Тақырыбы: Алкиндер

• 
  этин мысалында алкиндердің химиялық қасиеттерін (жану, гидрлеу, гидратация, галогендеу, сапалық реакциялар) оқып үйренеді, химиялық реакция теңдеулерімен дәлелдейді;
  

• 
  Алкиндердің бірінші мүшесі –ацетилен C2H2 (Н ─ C ≡ C ─ H )
  Ацетилен молекуласындағы атомдардың кеңістік құрылымы
  

Алкиндерде көміртек тізбегін нөмірлеуді үш байланыс жақын тұрған шетінен бастайды.
Алкиндердің номенклатурасы мен изомерленуі

Үш байланыстың орналасуына сәйкес	СН ≡ С – СН2 - СН3 (бутин-1) СН3- С ≡ С - СН3 (бутин-2)
Көміртек тізбегінің қаңқасы бойынша изомерлену	СН3 ─ СН2 – СН2 – С ≡СН (пентин-1) СН3 – СН – С ≡СН ﺍ (3-метилбутин-1) СН3

Алкиндердың изомерленуі және номенклатурасы
Алкиннің формуласын жазамыз:
CH ≡ C ‒ CH ‒ CH2 ‒ CH3
׀
CH3
1.Үш байланыс кіретін көміртектің ұзын тізбегін тауып, үш байланыс жақын
жақтан көміртек атомдарын нөмірлейміз:
1 2 3 4 5
CH ≡ C ‒ CH ‒ CH2 ‒ CH3
׀
CH3
2. Аталуы: 3- метил пентин-1
1. Өнеркіәсіпте ацетилен табиғи газды жоғары температурада ыдырату әдісімен өндіріледі.

1500C0
2CH4 C2H2 + 2H2↑

• 
  Қосылу реакциялары. (Гидрлену):
  CH ≡ CH + Н2 → CH2 = CH2
  CH2 = CH2 + Н2 → CH3 — CH3
  2) Галогендеу реакциясы:
  CH ≡ CH + Вг2 → СНВг = СНВr (1 саты) 1,2 дибромэтен
  СHBr = CHBr + Вг2 → СHВг2 – СHВг2
  (2 саты) 1,1,2,2 тетрабромэтан
  Бұл реакцияда бром суының түссізденуі қанықпаған көмірсутектерге сапалық реакция болады.
  3)Гидрогалагендеу реакциясы:
  CH ≡ CH + НCl → CH2 = СНCl
  CH2 = СНCl + НCl → CH2Cl ─ СН2Cl
  хлорэтен (винилхлорид) 1,2- дихлорэтан
  

• 
  Көмірсутектерді үш топқа : алкандар, алкендер және алкиндер деп жіктеңдер.
  C2H6, C6H12, C3H8, C4H6, C4H10, C4H8, C5H10, C5H12, C5H8, C3H6, C6H14, C3H4.
  

• 
  Формуласы берілген көмірсутек үшін
  CH ≡ C ‒ CH2 ‒ CH2 ‒ CH2 ‒ CH3
  екі гомолог және екі изомердің формулаларын құрастырыңдар. Заттарды жүйелік номенклатура бойынша атаңдар.
  

• 
  этин мысалында алкиндердің химиялық қасиеттерін (жану, гидрлеу, гидратация, галогендеу, сапалық реакциялар) оқып үйрендім, химиялық реакция теңдеулерімен дәлелдей аламын;