Щ ьЛ ау'ш ы журтшылыгымызга усынып отырган айтыс елен,дер!

О К .У Ш Ы Л А Р Е С
1
Н Е
Щ ьЛ ау'ш ы журтшылыгымызга усынып отырган айтыс елен,дер! 
6 
4
С,азак, С С Р Рылым академиясыньщ М . О. Э уезов атын- 
Д*гы 
Эдебиет жэне енер институты коллектившщ 
1960
жыльк 
а п га р г а н «К,азак, халк,ынын, ауы з эдебиет!» атты ецбепшн, 
61
- 
ршпи томына сэйкес к,урастырылды. Сонымен к,атар мунда к,а~ 
зак, жщшз эдебиетшде айтыс елецдершхн, тарихи даму, всу жол- 
дарашэкерсететш хронологиялык, жагы да ескер^лдь
Эдебиет институтынын, жоспары бойынша айтыс елецдер не- 
пзш ен : уш 
К'тап 
болып к,урастырылура лайык/галган ед>. Сол 
(м т ш в айтыстын, бхршип кггабы «А йты с» деген атпен 
1964
жы- 
лы цазак,тын, мемлекеттш квркем эдебиет баспасынан шыгьш. 
<^*лыц журтшылык,тын, к,олына тидь А л к,алган е-ю штабы 
1967 
жылга 
дешн баспадан шык,пак,шы болатын. Бхрак, баспага да- 
ярлау 
уетшде айтыс влен,дерш уш томдык, етш шыгару жумысы 
цайта Шэспарланды. Томдардын, эр к,айсысы жеке-жеке к,ара- 
лы п.Ц осы м ш а айтыстармен, комментарий — тусшжтермен то- 
«ацтыдрвблды, хронологиялык, тэрт1б1 де дурысталды.
С в М в К0ПШ1Л1К к,олдаган бул и п бастама, тан,даулы айтыс 
вадауи#* уш том болып, 
1965
ж ылы «Ж азуш ы» баспасынан шы- 
ккрг агемр. К,олдарын,ыздагы — уш томдык, айтыстын, 
61
рйшй 
том дкгм.
Бгрпиш томда революцияга д е т н п айтыстьщ кене тур» (б э­
дж , т ерпка р, к,ыз бея ж 1пт т. б .) жэне халык, арасыяа кея
%

тараган ен, тан,даулы улплер1 — атак,ты ак,ындар айтысы К1рд1. 
Екшип томга революция алдындагы жумбак, айтыстары мен ха- 
йуанаттар жайындагы тары баск,а кернект! ак,ындардын, айтыс 
улг1лер1 ен п зЫ п , ушший томы тугелдей совет дэу1рш деп халык, 
ак,ындарынын, айтысына арналды.
Б ’гр'шш! том улкен уш бел!мнен дурылган: салт-эдет айтысы, 
ак,ындар айтысы, жэне к,ыз бен жхпт айтысы. Ж ацадан к,урас- 
тырылган б1р1НШ1 томный, б1р е з г е ш е л т
(1942
жылры жинак,- 
пен салыстырганда не бэр1 
16
айтыс еленД енсе, бул томга салт- 
эдет айтысын к;аспаганда, жацадан елу ею айтыс к,осылып отыр. 
А л онын, 1Ш1Нде б1р!НШ1 томнын, бурынгы басылуына мулдем жа- 
цадан 
23
а^ын к,осылып, толык,тырылды. А тап айтк,анда, олар: 
Жанак, пен Тубек, Орынбай мен А ры стан, М айкет пен К,улмам- 
бет, Бак/гыбай мен Тезек, М айкет пен Белт1р1К, Кемшрбай мен 
Жэмшгбай, Ыбырайдын, ек1 айтысы (Доскей, К,удайберген), М у ­
са мен Будабай т. б. 
^
К,ыз бен Ж1Г1Т айтысына к,ыз Болык, пен Эз1лкеш, Бак,тыбаЩ 
мен Мэйке к,ыз, Н азы м к,ыз бен Балкан, Т эуке батырдыц ед^ 
айтысы (Урк,ия мен келшшек) сияк,ты тагы баск,а сон,ынан та- 
былган ак,ындар айтыстары ендь 
л 
Бгрншп томдагы салт-эдет айтысы деп аталатын б1ршнп 
бел1мде цыз бен ж 1п т айтысынын, алты тур1 бар. Сонын, сон,?» 
ею тур! 
1962
ж ы л р ы
К,арак,алпак, экспедициясынын, материалм- 
нан алынды. 0лен,дш елшем! 
7
— 8 буынга к,урылган к,ыз бен з ф
п т айтысынын, бул ( У - У 1 ) турлер1 алдын,гы терт тургмен са­
лыстырганда мазмун жагынан да басцаша болып келедй
К,азак, С С Р Гылым Академиясы орталык, к1тапханасыньн| 
к;олжазба фондасынан алынган «Ак,бала — Боздак,» тэр1зд1 ар- 
уак,пен айтыстын, б!р улгйй «Айман,дай мен Бабас». М унда шу- 
йеу1 ж ау к,олында елген Айман,дай деген к,ыз моланын, басына 
барып, куйеу1 Бабастын, топырагын к,ушып жатып, б!ресе еф , 
б1ресе куйеу1 болып айтысады. 0 Л 1 мен т р ш щ айтысыиа ж а*■* 
т ы н
елен,шн, бул 
тург 
сюжеттш к,урылысы жагынан «Ак,бала 
мен 
Боздак,» айтысына ук,саганымен езш д
1
к 
ерекшел
1
П