Құрамы бекітілді. «Астана Опера»



Pdf көрінісі
бет10/11
Дата15.03.2017
өлшемі19,65 Mb.
#9906
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

АНА ТІЛІ

Қ

Қ



ұрақ көрпе

ұрақ көрпе

Қ

Қ

ұрақ көрпе



ұрақ көрпе

  зірлеген Нұрлан ҚҰМАР

Қытайды біріктіріп, оның им-

ператоры болған Цинь Шихуан-

ди к шпенділердің шабуылына 

т теп беретін алып қорған салуға 

бұйрық берген. 

Осылайша б.з.д. ІІІ ғасырдан 

бастап 600 жыл бойы Ұлы Қытай 

қорғанының құрылысы салын-

ды. Аңыз бойынша Қабырға 

салынардан бір күн бұрын Цинь 

Шихуанди  зінің қанатты тұлпарларымен жүріп  ткен. 

Қорған сол жолдың бойымен салынған. Арғымақ 

шамамен 10 мың ли (шамамен 5 шақырымнан сәл 

ұзын) ұшып отырған. Оның тұяғы тиген жерге қарауыл 

мұнаралары тұрғызылған. Қарауыл мұнараларының 

арасындағы қашықтық екі жебе атылым жер. Ал, әрбір 

20 шақырым сайын үнемі сарбаздар қосыны күзететін 

үлкен горнизондық мұнаралар салынған. 

Қабырғалардың орташа биіктігі 79 метрге жетсе, 

қалыңдығы 5 метр болады. Соның арқасында қабырға 

үстімен тұтас сарбаздар қосыны  те алатын-ды. Қазіргі 

кезде қорғанның сақталған б лігінің ұзындығы 2500 

шақырым. Ал егер бұтақталудың қапталдық б ліктерін 

есептер болса, бүкіл нысанның ұзындығы 6 мың 

шақырымға жетеді.

Жүгері – тек дәмді азық қана емес, денсаулыққа 

те пайдалы. Оның құрамы моно және дисаха-

ридтерге, қанықпаған май қышқылдарына, су, 

крахмалға  те бай. Сондай-ақ оның құрамында 

В9, Е, РР, В1, В2, В5, С дәрумендері және ниа-

цин, холин бар. Бұл  нім – құрамындағы темірдің 

к птігімен ерекшеленеді. 

Ғылыми зерттеулердің нәтижесінде, жүгерінің 

жоғары тағамдық және биологиялық белсенділігі 

дәлелденген. Егер сіз осы  німді күнделікті 

рационыңызға қоссаңыз, ағзаңызда зат алмасу 

процессі айтарлықтай жақсарады. Нәтижесінде, 

денсаулығыңыз да жақсарып, иммунитетіңіз 

күшейеді. Қуырылған жүгеріге қарағанда, 

қайнатылған жүгері пайдалы болады. Қайнатылған 

жүгері терінің қартаюын тежейді және қатерлі ісік 

дамуын болдырмайды. Сонымен қатар зат алмасу 

бұзылған кезде, бауыр ауруы, жүрек-қан тамыр-

лары ауруын емдеу кезінде пайдалы. Жүгеріні 

т тасы, холангит және холецистит белгілерін 

жеңілдету үшін пайдалануыңызға болады.

СІЗ БІЛЕСІЗ БЕ?

ӘЛЕМДЕ ТАЛАЙ ҚЫЗЫҚ БАР

Ұлы Қытай қорғаны

Жүгерінің пайдасы қандай?

ДЕНСАУЛЫҚ



 

АТАМЕКЕН

Телғожа ЖАНҰЗАҚ,

филология ғылымының 

докторы, профессор



Алматы облысының Райымбек 

ауданында тау, өзен, жайлау 

және Қарқара ауылы да Қарқара 

деген тау атауына байланысты 

қойылған.

Қарқара өзені Күңгей Алатаудың 

солтүстік-шығысынан басталып, 

Қарқара жайлауын басып өтіп, 

Тиектас тұсынан Шарын өзеніне 

құйып, аңғары тар да терең 

шатқал арқылы ағып, Іле өзеніне 

барып құяды. Қарқара өзенінің 

ұзындығын 113 км, су  жиналатын 

алабын 1970 м

2

 деп көрсету бар. 

Бұл есеп Қарқара өзенінің Іле 

өзеніне дейінгі мөлшері болса, 

Іле өзеніне Еңбекшіқазақ, Талғар, 

Қаскелең аудандарындағы Түрген, 

Талғар, Қаскелең өзендері де 

қосылып барып, Балқаш көлін 

толықтыратыны әмбеге аян.

Қ

а р қ а р а   ж а й л а у ы н ы ң 



ауқымы да к з тартады. 

Ұ з ы н д ы ғ ы   м е н   е н і   д е 

к лемді. Ені Мыңжылқы ауылы мен 

Қарқара ауылына дейін созылып, 

шамамен 30 км болса, ұзындығы ба-

тыс жағындағы Қызылқия тауы нан 

шығыс жақтағы Қабандыға дейін 

35 км-ге жетеді. Осынау кең-байтақ 

ен дала, ашық жазықта жаз бойы, 

ерте күзге дейін мыңғырған мал 

(қой-ешкі, сиыр, тіптен 1930-50 

жылдарға дейін жылқы зауытының 

25 мың жылқысы) еркін жайылса, 

таулар қойнауларындағы жабайы 

аңдардың саны да тым к п. Ал жай-

лау сәнін келтіріп тұрған ақ шаңқан 

қазақ үйлері мен адам санында есеп 

болмаған.

«Түгін тартсаң майы шығатын» 

бұл қасиетті де шұрайлы жердің 

м ы ң   т ү р л і ,   қ ы з ы л д ы - ж а с ы л д ы 

кілем тектес к к шалғын ш бінің, 

бәйшешек гүлдерінің   зі талай ақын-

жыраулардың жырларына арқау 

болған.

Осы жайлауда болып, тылсым 



сұлу табиғатты  з к зімен к рген 

атақты ақын І.Жансүгіров былайша 

суреттейді:

«Қарқара қалың қазақ кебесіндей,

Албанның албырт-ерке енесіндей.

Қарағай қапталдағы, 

жыныс арша,

Қыдырлы малдың 

құтты келесіндей.

Қарқара жарасымды 

жазық жайлау,

Үй-күлше, құрттың 

жайған  ресіндей»

Атақты Қарқара  зені, таңға-

жайып жайлауы, сеңгір-сеңгір асқар 

тауларымен ғана бай емес, оның 

қ о й ы н - қ о й н а у ы   к е н г е ,   ә с і р е с е 

ғасырлар бойы құпиясын сақтап 

жатқан тарихи жәдігерлерден де кен-

де емес.


Қарқара  ңіріндегі Шырғанақ 

сайында ежелгі заманнан қалған 

таңбалы тас, оба, қорған, елді мекен 

орны бары анықталса, 1892 жылы 

одан қыш ыдыстар, тастан жасалған 

құралдар аршып алынғаны жай-

лы белгілі деректерде бар. Қарқара 

зенінің маңайындағы Иірсу  зені 

жанынан 1895 ж. орыс ғалымы 

Ларионов бал-бал мүсін, тасқа 

жазылған таңба жазуды тапса, 1898 

жылы В.Д.Городецкий  з зерттеу 

жұмыстарын жүргізді. 1960 жылы 

археолог К.Ақышев менің ұсынысым 

б о й ы н ш а ,   Қ а р қ а р а   а у м а ғ ы н д а 

ғылыми экспедиция жүргізу бары-

сында Ақтасты-1, Ақтасты-1-4-6, 

Сарытау тұрақтарында жер астында 

сақталған б.з.б. ІІ-І ғасырдағы үйсін 

қоныстары мен қыстақтарын, онда 

сақталған материалдық заттарды тап-

ты. Соның нәтижесінде 1963 жылы 

«Үйсін мәдениеті» атты ғылыми 

монографиясын жарыққа шығарды.

1962 жылы  зім бала кезімде 

Қарқара жайлауында к рген тас 

мүсін мен Иірсу, Кеген  зендері 

бойындағы тасқа жазылған таңба 

ж а з у л а р д ы   ж ә н е   К е г е н   з е н і 

бойындағы Жуант бе мен Кеген 

ауылы маңайындағы биік обалар 

туралы ғылыми жетекшім, ҒА Тіл 

білімі институтының директоры ака-

демик І.Кеңесбаевқа айтқаным бар. 

Зейінді де білікті ғалым 1964 жылы 

20 шілде айында Кеген ауданындағы 

к не түрік жазба ескерткіштері 

Қарқара


Қарқара

Дәрілерді ретсіз тұтыну түбі 

жақсылыққа апармайды. Оның 

үстіне кез келген дәрі химиялық 

құрамнан тұрады. 

Құрамындағы заттардың 

қайсысы ағзаға қалай әсер 

ететінін басқа саланың адамы 

дәрігердей қайдан білсін. 

Қарапайым аспиринді іш-

кен де гидрокортизон, олрин-

ден, преднизолон, флюцинар, фторокорд майларын, 

бутадион, кофеин таблеткаларын бірге қолдануға бол-

майды.  йткені аспириннің улы қасиеті күшейеді. Кей-

де дәрілерді кейбір сусын, тамақ түрлерімен қосып ішуге 

де болмайды. Тағы да сол аспирин дәрісін қабылдағанда 

балық жеуге болмайды, қан кетуі мүмкін. Тетрациклин 

ішкенде сүт тағамдарын пайдаланбаған дұрыс. 



Газетіміздің  ткен н мірлерінің бірінде адамның 

артық салмақ қосуына ықпал ететін себептерді жазған 

болатынбыз. Ең бастысы жұмыр басты пенденің 

оңалуына гормондардың жұмыс істемеуі себеп болатынын 

к пшілігіміз білмейміз. 

Сондай гормондардың бірі – лептин. Ол 1994 жылы 

ашылған. Бұл әлі де белсенді түрде зерттелуде. Дәл осы 

лептиннің ағзадағы заттардың м лшері жайлы миға 

белгі беріп тұратындығы нақты анықталған. Оны май 

тіндерінің жасушалары б ліп шығарады. Сонымен қатар 

лептин кейбір метаболикалық үдерістерге араласып 

қана қоймай, май тіндері мен репродукциялық жүйе 

арасында дәнекер р лін атқарады деген болжам да бар. 

Бірақ мұндай  зара байланыстар тетіктері әлі белгісіз. 

Ағза тіндерінің лептинмен үйлесу тұрақтылығы май 

тіндерінің артық м лшерде жинақталуымен ғана емес, 

сонымен бірге адамның жас м лшерімен де байланысты. 

АНЫҚ-ҚАНЫҒЫ



Дәрілік заттардың жанама 

әсері

Лептин жайлы

Қол жұмысымен айналысып жүргендер немесе 

былайғы жұрт: «Кеңседе отырғандардың жұмыстары 

жанға жайлы, белі ауырмайды, балтыры сыздамайды, 

алақаны күстенбейді, жаны қиналмайды» деп ойлайтыны 

с зсіз. Шын мәнінде солай ма?

Ақиқатында кеңсе қызметкерлерінің де қызметі 

оңай емес, олардың да  з бастарына жетерлік 

қиыншылықтары, шешілмей жатқан мәселелері бас-

тан асып жатады. Ертеден кешке дейін орындықта 

тапжылмай отырып, компьютермен жұмыс істеу, қағаз-

құжаттар тасқыны, мәліметтер жинау, цифрлармен 

алысу, онан соң кабинеттес әріптестерімен алак з болу, 

ренжісу адамға оңай тимесі белгілі. Кеңседегі осындай 

бір күндік жұмыстан г рі маңдайың терлеп 60 тонналық 

1 вагон к мір түсіру әлдеқайда оңай.

АДАМ ҚҰПИЯСЫ 



Кеңседегі кеселдер

мен мәдени жәдігерлерді зерттеу 

мақсатымен ғылыми экспедиция 

ұйымдастырылды. Оны  зі басқарып, 

құрамында филология ғылымының 

докторы, профессор Ғ.Мұсабаев, 

филология ғылымының кандида-

ты, доцент Ы.Маманов, филология 

ғылымының кандидаты А.Махмұтов 

және мен болып Қарқарадағы тас 

мүсінді ашып, оны белуарына дейін 

қазғанда к не түрік жазуын к рдік. 

Одан соң Иірсу  зені бойындағы 

тасқа жазылған жазуды және Кеген 

зені бойындағы биік жартастағы 

жазуды да суретке түсіріп алдық.

Биіктігі 1,5 метрді құрайтын тас 

мүсіннің ғылыми құндылығы 13 

әріптен тұратын «алты б ріг алаш 

ерт қаған алты баулы ел басқарды» 

деген жазуында.  Бұны талдап оқыған 

мамандар Ғ.Мұсабаев, А.Махмұтов, 

Ғ.Айдаров оны «Кеген жазбасы» деп 

атап, оның тарихын б.з.б. ІV ғасырға 

тән деп баспада жариялады.  

Академик І.Кеңесбаев бастаған 

ғылыми экспедиция мүшелері сол 

жолы Қарқара  зенінің т менгі ағысы 

жанындағы ар жақтағы Иірсу  зені 

бойындағы тасқа жазылған жазуды, 

одан соң Кеген  зені бойындағы 

халық ем-дом жасайтын қайнар 

басындағы жартасқа жазылған жазу-

ды да к ріп, нақтылап суретке түсіріп 

алған едік.

Таста жазылған ол жазудан соң 

қайта оралып, Ш ладыр қыратының 

т менгі жағында тұрған биіктігі 400 

м, айнала жуандығы 200 м-дей зор 

Жуант бені, оның жанындағы құм 

басып қалған қала орнын, қазір де 

Құмтекей аталатын жерді к ргенде 

таңдай қағысып, таңырқап таңданбай 

тұра алмады әріптестерім.

Осы игі істердің басында бірге 

жүріп, экспедиция жұмысына ерекше 

жәрдем беріп, ғалымдарды сыйлап-

құрметтеп, бар жақсылығын аямаған 

ферма бастығы, менің сыныптас 

досым марқұм Сопықожа болған 

еді. Ағалар оған ақ батасын беріп, 

мейлінше разылық ниетін білдірген 

болатын.

О

сы жайлаудағы атақты 



«Қарқара жәрмеңкесінің» 

орны ерекше болғаны 

мәлім. Бұл халықаралық жәрмеңкеге 

Ресей, Орта Азия, Қытай елдерінен 

к птеген тауар әкеліп, малға айырбас-

таумен бірге халықтардың қарым-

қатынас байланысы, осы елдердің 

экономикалық әрі саяси-мәдени, 

рухани дәрежесінің к терілуі туралы 

деректер мол. Бұл жәрмеңке соңғы 

рет 1932 жылы  тіпті. Сол жылы 

біздің киіз үй жаз бойы жәрмеңке 

қасындағы Қарқара  зенінің бойын-

да тұрды. Ол кезде мен т рт жастағы 

баламын.  кемнің інісі  мірзақ аға 

ылғи мені жәрмеңкеге апарып, базар 

аралатып, асханаға апаратын. Мен 

үнемі  зіміздің ағайындарды, олар-

мен бірге жүрген  збек, қырғыз, татар, 

ұйғыр, орыс, дүңгендерді к ретінмін. 

Бәрі  з тілдерінде с йлескенмен 

бірін-бірі түсіне беретін. Соның бәрі 

әлі күнге есімде.

Ш ладыр қырқасының т менгі 

тұсынан бұрыннан жұртқа белгілі 

тұз шығатын, халық оны Тұзкен 

атап кеткен, 1930-40 жылдары тұз 

қайнатып, ол ақ тұзды ел қажетіне 

жаратуға аттандыратын кәсіпорны 

болған еді. Қазір одан шыққан тұз 

бұлақ т менгі  зенге қарай ағып 

жатыр.


Қ а р қ а р а н ы ң   о с ы   Ш л а д ы р 

қыраттарынан кейінгі жылдары 

емдік қасиетке ие арасан шықса, бұл 

жақтағы ел-жұртқа  те зәру, қоры аса 

бай газ да табылып отыр. Сол газды 

іздеп тапқан ғылыми экспедиция 

бастығы, белгілі инженер геолог-

мұнайшы, 30 жыл бойы к ршім, 

ағайын-туыс болып кеткен марқұм 

Сәкең – Саламат Шалабаев үнемі 

айтушы еді.

Қарқарадағы ең айтулы, саяси-

қоғамдық мәні аса зор тарихи оқиға 

1916 жылғы ұлт-азаттық к терілісі 

– оның 90 жылдығына халық жаппай 

қатысып қойылған зәулім ескерткіш 

бар. Тарихта бұл «Қарқара к терілісі» 

деп аталады. Бұл атақты к терілістің 

10 жылдық мерекесін белгілі мемле-

кет, қоғам қайраткері Ораз Жандосов 

ткізіп, Алматыдан к птеген қоғам, 

мемлекет қайраткерлері, атақты 

нер, мәдениет қайраткерлерінен 

к п адам қатысқан.  Олардың ішінде: 

С.Қожамқұлов, Қ.Қуанышбаев, 

И . Б а й з а қ о в ,   т . б .   а р т и с т е р   б о -

лыпты деп естігеніміз бар. Бұл 

«Қарқара к терілісінің» мерекесіне 

қатысқандар жиналып, сол кезде 

О.Жандосовтың ұсынысымен тас 

үйеді де ол үлкен т бе болады, сол 

т бе  Ереуілт бе деп аталған.

Ал к терілістің 20 жылдығы 1936 

жылы тағы да О.Жандосов Алма-

ты облыстық атқару комитетінің 

т рағасы болып тұрғанда  ткізіпті. 

Бұл мерекеге Үкімет басшылары: 

Қазақстан Совнарком т рағасы 

Ораз Исаев, Қазақстан Орталық 

атқару комитетінің т рағасы Ұзақбай 

Құлымбетов қатысқан. Ол кезде мен 

8 жаста едім, ол кісілерді әкемнің 

а р қ а с ы н д а   з   ү й і м і з д е   к р д і м . 

Барлығының жарқын бейнесі бүгінде 

к з алдымда.

Осы «Қарқара к терілісі» тура-

лы Қарқараға барып, оқиға болған 

жерді, к теріліс, қақтығыс болған, 

боздақтар қырылып, қалың ел қан 

жұтып, қайғыға батқан жердің ой-

шұқырын аралап жүріп, к теріліске 

қатысып, тірі қалғандармен кездесіп, 

қыруар материал жиып, атақты жа-

зушы М. уезов «Қилы заман» атты 

белгілі роман жазды.

Қ а р қ а р а   а т а у ы н ы ң   ш ы ғ у ы 

ж ніндегі халық аңызының бірінде: 

« Ж е р   ж ә н е   з е н   а т ы   с о л   ж е р -

де қарқара деген құс болған, со-

нымен байланысты» айта келіп, 

В.В.Радлов: «Қарқара с зінің қазақ, 

қырғыз тілдерінде құс атауы ретінде 

кездесетінін, оның орыс тіліндегі 

атауы, «цапля» екенін айта келіп, 

осы құстың қауырсынын қадаған 

қыздардың бас киімі қарқара атала-

ды, осы атау кейіннен тау атауына 

негіз болған» деп жазды [Радлов В.В. 

Опыт словаря тюркских наречий. 

СПб., 1893, Т. 1, с. 190].

Қазақ халқының әдет-ғұрып, 

салт-сана және ауыз әдебиетін 

ж и н а п   з е р т т е г е н   о р ы с   ғ а л ы м ы 

М.Красовский 1883 жылы қазақ да-

ласынан материалдар жинау кезінде: 

«Қазақтар к шіп-қону кезінде түйеге 

артатын, т бесіндегі қақпағы үй 

шатырына ұқсас шошақ кебежені 

қарқара деп атаған. Осы кебеже 

мен тау к рінісі ұқсас келгендіктен 

тау Қарқара аталып кеткен» дейді 

[Красовский М. Область Сбирских 

киргиз. СПб, 1988, ч. 1, с. 108-109]. 

Б

ұндай пікірді Ш.Уәлиханов 



та айтқан-ды. Ғалымның 

сол пікірін орысша жазылу 

қалпында беруді ж н к рдік: «Карка-

ра – киргизы так называли перышки, 

султаны на голове двух молодых 

девушек – калмычек, захваченных 

у речки» [Валиханов Ч.Ч. Собр.соч 

Т.1, 184, с. 250]. Ғалымдардың бұл 

пікірін топонимист А. бдірахманов 

т о л ы ғ ы м е н   қ у а т т а п ,   м ү л т і к с і з 

қабылдады. Қарқара топонимінің 

этимологиясына назар аударған 

ғалымдар бұл пікірлерге қосылмай, 

ж а ң а ш а   қ а р а с т ы р у ғ а   т ы р ы с т ы . 

Е.Қойшыбаев топонимнің «қар фор-

манты тым к не топоэлементтік гар 

(«биік») формасымен қатысты болуы 

мүмкін. Мысалы: Қалқағар, Талғар. 

Олай болған күнде Қарқара атауының 

мәні «биік (тау) қыры» деген ұғымға 

жуықтар еді. С йтіп, Қарқара  атауын 

қазіргі қазақ тілінде «биік қыр» 

ұғымына жақын деуге әбден  болады» 

деген пікір ұсынды [Қойшыбаев 

Е. Қазақстан жер-су аттарының 

с з дігі. А. 1985, 162 б.]. Бірақта ол 

атаудың бірінші сыңары қар фор-

мантын талдағанмен, оның екінші 

сыңары қара формантын с з етпеген. 

В.М.Иллич-Свитыч еңбегінде қара 

(қар, ғар) с зі жайлы ностратикалық 

т і л д е р   к л е м і н д е   т е   м а ң ы з д ы 

салыстырмалы-лингвистикалық 

материалдар берілген. Олардың 

ішінде араб. qara – «жеке дара тұрған 

шың, жартас», «т бе», к не египет 

тілінде qrr – «т бе, жота, шоқы», 

сомали тіл. qar – «шет», «биік тау», 

арм. тіл. кар – «тас», «шың», «жар-

тас», груз. тіл karkar – «биік жар-

тас», түркі тілд. қыр – «тау қыраты, 

«тау жотасы», моңғ. тіл. kira, xar, 

xara  – «жал», «биіктік». Осы қара, 

ғара, хара с здері қатарына үнді – 

еуропа тілдеріндегі гар, гара «тау» 

с здерін де жатқызуға болатынын 

к рсетеді [В.Иллич-Свитыч. Опыт 

сравнения ностратических языков. 

1971, с. 340-342]. Осы ғар=қар=гер 

с зінің шығу т ркіні жайлы кейінірек 

Э.М.Мурзаев оны мысалдармен 

толықтыра түседі. Ауған тілінде гар 

«тау», гранг – «түпсіз», «құз, тәжікше 

гардан – «асу», «бел», «арт», к не 

иран тілінде gari, авестин тілінде garay 

– «тау», тау қыраты», араб тілінде гара 

«оқшау жота, т бе, шоқы» мәніндегі 

с здер екенін к рсетті (Э.М.Мурзаев. 

Словарь народных географических 

терминов. М. 1984, с. 139, 140).

Қарқара топонимінің этимоло-

гиясын тереңдете, фольклорлық-

э т н о г р а ф и я л ы қ ,   ж а ғ р а п и я л ы қ -

лингвистикалық һәм тарихи тұр-

ғ ы  д а н   қ а р а с т ы р ы л ғ а н   б ұ р ы н ғ ы 

біздің мақаламыздан кейін С.Медет-

бековтың жазған к лемді мақаласы 

к п т і ң   н а з а р ы н а   б і р д е н   і л і н д і . 

Қарқара атауы «Біздің ойымызша, 

әу баста құсқа байланысты емес, жер 

бедеріне байланысты туған және  те 

к не атау. Олай дейтініміз: алғаш 

қоныстанғанда адамдар ең әуелі бұл 

ңірдің басты ерекшелігін к рді де 

«тау», «таулы жер» деді. Сонсоң оның 

заңғар екендігіне к зі жетті де, «биік» 

деді, яғни «Тау биік» деді. Ежелгі 

түріктер тілімен шамалап айтсақ, 

Қарқара деп атады дей келе, атау 

құрамындағы қар (гар, гер) – «тау», 

«тау жоталары» дегенді білдірсе, ал 

қара (ғара, гара) – «биік», «алып», 

«ұлы» деген мағынада тілімізде бүгінге 

дейін қолданылып келеді» деген 

түйінге келген (Ана тілі. № 32, 1993). 

Автордың бұл пікірін күні бүгінге 

дейін республикамызда қолданылып 

жүрген ежелгі топонимдер: Қаратау, 

Қара Ертіс, Егізқара, Жуанқара, 

Қосқара, Найзақара тәрізді тау атта-

ры дәлелдей түседі.

Қарқара атауы Жетісу  лкесінде 

ғана емес, Қарағанды облысында 

Қарқаралы тұлғасында, Қырғызстан 

Республикасында Каркыра (Ыссық-

к л облысы Ақсу, Түп аудандарын-

да), Каркыра – к л (Ош облысы 

Алай жотасында), Монғолияда Хар-

хара атауы кездесуінің тарихи сыры 

бар. Жоғарыдағы пікірлерге ден 

қоя отырып, Қарқара ( зен, тау) 

атының түркі тілдеріне тәндігін, 

оның біздің дәуірімізден бұрынғы 

жылдардан барын пайымдаймыз. 

Сонымен қатар оның к нелігін атау 

құрамындағы с здердің үндіеуропа, 

түркі, моңғол тілдерінде ежелгі за-

маннан бары дәлелдей түседі. Бірінші 

кезекте тау аты, одан соң  зен аты 

Қарқара аталған болу керек. Атау: 

«үлкен, биік», «асқақ», «заңғар», 

«алып тау» деген мағынаға ие екені 

оның жағрапиялық сипатына толық 

сай келеді.



Алматы облысы

«Түгін тартсаң майы шығатын» бұл қасиетті де шұрайлы жердің 

мың түрлі, қызылды-жасылды кілем тектес көк шалғын шөбінің, 

бәйшешек гүлдерінің  өзі талай ақын-жыраулардың жырларына 

арқау болған.

Осы жайлауда болып, тылсым сұлу табиғатты өз көзімен көрген 

атақты ақын І.Жансүгіров былайша суреттейді:

«Қарқара қалың қазақ кебесіндей,

Албанның албырт-ерке енесіндей.

Қарағай қапталдағы, жыныс арша,

Қыдырлы малдың құтты келесіндей.

Қарқара жарасымды жазық жайлау,

Үй-күлше, құрттың жайған өресіндей».

12

№29 (1339) 

21-27 шілде

2016 жыл


АНА ТІЛІ

Риоға дайындығымыз қалай?

Құрылтайшы және шығарушы: 



«ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРI» 

Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi

Бас директор – 

Редакторлар кеңесiнiң төрағасы 



Жұмабек КЕНЖАЛИН

қабылдау бөлмесi 394-42-90 

жарнама бөлiмi 394-41-27

kaz_gazeta@mail.ru

www.kazgazeta.kz

Бас редактор 



Самат ИБРАИМ

Бас редактордың 

бiрiншi орынбасары 

Нұрперзент ДОМБАЙ

Бас редактордың 

орынбасары 

Дәуіржан ТӨЛЕБАЕВ

Бөлiм редакторлары:

Ақбота ИСЛӘМБЕК – Тіл мәселелері және мәдениет

Бағдагүл БАЛАУБАЕВА – Білім және ғылым

Абылайхан ЖҰМАШЕВ – Ақпарат және әлеуметтік мәселелер



Фототiлшi

Азамат ҚҰСАЙЫНОВ



Беттеуші

Нұржан АСАНОВ



 

Корректор

Динара МАСАКОВА



Хатшы-референт

Лунара АТАМҚҰЛОВА

Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң 

Ақпарат және мұрағат комитетiнде қайта тiркеуден өтiп, 2006 жылғы 4 маусымда 

№7345-Г куәлiгi берiлдi.

Газет аптасына бір рет шығады.

«Ана тiлi» газетiнде жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ 

газеттерi» ЖШС-ға тиесiлi, жарнаманың мәтiнi мен тiлiне редакция жауапты емес.

«Ана тiлiнде» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн 

редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi.

Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. 

Газет авторларынан мақалалардың 3 беттен (14 кегль) аспауын, электрондық 

нұсқасымен қоса әкелуiн сұраймыз. Редакция оқырман хаттарына жауап 

бермейді, қолжазба кері қайтарылмайды. 

Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк 

орталығында жасалды. Индекс 65367. Офсеттiк басылым.

Газет: Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». 

 «Алматы-Болашақ» АҚ, Тел: 378-42-00 (бухг.), 378-36-76 (факс); 

 Ақтөбе қаласы, Т.Рысқұлов көшесі, 190, «А-Полиграфия» баспаханаларында басылып шықты



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет