Мұнайды айдау. Дәріс 11. Мұнай айдау тәсілдері
жүктеу/скачать 18,18 Kb.
|
|
Мұнайды айдау. Дәріс 11. Мұнай айдау тәсілдері. Өздеріңіз білетіндей, мұнай өзара еритін органикалық заттардың күрделі қоспасы болып табылады. Оны тұтасымен құрамдас компоненттерге бөлу іс жүзінде мүмкін емес, бірақ оны мұнай өнімдерін өнеркәсіптік пайдалану үшін қажеті жоқ. Әр түрлі мақсаттағы және ерекше қасиеттері бар көптеген өнімдерді өндіру үшін мұнайды көмірсутектердің фракциялары мен топтарына бөлу сондай-ақ оның химиялық құрамын өзгерту әдістері қолданылады. Мұнайды өңдеудің біріншілік және екіншілік әдістеріне бөлінеді. Біріншісіне мұнайды фракцияларға бөлу процестері кіреді, яғни алынған өнімдер мен жартылай өнімдердің ассортименті, мөлшері мен сапасы бойынша оның ықтимал мүмкіндіктері қолданылады. Екіншілік әдістерге мұнайды деструктивті өңдеу және мұнай өнімдерін тазарту процестері жатады. Мұнайды деструктивті өңдеу процестері термиялық және каталитикалық әсер ету арқылы оның химиялық құрамын өзгертуге арналған. Осы әдістерді қолдана отырып, мұнайды тікелей айдауға қарағанда белгілі бір сапада және көп мөлшерде мұнай өнімдерін алуға болады. Қазіргі МӨЗ-да негізгі бастапқы процесс мұнайды фракцияларға бөлу, яғни оны айдау болып табылады. Айдауды бір ретті, көп ретті және біртіндеп булану деп бөледі. Үздіксіз әрекетті қондырғыларда жүзеге асырылатын өнеркәсіптік процестердің негізіне мұнайды бір және көп ретті буландырумен айдау жатады. Мұнай айдаудың өнеркәсіптік процестері айдаудың бір және көп ретті булануы және бу мен сұйық фазалардың одан әрі ректификациялауды үйлестіруге негізделген. Бір ретті булану арқылы айдауда мұнай алдын ала белгіленген температураға дейін қандай да бір қыздырғыш ирегінде қыздырылады. Температура жоғарылаған сайын сұйық фазамен тепе-теңдікте болатын бу көбірек түзіледі, және берілген температурада булы-сұйық қоспасы қыздырғыштан тастап, адиабатты буландырғышқа түседі. Соңғысы қуыс цилиндрді білдіреді, онда бу фазасы сұйықтықтан бөлініп, жоғарыдан шығарылады. Булар конденсатор-тоңазытқыш арқылы өтеді, онда конденсацияланады, түзілген конденсат салқындатылып, қабылдағышқа ағып барады. Сұйық фаза буландырғыштың түбінен шығарылады, тоңазытқышта салқындатылып, тиісті қабылдағышқа жіберіледі. Осылайша, мұнайды бір ретті буландырумен айдағанда түзілетін бу фазасы сұйық фазамен тепе-теңдік күйінде болады және тек белгілі бір температурада олар бөлінеді. Бұл жағдайда бу мен сұйық фазалардың температурасы бірдей. Бір ретті буландырып айдаудағы мұнайды фракцияларға бөлудің айқындылығы көп ретті және біртіндеп буландырып айдаумен салыстырғанда ең нашар әдіс. Көп ретті буландырумен айдау мұнайдың фазалық күйін өзгертудің екі немесе одан да көп бір реттік процестерінен, яғни бір реттік буландырудан тұрады. Олардың әрқайсысында түзілген булар сұйық қалдықтан бөлінеді, соңғысы одан әрі қыздыруға ұшырайды және қайтадан түзілген булар сұйық фазадан қайтадан бөлінеді; осылайша мұнай берілген мөлшерге дейін қайта-қайта қыздырылады. Егер әрбір бір ретті булануда оның фазалық күйінің шексіз аздаған өзгеріске ұшыраса, яғни түзілген булар сұйық фазадан үздіксіз бөлінеді, ал бір ретті буландыру саны шексіз көп болса, онда мұндай айдау біртіндеп буландыру арқылы айдау деп аталады. Кейде оны қарапайым айдау деп те атайды. Екі көмірсутектің қоспасын бір температурада көп рет немесе біртіндеп буландырумен айдау бір ретті буландыруға қарағанда қуудың аз үлесін қамтамасыз етеді. Бір ретті буландырудың маңызды артықшылығы мұнайдың максималды мүмкін қыздыру температурасында 350-370 С ретті немесе біртіндеп булануға қарағанда көбірек өнімдер булы фазаға өтеді. 350-370 С жоғарыда қайнайтын фракцияларды мұнайдан іріктеу үшін вакуумды қабылдайды, өйткені жоғарылау температурада көмірсутектердің ыдырауы басталады, сондай-ақ су буы немесе вакуум мен су буы бірге де қолданады. Өнеркәсіпте булы мен сұйық фазаларды ректификациялаумен бірге бір ретті буландыру арқылы айдау принципін қолдану мұнайды фракцияларға бөлудің жоғары айқындығына, процестің үздіксіздігіне және шикізатты қыздыруға кететін отынды үнемді жұмсауға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Мұнайды айдаудың ең көп таралған процесі - ректификациялаумен айдау болып табылады. Ректификацияның негізі - жүйенің тепе-теңдік күйіне қол жеткізу үшін жылу мен масса алмасу жүретін төмен ағатын сұйықтық (флегма) мен шығатын бу ағыны арасындағы түйісу болып табылады. Буландырғыш агент қатысуымен мұнайды айдау: мұнайды айдаудан қалған қалдықта қайнауы жоғары компоненттердің концентрациясын арттыру әдістерінің бірі буландырғыш агентті ректификациялық колоннаның төменгі бөлігіне енгізу болып табылады. Мұндай агент ретінде су буы, инертті газ (азот, көмірқышқыл газы, мұнай газы), бензин буы, лигроиндер немесе керосинді қолдануға болады. Мұнайды айдауда буландырғыш агент ретінде су буы кеңінен қолданылады. Су буының әсері келесідей: • қайнаған сұйықтық қарқынды араласады, бұл қайнауы төмен көмірсутектердің булануына ықпал етеді; • көмірсутектердің булануы көптеген су буының көпіршіктерінің ішінде жүретіндіктен үлкен булану беті жасалады. жүктеу/скачать 18,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|