«Тағам.Ұлттық тағамдар.» тақырыбында әңгімелеңіз
жүктеу/скачать 23,78 Kb.
|
| «Тағам.Ұлттық тағамдар.» тақырыбында әңгімелеңіз. Қазақтың ұлттық дастарханында ерте пайдаланылған тамақтардың негізгі түрлері, ет, сүт, қымыз, сарымай, құрт, ірімшік, мал өнімдерінен дайындалған. Халық егіншілікпен айналысып бау-бақша өсіріп, отырықшылыққа бет алған дәуірде ғана мал өнімінен дайындалған негізгі тамақтарға қоса нан, сондай жеміс көкөніс дәндері келді. Олардың ішінде ең көп өндірілген тары, арпа, бидай, күріш. Қазақтың тағамдары негізінен еттен және сүттен жасалды. Сүтті тағамдар әр түрлі болды. Жылқы сүтінен қымыз, түйе сүтінен шұбат дайындалды. Сиыр, ешкі, қой сүттерінен май, ірімшік, тағы да басқа тағамдар әзірленді. Айран – қазақтардың сүйікті бір сусыны болған. Су мен айранның қосындысы «шалап» деп аталды. Сүттен жасалатын тағамдар «Мерекелер. Отбасылық дәстүрлі мерекелер» тақырыбында әңгімелеңіз. Отбасылық мерекелер - тек қана күнтізбеде белгіленген мемлекеттік мерекелер ғана емес, сонымен қатар әрбір отбасы үшін маңызы бар күндер. Әрбір отбасының өзінің сүйікті отбасылық мерекесі бар. Дегенмен осы мерекелердің ішінде Наурыз мейрамының орны ерекше деп есептеймін. Наурыз - барша мұсылман әлемі тойлайтын ұлы мереке, Ұлыстың ұлы күні, жыл басы. Бұл күні күн мен түн теңеледі, Самаркандтың көк тасы жібиді. Осы күннен бастап күн жылына бастайды және күн ұзарып, ал түн болса, керісінше қысқара бастайды. Ертеректе бұл мерекені бүкіл ауыл болып дайындалып, үлкен той қылып тойлайтын болған. Қазірдің өзінде Наурыз мейрамының орны ерекше. Бұл күні қаланың бас көшелеріне қазақ халқының дәстүрлі киіз үйлері тігіледі. Алаңда барша халық жиналып, Наурыз жайлы қойылымды тамашалайды. Биылғы жылғы Наурызда қала әкімі барша тұрғындарды құттықтап, жылы лебізін білдірді. Ұлттық тағам ет асылып, бауырсақ пен шелпек пісіріледі. Бірақ бұл күні ең басты тағам Наурыз көже болып саналады. Ол - жеті түрлі тағамнан дайындалатын көже. Киіз үйге келуші әрбір қонақ әдетте Наурыз көжеден ауыз тиеді. Алаңға алтыбақан қойылып, жас жеткіншектер алтыбақанға мінеді. Ауылдық жерлерде ат жарыстары да ұйымдыстырылады. Бұл күні адамдар бір - біріне деген реніштерін ұмытып, кешірімді болады. Үйде де әжем бізге Наурыз көже пісіріп, ыстық бауырсақпен керемет көже іштік. Апам да шайға тәттілер әзірлеп, шелпек пісірді. Көршілерді қонаққа шақырып, бірге отырып шай іштік. Наурыз – біздің сүйікті мейрамымыз. «Құттықтау кезінде қолданылатын сөйлеу әдебі» тақырыбында әңгімелеңіз «Қазақ театрларымен танысу» тақырыбында әңгімелеңіз. «Қазақстан мұражайлары» тақырыбында әңгімелеңіз. «Көлік түрлері» тақырыбында әңгімелеңіз. «Қазақстанға саяхат жасасам» тақырыбында әңгімелеңіз. «Мен еліммен мақтанамын» тақырыбында әңгімелеңіз. «Жері байдың – елі бай» тақырыбында әңгімелеңіз «Әсем өлке» тақырыбында әңгімелеңіз. «Қазақстандағы ірі қалалар» тақырыбында әңгімелеңіз. «Наурыз мейрамы» тақырыбында әңгімелеңіз. «Қазақ халқының музыкалық аспаптары» тақырыбында әңгімелеңіз. Жетіген – жеті ішекті дыбысты көне шертпелі аспап. Аспап келбеті ұзынша келген жәшік тектес болады. Беті жұқа тақтайшамен жабылып, үн беретін ойықтар салынады. Көне түрінде 7 ішегі болған және оларға тиек ретінде 7 асық тағылған. Ішектер аттың қылынан тартылып, әуен ырғағын қалпына келтіру үшін асықтар қойылған. Бұл аспаптың қазіргі заманда шыққан жаңа түрінде ішектер саны 25-тен асады. Дыбыс көлемі 2-2,5 октаваға дейін жетеді. Барлық ішектеріне құлақ күйін келтіретін арнайы үлкен тиектер тағылады. Тыңдаушыларға жағымды әсер сыйлайтын жетігенді ертеде көк пен жерді байланыстыратын ғажайып қасиетке бай аспап деп, оны тек сарайларда, шағын топ алдында ғана ойнаған. Жетіген аспабы түркі тілдес халықтарында кездеседі. Татар халқы «етиган», тыва халқы «жадықан», хақастар «шатқан» т.б. халықтар аспапты өз тілінде атаған. Жетіген аспабының ноталық жүйесін белгілі этнограф-ғалым Болат Сарыбаев анықтады. Бұл күнде аспап кеңінен насихатталып, халыққа танылып, дамып келеді. Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/layfstayl/madeniet/music/142/ «Мен білетін тұлға» тақырыбында әңгімелеңіз. Жатыс септігі Жатыс септігі. Қазақ тілінде зат есімнің жатыс септігінде септелуі оған да/-де, -та/-те косымшаларының жалғануы арқылы жүзеге асады. Бұл косым- шалар да сөзге тіліміздегі дыбыс, буын үндестігі заңы бойынша жалғанады. Тек тәуелдік жалғауының үшінші жағындағы сөзге келгенде жатыс жалғауы өзінің алдына -н дыбысын косып, -нда/-нде болып жалғанады. Жатыс септігінін та формасы сөйлем ішінде эрдайым «бір» деген ұғымды мегзеп тұрады. Мысалы, Асан мектепте. Бұл тіркестен Асан мен мектептің бір жерде екенін ұғына коямыз. Сағат сандықта жатыр. Сағат пен сандык ме- кендес, оларды бір ғана жерден тауып алуға болады. Осылайша канша сөйлемді талдасак та, жатыс септігі жалғауынын грамматикалык магынасы «бір, дара, жалгыз» ұгымдарын төңіректейді. -шы,-ші жұрнағымен келетін өтініш мәнді сөйлемдер. Қалау райы сөйлеушінің белгілі бір амалды немесе әрекетті жүзеге асыруға бағытталған ниетін, тілегін, үміт-арманын білдіреді. Өтініш, тілек мәнді сөйлемдерге -ғы жүктеу/скачать 23,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|