Национальное воспитание
жүктеу/скачать 3,12 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3 3 ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ НАЦИОНАЛЬНОЕ ВОСПИТАНИЕ ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ НАЦИОНАЛЬНОЕ ВОСПИТАНИЕ
2010 ЖЫЛДЫҢ НАУРЫЗ АЙЫНАН БАСТАП ШЫҒАДЫ 3 (35) 2016 (шілде-қыркүйек) АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АБАЯ
2 БАС РЕДАКТОР С.Ж. ПІРӘЛИЕВ Абай атындағы ҚазҰПУ ректоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ: Нуриев М.А. - Абай ат. КазҰПУ, Интеллектуалды ұлт қалыптастыру ҒЗИ директоры, ҚР Жоғары мектебіне еңбегі сіңген қызметкер, профессор, бас редактордың бірінші орынбаса- ры;
директорының орынбасары, ф.ғ.к., жауапты редактор; Айдемір Окай - Ыстамбұл университетінің байланыс факультетінің деканы, профессор; Әлмұхамбетов Б А. - Абай ат. КазҰПУ, «Өнер, мәдениет және спорт» институтының директоры, пед.ғ.д., профессор; Байсабаев Б.А. - ф.ғ.к., Ж.Баласағұн атындағы Қырғыз Ұлттық университетінің доценті Бейсенова Ә.С. - Абай ат. КазҰПУ-дың «География және экологиядан ғылыми- әдістемелік орталығының» жетекшісі, геогр.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА акедемигі; Бөлеев Қ - Тараз инновациялық – гумманитарлық университетінің «Бастауышта оқыту және бейнелеу өнері» кафедрасының профессоры, пед.ғ.д. Ғаббасов С. - жазушы, КСРО Денсаулық сақтау iсінің үздігі, медицина және педаго- гика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері, Халықаралық Нострадамус атындағы академияның толық мүшесі - академик.
ҰҒА академигі; Исамидинов И.Ч. – Жүсіп Баласағұн ат. Қырғыз ұлттық университетінің ректоры, пед.ғ.д., профессор; Иманбаева С.Т. - Абай ат. КазҰПУ, «Мәңгілік ел және өзін – өзі тану» кафедрасының пед.ғ.д., профессоры; Кирабаев С.С. - ф.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі; Мардахаев Л.В. - Ресей Мемлекеттік әлеуметтік университетінің «Әлеуметтік және от- басы педагогикасы» кафедрасының меңгерушісі, пед.ғ.д., профессор; Михайлова Н.Б. - пс.ғ.к., доцент, Халықаралық білім және ғылыми ақпараттандыру орталығының директоры (Германия); Молдабеков Ж.Ж. - филос.ғ.д., әл-Фараби ат. КазҰУ «Дінтану және мәдениеттану» кафедрасының профессоры; Мұтанов F.M. - әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің ректоры, тех.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі; Нәрібаев К.Н. - ҚР ҰҒА қоғамдық және гуманитарлық бөлімше төрағасының орынбаса- ры, э.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі; Нөкетаева Д.Ж. - Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің ректоры, пед.ғ.к.; Сманов Б.Ө. - Абай ат. ҚазҰПУ– дің аппарат жетекшісі, пед.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, Халықаралық педагогикалық білім беру (Ресей) және Халықаралық Айтматов (Қырғызстан) академияларының академигі;
оқыту әдістемесі» кафедрасының меңгерушісі, пед.ғ.д., профессор; 3 ГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР С.Ж. ПРАЛИЕВ Ректор КазНПУ имени Абая, доктор педагогических наук, профессор, академик НАН РК СОСТАВ РЕДАКЦИОННОГО СОВЕТА: Нуриев М.А. - директор НИИ по Формированию интеллектуальной нации КазНПУ им. Абая, Заслуженный работник высшей школы РК, профессор, первый заместитель главного редактора;
КазНПУ им. Абая, к.ф.н., ответственный редактор; Айдемир Окай - декан факультета связи университета Стамбул, профессор; Альмухамбетов Б.А. - директор института Искусства, культуры и спорта КазНПУ им. Абая, д.пед.н., профессор; Байсабаев Б.А. - к.ф.н., доцент Кыргызского Национального университета им. Ж.Баласагуна; Бейсенова А.С. - руководитель научно-методического центра по географии и экологии КазНПУ им.Абая, д.пед.н., профессор, академик НАН РК; Болеев К. - д.п.н., профессор кафедры «Начальное образование и изобразительное ис- кусство» Таразского инновационного гуманитарного университета Габбасов С. - писатель, Заслуженный работник здравоохранения КСРО, доктор меди- цинских и педагогических наук, профессор, Заслуженный деятель Республики Казахстан, действительный член Международной академии имени Нострадамуса, академик.
фессор, академик НАН РК; Исамидинов И.Ч. - ректор Кыргызского национального университета имени Ж.Баласагуна, д.пед.н., профессор; Иманбаева С.Т. - профессор кафедры «Мангилик ел и самопознания» КазНПУ им. Абая, д.пед.н.; Кирабаев С.С. - д.ф.н., профессор, академик НАН РК; Мардахаев Л.В. - заведующий кафедрой социальной и семейной педагогики Российско- го государственного социального университета, д.пед.н., профессор; Михайлова Н.Б. - директор центра международного образования и научной информати- зации (Германия), к.пс.н., доцент; Молдабеков Ж.Ж. - профессор кафедры религиоведения культурологии КазНУ им. Аль-Фараби, д.филос.н.; Мутанов Г.М. - ректор Казахского Национального университета имени аль-Фараби, д.тех.н., профессор, академик НАН РК; Нарибаев К.Н. - зам.председателя отделения общественных и гуманитарных наук НАН РК, д.э.н., профессор, академик НАН РК; Нукетаева Д.Ж. - ректор Казахского Государственного женского педагогического уни- верситета, к.пед.н.; Сманов Б.О. - руководитель аппарата Казахского национального педагогического универ- ситета имени Абая, д.пед.н., профессор, член-корреспондент НАН РК, академик Междуна- родной академии наук педагогического образования (Россия), Международной Айтматовской академии (Кыргызская Республика); Шаханова Р.А. - д.п.н. профессор., зав кафедрой «Методика преподование филологичеких дисциплин» института филологии КазНПУ им. Абая 4 EDITOR-IN-CHIEF S.ZH. PRALIEV the rector of KazNPU named after Abai, the doctor of pedagogical sciences, the professor, academician of the NAS RK
KazNPU named after Abai, the deserved worker of the higher school of the RK, the professor, first deputy chief editor;
Nation of KazNPU named after Abai, the candidate of philological science, the managing editor; Aydemir Okay - dean of the Faculty of Communications Istanbul University, the professor; Almukhambetov B.A. - the director of Art, Culture and Sport Institute of the Abai KazNPU, the doctor of pedagogical sciences, the professor, the academician of the Altynsarin National Knowledge Academy;
named by Zh. Balasagyn; Beysenova A.S. - the chair of sud department «the scientifically-methodical centre on geography and ecology» the doctor of pedagogical sciences, the professor, academician of the NAS RK; Boleev K. - doctor of pedagogical sciences, professor chair of Primary education and fine art Taraz innovation and – humanitarian university Gabbasov C. - the writer, the deserved worker of public health services KSRO, the doctor of medical and pedagogical sciences, the professor, honored doer of the republic of Kazakhsyan, the member of the Nostradamus International Academy, academician.
sciences, the professor, the academician of the NAS RK; Isamidinov I.Ch. - rektor of Kyrgyz National University named by Zh.Balasagyn, doctor of pedagogical sciences; Imanbaeva S.T - Head of the Department of «Mangilik yel and self–cognition» of the Abay KazNPU, the doctor of pedagogical sciences, the professor; Kirabaev S.S. - the doctor of philology, the academician of the NAS RK; Mardahaev L.V. - Head of the Department of Social and Family Pedagogy of the Russian State Social University, doctor of pedagogical sciences, professor; Mikhailova N.B. - Ph.D., Associate Professor, Director, Center for International Education and Information Science (Germany); Moldabekov Zh.Zh. - the academician of social academy, the academician of Academy International acmyology, the doctor of philosophic sciences, the professor of the chair «Religious and Cultural Studies» of KazNU named after Al-Farabi;
of technical science, the professor, academician of the NAS RK; Naribaev K.N. - vice-chairman of separation of social and humanitarian sciences of NAS RK, the doctor of economics, the professor, academician of the NAS RK; Nuketaeva D.Zh. - rector of Kazakh State Female Pedagogical University, the candidate of pedagogical sciences; Smanov B.U. - head of the office of the Kazakh national pedagogical university of a name of Abay, doctor of pedagogical sciences, professor, corresponding member of National Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan, academician of the International academy of Sciences of pedagogical education (Russia), International Aytmatovsky academy (Kyrgyz Republic); Shahanova R.A- doctor of philological sciences, professor. Chair of methods of teaching philological disciplines. Head of the clair of KazNPU named after Abay. Меншік иeci: Абай атындағы Қазақ ұлттык педагогикалық университеті Журнал Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2010 жылдың 4-ші ақпанында тіркеліп, №10674-Ж куәлігі берілді.
5 «Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында»
6 ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ ӘОЖ 37.035.4 А. Сағиқызы ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институтының философия бөлімінің меңгерушісі, философия ғылымдарының докторы «МӘҢГІЛІК ЕЛ» – КЕЛІСІМ МЕН БІРЛІК ИДЕЯСЫ Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің Жолдауында айтқандай, «Мәңгілік ел» идеясы – ұлттық идея болуы тиіс. Оның мазмұнында келісім мен бірлікке негіз делген идеал бар. Келісім идеясы қоғамда басымды болуы тиіс, ол демократия мен құқықтық мемлекеттің негізгі принципі бола алады.
Президент Республики Казахстан Н.А. Назарбаев в Послании народу Казахстана отме- тил консолидирующую роль национальной идеи «Мәңгілік ел». В основе национальной идеи лежит идеал, основанный на согласии и единстве народа. Идея согласия является фун- даментом и основным принципом демократического и правового государства.
The President of the Republic of Kazakhstan N.A. Nazarbayev in his Address to the people of Kazakhstan noted the consolidating role of the national idea «Mangilik el. The national idea based on ideal of harmony and unity of the people. The idea of consensus is the foundation and the basic principle of a democratic and legal state.
Келісім, бей бітшілік және бір лік за ма н н ың қай дә уірінде болмасын, қай қоғам да бол ма- сын өзекті. Бейбіт шілік пен тұр ақ тылық – бұл жалпы халықтық жетіс тік. Келі сімге не- гіз делген құн дылықтар ретінде елі міздің еге - мен дігі, халқымыздың бірлігін қар ас тыра - мыз. Кез келгенхалық, мемлекет, ел, қа уым - дас тық өзінің мәдениетін, дінін, тілін сақ - тап, бола шаққа үлкен жетіс тік термен жет кісі келеді. Халықтың өркендеп дамуы, кемел - денуі оның қандай құндылықтарды нег із ге ала тынына, басқа халықтармен, мем ле кет- тер мен қандай қарым-қатынас жасай ты нына бай ланысты. Адам дардың әр түрлі болуы сияқ ты, мемлекеттер де әр түрлі, қоғамда құн дылықтары әр түрлі, діні, тілі, мәдениеті әр түрлі адамдар бір-бірімен бірлесіп өмір сүреді. Олар дың осындай бейбіт, келісімде өмір сү руі адамзатты ертеден ойландырып ке л еді. Өйткені адамзат тарихы соғыстар мен қан-төгістерге, қылмысқа толы. Әрине, ад ам заттың жетістіктері, мәдениеттердің көп түр лілігі, өркениеттің, ғылымның дамуы – бұл үлкен көр сеткіш. Яғни, адамзат осы уақыт қа дейін өте жоғары дәрежеде дамып, жетіс тіктерге жетіп отыр. Ол жетістіктердің ба ға сы да жоғары. Көбінесе, олар үшін адам- зат сон шалықты қымбат баға төлегені де бел гілі. Ал, сол тарихтың қиын кездері қай- талан бас үшін, бейбіт болашақ үшін адам келі сіммен, өзара түсіністікпен өмір сүр ген - ді қалайды. Ал келісімге келу, түсіністік, толерант- ты лық айтуға оңай болғанмен, іске кел- ген де қиын мәселе. Оны қазіргі дамыған за ман да өркениетті мемлекеттер, білімді, же тіс тіктерге жеткен адамдардың өздері кел і сімге келе алмай, қырғын соғысқа жол бе ріп, басқа мемлекеттің, басқа адамның өмі рі не қауіп төндіріп, зиянды шешімдер шы ға рып жатқандарынан көреміз. Әлем де - гі өн дірістік технологияның басым бағы ты
7 ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ жал пы жою құралын жасаумен айна лы са- ды. Дамыған елдер мемлекеттік дең г ей де жап пай қарулануға қыруар қаржы бө леді және сол арқылы өздерінің әлемде басым- ды л ығын көрсетуге тырысады, тіпті ол қа ру- лар ды қолданып, күш көрсетуден де аян бай ке леді. Бұл процестердің драматизмі сон да, бұл күштер өздерінің іс-әрекетін гума нистік тұрғыдан түсіндіргілері келеді де. Қазіргі күні ядролық қарудың қоры Жер бетін мекен дейтін бүкіл адамзатты құртып жібе- ру ге болатын күштен жүз есе асып кетті десе де болады [1]. Келісім болсын, түсіністік болсын – ол адам ның мәселесі. Яғни, оларды түсіну үшін адам ды түсіну керек. Қазіргі адам қандай, ол қан дай құндылықтарды басшылыққа ала ды, әр түрлі жағдайда қандай шешім қабыл дай- ды, адамгершілік деген не, руханилықты қа лай түсіну керек? Осы сұрақтарға жауап із де сек, біз келісім сияқты мәселені ашуға мүм кіндігіміз болады. Келісім адам мен қоғамның рухани құн ды- лы ғы ретінде түсініледі. Сонымен қатар, келі- сім – мәде
ниеттің критериі, жалпы және саяси эти каның басымдылығы және әлеуметтік ма ңызды құн дылықтық-праксиологиялық идея. Бұл мағынада мәдениеттегі, өнердегі, мо раль мен психологиядағы келісімді бір- тұ тас қарастырып, оның тұтас теориясын жа сау қажеттігі туындайды. Келісім идеясы қо ғ ам да басымды болуы тиіс, ол демократия мен құқықтық мемлекеттің негізгі принципі бола алады. Жаһандану дәуірінде адамзат ғаламдық сая си этика мен оның прин циптерінің іске асуы ның тиімді техно логияларын қажет ете ді. Ол күш қолдану, террор, дискри ми - на цияның әртүрлі формалары, сананы ма- ни п уляциялаудың практикасы мен басқа да ан ти гуманизмнің көріністеріне қарсы тұруы ке рек. А.С. Панарин былай деп жазады: «Жаһан дық тәртіп, әлемдегі тағы басқалар сияқты, өзінің альтернативті варианттары мен сцена рийлеріне ие; біздің адамдық абы- ройы мыз олардың ішіндегі барынша гуман- ды сын және әділеттісін ұстап қалуда» [2]. Көптеген зерттеушілер атап өтетіндей, жаһан дану үдерісінің объективті ло гикасы та лап ететін жаңа ғылыми-техно логиялық па ра дигма бізді әлем мен адамды бірге қа- был дауға, олардың өзара арақатынасын ко эволюция ретінде көруге шақыратын дүние танымдық ұстанымдары бар дәстүрлі (әсіресе - шығыстық) мәдениеттерге қайта жолық тырады. Қазақстан – қазақ ұлтының, оның мәде- ние тінің, тілі нің, тарихи дәс түрлерінің же - тек ші рөлін сақтай отырып, көп дінді және көп ұлтты қоғам және мемлекет ре тін де дамып отырған ел. Қазақстанда бір не ше эт- нос тардың бірге өмір сүрінің зор әлеу мет- тік, саяси, адамг ершіл-эти ка лық тәжіри бе - сі жинақталып, көптеген этнос тар дың ру - ха ни құндылықтарының жеміс ті алмасуы жүзе ге асқан. Қазақстан халқы ның тарихи жадынд а этносаралық қаты нас тар дың ерек - ше тәжірибесі бар. Гума низмге, адам гер - шіл ік ке негізделген дүние та нымы, дәс түрлі мәде ниеті бай қазақ хал қы ның тәжіри бесі қазіргі күні жаңа ұлттық идео логияны қа- лып тастыруға негіз болады. Ол «Мәңгілік ел» идеясының тұғыры болып табылады. Әлемде қоғамдық-саяси, әлеуметтік- мәде ни қаты настардың ең күрделі, қарама- қай шы әрі нәзік қырларын этностардың арасын дағы қаты настар құрайды және олар елдегі саяси ахуал ға, экономикалық және әлеу меттік қа ты настардың жағдайына, мемле кеттік-құқ ық тық институттардың тиім ділі гіне, мем ле кет тік ұлттық сая саты- ның пәр мен ділі гі не негіз деледі. Адам - дардың мате риал дық және ру ха ни құн- ды лықтармен, тәжіри бе мен, этно с тар- дың мәдени жетістіктермен, өмір сүру салт тарымен, тұрмыстағы ерек шел ік - термен өзара алмасуы этностардың қарым- қатынас жасау барысында жүзеге аса ды. Мәдениеттердің өзара кірігуі ұлтты байы - тып қана қоймай, адамдардың өзара әре кет - тері мен өзара түсіністігін, олардың ин но ва - циялық құндылықтарды қабылдауын қам - тамасыз етіп, ұлтаралық қатынастардағы келең сіздіктерді түзеуге көмектеседі. 8 ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ Қазақстанда халық тарихи тұрғыдан қа- лып тасқан жалпы құндылықтарға қатысты жо ға ры дәрежедегі бірлікке, этносаралық өза ра әрекеттесудің белсенділігін жоғалт па- ған мәдени гомогенділікке иеленіп келеді. Бұл патриоттық бірегейлік үшін позитивті не гіз болып табылады. Қоғамдағы әлеуметтік-саяси, экономи- ка лық тұтастықты және қоғамдық келісімді сақ тап қалу үшін, ең алдымен, қоғамдық даму дың қазіргі талаптарына сай гуманизм мен төзімділік қағидаларына негізделген білім беру инсти тутының жаңа үлгісін жа сау ма ңыз ды. Білім беру жүйесі арқылы жас тар - дың бағыт-бағдарының қалыптасу үде рі с і не ықпал етуге болады. Білім беру жүйесі ұлта- ра лық қатынастарды реттеу тетігі сана ла ды, өйт кені жастар қоғамдық дамудың әлеуе ті болып табылады. Жастардың мораль дық- адам гершілік жағдайы қоғамның да
мы ған- ды ғының нақты белгісі болады. Әлеуметтік саладағы қазіргі жағдай біл ім беру меке мелеріне жастар сана сында қо ғам - дық түсініктер мен ұс танымдарды қа лып - тастыруға байланысты өте күр делі мін дет- ті қояды. Қоғамдық түсініктер мен ұс та - ным дардың негізін жалпы азаматтық және этникалық бірлікке, ұлтаралық қарым-қаты - настардың мәдениетін қалыптастыруға, ұлт- а ра лық төзімділік пен менталдық сәйкес ті- л і к ке септігі болатын адамгершілік, келісім мен төзімділік, құндылықтар мен мұраттар құ р ауы тиіс, өйткені осындай негізде ғана ру х а ни және өнегелілік саласындағы жағым- сыз үрдістерді жоюға болады. Рухани және әлеуметтік-мәдени дағ дар- ыс тан шығу жолы қоғамды ұйыта ала тын жаңа өнегелілік бағдарларда жатқан сияқты. Адам гершілік, руханият, төзімділік, бей біт - ші лік, ізгілік, әділдік, өзара түсіністік, өзара құр мет – ұлтына, нәсілі мен дініне қара мас - тан, барша адам үшін сөзсіз маңызды тегеу- рін ді талаптар. Бұл негіздегі ұлтаралық қарым-қатынастың мәдениеті адамның ұлт- тық ар-намысына тікелей немесе жанама түр - де қысым жасаудың, кемсітушіліктің, құқық теңсіздігінің, этникалық негізде зор лық тың кез келген түрін қабылдамауды біл дір еді. Гуманистік ұлттық саясатты жүргізу деге- ні міз – ұлтар алық қарым-қатынастарды бар - лық интер националдық өзара әрекетке қаты - су шы лардың мүдделерін ескеріп, рет теу де ген сөз. Этноұлттық саясаттың гума нис- тік стра тегиясы жалпы адами басым ды лық- тар ды, құндылықтарды, рухани бастау ларды жүйелі жүзеге асыруды, қазіргі саяси және эко но микалық пайдадан гөрі, адам гершілік сти мул дардың басымдылығын білдіреді. Қоғам дық-саяси, ұлтаралық қарым-қатынас- тар дың гуманистік құндылықтары мен дәс- түр лері ғасырлар бойы қалыптасып, қазіргі маңыз ды құқықтық құжаттар мен саяси дек- ла ра цияларда (БҰҰ жарғысы, ЕҚЫҰ құжат- та ры және т.б.) бекітілген. Олар Қазақстан Республикасы ның Конституциясы мен заң- на м а сында жүзеге асқан. Мәселе оларды ұлт а ралық өзара әрекеттер мен қарым-қаты - нас тардың барлық деңгейінде нақты сая си және құқықтық тәжірибеде жүйелі әрі мүл- тік сіз жүзеге асыруға байланысты. Қоғамды гуманизациялаудың ең маңызды тәсілі адамдардың жатсыну құралы болмай, кері сінше, оларды біріктіріп, халықтар мен мем лекеттер арасында өзара түсіністік пен бей бітшілікті орнатудың құралы болуы тиіс ұлт тық мәдениеттерді жандандырып, дамыту болып табылады. Ұлттық мәдениеттердің жаң ғыру және даму үдерістерінің гуманистік сипа т ы мен отаншылдық тиімділігі бірқа тар ма ңызды шарттарды орындаумен байла- ныс ты, олар, бірін шіден, жеке тұлғаны мә - де ниет терді жоғар ғы және төмен деп бө лу - ге ба ғыт тайтын, кейбір халық тардың (атап айтқанда, көшпелі халықтардың) мәд е ниет- тің тарихи субъектісі болуға қау қар сыздығы туралы айтатын теориялық-әдіс на ма лық және пси хологиялық нұсқама лар ды еңсеру; екін шіден, өткеннің және бүгінгінің мәде- ни үде ріс терін талдауда, әртүрлі ха лық т ар мәде ниетінің өзара ықпалы туралы мә се- лені шешуде абсолюттендірудің кез кел- ген түрінен (таптық, идеологиялық, саяси және т.б.) бас тарту; үшіншіден, бұл үде ріс - ке мемле кет тарапынан, әсіресе, бас тап қы кезең де қолдау (материалдық және ұйым- дас тыру) көрсету; төртіншіден, ұлттық мә -
9 ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ де ниеттерді тарату және жүйелендіру те- тік терін жасау, ол үшін ұлттық тәрбие бе ру жүйесін дамыту, ана тілінің қолдану ая сын кеңейту, әртүрлі өнерлерді қолдау, театр, мұра жай, кітап ханалардың қыз ме тіне қолдау көр сету. Гуманитарлық және қоғам дық бі- лім ді (философияны, тарихты, әде биет, тіл білімі, сөз өнерін, т.б.) дамы ту дың ма ңы зы зор, бұлар болмаса алдыңғы буын ның жетіс- тік тері мәнсізденіп, біз өзіміздің «мені міз ді» жоғал тамыз; бесін ші ден, ұлттық-тұлғалық дәме лерге деген төзім ді лік, бір-бірінің ұлт- тық қадір-қасиеттерін құр мет теу. Еркін адам, азаматтық тұлға, ғылым мен шығар машылық, жасампаз еңбек, өндірілген нәр се нің сапасы мен мөлшеріне сай ақысын төлеу, жеке болса да, қоғамға пайдасы тиет ін бас тамашылдық, өзара жәрдемдесу, коо пе - ра ция, әлеу меттік шығармашылық, демо- кр а тия және халықтың өзін-өзі басқаруы, әлеу меттік-құқықтық мемлекеттік реттеу, халы қаралық ынтымақтастық, бейбіт бәсеке мен бірігу – гуманистік дамудың қуатты қай- нар ларын құрайды. Рухани мәдениеттің құндылықтары, қо- ғам ның руха ни-ізгіл іктік негіз дері оның бір тұ тас тығы, ішкі мыз ғымастығының ір- г е тасын құрап, қоғам мен қалыптасқан қазақстан дық мем л екеттің түп тамырлық мүд дел ерінің көрінісі болып, әлеуметтік қыз- мет т ің болашаққа бағытталған келешегі зор, да мы т ушы бағдарламасын құрайды. Олар өз дері нің идеалдары мен ұстанымдарын таң дау құқығы мен мүмкіндігіне иеленетін әлеу меттік және рухани ерікті адам ретінде се зі н уге және Қазақстан Республикасының то лық құқықты азаматы ретінде сезінуге мүм к індік береді. Отанды сүю гуманистік құндылықтар жүйе сіне табиғи түрде енеді. Жалпы адами нұс қамаларды қандай да бір космополиттік құндылықтар ретінде түсіндіруге болмайды. Әр халықта мұндай құндылықтардың көрі - ніс т ері өзгеше болады. Ондай көріністер бел гілі бір елдің мәдени-тарихи даму ерек - ше ліктеріне, оның діни дәстүрлері мен өрке- ниет түріне тәуелді. Сондықтан, жалпы адами нәрсе әрқашан нақты-адами нәрсе ар қылы жүзе ге асады. Ал әрбір нақты адам нақ ты мем лекеттің азаматы және белгілі бір ұлт тың не ұлыстың өкілі. Ал жалпы адам - зат тық бас тау сол нақты әлеуметтік құры- лым дарда жүзеге асады. Сондықтан, адам- ды жалпы адамзаттық тұрғыда тәрбиелеу оны өз елінің, Отанының патриоты, азама- ты ретінде тәрбиелеуді қажет етеді. Демек, гу ма низм патриотизмнің, Отанды сүюді, аза мат тық жауапкершілікті тәрбиелеуді, өз елінің заңдары мен әдет-ғұрыптарын құр- мет теуді ұйғарады. Біздің мемлекетіміздің имиджін және бәсе кеге қабілеттілігін жоғарылату, халық- ара лық әріптестік пен одақтасу, тиімді әлеу меттік саясат – осының барлығы өз Отаның мен мақтану мен оған сенудің негізі болып табылады, ол нәтижесінде өске лең ұр пақ тың бойында қазақстандық патрио- тизм ді қалыптастырады. Бұл жағдайда Қазақстанның тарихы мен қазіргі шағына құр метпен қарауға жас ұрпақты баулу керек.
жүктеу/скачать 3,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|