Республикасы
жүктеу/скачать 7,73 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҰЛ ТТЫ Қ Б ІЛ ІМ Б ЕРУ СТ АТ И СТ И КА СЫ Ж Ә НЕ Б АҒ АЛАУ О РТ АЛЫ ҒЫ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАҒДАЙЫ МЕН ДАМУЫ ТУРАЛЫ ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА АСТАНА 2012 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 2 УДК 37.0 ББК 74.04 Қ 18 Авторлары: А.Ж.Құлтуманова, Г.О.Медетбекова, Г.А.Ноғайбаева, В.В.Ақтаева, Г.К.Кусиденова, С.А. Алшимбаева, А.Б.Төртқараева, Ж.Е.Садықова. Қ 18 Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің жағдайы мен дамуы туралы Ұлттық баяндама. Қазақстан: Астана: ҰБСБО, 2012 , 276- бет. ISBN 978-601-280-443-0 Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің жағдайы мен дамуы туралы Ұлттық баяндама жыл сайынғы көпшілікке арналған аналитикалық құжат болып табылады. Баяндама тек білім беру жағдайын ғана емес, сондай - ақ білім беру саясаты дамуының үдерісіне де сипаттама береді. Баяндама білім беру басқарушы органдары басшыларына, білім беру ұйымдарының педагогикалық қызметкерлеріне және жалпы азаматтық қоғамдастыққа арналған. УДК 37.0 ББК 74.04 ISBN 978-601-280-443-0 © ҰБСБО Редакциялық қызмет, 2012 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 3 МАЗМҰНЫ ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ …………………………………………………………………........4 КІРІСПЕ ………………………………………………………………………………………....6 1. ЭКОНОМИКАНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУҒА ӘСЕРІ.............. ....... 7 1.1. Қазақстанның білім беру жүйесі: әлеуметтік - экономикалық мәнмәтін.... ........7 1.2. Қазақстанның білім беру жүйесі: халықаралық бағалау .................................16 2. МЕМЛЕКЕТТІК БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫН ІСКЕ АСЫРУ ...............................25 2.1. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ................................................................25 2.2. Жалпы орта білім беру ....................................................................................48 2.3. Техникалық және кәсіптік білім беру ..............................................................97 2.4. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру .................................126 3. ЖАСТАР САЯСАТЫ................................................................ ......................150 4. БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯ................................................. ....................164 5. АЙМАҚТЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІ: АЙМАҚТАР РЕЙТИНГІСІ ...................188 ГЛОССАРИЙ…………………………………………………………………… ..………….200 БИБЛИОГРАФИЯ………………………………………………………………………… .206 ҚОСЫМША ................................................................................................................211 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 4 ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ АҚ Акционерлік қоғам АБҰ Автономиялы білім беру ұйымдары АӨК Агроөнеркәсіптік кешен БҚО Батыс Қазақстан облысы ШҚО Шығыс Қазақстан облысы ЖБ Жоғарғы білім ОЖСБ Оқу жетістіктерін сырттай бағалау ЖҚК Жоғарғы Қамқорлық кеңес ҚР ҚК Қазақстан Республикасының Қорғаныс күштері ДСҰ Дүниежүзілік сауда ұйымы ДЭФ Дүниежүзілік экономикалық форум ЖОО Жоғарғы оқу орны БП Базалық пәндер БЛЖ Базалық лауазымдық жалақы ЖБКИ Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексі МЖБС Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты БДМБ Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы ҮИИДМБ Қазақстан Республикасының үдемелі индустриалды - инновациялық дамудың 2010- 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы БЖК бизнестің жол картасы МДО мектепке дейінгі оқыту ҰБТ ұлттық бірыңғай тестілеу БАИ біліктілікті арттыру институты АК Атқарушы кеңес АДИ адами даму индексі ХБ Халықаралық Бакалавриат ШЖМ Шағын жинақты мектеп АЕК Айлық есептік көрсеткіш ЖҰ Жастар ұйымы ҚР БҒМ Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі ШОБ Шағын және орта бизнес БХСБ Білім берудің халықаралық стандарттық біліктілігі ХДП Халықтық Демократиялық партия ҒЗИ Ғылыми - зерттеу институты ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 5 ҒЗМ Ғылыми - зерттеу мектебі ҮЕҰ Үкіметтік емес ұйымдар БСБҰЖ Білім сапасын бағалаудың ұлттық жүйесі ҰБСБО Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы ҚБ Қоғамдық бірлестік БАБ Баршаға арналған білім БСБОЖ Білім сапасын бағалаудың облыстық жүйесі ЭЫДҰ Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы ЖОКБ Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру БҰҰДБ Біріккен Ұлттар Ұйымының даму бағдарламасы ҚК Қамқоршылық кеңесі БЖБҒПКБАИ Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми - педагогикалық кадрларының біліктілігін артытырудың республикалық институты ҚР Қазақстан Республикасы СҚО Солтүстік Қазақстан облысы БАҚ Бұқаралық ақпарат құралы ТМД Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы ДБМБҰ Дарынды балаларға арналған мамандандырылған білім беру ұйымдары СҚО Студенттік құрылыс отряды ЖОБ Жалпы орта білім беру ТжКБ Техникалық және кәсіптік білім беру ОӘК Оқу - әдістемелік кешен ФМБ физика - математикалық бағыт ХББ химия - биологиялық бағыт ӨТҒО Өмір туралы ғылым орталығы ЦОП Білім беру саясаты орталығы СББ Сандық білім беру бағдарламалары ЭЗО Энергетикалық зерттеулер орталығы ОҚО Оңтүстік Қазақстан облысы БҒМС БҰҰҰ Білім , ғылым және мәдениет саласындағы БҰҰ ұйымы Р hD философия докторы PISA 15 жастағы білім алушылардың білім жетістіктерін бағалау жөніндегі халықаралық бағдарлама SIFE Students in free enterpris ( Студенттер еркін кәсіпкерлікте ) SSAT Пәндерді тереңдетіп оқытатын мектептер мен арнайы оқу орындарының қоры ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 6 КІРІСПЕ 2011 жылы Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2011 -2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру басталды. Концептуалдық құжат мемлекеттік білім саясатын іске асырудың негізгі бағыттары мен механизмдерін айқындап берді. Ұлттық баяндамада Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің жағдайы мен дамуы жөніндегі бағдарламалық құжаттың іске асырылу барысының алғашқы жылындағы қорытындылар білім беру қызметтерінің сапа деңгейіне тікелей әсері бар басты факторлар негізінде ұсынылған. Әрбір білім жүйесінің деңгейін мәнмәтіндік және салыстырмалы талдау Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің стратегиялық құжаттарында көрсетілген нысаналы индикаторлар мен нәтижелер көрсеткіштеріне жету іс - шараларын орындау аясында жүзеге асырылады . Басты мақсатқа жету жолындағы прогресс – білім берудің бәсекеге қабілеттілігін арттыру, экономиканың тұрақты дамуы үшін сапалы білімнің қолжетімділігін қамтамасыз ету , осы жолдар арқылы адам капиталын дамыту. Бұл педагогикалық және азаматтық қоғамдастықтардың белсенді қатысуымен өтетін барлық жоспарланған іс - шаралардың жеделдетілген қарқыны мен нәтижелілігін талап етеді. Үдемелі алға жылжудың негізгі рөлін аймақтық білім беру жүйелері атқарады. Талдау материалдары білімнің қолжетімділігі, ресурстық қамтамасыз ету және білім беру ұйымдары қызметінің нәтижелілігі секілді маңызды факторлар арқылы берілді. Ол жоғарғы мәндердің жиынтығына, әр жылдардағы жеткен жетістіктерге мемлекеттік білім беру саясатын жүзеге асыру, осы арқылы оған тікелей әсер ету . Ұлттық баяндама ақпараттық - талдау құжаты ретінде білім беру жүйесінің жағдайы мен дамуына біртұтас шолуды ұсынады. Білім мониторингі қорытындылары басқарушылық шешім жағдайларына барынша негізделген және барабар талапты әзірлеуге мүмкіндік береді. Жыл сайынғы ұлттық баяндаманың мазмұны ҚР Статистика агенттігі мен білім мониторингі шеңберіндегі әкімшілік есеп беру мәліметтерінің негіздерінде дайындалды. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі құрылымдық бөлімшелері мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың ресми ақпараттары да қолданылды. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру ститистикасы және бағалау орталығы 7 1. ЭКОНОМИКАНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУҒА ӘСЕРІ 1.1. Қазақстанның білім беру жүйесі: әлеуметтік - экономикалық мәнмәтін. Білім беру жүйесі әлеуметтік сала ретінде нақты мәнмәтіндік көрсеткіштермен жұмыс істейді. Бұл ретте мемлекеттік білім беру саясатын іске асыру тиімділігі көптеген факторларға, ең алдымен экономикалық және демографиялық жағдайларға байланысты болады. Сонымен қатар халықаралық сарапшылар да білім берудің әртүрлі жүйесінің даму үрдісін бағалай отырып, оның нәтижелілігіне тікелей әсер ететін негізгі факторларға жан - жақты шолу жасайды. Ұлттық жалпы табыс деңгейі (ҰЖТ ) елдің экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады, оны Дүниежүзілік банк (The World Bank) жыл сайын арнайы әзірленген әдіснама бойынша есептейді. Дүниежүзілік банктің әдіснамасында барлық мемлекеттер мен аумақтар үш категория бойынша жіктеледі: - жан басына шаққандағы кірістің жоғары деңгейіндегі елдер (12 276 $ және жоғары, біріншіден алпысыншы позицияға дейін), - жан басына шаққандағы кірістің орташа деңгейіндегі елдер (3 976 $ бастап 12 275 $ дейін, алпыс біріншіден жүз алпыс бірінші позицияға дейін), - жан басына шаққандағы кірістің төмен деңгейіндегі елдер (1 005 $ және төмен, жүз алпыс жетіншіден жүз тоқсан сегізінші позицияға дейін). ҰЖТ индексі жан басына шаққандағы мемлекет пен аймақтың өмір сүру деңгейі мен әл - ауқатының индексі ретінде түсініндіреді. Рейтингтің қорытындысы бойынша Қазақстан 74 - ші позицияда ($ 8 220) және жан басына шаққандағы кірістің орташа деңгейіндегі елдердің қатарына, яғни 2 - топқа кіреді (1.1.1. - кесте). 1.1.1. - кесте. Халықтың жан басына шаққандағы ұлттық жалпы табыс мөлшері бойынша елдер мен территориялардың рейтингісі Халықтың жан басына шаққандағы табыс деңгейі жоғары елдер мен территориялар Халықтың жан басына шаққандағы табыс деңгейі орташа елдер мен территориялар Халықтың жан басына шаққандағы табыс деңгейі төмен елдер мен территориялар Экономикасы Орыны Табысы ($) Экономикасы Орыны ыы Табысы ($) Экономикасы Орыны Табысы ($) Монако 1 183,150 Литва 58 12,350 Мавритания 163 1,000 Лихтенштейн 2 137,070 Ливия 59 12,320 Қырғыстан 164 920 Норвегия 3 88,890 Чили 60 12,280 Тәжікстан 165 870 АҚШ 14 48,450 Ресей 68 10,400 Камбоджа 166 830 Жапония 21 45,180 Малайзия 72 8,420 Мадагаскар 186 430 Германия 22 43,980 Қазақстан 74 8,220 Ауғаныстан 188 400 Сингапур 23 42,930 Қытай 99 4,930 Бурунди 193 250 Франция 24 42,420 Украина 122 3,120 Либерия 194 240 Польша 56 12,480 Йемен 161 1,070 Конго Демократиялық Республикасы 195 190 Дереккөз : Халқының жан басына шаққандағы ұлттық жалпы табыс мөлшері бойынша елдер мен территориялар рейтингісі туралы баяндама (The World Bank: World Development Indicators. Gross National Income per Capita 2011). ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 8 Сонымен қатар әлем елдерінің ішкі жалпы өнім (ІШӨ) деңгейі бойынша рейтингісі де үлкен қызығушылық туғызып отыр. Рейтинг Дүниежүзілік банк әдіснамасы бойынша есептелінеді (The World Bank). ІШӨ – елдің экономикалық даму қарқыны мен деңгейінің, экономикалық қызметінінің нәтижесінің жалпы сипаттамасын сол бір немесе басқа уақыт кезеңі аралығында (әдетте бір жылға) қолданылатын экономикалық даму көрсеткішінің сандық қайнар көзі болып табылады. ІЖӨ халықтың өмір сүру деңгейінің көрсеткіші ретінде жиірек қарастырылады, өйткені кейбір кездерде ол осы мақсатта , басқа тәсілдері болмағандықтан көрсеткіштердің неғұрлым қолайлырағы ретінде қарастырылған . 2011 жылғы рейтинг нәтижесі бойынша Қазақстан ІЖӨ186,198 млн. АҚШ доллары көлемін құрайтын, 192 елдің арасында 49 позицияны алып тұр (1.1.1 кесте қосымшасы). АҚШ долларының ағымдық бағасында көрсетілген (инфляциялық түзетусіз), номиналды (абсолюттік) мәні бар ІЖӨ көлемінің бекітілген бағасы бар елдер мен территориялардың тізімі рейтингтік кестеде көрсетілген. ҚР Статистика агенттігінің мәліметтері бойынша 2011 жылы жан басына шаққандағы номиналды ІЖӨ 1 650,7 теңгені құрады. Бұл көрсеткіш 2010 жылмен салыстырғанда 313,9 теңгеге өскен (1.1.2 - кесте). 1.1.2- кесте. Қазақстан Республикасы халқының жан басына шаққандағы ІЖӨ динамикасы жүктеу/скачать 7,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|