Орындаған: Келжанова п мамандығы: Қазақ тілі мен әдебиеті



Дата23.03.2023
өлшемі28,35 Kb.
#75733

5-апта Септік жалғау.
Септік жалғаулардың мағыналары мен қызметтері

Тексерген: Отарбекова Ж.К
Орындаған: Келжанова П
Мамандығы: Қазақ тілі мен әдебиеті

  1. тапсырма. Сөйлемдегі септік жалғауларын тауып, мағыналарын көрсетіңіз.


1.Тау тауға қосылмас, Адам адамға қосылар.
(тауға, адамға Барыс септігінің ға жалғауы жалғанып тұр)

2.Ақылсыз адам айқайлай келеді, Жан-жағын жайпай келеді. Ақылды адам жай, жай келеді, Жан-жағын байқай келеді.
(Ақылды Табыс септігінің ды жалғауы жалғанып тұр)

3.Қайырсыз пайдадан Қайырлы залал.
(пайдадан Шығыс септігінің дан жалғауы жалғанып тұр)

4.Сүңгінің жарасы бітер, Тіл жарасы бітпес.
(сүңгінің ілік септігінің нің жалғауы жалғанып тұр)

5.Тіземнен сүріндірсең, сүріндір, Тілімнен сүріндірме.
(тіземнен, тілімнен шығыс септігінің нен жалғауы жалғанып тұр)


2-тапсырма. Сөйлемге морфологиялық талдау жасаңыз, атау септіктегі сөздерді анықтаңыз



1.Әке балаға сыншы Аға ініге сыншы (мақал).
2.Ат айналып қазығын табар (мақал).
3. Ағадан – ақыл, атадан – нақыл (мақал).
4.Туа білмейді, жүре біледі.
5.Білгенің бір тоғыз, Білмегенің тоқсан тоғыз.

3-тапсырма. Тәуелдік жалғаулы сөздерді тауып, мағынасын көрсетіңіз
Қазыбек бидің батасы Өркенім өссін десең, кекшіл болма – кесапаты тиер еліңе!
(батасы-тәуелдік жалғау 3 жақ жекеше , Өркенім- 1жақ жекеше түрі)

Елім өссін десең, өршіл болма – өскеніңді өшіресің.
(елім-1 жақ жекеше)

Басына іс түскен пақырға Қастық қылма – Қайғысы көшер басыңа.
Жанашыры жоқ жарлыға Жәрдемші бол асыға, Қиын-қыстау күндерде Өзі келер қасыңа.
(жанашыры-3 жақ)

Бүгін сағы сынды деп, Жақыныңды басынба!

(сағы-3 жақ)

Сұрақтарға иә немесе жоқ деп жауап беріп, себебін түсіндіріңіз

1.Функциялық қосымшалар сөз тудырады. ия
2.Тілімізде кірме қосымшалар жоқ. ия
3.Жалғаулар сөзге грамматикалық мағына үстейді. ия
4.Көптік жалғау сөз бен сөзді байланыстыра алмайды. жоқ
5.Көптік жалғау көптік категориясын құрайды. ия
6.Көптік жалғау 6 түрлі. ия
7.Тәуелдік жалғау меншіктік мағына береді. ия
8.Ортақ және оңаша тәуелдеу меншіктелуші затқа байланысты. жоқ
9. «Менің үйім» сөзінде тәуелдік жалғау арқылы 2 грамматикалық мағына беріліп тұр.
10. Тәуелдік жалғау зат есімнің тәуелдік категориясын құрайды.

Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет