Оқытушы: Жумкина Д. Б. Топ: ш-17 Күні

Дәріс тезисі:

Оқытуды ұйымдастыру формалары ұзақ тарихы бар. Адамзат тарихында тәжірибе мен білім балаларға әр түрлі еңбек іс-әрекеті барысында берілді. Еңбек жолы әмбебап формасы және білім беру құралы болды. Әлеуметтік қатынастардың дамуына және еңбек қызметінің күрделенуіне, алдыңғы ұрпақтың білімі мен тәжірибесінің жинақталуы мен сақталуына қарай оқытуды ұйымдастырудың жаңа формаларына да қажеттілік туындады.Ежелгі мектептерде (Қытай, Египет, Греция) оқу жұмысын ұйымдастырудың жеке, ал кейінірек жеке-топтық түрлері таратылды. Жеке оқыту кезінде мұғалім оқушыны оның үйінде (әдетте, білімді адам) немесе өз үйінде оқыды. Оқытуды ұйымдастырудың бұл түрі тарихтың кейінгі кезеңдерінде де (бай отбасыларда, жекелеген әлеуметтік топтар өкілдерінде) бүгінгі күнге дейін сақталған: отбасында, оқу орындарының практикасында (музыка бойынша жеке сабақтар, көркем шеберханаларда, жекелеген спорт түрлері бойынша, консультациялар, репетиторство). Бірақ барлық абыроймен ол балалардың аз санын оқытуды қамтамасыз етті,ал қоғамның дамуы білімді адамдардың едәуір санын талап етті. Антикалық және ортағасырлық Оқытудың әлеуметтік жағдайларының, міндеттері мен мазмұнының өзгеруі; оқыту нысандарының өзгеруіне әкеп соқты. Мәселен, ежелгі уақытта, әсіресе Орта ғасыр кезеңінде жеке-топтық оқыту пайда болады. Ол топтық оқытудың төменгі формасы болды. Оқу топтарының құрамы тұрақсыз болды, балалар жасына қарай әр түрлі болды және интеллектуалды даму деңгейі әртүрлі болды. Бұл механикалық есте сақтауға негізделген оқыту сияқты түсінік емес еді. Мұндай оқытудың ұйымдастырушылық принциптері әзірленбеген. Сондықтан Мұғалімге жаңа мазмұнды кезекпен түсіндіруге, жеке тапсырмалар беруге, жауап беруге тура келді. Әрине, негізгі уақыт жеке жұмысқа бөлінді, одан кейін әрбір оқушыдан қатаң педагогикалық сұрау жүргізілді.

Мұндай оқыту ұйымы уақыт бойынша регламенттелмеген. Балалар мектепке жылдың кез-келген уақытында және жарық күні бара алды. Мектеп балаларды жаппай оқытуды қамтамасыз етпеді және оқушыларға тек қарапайым оқу, жазу, есеп дағдыларын ғана берді. Мектеп практикасында топтық оқытудың тиімді формалары мен принциптері әлі де болған жоқ.

XVI ғасыр және оқытудың сыныптық-оқу жүйесі Балаларды топтық (ұжымдық) оқытуды ұйымдастырудың жаңа нысанының пайда болуы XVI ғасырға жатады, ол қазіргі қолданылатын оқытудың сыныптық-оқу жүйесінің (оқу жұмысының) ұрығы болып табылады. Классикалық-мықты жүйені теориялық негіздеу, кейіннен бүгінгі күнге дейін дамып келе жатқан және жетілдірілетін, чех педагогы Я. А. Коменскийге (XVII ғ.) тиесілі. Классикалық-оқу жүйесінің даму тарихына белгілі поляк дидактикалық В. Оконь өзге көзқарасты ұстанады: “ағарту тарихында ұжымдық оқытуды ұйымдастырудың ең ерте жүйесінде классикалық-оқу жүйесі болды. Шын мәнінде, бұл жүйенің құрушысы Я. А. Коменский болып саналады, бірақ оның бастамашысы Джон Сил болды, 1374 жылы голландиялық Цволладағы мектеп ректоры. Осы бастауыш мектепте ол ана тілінде оқытуды ұйымдастырды,оқушыларды сыныптарға бөлуді және оларды келесі сыныпқа көшіру тәртібін енгізді. Басқа мектептерде мұндай тәртіпті Дж тиесілі болатын “бірлескен өмірдің ағайындары” бірлестігі енгізді. Күштер. Бұл бірлестіктің еңбегі Голландияда барлық оқушыларды оқулықтармен қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін алпыс баспахананың негізі болып табылады. 1537-1588 жж. Страсбургтегі мектептің ректоры бола отырып, ол оқушыларды он сыныпқа бөлді. Кейіннен бұл орта мектептер үшін үлгі болды. Әр сынып мұғалімдер қатаң сақтай отырып, толық әзірленген бағдарлама мен педагогикалық принциптерге сәйкес жұмыс істеді”. Классикалық-мықты жүйе шамамен 450 жылдық уақыт сынағынан өтті және көптеген елдердің мектептерінде оқытудың негізгі нысаны болып табылады. Оның дамуына көрнекті педагогтар И. Г. Песталоцци, И. Ф. Гербарт, А. Дистервег, К. Д. Ушинский елеулі үлес қосты. Қазіргі заманғы психологтар, тәжірибе-мұғалімдері, жаңашыл-мұғалімдер, педагог-технологтар оқытудың сынып-оқу жүйесін дамытуға өз үлестерін қосты.

Негізінен “орта” оқушыға жұмыс істейтін өзара оқыту жүйесінің жетілмегендігі және балалардың жеке ақыл-ой мүмкіндіктерін оқытуда есепке алудың саналы қажеттілігі оқытудың жаңа ұйымдастырушылық нысандарын іздестіруді көрсетті. ХХ ғасырдың басында АҚШ-тағы батав жүйесі мен Еуропадағы маңғейм жүйесі ұсынған сайлау оқытудың жаңа нысаны пайда болды.

Жоғары білім беру жүйесін реформалау процесінде қытайлық ғалымдар АҚШ-тың жоғары мектебінің тәжірибесіне бірнеше рет жүгінген. 1917 жылы Цай Юаньпэйдің қолдауымен Гарвард университетінде қолданылатын рейтингтік жүйені енгізу туралы мәселе бірінші дәрежелі мәнге ие болды”, ХХ ғасырдың 20-шы жылдарында Қытайда Дж прагматикалық педагогикасы кеңінен резонанс алды. Дьюи. Дальтон-жоспар сияқты оқытуды ұйымдастырудың мұндай түрін пайдалану білім беру процесінде студенттердің рөлін түбегейлі өзгертуді, олардың өзіндік жұмыс дағдыларын дамытуды болжады.

Ұсынылатын әдебиеттер (ресурстар):

1. Ж.Қоянбаев «Педагогика»;

2. Ш.Құрманалина, Б. Мұқанова «Педагогика» Астана: Фолиант, 2007;

3. https://slide-share.ru/taqiribioqitudi-ujimdastiru-formalari-turali-ughim-tarikhi-20093

Сұрақтар:

1. Оқыту формасы дегеніміз не?

2. Ертеде оқытудың қандай формалары болды?

3. Оқтудың негізгі формасы не?

1. 
   Дәріс мәтінімен танысу, дәптерге көшіру.
   

2. 
   Кері байланыс: студент college.sdot.kz платформасында тест тапсырады.