Ӛсімдіктер физиологиясы



Pdf көрінісі
Дата03.04.2017
өлшемі253,24 Kb.
#11042

 

 

 



 

 


 

 

 



Пәндер тізімі 

 

1.



 

Ботаника 

2.

 

Зоология 



3.

 

Цитология 



4.

 

Генетика 



5.

 

Ӛсімдіктер физиологиясы 



6.

 

Қолданбалы биология топырақтану негіздерімен 



7.

 

Адам және жануарлар физиологиясы  



8.

 

Эволюциялық ілім 



 

 

БОТАНИКА 

 

Гүлдің  құрылысы,  оның  шығу  тегі  (жалған  және  нағыз  гүл  концепциясы, 

стробилярлық теория). 

Жоғары  сатыдағы  ӛсімдіктер,  олардың  жер  бетінде  тіршілік  етуіне  байланысты 

анатомиялық және морфологиялық құрылысындағы ерекшеліктері. 

Гүлді ӛсімдіктердің микро және мегоспорогенезі, қосарынан ұрықтану. Жабық 

тұқымдылардың  жалаңаш  тұқымдылармен  салыстырғанда  қалыптасу  цикліндегі 

жетістіктері.  

Ӛсімдіктердің  кӛбеюі  жайында  жалпы  мәлімет.  Ӛсімдіктердің  кӛбеюінің 

түрлері.     



Дара  және  қос  жарнақты  ӛсімдіктердің  жапырағы  мен    қылқанның 

анатомиялық  құрылысы.  Ӛсімдік  ұлпасының  құрылыс  ерекшеліктері  мен  атқаратын 

қызметі. 



Ӛсімдіктің  вегетативті  мүшелерінің  жер  асты  және  жер  үсті  метаморфозы. 

Тамыр  жүйесі,  тамырдың  түрлері.  Атқаратын  қызметіне  байланысты  тамырдың 

анатомиялық құрылыс ерекшеліктері. 

Ӛсімдіктің тіршілік формасы. 

Дара-  және  қос  жарнақты,  қылқан  жапырақты  және  ағаш  тектес 

ӛсімдіктердің сабағының анатомиялық құрылысы. 

Кӛк-жасыл балдырлар бӛлімі – клетка құрылысының ерекшеліктері. Кӛбеюі, 

жіктелуі, таралуы. Экологиясы. Цианейлердің ежелгілігі.  



Эукариоттар. 

Жалпы 

сипаттамасы. 

Фототрофты 

(балдырлар) 

және 


гетеротрофты 

(саңырауқұлақтар) 

эукариоттар. 

Органикалық 

әлем 

жүйесіндегі 



саңырауқұлақтардың орны. 

Қоңыр  балдырлар  бӛлімі.  Қатпарының  құрылысы,  жасушалары,  қор 

заттары. Жіктелуі, ӛкілдері. Ядро фазаларының және ұрпақ алмасуы. Таралуы, экологиясы

маңызы. 


Саңырауқұлақтар  бӛлімі.  Құрылымдық  белгілері,  қоректенуі,  жіктелуі,  әр  түрлі 

кластарының байланыстары, шығу тегі, симбиоз, экологиялық топтары, ядро фазаларының 

алмасуы. 

Даму  циклінде  гаметофиті  және  спорофиті  басым  жоғары  сатыдағы 

ӛсімдіктерге  сипаттама.  Дамуындағы  басым  линия.  Себебін  түсіндіру.  Мүктәрізділердің 

классификациясы. 



Плаун  тәрізділер  бӛлімі.  Морфологиялық  -  анатомиялық  сипаты,  тіршілік  ету 

циклі,  микрофилия,  тең  және  әр  түрлі  споралылық.  Жіктелуі.  Қазіргі  плаун  кластарының 

сипаты, шығу тегі. 

Папоротник  тәрізділер  бӛлімі.  Анатомиялық  –  морфологиялық  сипаты.  Тең 

және  әр  түрлі  споралылық.  Жіктелуі.  Даму  циклінің  эволюциясы.  Құрып  кеткен  және 

қазіргі папоротниктер. Ата-тегі жайлы болжамдар. 


Жабық тұқымды ӛсімдіктердің шығуы, уақыты, олардың пайда болған орны. 

Кең    таралу  жағдайлары.  Гүлді  ӛсімдіктердің  шығу  тегі  жӛніндегі  гибридтік  гипотезалар, 

эволюцияның негізгі бағыттары. 

Гүлді  ӛсімдіктердің  филогенезі  және  жіктелуі,  филогенетикалық  системалар. 

Қос жарнақты және дара жарнақты ӛсімдіктердің ӛзара қарым қатынасы. 



Магнолидтер  катары.  Құрылысының  қарапайымдылығы,  қатар  ішіндегі 

гетеробатмия  құбылысы,  алғашқы  топтарға  гипотетикалық  жақындығы.  Жіктелуі, 

сипаттамасы. 

Гаммамелидтер класс тармағы. Ӛсімдіктер әлеміндегі системадағы алатын орны 

жӛніндегі әр түрлі кӛзқарастар. Жіктелуі. Қайыңдар тұқымдасын мысалға ала отырып, тән 

белгілеріне сипаттама. Теориялық және практикалық маңызы.  

Раушандар  тұқымдасы.  Құрылысындағы  жалпы  белгілері.  Жіктелуі,  шығу  тегі. 

Раушандар тұқымдасының мысалында сипаттама бер. Тұқымдас ішіндегі эволюциясы. 



Сарғалдақтар  тұқымдасы.  әр  түрлі  системадағы  орны,  жалпы  сипаттамасы. 

Гүлдердің тұқымдас аумағындағы эволюциясы. Жіктелуі. ӛкілдері және маңызы. 



Лалалар  тұқымдасы.    Әр  түрлі  эволюциялық  системадағы  орны.  Анатомиялық  

және морфологиялық құрылысындағы ерекшеліктері. Жіктелуі. Ӛкілдері және маңызы.  



Астық  тұқымдастар,  анатомиялық  –  морфологиялық  құрылысы.  Гүлдерінің 

шығу тегі. Жіктелуі. Ӛкілдері және маңызы. 



Астра  тұқымдастар.  Эволюция  жүйесінде  анатомиялық  және  морфологиялық 

ерекшеліктері,  құрылысы  және  бағыты.  гүл  шоғыры,    гүл,  жеміс  эволюциясы. 

Классификация, ӛкілдері және маңызы. 

Ашықтұқымды  ӛсімдіктер  немесе  қарағайлар  (пинофиттер)  бӛлімі.  Жалпы 

морфологиялық,  анатомиялық  сипаттамасы.  Стробилдердің  құрылысы.  Тұқымбүрдің  пайда 

болуы. Аталық жӛне аналық гаметофиттер. Ұрықтану. Тұқымның дамуы және құрылысы. 

Ашықтұқымдылардың  шығу  тегі,  классификациясы,  филогениясы.  Таралуы  және 

экологиясы. Ашықтұқымдылардың табиғаттағы және шаруашылықтағы мәні. 

 

ЗООЛОГИЯ 



 

Жануарлар  дүниесін  жіктеудің  негізгі  принциптері,  негізгі  жүйелік  категориялар. 

Жануарлар дүниесінің қазіргі кездегі жүйесі. 

Омыртқалы жануарлардың кӛбею жолдары. Постэмбриональды даму.  

Омыртқасыз  және  омыртқалы  жануарлардың  зәр  шығару  мүшелері  жүйелерінің 

және зәр шығару функцияларының эволюциясы. 

Омыртқасыз  және  омыртқалы  жануарлардың  жүйке    жүйелерінің      прогрессивті 

ерекшеліктері, жүйке жүйесінің қызметі, құстар мен сүтқоректілердің мінез-құлықтарының 

сыртқы орта ӛзгерістеріне бейімделу факторлары. 

Буынаяқтылар  типіне  жататын  жәндіктердің  жер  бетінде  және  атмосферада  ӛмір 

сүруге бейімделген дене құрылыстарындағы ерекшеліктері. 

Желілі жануарлардың омыртқасыз жануарлардан айырмашылығы. 

Омыртқалы жануарлардың жер бетіне немесе құрлыққа шығуына байланысты дене 

құрылысының морфологиялық ӛзгерістері.  

Хордалылар  типінің  қан  айналу  жүйесінің  эволюциясы.  Омыртқалы  жануарларға 

жалпы сипаттама. 

Дӛңгелек ауыздылардан бастап сүтқоректілерге дейін қаңқаның ӛзгерістері: негізгі 

қаңқа, ми және висцеральды ми сауыты. Аяқ қаңқасы және оның белдеулері. 

Шеміршекті 

және 


сүйекті 

балықтар 

кластарының 

биологиялық 

айырмашылықтары. 

Қосмекенділер класына жалпы сипаттама. 

Бауырымен жорғалаушылар класына жалпы сипаттама. 

Жоғары  сатыдағы  омыртқалы  жануарлардың  ұшуға  бейімделген  прогрессивті 

бұтағы ретінде құстар класына жалпы сипаттама. 

Сүтқоректілер класына жалпы сипаттама. 



ЦИТОЛОГИЯ 

 

Прокариоттар мен эукариоттардың, ӛсімдіктер мен жануарлардың жасушаларының 

құрылысы  мен  атқаратын  қызметтерінің  жалпы  қағидалары.  Олардың  құрылыстарындағы 

ұқсастықтар мен ерекшеліктер.   

Биологиялық  мембрана:  құрылысы,  химиялық  құрылысы,  атқаратын  қызметі. 

Биологиялық мембраналардың заманауи үлгілері. 

Жасушаның  мембраналық  құрылымдарының  (эндоплазмалық  тор,    Гольджи  

аппараты, 

лизосома, 

митохондрия, 

пластидтер) 

жалпы 


морфо-функционалдық 

сипаттамалары.  

Жасуша  ядросының  құрылысы  мен  химиясы:  ядро  қабықшасы,  ядрошық, 

хроматин.  Хромосомалар  морфологиясы.  Жасушаның  тіршілігіндегі  ядроның  маңызы. 

Ядроның негізгі қызметтері:  транскрипция, редупликация және генетикалық материалдың 

қайта таралуы.   

Митоз және оның кезеңдері. Митоздың биологиялық мәні.  

хромосома санының редукциясы. Мейоздың биологиялық мәні. 

Мейоз және оның сатылары, хромосома конъюгациясы, кроссинговер, хромосома 

санының редукциясы. Мейоздың биологиялық мәні. 

 

ГЕНЕТИКА 

 

Генетика  пәні.  Тұқым  қуалаушылық  пен  ӛзгергіштік  туралы  ұғым.  Тұқым 

қуалаушылықтың тірі ағзалардың әр деңгейінде кӛрінуі: молекулалық, жасушалық, ағзалық 

және  популяциялық.  Қазіргі  генетиканың  негізгі  бӛлімдері.  Генетиканың  биологиялық 

ғылымдардың  арасында  алатын  орны.  Генетиканың  әдіс  тәсілдері.  Генетиканың  ауыл 

шаруашылығындағы, биотехнологиядағы және медицинадағы маңызы. 

Гибридологиялық  талдаудың  негізі:  нысанда  таңдау,  сұрыптауға  «таза» 

материалды  таңдап  алу,  екі-үш  ұрпақта  талдау  жасау,  стаитистикалық  әдісті  қолдану. 

Генетикалық символика. Будандастырудың жазылу заңдылықтары.  

Моногибридтiк 

будандастыруда 

Мендель 

ашқан 

тұқымқуалау 

заңдылықтары:  гибридтердiң  бipiншi  ұрпағының  бipкeлкілiгi,  екiншiсі  ұрпақта 

ажырауы.  Тұқымқуалаушылықтың  үзiлмeлiлiгi  туралы  Мендельдің  түсiнiгi  мен 

аллельдер туралы түсiнiк.  

Аллелизм.  Кӛптiк  aллелизм.  Алельдi  гендердiң  ӛзара  әсерi:  толық  толык  емес 

доминанттылық, коодоминанттылық. "Гаметалар тазалығы" заңы.  

Полигибридтiк тұқымқуалау заңдылықтары. Дигибридтік будандастырудағы 

тұқымқуалау.  Дигибридті  будандастыруда  генотип  және  фенотип  бойынша  ажырау. 

Гендердің тәуелсіз тұқымқуалау заңы. Ажырараулардың статистикалық сипаты.  Тәуелсіз 

тyқымқуалаудағы 

ажыраудың 

жалпы 


формуласы. 

Тәуелсiз 

тұқымқуалаудың 

цитологиялық негізі. 



Аллельді  емес  ӛзара әрекеттесулер:  комплементарлық,  эпистаз,  полимерия. 

Гендердің плеотроптық әрекеті.пенетранттылық пен экспрессивтілік.  



Тұқым  қуалаудың  хромосомалық  теориясы.  Жыныс  хромосомалары,  гомо  

және  гетерогаметалы  жыныс;  жынысты  анықтау  теориясы.  Жыныс  хромосомалары 

ажырамаған  кездегі тұқымқуалау. Жыныспен тіркескен  белгілердің  тұқым қуалауы. 

Гендердің  тіркесуі  кезіндегі  тұқым  қуалау  ерекшеліктері.  Тіркесу  топтраы. 

Кроссинговер.  Интерференция.  Коинциденция.  Генетикалық  карталар,  эукариоттарда 

олардың  жасалу  принциптерi.  Кроссинговерге  әсер  етушi  факторлар.  Т.Морганның 

кроссинговердің тұқымқуалаушылық теориясы, оның нeгiзгi қағидалары. 



Xpoмocoмадан  тыс  тұқым  қуалау  заңдылықтары,  хромосомалық  тұқым 

қуалаудың  ӛзгешелiгі.  Хромосомадан  тыс  тұым  қуалаудың  әдіcтepi.  Цитоплазмалық 

аналық    әсері.  Пластидтік  тұқым  қуалау.  Митохондриялық  тұқым  қуалау.  Жұғу 

(инфекция) арқылы тұқым қуалау. Плазмидтер. Генетикалық зерттеулерде плазмидтердің 

пайдаланылуы. Хромосомалардан тыс тұқым қуалаудың критерийлері. 



Модификациялық  ӛзгергіштік.  Белгілердің  қалыптасуы  генотип  пен 

сыртқы  факторлардың  ӛзара  әрекеттесулерінің  нәтижесі  екендігі.  Реакция  нормасы. 

Модификациялардың  бейімделу  сипаты.  Морфоздар.  Тұқым  қуалайтын  ӛзгергіштік.  Әр 

түрлі  орта  жағдайларына  байланысты  генотиптің  жүзеге  асырылуы  кезінде  гендер  әсері 

кӛрінісінің ӛзгеруі. 



Мутациялық  ӛзгергіштік.  Мутациялардың    жіктелу  принциптері. 

Генеративті және соматикалық мутациялар. Ӛздігінен  және қолдан алынатн мутациялар.

 

«Мутация»,  «мутагенез»,  «мутант»  түсінігі.  Мутациялық  теория.



 

Гендік  мутациялар. 

Гендік мутациялардың жіктелуі. Гендік  мутациялардың себептері. 

Геннің  күрделі  құылысы  туралы  түсінік.  Геном  құрылысы.  Ген  теориясы. 

Эукариоттардың геномының құрылымдық ұйымдасуы. 



Гендiк  және  клеткалық  инженерия.  Мақсаттары. Гендердi  синтездеу  және 

бӛліп 

шығару 

әдістері. 

Гендердi 

клондау. 

Прокарттардың 

векторлары. 

Эукариоттардың  векторлары.  Гендер  банкалары.  Эукариоттардың  трансформациясы.  

Рекомбинантты  ДНҚ  техникасы.  Ӛсімдіктер  мен  жануарлар  генетикалық  инженериясы 

негіздері.  Клеткалық  инженериядағы  талдау  әдістері.  Денелік  клеткалардағы  

гибридтелу.    Оқшаулап  бӛлінген  протопласттарды  ӛсіру.  Клеткалық  инженерияның 

жетістіктері.  Болашақтағы  даму.  Биотехнология,  ауыл  шаруашылығы,  медицина  және  

халық  шаруашылығының  әртүрлі  салаларының  мақсаттарын  шешу  үшін    генетикалық 

инженерияны  қолдану.  



Түр  туралы  түсiнiк.  Популяция  және    оның  генетикалық  құрылымы.  

Харди-Вайнберг  заңы,  оның  қолдану  мүмкіндігі.    Популяциялардың  генетикалық  

гетерогенділігі. Табиғи популяциялардағы зерттеу әдістері. Популяцияның генетикалық 

динамикасы,  факторлары.  Табиғи  сұрыптау  популяция  эволюциясын  бағыттайтын  бір 

ғана  фактор  екендігі.  Эволюциядағы  генетикалық  факторлардың  рӛлі.  Изоферменнттер 

және    популяциялар  полиморфизмін  талдауға  қолданылатын  биохимиялық  әдіс.  Ген 

эволюциясы. Реттелу жүйелерінің эволюциясы.  



Адам  генетикасы.  Адам  генетикасының  әдіс-тәсілдері.  Тұқым  қуалайтын 

аурулар  және  олардың  адам  популяциясында  таралуы.  Тұқым  қуалайтын  және  туа  пайда 

болатын аурулардың пайда болу себептері. Медициналық–генетикалық консультация. 

Селекцияның  ғылым  екендiгi.  Пән  және  зерттey  әдiстерi.  Селекцияда 

бастапқы материал туралы ілім. Н.И.Вавилов бойынша мәдени ӛсімдіктердің пайда болу 

орталықтары.  Тұқым,  сорт,  штамм  туралы  түсінік.Шағылыстыру  үшін  жұптар  таңдау 

принциптері.  Ӛсімдіктер  мен  жануарлар  селекциясындағы  шағылыстыру  жүйелері. 

Селекция мен биотехнологиядағы  генетикалық инженерия әдістерінің болашағы. 

 

ӚСІМДІКТЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ 



 

Ӛсімдіктер физиологиясы пәні және міндеттері, зерттеудің негізгі бағыттары. 

Зерттеу 


әдістері 

және 


объектілері. 

Ӛсімдіктер 

физиологиясының 

ғылымдар 

системасындағы орны. Ӛзекті мәселелері мен даму перспективасы. 

Судың  ӛсімдіктер  тіршілігіндегі  маңызы.  Клетканың  суды  қабылдаудағы  негізгі 

заңдылықтар. Ӛсімдіктің тыныс алуы. Тыныс алудың анаэробты фазасы (гликолиз). 

Ӛсімдіктердің минералды қоректенуінуінің ерекшеліктері. 

Ӛсімдіктердің қорғану және тӛзімділік механизмі. 

Фотосинтез  туралы  жалпы  түсінік.  Фотосинтездің  маңызы.  Фотосинтез  туралы 

ілімнің даму тарихы. Түс беретін пластид:

 

хлорофиллдер, каротиноидтар, фикобилин және 



олардың құрылымы, физикалық-химиялық қасиеттері, функциясы 

Ӛсімдік бойымен судың қозғалуы. Тамыр қысымы механизмі. Транспирация. 

Ӛсімдіктердің жоғары және  тӛмен температураға, тұзға және газға тұрақтылығы. 

 

 



 

 

ҚОЛДАНБАЛЫ  БИОЛОГИЯ ТОПЫРАҚТАНУ НЕГІЗДЕРІМЕН 

 

Ғылыми  негіздегі  топырақтану,  топырақтану  ғылымының  биология,  химия  және 

т.б. ғылымдармен байланысы.  

Топырақтың механикалық құрамы бойынша классификациясы. Топырақ түзілудегі 

топырақтың құрамының қасиеті мен рӛлі.  

Агрохимия ғылым ретінде. Ауыл шаруашылығын химияландыруда академик Д.Н. 

Прянишниковтың т.б. ғалымдардың еңбектерінің маңызы.   

Ӛсімдіктердің қоректенуінде минералды тыңайтқыштардың рӛлі.  

Ӛсімдік шаруашылығы ғылым ретінде ауыл шаруашылығының бір саласы. Мәдени 

ӛсімдіктерге жалпы шолу.  

 

АДАМ ЖӘНЕ ЖАНУАРЛАР ФИЗИОЛОГИЯСЫ 

 

Ағза,  мүше,  ұлпа,  жасуша.  Олардың  қызметі.    Ағза  мен  сыртқы  ортаның 

бірлігі.  Физиологиялық  қызмет.  Құрылыс  мен  функцияның  ӛзара  ара  қатынасы. 

Функцияның  кӛрсеткіші  мен  нормасы.  Функционалдық  проба.  Гомеостаз:  анықтамасы, 

кӛрсеткіштері, реттелу деңгейлері. 

Жүйке  жүйесінің  маңызы,  негізгі  бӛлімдері.  Нейрондардың  құрылысы  мен 

қызметі,  түрлері.  Нейроглия.  Синапс,  оның  құрылысы.  Медиаторлар.  Рефлекс.  Рефлекс 

доғасы. Рефлекстердің жіктелуі. Рефлекс уақыты, рецептивтік аймақ.  



Тітіркенгіштік  және  қозғыштық  тітіркенуге  ұлпа  жаабының  негізі  ретінде. 

Қозу және тежелу тітіркендіруге белсенді жауап ретінде. Олардың физиологиялық маңызы. 

Тітіркендіргіштер, олардың түрлері. Мембрана потенциалы немесе тыныштық потенциалы 

мен  әрекет  потенциалының  туындау  механизмі.  Миелинді  және  миелинсіз  талшықтар 

бойымен қозудың берілуі. 

Ми  бағанасы:  құрылысы  (сопақша  ми,  торлы  құрылым  (ретикулярлық 

формация), ми кӛпірі, ортаңғы ми), қызметі (рефлекторлық және ӛткізгіштік). Қимыл 

әрекеттерін  реттеудегі  ми  бағанасының  маңызы.  Бағдарлау  рефлексі.  Децеребрациялық 

ригидтілік.  

Үлкен  ми  сыңарларының  қыртысы:  функциялардың  орналасуы  туралы 

заманауи пікірлер; қыртыстың проекциялық және ассоциативтік аймақтары. Қыртыс 

аймақтарының  кӛп  қызметтілігі.  Ағзаның  жүйелі  қызметін  қалыптастырудағы  ролі. 

Қыртысты зерттеу әдістері. 

Сезім  мүшелері,  талдағыштар,  сенсорлық  жүйелер  туралы  түсінік.  И.П. 

Павловтың  талдағыштар  туралы  ілімі.  Талдағыштардың  шеткі  бӛлімі.  Кӛру  талдағышы: 

кӛру  ауданы,  кӛз  ӛткірлігі,  рефракция  және  аккомодация.  Кӛру  талдағышының 

адаптациясы. Кӛру талдағышының ӛткізгіштік және қыртыстық бӛлімдері.  



Есту  анализаторы.  Дыбысты  бағыттаушы,  ӛткізуші  және  қабылдаушы 

аппараттар. Есту талдағышының ӛткізгіштік және қыртыстық бӛлімдері. 

Жоғары дәрежелі нерв қызметі туралы түсінік. Шартты рефлекстер. Шартты 

рефлекстердің  шартсыз  рефлекстерден  айырмашылығы.  Шартты  рефлекстердің  түзілуі. 

Шартты  рефлекстердің  тежелуі.  Динамикалық  стереотип.  И.П.  Павловтың  жоғары  жүйке 

әрекетінің топтары туралы ілімі, олардың жіктелуі және сипаттамасы. 



Ішкі  секреция  бездері,  олардың  ағза  қызметін  реттеудегі  рӛлі.  Гормондар. 

Ішкі  секреция  бездерінің  ӛзара  байланысы.  Гипофиз  гормондарының  функциялары. 

Гипофиз  гормондарының  басқа  ішкі  секреция  бездерінің  қызметін  реттеудегі  маңызы. 

Қалқанша безі гормондарының функциялары.  Бүйрек үсті бездерінің функциялары. 



Ағзаның  ішкі  ортасы.  Қан:  мӛлшері,  қызметі,  физикалық  және  химиялық 

қасиеттері. Қан қоймасы. Қан жасушалары: эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттер. Қан 

топтары. Қанның ұюы. Иммунитет. 



Қан  айналым  жүйесінің  маңызы.    Қан  айналым  жүйесінің  функционалдық 

құрылымы.  Жүрек:  жүрек  бұлшық  етінің  қасиеттері.  Автоматизм.  Жүректің  ӛткізгіш 

жүйесі.  Жүректің  жұмысы.  Жүрек  циклы.  Қанның  систолалық  және  минуттық  кӛлемдері. 



Артериалдық  қан  қысымы  (систолалық,  диастолалық,  пульстік).  Жүректің  иннервациясы. 

Симпатикалық  және  кезеген  нервтердің  жүрекке  әсері.  Жүректің  гуморальды  жолмен 

реттелуі.  

Қан тамырлардың функционалдық топтары: амортизациялаушы, резистивті, 

сфинктерлі  қан  тамырлар,  зат  алмастыратын  қан  тамырлар,  сыйымдылықты, 

қосушы. Гемодинамиканың негізгі заңдары мен күштері. Қан айналымдағы қан ағымының 

сипаты  (ламинарлық  және  турбуленттік).  Капиллярлардағы  қан  ағымы  және  оның 

ерекшелігі.  Миркоциркуляция  және  оның  қан  мен  ұлпа  арасындағы  әр  түрлі  заттар  мен 

сұйықтықтардың алмасу механизміндегі ролі. 



Тыныс  алудың  маңызы.  Тыныс  алу  жүйесі  мүшелерінің  құрылысы  және 

қызметтері. Ағзадағы газ алмасу кезеңдері. Дем алу және дем шығару механизмдері. Ӛкпе 

кӛлемдері  және  сыйымдылықтары.  Ағзадағы  газдардың  тасымалдануы  және  алмасуы. 

Тыныс алу үдерісінің реттелуі.  

Ас  қорыту.  Ас  қорыту  мүшелерінің  құрылысы.  Ас  қорытудың  түрлері.  Ас 

қорыту жолдарындағы ас қорыту үдерістері: ауыз қуысындағы, қарындағы, 12 елі ішектегі, 

ащы  және  тоқ  ішектердегі.  Бауыр  мен  ұйқы  безінің  ас  қорытудағы  ролі.  Қорытылған 

ӛнімдердің сіңірілуі. Ас қорытудың реттелуі. 



Ағзадағы зат алмасу  туралы түсінік. Қоректік заттардың пластикалық және 

знергетикалық  ролі.  Негізгі  алмасу.  Ақуыздар,  кӛмірсулар  және  майлар  алмасуы.  Су-

минералдық тұздардың алмасуы. Ағзадағы энергия алмасу.  



Бӛліп  шығару  мүшелері  (бүйрек,  тері,  ӛкпе,  ас  қорыту  жолы),  олардың 

ағзаның  гомеостазын  қорғаудағы  маңызы.  Бүйрек  –  маманданған    зәр  шығару 

мүшесі.  Нефрон  –  бүйректің  морфофункционалдық  бірлігі.  Бүйректегі  қан  айналым.  Зәр 

түзілуінің  негізі  үдерістері  (шумақтық  фильтрация,  каналдардағы  реабсорбция  және 

секреция) алғашқы зәр мен соңғы зәрдің құрамы. Зәр түзілуінің нейрогуморалдық реттелуі. 

Зәр шығарылуының рефлекторлық жолмен реттелуі.  



Бұлшық  еттердің  физиологиялық  қасиеттері.  Бұлшық  ет  жиырылуының 

түрлері: дара, тетанустық, ауксотониялық. Бұлшық еттің күші мен жұмысы. Бұлшық 

еттердегі  биоэлектрлік,  химиялық  және  жылулық  үдерістер.  Динамометрия.  Қимыл 

бірліктері,  олардың  әр  түрлі  бұлышқ  еттердегі  ерекшеліктері.  Бұлшық  ет  жиырылуы  мен 

босаңсуының  заманауи  теориялары.  Қаңқа  және  тегіс  бұлшық  ет  ұлпаларының  қызметтік 

ерекшеліктері. 

 

ЭВОЛЮЦИЯЛЫҚ ІЛІМ 



 

Алғашқы  цивилизациялардан  бастап  қазіргі  кезге  дейінгі  эволюциялық 

ілімнің пайда болуы және дамуы. 

Биологиялық регресс және биологиялық прогресс. 

Микроэволюция.    Эволюцияның  элементарлық  факторлары:  тұқымқуалаушылық, 

тіршілік үшін күрес. 

Табиғи  сұрыптау.  Оның  формалары  мен  әрекет  ету  аймағы.  Адаптация,  оның 

пайда болу механизмдері. 

Түр. Оның критерийлері мен құрылымы. 

Түрдің  пайда  болуы  және  оның  эволюциядағы  маңызы.  Экологиялық  – 

генетикалық  жүйе  ретіндегі  популяция  туралы  ұғым.  Популяцияның  генетикалық 

гетерогенділігі және біртұтастығы. 

Микроэволюция. Онтогенез, ұзақтығы және жіктелуі. Онтогенез кезіндегі ағзаның 

біртұтастығы 

мен 

тұрақтылығы. 



Онтогенездің 

корреляциясы, 

координациясы, 

эмбрионизациясы. 



 

 

 

 

 

ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 

 

Негізгі: 

1.

 



Аубакиров  Х.Ә.  Биометрия  :  оқулық  /  ҚР  Білім  және  ғылым  министрлігі  бекіткен.- 

Алматы : Дәуір, 2011.-408 бет. 

2.

 

Дайырбекова М. М. Адам анатомиясы : практикум / ҚР Халыққа білім беру министрлігі 



педагогика  институттарының  жаратылыстану-география  фак.  студ.  арналған  оқу  құралы 

ретінде ұсынылған.- Ӛңд., толық. 3-ші бас.- Алматы : Нур-Принт, 2010.- 288 бет. 

3.

 

Карменова Б.Қ. Омыртқасыздар зоологиясының зертханалық жұмыстары : оқу құралы.- 



Ӛскемен :  С.Аманжолов атындағы ШҚМУ, 2011.- 108 бет. 

4.

 



Бейсенова Ә.С. Қазақстан табиғатының зерттелуі (ежелгі дәуірден ХХ ғасырдың басына 

дейін)., 2011 ж. -352 бет. 

5.

 

Дәуітбаева К.Ә., Паразиталогия, 2011 ж. -296 б. 



6.

 

Есжанов Б. Териология., 2011 ж. -264 б. 



7.

 

Мухитдинов Н. Геоботаника., 2011 ж. -384 бет. 



8.

 

Алимарданова М.К. Кӛкӛніс жеміс-жидектердің микробиологиясы, 2011. 198 бет. 



9.

 

Дүйсенбеков З.Д. Топырақтану және геоботаника негіздері,  



2011.-80 бет. 

10.


 

Сәтімбеков Р. Биология, 2011 ж. -224 бет. 

11.

 

Тӛлеуханов С.Т. Биофизика, 2011. -312 бет. 



12.

 

Тӛлеуханов С.Т., Адам физиологиясы, 2011. -345 бет. 



13.

 

Бондарев В.П. Концепции современногог естествознания, 2011. -511 с. 



14.

 

Физиология человека и животных., 2011 г. -443 с. 



15.

 

Басов В.М. Практикум по анатомии, морфологии и систематике растений, 2010 г. 237 с. 



16.

 

Лотова Л.И. Ботаника. Морфология и анатомия высших растений, 2010. -510 с. 



17.

 

Нужный В.П. Лекарственные растения и фитокомпизации в наркологии, 2010 г. -506 с. 



18.

 

Есжанов Б.Е. Орнитология., 2011. -272 бет. 



19.

 

Нұртазин С.Т. Антропология., 2011 ж. -288 бет. 



20.

 

Малакология (наземные моллюски Казахстана)., 2011 г. -157 с. 



21.

 

Жануарлар алуан түрлілігі., 2011 ж. -712 бет. 



22.

 

Биология с основами экологии., 2011 г. -397 с. 



23.

 

Титов Е.В. Методика применения информационных технологии в обучении биологии., 



2010 г. -172 с. 

24.


 

Фомичев А.Н. Проблемы концепции устойчивого экологического развития., 2009.  -214 

с. 

25.


 

Защита атмосферы от промышленных загрязнений, 1988 г. Ч.1. -760 с. 

26.

 

Защита атмосферы от промышленных загрязнений, 1988 г. Ч.2. -712 с. 



27.

 

Сартаев А., Общая биология, 2010. -207 с. 



28.

 

Жанетов Б. Ағылшынша-қазақша экологиялық сӛздік, 2011. -384 бет. 



29.

 

Агибаев  А.Ж.,Тулеева  А.К.,Сулейменова  З.Ш.  Ауылшаруашылық  дақылдарын 



зиянкестер мен аурулардан қорғау : оқу құралы.- Алматы : нур-Принт, 2010.-163 бет. 

30.


 

Ашықбаев  Н.,  Есіркепов  У.  Ӛсімдік  қорғау  :    оқу  құралы  /  ҚР  Білім  және  ғылым 

министрлігі техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарына ұсынады.- Астана : Фолиант, 

2010.- 256 бет. 

31.

 

Достай  Ж.Д.  Жалпы  гидрология  :  ҚР  Білім  және  ғылым  министрлігі  жоғары  оқу 



орындарының  география  мамандығы  бойынша  оқитын  студ.  оқулық  ретінде  ұсынған.-

Қайта ӛңд., толық. 2-ші бас.-Алматы : Қарасай, 2011.-280 бет. 

32.

 

Илюхин  Г.,  Рябинина  Г.  Ӛсімдіктер  патогенезінің  абиотикалық  және  биотикалық 



факторларын  зерттеу  :  оқу  құралы  /  ҚР  Білім  және  ғылым  министрлігі  техникалық  және 

кәсіптік білім беру ұйымдарына ұсынады.- Астана : Фолиант, 2010.-104 бет 

33.

 

Жетпісбай Ж. Жеміс-жидек дақылдарын ӛсіру технологиясы : оқулық / ҚР Білім және 



ғылым  министрлігі  техникалық  және  кәсіптік  білім  беру  ұйымдарына  ұсынады.-  Астана  : 

Фолиант, 2009.-360 бет. 



34.

 

Аяпов К., Үкібасов О., Есеналиева М. Жеміс, кӛкӛніс шаруашылығы : парактикум / ҚР 



Білім және ғылым министрлігі техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарына ұсынады.- 

Астана : Фолиант, 2009.- 192 бет. 

35.

 

Уәлиханова Г.Ж. Ӛсімдік биотехнологиясы : ҚР Білім және ғылым министрлігі оқулық 



ретінде  бекіткен.-2-ші  бас.,  толық.,  бас..-  Алматыф  :  Дәуір,  2009.-  336  бет.-(Жоғары  оқу 

орындарының Қауымдастығы) 

36.

 

Тӛлегенов С. Жалпы генетика : оқу құралы.- Алматы : Нур-Принт, 2010.- 397 бет. 



37.

 

Мал азығын ӛндіру (агрономия және ботаника негіздері), 2011 ж. -504 б. 



38.

 

Абилова М. С. Основы цитологии: метод. указания. Цитология негiздерi. . . / М. С. 



Абилова, А. Б. Мырзагалиева; М-во образования и науки РК.- Усть-Каменогорск: Изд-во 

ВКГУ, 2004.- 88 с. 

39.

 

Мырзагалиева А.Б. Цитология. Оқу құралы. – Ӛскемен: С.Аманжолов атындағы 



ШҚМУ баспасы, 2007. 140 б. 

40.


 

Билич, Г. Л. Биология. Полный курс: в 3 т. / Г. Л. Билич, В. А. Крыжановский.- 4-е изд., 

испр.- М.: Оникс. Т. 2: Ботаника.- 2007.- 544с. 

41.


 

Вернадский, В. И. Биосфера и ноосфера[Текст] / В. И. Вернадский.- М.: Айрис-пресс, 

2009.- 576 с. 

42.


 

Игисинова Ж.Т. Ботаника. Анатомия и морфология растений. /Электронная юнита. - 

Усть-Каменогорск: ВКГУ им. С.Аманжолова, 2007 

43.


 

Илюхин Г. Справочник агронома по защите растений и агроэкологии: учеб. пособие / Г. 

Илюхин, Г. Рябинина.- Астана: Фолиант, 2010.- 176с. 

44.


 

Рябинина Г. Защита растений: учеб. пособие / Г. Рябинина, Н. Ашикбаев.- Астана: 

Фолиант, 2010.- 152 с. 

45.


 

Шарипханова А.С. Ӛсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. – Ӛскемен: С. Аманжолов 

атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. -112б. 

46.


 

Эбель, А. В. Охрана и рациональное использование природных ресурсов[Текст] : учеб. 

для нач. и сред. профессионального образования / А. В. Эбель.- Астана: Фолиант, 2007.- 432 

с 

Қосымша:  

47.

 

Абдурахманов, Г.М. Основы зоологии и зоогеографии: Учеб. для вузов/ Г.М. 



Абдурахманов, И.К. Лопатин, Ш.И Исмаилов.-М.: ACADEMA, 2001. -496 с. 

48.


 

Безруких, М. М. Возрастная физиология: Физиология развития ребенка: Учеб. пособие 

для вузов / М. М. Безруких, В. Д. Сонькин, Д. А. Фарбер.- М.: Академия, 2003.- 416 с. 

49.


 

Васильев   А.Е.   Ботаника.   Морфология   и   анатомия   растений,   -   М.: 

Просвещение, 1988 

50.


 

Джумалиев, М. К. Биоразнообразие животного мира(рептилии) : Учеб. пособие для 

бакалавров и магистрантов / М К. Джумалиев; КазНУ.- Алматы: Казак университетi. Ч. 2.- 

2003.- 144 с. 

51.

 

Иорданский, Н. Н. Эволюция жизни: Учеб. пособие для вузов / Н. Н. Иорданский.- М.: 



Академия, 2001.- 432 с.- (Высшее образование) . 

52.


 

Тутаюк Х.А. Анатомия и морфология растений. /Учеб. пособие. -    М.: Высш. школа, 

1980. 

53.


 

Догель В.А. Зоология беспозвоночных. - М.: Высшая школа, 1981 

54.

 

Еленевский, А. Г. Ботаника: Систематика высших или наземных, растений: Учеб. для 



студ. вузов / А. Г. Еленевский, М. П Соловьева, В. Н. Тихомиров.- 2-е изд., испр.- М.: 

Academa, 2001.- 432 с.- (Высшее образование) . 

55.

 

Миркин, Борис Михайлович. Современная наука о растительности: Учеб. для 



вузов/Б.М. Миркин, Л.Г. Наумова, А.И. Соломещ. -М.: Логос, 2000.- 264 с. : ил. 

56.


 

Короткова В. М. Медицинская биология и генетика. Биология клетки: Метод. указания/ 

В.М. Короткова; М-во образования и науки РК.-Усть-Каменогорск:Изд-во ВКГУ,2003.-60 с. 

57.


 

Курчанов, Н. А. Генетика человека с основами общей генетики: учеб. пособие для 

вузов / Н. А. Курчанов.- СПб.: СпецЛит, 2006.- 175 с.: ил. 

58.


 

Константинов, В. М. Зоология позвоночных: Учеб. для вузов / В. М. Константинов, С. 

П. Наумов, С. П. Шаталова.- 2-е изд.- М.: Academia, 2000.- 496 с. 


59.

 

Шевченко, В. А. Генетика человека: учеб. для вузов / В. А. Шевченко, Н. А. Топорнина, 



Н. С. Стволинская.- 2-е изд., испр. и доп.- М.: ВЛАДОС, 2004.- 240 с. 

60.


 

Северцов, А. С. Теория эволюции: учеб. для вузов / А. С. Северцов.- М.: Владос, 2005.- 

380 с.: ил. 

61.


 

Шарова И.Х. Зоология беспозвоночных. - М.: Владос, 2002 

62.

 

Натали В.Ф. Зоология беспозвоночных. - М.: Просвещение, 1998 | 



63.

 

Наумов С.П. Зоология позвоночных. - М.: Просвещение, 1973 



64.

 

Наумов С. П., Карташов Н.Н. Зоология беспозвоночных. - М.: Высшая школа. -Ч. 1,2.- 



1979 

65.


 

Константинов В.М., Наумов С.П., Шаталова С.П. Зоология позвоночных. –М.: 

Академия, 2000 

66.


 

Ченцов Ю.С. Общая цитология. - М.: МГУ, 1995 

67.

 

Заварин А.А., Харазова А.Д. основы общей цитологии. — Л.: ЛГУ, 1982 



68.

 

Лобашов М:Е. Генетика. - Т. 1,2 . -Л.: ЛГУ, 1969                         



69.

 

Дубинин Н.П. Общая генетика. - М.: Наука, 1986 



70.

 

Полевой В.В. Физиология растений. - М.: Высшая школа, 1989 



71.

 

Викторов Д. П. Практикум по физиологии растений: учеб. пособие для вузов / Д. П. 



Викторов.- Воронеж: ИЗД-ВО ВОРОНЕЖ. УН- ТА, 1991.- 157 с. 

72.


 

Паршина, Г. Н. Биоразнообразие растений: учеб. пособие для вузов / Г. Н. Паршина, С. 

Г. Нестерова; М-во образования и науки РК.- Алматы: Казак университетi, 2006.- 306 с. 

73.


 

Яблоков А.В., Юсуфов А.Г. Эволюционное учение. - М.: Высшая школа, 1989 

74.

 

Грант В. Эволюционный процесс. - М.: Мир, 1991 



75.

 

Хлебосолов Е. И. Лекции по теории эволюции / Е. И. Хлебосолов-М.: УЦ Перспектива, 



2004.- 264 с.  

76.


 

Сәтпаева Х.Н., Нілдібаева Ж.Б., Ӛтепбергенов Ә.А. Адам физиологиясы. – А.: БДәуір, 

2005. 

77.


 

Тӛленбеков И.М. Адам мен жануарлар физиологиясы. – А.: Білім, 2002. 

78.

 

Тӛленбеков И.М. Нерв жүйесінің физиологиясы. – А.: Ана тілі, 1992. 



79.

 

Физиология человека (под ред. В.М.Покровского, Г.Ф.Коротько), Т.1,2 – М.: 



Медицина, 1998 

80.


 

Физиология человека.-В 3-х т. / Под ред. Р.Шмидта.– М.: Мир, 1996. 

81.

 

Агаджанян Н.А., Тель Л.З., Циркин Б.И. и др. Физиология. – Книга 1,2.- Алма-Ата: 



Казахстан, 1992 

Электронды ресурстар: 

1.

 



Бердибаева Ж.Ш., Игисинова Ж.Т., Бурунбетова К.К. ЭУ 00005-08. Биология  

2.

 



Игисинова Ж.Т. Ӛсімдіктер анатомиясы мен морфологиясының үлкен практикумы. ЮН 

01204-07 

3.

 

Шарипханова А.С. Тӛменгі сатыдағы ӛсімдіктер систематикасы. ЮН 01202-07 



4.

 

Шарипханова А.С. Жоғары сатыдағы ӛсімдіктер систематикасы. ЮН 01346-08 



5.

 

Карменова Б.К., Прокопов К.П. Зоология.  ЮН 01253-07 



6.

 

Шарипханова А.С. Тұқымды ӛсімдіктер. ЮН 01404-09 



7.

 

Мырзагалиева А.Б. Цитология. ЭУП 00130-07 



8.

 

Мырзагалиева А.Б., Абилова М.С. Биология. ЭУП 00200-08 



9.

 

Садыканова Г.Е., Сапакова Д.Н. Возрастная физиология с основами школьной гигиены. 



ЭУП 00103-07 

10.


 

Кайсанова Т.Т., Сапаков Д.Н., Садыканова Г.Е. Физиология человека и животных 

(ФЧЖ). ЭУП 00115-07 

11.


 

Электрондық оқулық «Орталық нерв жүйесі мен жоғары дәрежелі нерв қызметінің 



физиологиясы». ШҚМУ. - Оқу порталы. – 2008. 

 

Document Outline

  • ‎\\www.vkgu.kz\www\sites\default\files\files\postupajuzhemu\magistr\ru\6М011300 Биология.doc‎


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет