Historical overview of the youth  discourse study

•  in creased   use  o f  “ in te n s if ie s ”  (e.g.,  so,  ju st,  really  fo llo w ed   by  a 
qualifier)  and more  generally  o f expressive and affectionate elements,  including 
manipulations o f the graphemic code in cases o f w ritten language (see Section 5.)
• insulting or obscene terms (e.g., bitch, fuck,  shit) that are frequently recast 
as terms o f endearment and in-group bonding.
Specific generic forms have also been flagged up as being closely associated 
w ith intimate relationships. For instance, collaborative narration (e.g. Eder 1998) 
that involves various  signals  o f audience participation,  ranging from  verbal and 
non-verbal  back-channeling  to  ratification  and  enhancem ent  o f  certain  story 
parts  (e.g.  the  clim ax);  moreover,  overlaps  in  turn-taking  and  various  ways 
o f  “mirroring”  or  “echoing”  the  interlocutors’  previous  turn  in  order  to  stress 
agreement w ith the point made.  In similar vein,  it has been shown that linguistic 
choices that highlight in-group bonding and membership belonging (e.g. positive 
politeness strategies) are frequently mobilized inpeer-group communication, and 
that there is a tendency for implicitness and heavy reliance on shared assumptions 
(e.g. D eppennann and Schmidt 2003;  Sclunidt 2004;  Spreckels 2006).  These are 
frequently  alluded to  more  or less  cryptically  in order to  reaffirm intimacy  and 
sharedness through invoking the familiar, and to rejoice in the recognition o f this 
sharedness.
M edia references,  i.e.,  references to  shared media experiences  (e.g.,  songs, 
TV  series), but also to  shared stories from  the interactional history o f a group are 
hallmarks o f an allusive style that can only be unpacked by the members o f a close- 
knit group (Georgakopoulou 2003a, 2007;  Spreckels 2006;  Shankar 2004).  Such 
reaffirmations and repetitive uses o f an “in-group style” o f dense referencing may 
seem to the outsiders as communication about “nothing”  in as m uch as it occurs 
in leisurely settings that involve young people “hanging out”. The liminal aspects 
o f  such  communication  as  suspensions  o f the  norms  o f everyday  engagement 
have been duly noted.
Nonetheless, it is also important to add a word o f caution about the fact that 
what may be significant, serious, reportable, ordinary, or extra-ordinary is relative 
to contexts and participants. Code-switching phenomena are a case in point: studies 
o f secondary school students in urban multi-ethnic enviromnents have shown that 
not only is switching to a variety that is perceived as ours associated w ith affiliative 
acts, but also that  speakers  can perform  alignments by  crossing to  a variety  that 
is demonstrably  not theirs.  B.Ram pton develops a precise,  compelling empirical 
account by  tracing  distinctive  types  o f language  use  through a  remarkable  data 
set  o f  recorded  youth  speech.  He  uses  the  data  to  explore  questions  o f broad 
concern— about the continued relevance o f social class, the influence o f media on 
youth engagement in schools, the shift from  teacher-centered to student-centered 
instruction  and  other  important  issues  concerning  urban youth  discourse  in  a 
foreign language  [6].
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
65

The  processes  o f  dem arcation  and  conflict  in  youth  discourse  have  also 
been toroughly  studied. Young speakers may  set themselves apart from  a variety 
o r  relevant  others  in  discourse,  and  a  broad  distinction  betw een  intra-  and 
intergenerational boundary  setting  lias been proposed.  On the  intra-generational 
side, boundaries are drawn to peer-group members or to other youth groups; in the 
inter- generational dimension, to family and relatives, (unknown) adults or persons 
o f institutional authority such as youth workers or schoolteachers. For instance, the 
teenage male group studied by Deppennannand Schmidt delimited itself from: other 
male youth groups perceived as having “deviant”  lifestyles  (e.g., gays,  students); 
girls (categorized by appearance and moral criteria); adult figures o f authority (such 
as teachers and youth workers);  persons w ith some kind of authority  in the  local 
society; family members;  and public personalities (e.g.  celebrities)  [7].
Ritual  conflicts  are  another  interesting  part  o f youth  interaction  research. 
Ritual conflict is defined as playful, non-serious verbal dispute that is not aimed at 
conflict resolution.  It is competitive, resulting in “winners” and “losers”, without 
however ending  in  socially  disruptive  conflict.  A well  know n instance  o f ritual 
conflict is «ritual insult», introduced in the linguistics literature by L abov’s classic 
study on the “sounds” and “dozens” of African American male teenagers [8], which 
are  well-elaborated  sequences  o f ritual  insults  w ith  strict  form al  and  semantic 
regulations.  Similar genres o f ritualized verbal competition are com m on in other 
non-W estern European languages and cultures, including the Mediterranean, Near 
East, Latin America, Africa,  and Arabic countries.
An important type o f resource for indexing and negotiating dissent in youth 
discourse is «linguistic divergence» on different levels o f linguistic description. A 
first area is socially marked vocabulary, including jargon, argot, and anti-language 
[9].  Such  lexis  is  often  taken  to  indicate  by  itself,  i.e.,  through  its  form ation 
patterns,  a  delimitation  o f its  speakers  from   “normal”  social  values.  However, 
concrete  interactional  analyses  o f how  such forms  are  deployed  in  interaction 
are  rare.  In   two  studies  exam ining  the  use  o f  slang  in   interactions  betw een 
adolescents (slang speakers) and adults (non-slang speakers)—  mother/daughter 
interactions (Augenstein 1998) and conversations betw eenyoung people and adult 
fieldworkers (Schwitalla and Streeck 1989)— the youngsters’ use o f slang leads to 
misunderstandings which are subsequently repaired by the youngsters by offering 
equivalent non-slang lexis.  In the  case o f fieldworker communication,  however, 
the non-slang lexis offered by the young speakers shifted semantically from  soft 
drugs  to  alcohol,  and  in this  way  “translated”  a  concept  from  the  world  o f the 
local youth sub-culture into a concept seen as comparable for the world o f adults. 
Such translation, and its celebration by young participants,  sets clear boundaries 
betw een young  insiders  and  adult  outsiders  and  offers  a  nice  illustration o f the 
double function o f argot/slang lexis  as both a  sign o f belonging and a  means  o f 
boundary-setting for the outsiders  [3].
66
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

R ussian  linguists  consider  youth  discourse  and  interactin  from   different 
viepoints. M C habanenko considers youth discourse based on the youth newspaper 
articles,  and  the  ways  the  youngsters  present  themselves  throuth  the  usage  of 
nicknames  and  special  language  choice  [10].  K.Tsibizov  studies  chat  discourse 
o f  German youngsters,  and  here  self-representation  through  chat  interacton  is 
in  the  focus  [11].  O.Schevchenko  reveals  youth  discourse  through  songs  and 
defines  their lingual  semiotics  [12].  A.Larionova made  a  significant research of 
the sociolinguistic and linguacultural aspects o f informal students’ discourse [13].
Perspectives in youth  discourse research
Considering  all  research basis  and  current  investigations,  we  are  sure  that 
there  is a great perspective for contribution to the field in terms  o f investigating 
com m unication  strategies  and  tactics  used  by  youth.  Though  in  R ussian  and 
Kazakhstani linguistics there are many works devoted to strategies and tactics, they 
mostly concern p o litical, general media and other types o f discourse. Here we see 
the importance  o f watching youth discourse on the  intergenerational dimension,
i.e.  the  interaction w ith the representatives of other age groups.  The material for 
such studies  can be  talk-shows where this  interaction is vivid and can be  easily 
transcribed for discourse  analysis.  Using talk-shows,  we  are  able to  identify the 
ways the peer-groups show their social identity and present themselves as members 
o f the  group.  Classical  talk  show  is  a  triangle  o f a  host,  invited  interviewees 
(experts), the audience. And each m ember o f the talk show has his ow n part and 
function often prepared in advance by the producers . In most cases youngsters in 
talk show act as a victim  o f a situation defended or accused or criticized by present 
experts and the audience. In rare cases, the youth representatives themselves act as 
experts or “prosecutors” w hich completely corresponds to the real-life situations.
It is also possible to observe  Giles’ communication accomodation theory in 
real-life practice, define sensitive means o f language accom m odation o f different 
social and groups to youth,  and vice versa  [14].
To  conclude,  youth  discourse  lias  become  a  fruitful  field  for  study  due  to 
efforts o f discourse researchers in the recent years, as youth is a really good source 
for studying the current state o f a language as a whole. Investigation o f strategies 
and tactics o f youth discourse seems very significant for deeper understanding of 
intergenerational angle o f youth-adults interaction.
LIST OF REFERENCES
1  B u c h o ltz,  M ary.  Y outh  and  cu ltu ra l  p ractic e.  A nnual  R ev iew   o f 
Anthropology.  -  2002
2 http://www.unesco.org.  Social and Hum an Sciences.
3  A ndroutsopoulu s,  J.  and  G eorgapoulou,  A.  Youth,  discourse  and 
interpersonal  management.  -  2008
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
67

4 Glebova, E. Зарубежный опыт работы с молодежными субкультурами 
(на материале Великобритании,  США, Германии,  Канады).  -2 0 1 3 .
5 Tikhomirov, S. М есто молодежных субкультур в системе современной 
городской культуры.  -2 0 1 0 .
6 Ramp ton, В. Language in late modernity:  interaction in an urban school.
-  2006.
7 Deppermann, A. andSchmidt, A. Vor N utzen des Frem den fur das Einige. 
Interaktive Praktiken der sozialen Abgrenzung in einer jugentlichen peer-group.
-2 0 0 3 .
8  Labov,  W.  Language  in   the  inner  city:  studies  in  the  black  E nglish 
vemacula.  -1 9 7 2 .
9  Haliday,  M.  Language  as  social  semiotic:  the  social  interpretation  o f 
language and meaning.  -  1978.
10  Chabanenko,  М.  М олодежный  дискурс  как  реализация  типовой  и 
индивидуальной языковой личности.  -2 0 0 7 .
11  Tsibizov,  К .  сам оп резен тац и я  язы ковой  ли ч н ости   в  немецком 
молодежном чат-дискурсе.  -2 0 0 9 .
12 Shevchenko, О. Лингвосемиотика молодежного песенного дискурса. 
-2 0 0 9 .
13  L a r io n o v a ,  А .  Н е ф о р м а л ь н ы й   с т у д е н ч е с к и й   д и с к у р с : 
социолингвистический лингвокультурологический аспект.  -2 0 1 1 .
14  Giles,  Н .,  Coupland,  N.,  Coupland,  J.  Communication,  context  and 
consequence.  -1 9 9 6 .
K azakh Ablai K han University o f 
International Relations and World Languages, Almaty.
M aterial received on 05.05.14.
Ж.  E.  Бекж алоеа
Жастар дискурсы:  негізгі зерттеулер сараптамасы  жэне келешегі
Абылай хан атындагы қазақ халықаралық қатынастар 
жэне әлем тілдері университеті,  Алматы қ. 
М атериал 05.05.14 редакцияга түсті.
Ж.  Е.  Бекж алоеа
Молодежный дискурс: обзор основных исследований и перспективы
Казахский университет международных отношений 
и мировых языков имени Абылай хана,  г.  Алматы. 
М атериал поступил в редакцию 05.05.14.
68
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

М ақала «жастар» угымын дискурс лингвистикасының зерттеу 
объект ісі рет інде  айңындап,  ж аст ар  дискурсы  тарихындагы  ең 
маңызды  зерттеулерді  сараптайды.  Сонымен  қатар,  болашаңта 
ж астар дискурсын зерделеудің багыттары  анъщталады.
В   ст ат ье  о п р еделяет ся  понят ие  «м олодеж ь»  как  объект  
исследования  в  лингвистике  дискурса,  проводится  обзор  основных 
исследований  в  истории  м олодеж ного  дискурса  и  определяю т ся 
некоторые перспективы  дальнейшего  изучения.
ӘОЖ 81622.4 
Б. Б. Динаева
ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ПАРЕМИОЛОГИЯЛЫҚ ҚОРЫНДАҒЫ 
«ЖАПҒЫЗДЫҚ» КОНЦЕПТІСІ
Б ул  маңалада  автор  адам  ж эне  ацицат  ш ы нды щ а  цатысты 
ацпарат т ар  легін  ж инақтауш ы  «Ж алгыздыц»  концепт ісін  қазақ 
т ілін ің   п а р ем и о ло ги я л ы қ   қоры ндагы   м а қ а л -м ә т е л д е р   арқы лы  
талдайды.
Концепт -  сөздің мағыналық толығуының негізгі нүктесі, эрі дамудың ең 
соңғы шегі. М әдени таңба ретіндегі сөз мағыналарының даму нәтижесіндегі 
алғаш қы мағына -  соңғы нүкте, яғни қазіргі мәдениеттегі қатары молайған 
үғым концепт бола алады  [1,36].
«Концепт»  ж эне  «үғым»  терминдері,  бір  ж ағы нан,  сөздіц  мазмүн 
меж есініц  түрлі  даму  кезецін  бейнелесе,  екінші  жағынан,  оныц  эртүрлі 
қызметін көрсетеді.  «Концепт»  үғымнан тек қана сөздіц таяныш  боларлық 
ментальды түсінігімен қатар, әмбебап мәдени түсінікретінде де ажыратылады 
[2.35].
Адам  санасындағы  әлем  бейнесі  өзініц  болмыс  бітімі  жағынан  алуан 
түрлі. Ғалам бейнесі тілде концептілер арқылы көрініс тауып, сөздіц негізінде 
тацбаланып,  өзара  тілдік  қатынасқа  түседі.  В.  А.  М аслованыц  көзқарасы 
бойынша,  «дүние  жайлы  ақпараттыц  үлкен  бөлігі  адамға  лингвистикалық 
арналар  арқылы  келеді,  сондықтан да  ол  заттар  мен  қүбылыстар  әлемінен 
гөрі,  интеллектуалдық,  рухани,  элеуметтік  қажеттіліктер  үш ін  жасалған 
концептілер элемінде  өмір сүреді.  Ақпараттыц орасан көп мөлшері адамға 
сөз арқылы жетеді жэне оныц қоғамдағы жетістігі сөзді қаншалықты жақсы 
мецгергендігіне байланысты» болады екен  [3,3].
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
69

Бүгінгі  таңда  адам  баласының  ойлау  жүйесі  күн  өткен  сайын  дамып 
жетілуімен қатар, көптеген өзгерістерге түсіп отыр. Демек, қүбылыстар мен 
жағдайлар арасындағы сәйкестік немесе айьфмашылықтар тіл көрінісіндегі 
мүлдем  жаңа  мэліметтермен  астарлануы  тіпті  сөз  астарының  беки  түсуі 
қаш анда  сана  төңкерісінің  ж анынан  табылуы  қажет.  Қ азақ  тіл  білімінде 
концептінің  лингво-логика-философ иялы қ  табиғатын,  тілдегі  қызметін, 
түрлерін жан-жақты қарастьфып саралайтын ғылыми зерттеулер аса қажет, 
өйткені адамзат баласының санасы мен болмысындағы өзгерістер қоғамдық, 
әлеум еттік,  тарихи,  т.б.  ж ағд ай ларға  тікелей  байланы сты .  С онды қтан 
осындай  факторлардың  бэрі  концептілердің  табиғатын  түрлендіріп,  оның 
тілдегі рөлін мейлінше күшейтіп отьф.
Егер «концепт» дегенді «адамның үлттық-мэдени өресімен, қоғамдық- 
элеуметтік  іс-тэж ірибесім ен  ты ғы з  байланы сты   болып  келетін  адамдар 
арасындағы қарым-қатынасты жеңілдететін сөз мағьшасының жасьфьш күші, 
мэн-мағынаның мэтін астарындағы жекелеген үғым-түсініктерді алмастьфа 
алатын  элеуеті»  деп  түсінетін  болсақ,  концептліік  ая  -   бір-бірімен  тығыз 
байланысып қана қоймай, бір-біріне тәуелді болатын, өзара жымдасып келіп 
түтастық  қүрайтын  концептілер  жиынтығы.  Концептілік  ая  үғымы  «тіл  -  
қарым-қатынас қүралы ғана емес, сонымен қатар ол -  «мәдениет қоймасы» 
да екенін түсіндіретінімен маңызды, себебі үлт мәдениетінің терең тамьфын 
жэне  оның  бүтін  бір  халықтың,  түрғындардың эр алуан топтарының,  тіпті 
жекелеген адам өміріндегі рөлін тек тіл арқылы бағамдауға болады  [4,  8].
Әлемнің тілдік бейнесінде ғалам, әлем, күллі дүние, оның зандылықтары 
туралы   барлық  білім  ж инақталаты н  болса,  д үниенің  паремиологиялы қ 
бейнесінің концептілік аясы негізінен адамға, оның танымдық-концептуалдық, 
элеуметтік-мэдени, қоғамдьщ-саяси әлеміне қатысты этноқауымдастық үшін 
аса қүнды саналатын  өнделген ақпаратгар ж үйесін қамтиды.  Ол ақпаратта 
тілдік жэне этномәдени қауымдастықтың эр мүшесін ортақ мүддеге сай тірлік 
кепгіп, өмір сүруге үйрететін озық үлгідегі «адам жэне оның ортасына», «адам 
жэне  ақиқат  шындыққа»,  «жеке  адам жэне  оның рухани  болмыс-бітіміне» 
қатысты лингводидактикалық мазмүн, тағылымдық-тэлімдік сарын болады.
П арем иологиялы қ  дүние  бей несінде  көрініс  табаты н  «адам   ж эне 
ақиқат  ш ындыққа»  қатысты  ақпараттардың  бірі  «Жалгыз,  Ж алгыздыц» 
концептілерінде жинақталады.
F аламның тілдік бейнесінде « Сан» макроконцептісін тіліміздегі барлық 
сандар жэне  сан үғымын  беретін  сөздер,  олардың  атауыштық,  символдық, 
б ей н ел іл ік ,  п о э ти к ал ы қ ,  п ай ы м д ы қ  т.б.  м а ғы н ал ар д а  ж ү м сал у ы н а н  
туындаған тіл бірліктерінің (фразеологизмдер,  мақал-мәтелдер, жүмбақтар 
т.б.)  жиынтығы  түзеді  десек,  оның  концептуалдық-семантикалық  ж үйесі 
этномэдени  ақпараттық  қүрылымдағы  қүнды  сипатқа  байланысты  іштей 
микроконцептілерге  жіктелері  сөзсіз.  Демек,  тілдегі  сандардың  барлығы
70
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

немесе  кез  келгені  емес,  мазмүндық-магыналық  өрісі  үлттың  ділдік  жэне 
діни  түгырына,  этникалық  төлтума  болмысына  қатысты  ауқымды  үгым- 
түсініктерді қамтитын сандар ғана концепті ретінде зерттеу нысанына іліне 
алады.  Олай  болса,  мағыналық  астарында  көне  салттар  мен  ескі  наным- 
сенімдерге,  ырым-рәсімдерге,  заңнамалық  көне  дәстүрлерге,  түрмыстық 
мэдениеттің ертеден жалғасып келе жатқан элементтеріне қатысты ақпараттар 
жататын бір, үш, жеті, тоғыз, он үш, жиырма бес, қырық, қырық тоғыз,  елу, 
алпыс үш, ондық, жүздік, мындық, түмен сияқты сан атаулары мен егіз, қос, 
жалғыз, көп сияқты сандық үғымды беретін сөздер дербес микроконцептілік 
қүры лы мдарды   қүрайды.  Дүниенің  тілдік  бейнесінің  парем иологиялы қ 
фрагментінде  бүлардың  өзінің  барлығы  бірдей  емес,  тек  дүниенің  тілдік 
бейнесін  концептуалдық  дүние  бейнесімен  жалғастыра  алатындары  ғана 
концептілік деңгейге  көтеріле  алатыны байқалады.  Солардың бірі сан есім 
мағынасын  білдіретін  «жалғыз»  сөзінің  негізінде  жасалатын,  «адам  ж әне 
ацицат ш ът ды щ а» қатысты ақпараттар легін жинақтаушы -  «Жалғыздық» 
концептісі.
Ж алпы   адам и  түсінікте  үрей,  қорқы ны ш ты ң  ж алғы зды қпен  қатар 
жүретіні  белгілі.  А л  қазақ  халқының  ментальды  үғымындағы  жалғыздық 
текж еке эмоциямен өлшенбейді, жаратылыстың заңдылығымен, әлеуметтік, 
қоғамды қ  түсінікпен  өлшенеді.  Қ азақтар  үш ін  «көптік»  үғы м ы   -   өсіп- 
өну,  үрпақ  жаю,  мүрагерлік  өмірдің  негізгі  мэні.  Ж алпы  адамзат  баласы 
жалғыздықтан қорқады, жалғыздықтан жапа шегеді. Халқымыз: Ж алгыздыц 
цүдайга  гана  жарасады;  Ж алгызга  ж үмац  т а  жараспайды;  Ж алгыздыц 
ж ары цүдай; Ж алгыздыц үні шыцпас,  ж аяудыц шацы шыцпас; Ж алгыздыц 
ісі  бітпес;  Ж алгы з  кісі  ж ауынгер  емес;  Ж алгы з  иттіц  үргені  білінбес, 
ж алгыз кісініц жүргені білінбес; Ж арлы деп сөкпе, пайгамбарга тілің тиеді, 
жалгыз деп сөкпе цүдайга тілің тиеді -  деп жалғыздықтың адамға жақсылық 
әкелмейтіндігін айтады.
«Ж алғы з»  ж эне  «көп»  үғы м дары   қазақ  халқы ны ң  концептуалды қ 
таны м ы нда  д үниедегі  заттар  мен  қүбы лы старды ң  ж ақсы лы -ж аманды , 
жағымды-ж ағымсыз  қасиет-белгілерін  бағамдайтын  бағалауыштық  жэне 
өлшемдік мэнге не болып келеді. Мәселен, Ж алгыз бала -  жарты бацыт, көп 
бала -  алтын уацыт; Ер -  жалгыз,  ел -  көп деген аталы сөздерде «жалгыз» 
бен «көп» үғымдары салыстырылады.
Ж ал ғы зд ы қ ты ң   ж ағы м сы з  си п аты   «көп »  ж эн е  «аз»  ү ғы м д ар ы н  
сипаттайтын салыстырмалы мәтіндік жүпта терендей түседі.  «Жалғыздық» 
к он ц еп тісін ің   кон цептуалды қ  өрісіне  ж ал ғы зд ы қты   ж ақсы ,  ж ағы м ды  
мэнде  бағалайтын  пайымдар  да  енеді.  М ысалы:  «Баймът»  деп мацтанба, 
ж арлылыц  бар,  «Көітін»  деп  мацтанба,  ж алгыздыц  бар  деген  мақалда 
адам баласын тэубасына келтіретін, өркөкірек, дарақылықтан аулақ болуга, 
ш ектен тыс байлықтың адамды қадір-қасиетінен жүрдай қылып, ақыр соңы
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2014.  №2
 
71

жалғыздыққа әкелетінін көрсете отырып, «жалғыздық» концептісін байлық 
эсерінен жіберілген жаман қылықтарға жаза ретінде береді.  Сонымен бірге 
Ж алгыздыц  цүдайга  жарасар,  көпсөзділік  цүранга  жарасар;  Ж алгыздың 
жогы жогалса табылмайды,  көптің жогы ж огалса табылады; Көп дауыс 
цосылса,  ж алгыз дауысты жоц цылады -  дейді.
Ж алғыздық  -   жалғыз  (адам),  жалғыз  үл.  ал  көп  -   рулы  (ел),  кауым. 
үйым,  одақ  үғымында  келеді.  Қазак  халқында  отбасындағы  үлдың  болуы 
міндетті  ж эне  халқымыз  балаж ан,  басқа  үлт  өкілдеріне  қарағанда  ата- 
бабаларымызда ертеден бала саны кем дегенде төртеу-бесеу болған, ал көбі 
оннан артық болған. Оны дана халқымыздың «Алты үл туган ананы хапым 
десе болады, кезексыйласцан агайынды жаным десе болады» деп көп балалы 
ананы  дәріптеп,  қошеметтегенінен  көруге  болады.  Көп  балалы  болу  -   ең 
біріншіден, үлттық қадір-қасиетімізді, салт-дәстүрімізді, тіліміз бен ділімізді 
ж алғастьф уш ы   үрпактың.  үлттың  эрі  қарай  дамып,  өсіп-өнуі,  өркендеп 
үрім-бұгағын жайып, қазақ халқының статистикалық жағынан кемімей өсуі. 
Екіншіден,  адам  психологиясына,  тэлім-тэрбиесіне жалғыздықтың тигізер 
эсерін, яғни адам мінез-қүлығының қалыптасуын көрсетеді. Жалгыз бала тек 
өзіне ғана көңіл бөлінгендіктен,  біріншіден, ерке, тэкаппар,  өзімшіл,  өзгеге 
қамқорльщ, көмек, жэрдем беруге тьфыспайды. Әрине, айтылған мінез-қүлық 
барлық жалғыз балаларға тэн емес,  себебі  ата-ана,  қоғамнан алған,  көрген 
тэлім-тэрбиеге  байланысты  баланың  адами  қасиеттері  қалыптасады,  яғни 
ондай балалар көп балалы отбасында да кездесуі мүмкін. Дегенмен, өкінішке 
қарай, көп жағдайда жалғыз тәрбиеленген балаларда кездеседі.  Сол себепті 
дүниенің  паремиологиялық  бейнесінде  ол Ж алгыз  бала  -  ж арты  бацыт, 
алты  бала  -   алтын уацыт;  Ж алгыз  агашты  ж агу  циът,  ж алгыз  баланы 
багу циът; Ж алгыз түйе бацырауыц, жалгыз бала жылауыц; Ж алгыз цаздыц 
үні  иіыңпас,  ж алгыз цыздыц мүңы  шыцпас; Ж арлы болар жігіт  байталът 
атца айырбастайды, жалгыз болар жігіт агайынын жатца айырбастайды; 
Ж алгы з  тері  тон  болмас,  ж алгыздыц  сөзі  оц  болмас  т.б.  мақал-мәтелдер 
арқылы беріледі.
Өмір  сүру,  тірш ілік  ету  қаж еттілігі  адамдарды   ру,  тайпа,  ауыл,  ел. 
халы қ  болы п  қауымдасып,  белгілі  бір  географ иялы қ  кеңістікті,  табиғи 
ортаны   м еңгеруге  алы п  келді  д есек,  қазақ  этносы ны ң  б астан  кеш кен 
тарихи-жаугершілік заманаларын, күнделікті түрмыс-тіршілігінің тынысын, 
өмірлік философиялық үстанымдарын бсйнелейтін Ж аяуоып шацы шыцпас, 
ж алгы зды ц  үні  ш ы цпас;  Ж а лгы з  бат ы р  ж ауга  жоц,  ж алгы з  ж ігіт  
дауга  жоц;  Ж алгы з  кісі  ж ауынгер  емес;  Ж алгы з  иттің  үргені  білінбес, 
ж алгыз  кісініц  ж үргені  білінбес;  Қатиа  ж уан  болса  да,  ж алгыз  агаш  үй 
болмас,  цаниіа  ж ацсы  болса  да,  ж алгыз  ж ігіт  би  болмас;  Ж алгы з  гана 
жаратт^анныц жолдасы жоц; Ж алгыз агаш  орман  болмас,  ж алгыз кірпіиі 
цорган  болмас; Ж алгыз үйдің тамагы ж етсе де,  табагы жетпес; Ж алгыз

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: