Орындаған: Серікбол Балғын 101- топ Қабылдаған

Орындаған: Серікбол
Балғын 101- топ 
Қабылдаған :
Дабылтаева М. 
САЙЛАУ ЖҮЙЕСІ
ЖӘНЕ САЙЛАУ
ҚҰҚЫҒЫ 

ЖОСПАР : 
I КІРІСПЕ 
1.САЙЛАУ ЖҮЙЕСІ
2. САЙЛАУ ЖҮЙЕСІНІҢ
ТҮРЛЕРІ 
II.НЕГІЗГІ БӨЛІМ 
2.1 САЙЛАУ ҚҰҚЫҒЫ ЖӘНЕ
ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
III . ҚОРЫТЫНДЫ 

 Кіріспе 
Өркениетті, демократиялы қоғамда саяси процеске
қатысудың негізгі түріне сайлау жүйесі жатады. Сайлау
арқылы азаматтар мемлекеттің өкілетті, заң, сот,
атқару органдарын қалыптастыруға қатысады. Ол
азаматтардың саяси құқығының жүзеге асырылуын
білдіреді. Сайлау барысында халықтың қалауы
бойынша басқарушы элита алмасады, билік бір қолдан
екіншілерге бейбіт жолмен беріледі. Сонымен қатар
ол халықтың басқарушы элита өз жұмысын қалай
атқарып отырғандығына бақылау жасау мүмкіндігін де
береді. Сайлау жүйесі деп өкілетті және басқа
мемлекеттің сайлан- балы билік органдарын құру
жолдарын, түрлерін, әдіс-тәсілдерін анықтайтын,
тәртіпке келтірілген нормалар, ережелер жиынты- ғын
айтады.

САЙЛАУ ЖҮЙЕСІНІҢ НЕГІЗГІ
ҚАҒИДАЛАРЫ ӘДЕТТЕ КОНСТИТУЦИЯДА
АНЫКТАЛАДЫ ЖӘНЕ АРНАЙЫ ЗАНДА
НАҚТЫЛАНАДЫ. МҰНДАЙ ҚҰҚЫҚТЫҚ
НОРМАЛАРДЫҢ ЖИЫНТЫҒЫН САЙЛАУ
ҚҰҚЫҒЫ ДЕЙДІ. ОНЫҢ 2 ТҮРІ БАР; 
1) 
БЕЛСЕНДІ САЙЛАУ ҚҰҚЫҒЫ
ДЕП РЕСПУБЛИКАНЫҢ 18-
ЖАСҚА ТОЛҒАН ТЕГІНЕ
ӘЛЕУМЕТТІК
ЖАҒДАЙЫНА,ҰЛТЫНА
,
ДІНІНЕ,ТІЛІНЕ,НӘСІЛІНЕ
ЖЫНЫСНА ҚАРАМАСТАН
САЙЛАУДА ДАУЫС БЕРУГЕ
ҚҰҚЫЛЫ
2) 
БӘСЕҢСАЙЛАУ ҚҰҚЫҒЫ -
ЖЕРГІЛІКТІ ӨЗІН-ӨЗІ
БАСҚАРУ ОРГАНДАРДЫҢ
МҮШЕСІ БОЛЫП САЙЛАНУ
ҚҰҚЫҒЫ

Берілген дауысты есептеу тәсілі мен соның
нәтижесінде орындарды бөлу принципіне қарай
сайлау жүйелері мажоритарлық, пропорционалдық
және аралас түрі болып бөлінеді. Мажоритарлық
сайлау жүйесінде әрбір округте депутаттық орындар
белгіленген дауыстың көпшілігіне ие болған
үміткерге тиеді. Қалғандары билік органдарына кіре
алмайды. Можаритарлық жүйенің 2 түрі бар:
абсолютті және салыстырмалы. Абсолютті жүйеде
сайланды деп басым көпшілік дауысты (50 пайыз
және бір дауыс) алған талапкер саналады. Мұнша
дауысты үміткердің көбі бірінші кезекте ала
бермейді. Сондықтан сайлаудың екінші туры
өткізіледі. Мұнда бірінші турда көп дауыс алған 2
үміткердің қайсысы көп дауыс алса, сол сайланған
болып есептеледі. Мажоритарлық жүйенің
салыстырмалы көпшілік түрінде қай үміткер көбірек
дауыс жинаса, сол сайланады. Онда 50 пайыздан
артық дауыс алу шарт емес. Мажоритарлық жүйенің
абсолютті және салыстырмалы түрлерінде сайлау
округтері бір мандатты келеді, яғни әрбір округтен
бір ғана депутат сайланады.

ПРОПОРЦИОНАЛДЫҚ ЖҮЙЕНІҢ МАЖОРИТАРЛЫҚТАН
АЙЫРМАСЫ - ОЛ КӨПШІЛІК ПРИНЦИПІНЕ НЕГІЗДЕЛМЕЙДІ.
ОЛ ЖИНАҒАН ДАУЫС ПЕН ЖЕҢІП АЛҒАН МАНДАТТЫҢ