіз тұтынатын трансгенді майлар, жүрек ауруын дамыту, жүрек соғысы және 2 типті қант диабеті соғұрлым көп. Дегенмен, баспасөзде көтерілген барлық шиптерге қарамастан, ғалымдар «жаман» майлардың трансгендік мутацияны тудыратынын сенімді түрде айта алмайды.


Пайдаланылған әдебиеттері тізімі:



  1. https://stud.kz/prezentatsiya/id/26806

  2. https://ppt-online.org/130002

  3. https://melimde.com/azastan-respublikasi-jofari-ou-orindarini-auimdastifi-s--trtab.html?page=163


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет