Реферат орындаған: Жандаралы л тобы: пмно 19-3 Қабылдаған: Рсымбетова н тараз 2022 Жоспар
жүктеу/скачать 34,6 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жоспар: I. Кіріспе 1.1. Тақырып дегеніміз не II. Негізгі бөлім
- III.Қорытынды
|
М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті РЕФЕРАТ Орындаған:Жандаралы Л Тобы:ПМНО 19-3 Қабылдаған: Рсымбетова Н Тараз 2022 Жоспар: I. Кіріспе 1.1. Тақырып дегеніміз не? II. Негізгі бөлім 2.1. Тақырып таңдау ережесі 2.2. Ғылыми зерттеудің өзектілігі 2.3. Ғылыми гипотеза III.Қорытынды Кіріспе
Тақырып – бүкіл мәтіннің жаны. Тақырып – туындының ең керемет жетістігі. Әдеби немесе публицистикалық мәтіндерді оқымас бұрын, ең бірінші назар аударатын дүниеңіз – тақырып. Тақырып сізді өзіне тартып, жұтынып тұрса, міндетті түрде оқисыз. Өйткені тақырып – тұтас мәтінде айтылатын ойдың кілті. Ал ол кілт сіздің қолыңызға түссе, мәтіннің құлпын ашуға талпынасыз. Кілт алтын бола тұра, құлпы алтын жалатылған не қарапайым темірден жасалған болса, құлыпты ашпай-ақ лақтыра саласыз. Тақырып қою үшін алдымен жазғыңыз келген мәтіннің жүйесін, мәнін, оқырманға айтқыңыз келгенін талдап алуыңыз керек. Ал аталған ұғымдар ретін тапса, тақырып қоюға дайынсыз. Қазіргі таңда газеттер мен журналдардың орнын электронды басылымдар алмастырып жатыр. Бұл – қоғамның таңдауы. Сайт беттеріндегі тақырып пен мәтіннің сәйкес келмеуі белең алып бара жатқанын да жасыра алмаймыз. Оқырман тартуға талпынған тілшілер тақырыптың құнын да түсіріп жүр. Мәселен сізді тартып, өзіне еліте алған тақырып мәтініне мүлде сәйкес келмейді. Бастысы, тақырып арқылы сол кеңістікке кіргеніңіз ғана маңызды. Ал мәтіні жалаң, тым жұпыны. Тақырып қояр кезде ескеріңіз: – Оның құндылығы жоғары, ойы мәнді болу керек; – Оқырманды тарта алуы және мәтіні соған лайық болуы да міндетті; – Астарлы немесе тым күрделі болмағаны абзал; – Тақырыбыңыз аллитерация не ассонанс арқылы жазылуы міндетті емес. Бастысы, мәтіннің негізгі ойын ашыңыз; – Жеңіл ұғымға ұрынбаңыз. Автор ретінде тақырыппен бірге өзіңіздің де құныңыз төмендеп кетуі бек мүмкін; – Тақырып қысқа әрі нұсқа болғаны жақсы. – Тақырып таңдай білу – үлкен өнер. Қандай жағдай болмасын, мәтіннің тақырыбы мәтінмен етене байланыста болуы керек. Өйткені мәтінде айтқыңыз келген ойдың жиынтығын тақырыпқа сыйғызасыз. Ал оқырман мәтінге енгеннен кейін тақырып атауын тура мағынасында да, астарлы мәнінде де бірте-бірте ұғына түсуі тиіс. Электрондық басылым беттерінің деңгей үшін, рейтинг үшін жұмыс істеуі «тақырып» сөзінің қадірін кетірді. Болмағанды болдыру, жоқ нәрсені бар қылу тақырыптың қызметі емес. Ол тек адамның назарын аударуға арналған тәсіл ғана. Ал тақырыптың жүгі сіз ойлағаннан әлдеқайда ауыр. Тақырыпты таңдау және нақтылау – ұзақ уақытқа созылатын қиын жұмыс. Тақырып көздері тәжірибе немесе теория жазықтығында болуы мүмкін. Алғашқы кездерде қарама – қайшылықтар, іс жүзінде ұнамсыз болуы сияқты кедергілер болуы мүмкін. Тақырып – проблема: тақырыпты таңдауға қойылатын талаптар: - Өзектілігі, көкейкестілігі (өткірлігі, шешілудің пісіп жетілуі). -Теория және тәжірибе үшін маңыздылығы (аса маңызды ғылыми және практикалық міндеттерді шешуге қолдануға болатындығы). -Перспективалы (болашағы) болуы (қарастырылып отырған кезең үшін өзекті және маңызды болуы); -Проблемалылығы (шешілуінің белгісіз болуы, теориядан іздеу қажеттігі, тәжірибеде қиындықтарды шешу). -Адам мен қоғамның даму концепцияларымен үндес болуы (ізгілікті – тұлғалық немесе әлеуметтік тұлғалық бағдар). -Ізденушінің тәрбиесі мен мүдделі болуы (бастан кешіру, қатысы болуы). Аталған талаптардың бәрі де маңызды, бірақ өзектілік, проблемалық және осы заманғы тұжырымға сәйкес келуі сияқты бөліктер айрықша түсіндіруді қажет етеді. Өзекті (көкейкесті) тақырыпқа «мәңгі жасмыл», «ұзаққа кететін» деп аталатын тақырыптар жатады. Тақырыпта проблема анық немесе жабық түрде болуы тиіс. Оның көздері іс жүзіндегі қиындықтардан көрінеді. Егер теориялық білімде сәйкес түсіндірмелер мен шешімдер болмаған жағдайда проблема туындайды. Міне, осы кезде ғылыми проблема пайда болып қалыптасуы жүреді де, «білмегенді білу», «белгісіздің белгілі болуы». Тақырыпты шектеу және нақтылау, оған жақын тақырыптардан жігін ашу, оның зерттеу аясын және жағдайларын дәл көрсету де аса маңызды. Тәжірибенің көпқырлылығын, жұмыстың барлық бағытындағы педагог, психолог немесе басшы маңызды оқиғалар мен фактілерді әрдайым есте ұстау қажет. Зерттеу үнемі шектеліп отыруы тиіс, себебі солай өткенде ғана зертеліп отырған үрдіске терең бойлау мүмкіндігіне ие болуға, ақырына дейін жетуге болады. Сондықтан зерттеудің проблемалық алаңы көлемі және шешілетін нақты міндеттері бойынша шектеліп отыруы тиіс. Тақырыптың аталуы проблеманы, ізденіс пәнін, әсіресе бағытын, ізденістің жетекші аспектісін білдіреді. Кейбір жағдайларда негізгі тақырыптың аталуы қосымша сөздер арқылы нақтыланып беріледі. (жақша ішінде немесе жақшасыз). Тақырып таңдау ережесі: Тақырып қызықты, тартатындай болу керек. Тақырып орындалатын, шешімі зерттеуге қатысушыларға пайдасы тиетіндей болу керек. Студенттің қызығушылығын ескере отырып, жетекші өзі жақсы білетін тақырып аясын таңдау керек. Тақырып шынайы болу керек, онда жаңа дүниелер, күтпеген жаңалық, ерекшелік элементтері болу керек. Тақырып жұмыс ұзақ жылдарға созылмай, тез орындалатындай болу керек. Тақырыпты бәрі түсінетіндей болу керек. Тілегі мен мүмкіндігінің ұштасуы. Тақырып таңдар кезде жаңа аталғандардан басқа, келесі ұсынымдар ескерілу керек: алдыңғы жылдардағы ғылыми жұмыстардың тақырыптарымен танысу; бұрын жазған жұмыс тақырыптарын қайталамау, тақырыптың шынайылығын ескере отырып зерттеу тақырыбын таңдау; тақырып нақты бір объекті аясында шектелу керек. таңдалған тақырып өз секциясының отырысында немесе жетекшімен жеке консультация барысында талқылану керек; Аталған талаптардың бәрі де маңызды, бірақ өзектілік, проблемалық және осы заманғы тұжырымға сәйкес келуі сияқты бөліктер айрықша түсіндіруді қажет етеді. Тақырыпта проблема анық немесе жабық түрде болуы тиіс. Оның көздері іс жүзіндегі қиындықтардан көрінеді. Егер теориялық білімде сәйкес түсіндірмелер мен шешімдер болмаған жағдайда проблема туындайды. Міне, осы кезде ғылыми проблема пайда болып қалыптасуы жүреді де, «білмегенді білу», «белгісіздің белгілі болуы». Тақырыпты шектеу және нақтылау, оған жақын тақырыптардан жігін ашу, оның зерттеу аясын және жағдайларын дәл көрсету де аса маңызды. Зерттеу жұмысының нәтижелі болуы үшін педагог мынадай талаптарды орындауға міндетті: - ізденіс әрекетінің сипаты шығармашылық, өнімді екендігін, тек ақпарат алуға бағытталмағандығын, керісінше оның мән – мағынасын ашуға, оны жасауға өзіне ғана тән тиімді шешімдерді іздестіруге бағытталатындығын ұғыну; -жалпы ғылыми және пәндік білгірлік, сондай – ақ жалпы мәдени дүниетаным болуы; -тұлғалық шығармашылық әлеуеттің, стандартты есем тәсілдер мен шешімдер жасауға қабілеттілік, ерік – жігер және моральдық психологиялық сапалардың: адалдық, табандылық, барынша беріліп қызығушылық, сыни көзқараспен қарауға қабілетті болу; -ғылыми ізденістің теориялық және практикалық әдіснамасын меңгеру. Зерттеу тақырыпты таңдау мен проблеманы анықтаудан басталады. Зерттеудің неғұрлым ретті түрде, терең негізделіп және қатаң құрылымдалған түрде жүргізу оның нәтижелі болуына мүмкіндіктер ашады. Тақырыптың өзектілігін теориялық негізде (мәселе қаншалықты зерттелген), және де әлеуметтік негізде анықтауға болады (егер бұл мәселе шешілмесе қандай әлеуметтік зардаптарға әкелуі мүмкін). Проблеманы анықтау педагогикалық үрдістегі қарама – қайшылықтар мен қиындықтарды анықтау. Проблеманы анықтау және тақырыпты проблемалау. Нақты пәндік зерттеуді анықтау. Тақырыптың аталуындағы өзгерістер бағытымен пәнді бейнелеп көрсету. Тақырыпты нақтылау және ықшамдау. Жақын тақырыптардан жігін ашып бөлу. Тақырыпты тұжырымдау (алғашқы анықтамасы), осы түзету және зерттеу үрдісі барысында нақтылау. Зерттеудің жалпы бағыты тұжырымдалған гипотезалармен белгілену керек. Гипотеза - бұл ғылыми ұсыныс, қандай да бір фактілерді, құбылыс пен үрдістерді түсіндіруге, оларды мойындау немесе жоққа шығарудан тұрады. Ғылыми гипотеза, тек зерттеу объектісін алдын ала талдау нәтижесінде ғана тұжырымдалуы мүмкін болады. Ғылыми негізделген гипотеза бірқатар талаптарға жауап беру керек: Гипотеза - ғылыми тергеу арқылы тексеруге болатын болжам. Басқаша айтқанда, гипотезалар - бұл проблеманы тұжырымдау: олар айнымалылар арасында мүмкін болатын қатынастарды орнатады. Гипотезаларды әртүрлі критерийлер бойынша жіктеудің әр түрлі әдістері бар. Ең көп тарағаны - нөлдік гипотезаларды, жалпы немесе теориялық гипотезаларды, жұмыс гипотезаларын және альтернативті гипотезаларды ажырататын гипотезалар. Өз кезегінде, әр санаттың ішінде әр түрлі кіші типтер анықталады. Гипотезалар және ғылыми әдіс Ғылыми әдіс кезінде негізгі гипотезаның дұрыстығын көрсетуге тырысады. Бұл жұмыс гипотезасы ретінде белгілі. Егер сіз бірнеше сенімді гипотезаларды зерттегіңіз келсе, балама гипотезалар жасайсыз. Жұмыс және альтернативті гипотезалардың ішінде үш кіші түр бар: атрибутивтік, ассоциативті және себептік гипотезалар. Айнымалылар арасындағы байланысты сандық түрде анықтайтын жұмыс және альтернативті гипотезалардан айырмашылығы, жалпы немесе теориялық гипотезалар олардың арасында тұжырымдамалық байланысты орнатады. Екінші жағынан, нөлдік гипотеза да бар, бұл зерттелетін айнымалылар арасында тиісті байланыс жоқтығын анықтайды. Егер жұмыс гипотезасы мен альтернативті гипотезаның дұрыстығын көрсету мүмкін болмаса, нөлдік гипотеза жарамды деп қабылданады. Бұлардан басқа гипотезалардың салыстырмалы және шартты сияқты түрлері де бар. Оларды басқа критерийлер бойынша жіктеуге болады; мысалы, ықтималдық және детерминистік гипотезаларды ажыратуға болады. Ғылыми зерттеудегі негізгі гипотезалардың түрлері -Жоқ гипотеза Нөлдік гипотеза зерттеу айнымалыларының арасында байланыс жоқ деп болжайды. Осы себепті оны ешқандай қатынастың гипотезасы деп те атайды. Егер тергеу жұмыс гипотезасы мен альтернативті гипотезалар жарамсыз екенін көрсеткен болса, бұл гипотеза қабылданады. Мысал «Оқушылардың шаш түсі мен олардың оқу нәтижелері арасында ешқандай байланыс жоқ». -Жалпы немесе теориялық гипотезалар Жалпы немесе теориялық гипотезалар - бұл айнымалыларды сандық анықтамай тұжырымдамалық түрде тұжырымдалған тұжырымдар. Әдетте, бұл гипотезалар ұқсас мінез-құлықты бақылаудан индукция немесе жалпылау процесі арқылы алынады. Мысал «Оқушы қанша сағат оқыса, соғұрлым жақсы баға алады». Теориялық гипотезалар арасында айырмашылық гипотезалары бар, олар екі айнымалының арасындағы айырмашылық бар екенін анықтайды, бірақ оның шамасын өлшемейді. Мысалы, «университетте шетелдік студенттер санына қарағанда ұлттық студенттердің саны көп». -Жұмыс гипотезасы Жұмыс гипотезасы - ғылыми зерттеулер арқылы дәлелденетін немесе дәлелденетін болжам. Бұл гипотезаларды эксперимент арқылы тексеруге болады, сондықтан оларды оперативті гипотезалар деп те атайды. Жалпы алғанда, олар шегеруден алынады: нақты жағдайда нақтыланған жалпы заңдардан. Жұмыс гипотезалары атрибутивті, ассоциативті немесе себепті болуы мүмкін. - атрибутивті Атрибутивтік немесе нүктелік таралу гипотезасы фактілерді сипаттайды. Бұл гипотеза өлшенетін және басқа мінез-құлықтардан ажыратуға болатын нақты мінез-құлықты сипаттау үшін қолданылады. Атрибутивті гипотеза бір айнымалыдан тұрады. Мысал «Университет студенттерінің көпшілігі 18 мен 23 жас аралығында». - ассоциативті Ассоциативті гипотеза екі айнымалының арасындағы байланысты орнатады. Егер бірінші айнымалы белгілі болса, екіншісін болжауға болады. Мысал «Бірінші курста студенттер соңғы жылмен салыстырғанда екі есе көп». - Себеп Себепті гипотеза екі айнымалының арасындағы байланысты анықтайды. Бірінші айнымалының ұлғаюы немесе кемуі екінші айнымалының жоғарылауын немесе кемуін анықтайды. Бұл айнымалылар сәйкесінше «себеп» және «әсер» деп аталады. Себепті гипотезаны дәлелдеу үшін себеп-салдар байланысының немесе статистикалық байланыстың болуы анықталуы керек. Мұны балама түсініктемелерді жою арқылы да дәлелдеуге болады. Бұл гипотезалардың тұжырымдамасы типке жатады: «Егер ... онда ...». Мысал «Егер студент аптасына қосымша 10 сағат оқитын болса, онда оның бағасы оннан бір ұпайға жақсарады». -Алтернативті гипотезалар Альтернативті гипотезалар жұмыс гипотезаларымен бірдей мәселеге жауап беруге тырысады. Алайда, аты айтып тұрғандай, олар әр түрлі ықтимал түсініктемелер іздейді. Осылайша бір тергеу барысында әр түрлі гипотезаларды тексеруге болады. Ресми түрде бұл гипотезалар болып табылады жұмыс гипотезасына ұқсас. Оларды атрибутивті, ассоциативті және себептік деп жіктеуге болады. Гипотезалардың басқа түрлері Кейбір авторлар аз таралған гипотезалардың басқа түрлерін анықтайды. Мысалға: - Салыстырмалы гипотезалар Салыстырмалы гипотезалар екі немесе одан да көп айнымалының басқасына әсерін бағалайды. Мысал «Баға өсуінің ЖОО студенттері санына әсері жалақының төмендеуі ЖОО студенттерінің санына әсерінен аз». 1-ші айнымалы: бағаның өсуі 2-ші айнымалы: жалақының төмендеуі Тәуелді айнымалы: ЖОО студенттерінің саны. -Шартты гипотезалар Шартты гипотезалар бір айнымалы екі басқаға тәуелді деп болжайды.Бұл жағдайда гипотезалар себептілікке ұқсас, бірақ екі «себеп» айнымалы және бір «әсер» айнымалы бар. Мысал «Егер оқушы жаттығуды әкелмесе және кешіксе, ол сыныптан шығарылады». 1-себеп: жаттығуды әкелмеңіз. 2-ші себеп: кешеуілдеу Эффект: шығарылу. «Эффект» айнымалысының орындалуы үшін екі «себеп» айнымалының біреуінің орындалуы жеткіліксіз: екеуі де орындалуы керек. Мүмкін болатын балама жіктемелер Ашылған ғылыми зерттеу гипотезаларының жіктемесі ең кең таралған болып табылады. Сонымен қатар, гипотезаларды басқа критерийлерге сүйене отырып жіктеуге болады. Мысалы, ықтималдық пен детерминистік гипотезаларды ажыратуға болады. -Мүмкіндік болжамдары Бұл гипотезалар халықтың көпшілігінде шындыққа сәйкес келетін айнымалылардың арасындағы байланыс бар екенін көрсетеді. Мысал «Егер оқушы оқымаса, ол үлгермейді». -Детерминистік гипотезалар Бұл гипотезалар айнымалылар арасында әрқашан шындыққа тәуелділік туғызады. Мысал «Егер студент емтиханға келмесе, ол құлайды». жүктеу/скачать 34,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|