Тема: Государство как высшая форма политической организации общества

САЯСАТТАНУ ПӘНІ №2 лекция. Саяси ғылымның қалыптасуы мен дамуының негізгі кезеңдері

ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ:

• ЛЕКЦИЯ ЖОСПАРЫ:
• 1. Адамзат өркениетіндегі саяси идеялардың генезисі.
• 2. Ежелгі дәуір ілімдеріндегі саясаттанудың элементтері (Конфуций, Платон, Аристотель).
• 3. Орта ғасырдағы саяси идеялар (А.Августин, Ф.Аквинский, Әл-Фараби).
• 4. Қайта өрлеу және Ағарту дәуіріндегі саяси идеялардың дамуы. Н.Макиавелли мен Ж.Боденнің саяси теориялары. Утопиялық социализм идеялары (Т.Мор, Т.Кампанелла).
• 5. Табиғи құқық пен қоғамдық келісім теориялары. Ж.Ж.Руссоның радикалды демократизмі. И.Кант пен Г.Гегельдің концепцияларындағы мемлекет пен азаматтық қоғам концепциялары. .
• 5. Қазіргі саяси ғылымның негізгі бағыттары.

Саяси идеяларды дұрыс бағалау мен мәнін түсіну үшін мына методологиялық әдіс-тәсілдерді қолдану керек:

• белгілі тарихи кезеңде өмірлік жағдай мен қоғамдық практикада туындаған сұрақтарға жауап беру негізінде теориялар мен идеялар пайда болады, ол үшін сол практикалық мәселелерді терең танып білу қажет;
• саяси ілімдерде тікелей немесе жанама болса да қандай да бір әлеуметтік топтардың, әлеуметтік күштердің экономикалық мүдделері көрініс табады;
• саяси идеялардың қоғамдық процестегі рөлі әртүрлі болды. Олар жағымды немесе жағымсыз, тіпті реакциялық рөлдерді атқаруы мүмкін;
• саяси ілімдердің дамуында дүниежүзі тарихы дамуының ішкі логикасы бар. Сонымен бірге, оны сол елде қалыптасқан ұлттық, тарихи жағдайлар позициясы тұрғысынан да қарау керек.

Саяси ілімдерді зерттеудің қажеттілігі:

• Саяси ілімдерді зерттеудің қажеттілігі:
• Қазiргi дүниенi дұрыс танып бiлу үшін және болашақ өмiрдiң дұрыс жолын таңдай бiлу үшiн адамдар өзiне дейiнгi өткен идеялар мен қағидаларға сүйенген.
• Өткен тарихты және адамзаттың ұзақ ғасырлық тәжiрибесiн пайдалану - тарихи қажеттiлiк.
• Саяси iлiмдер тарихы адамзаттың таңдаулы өкiлдерiнiң саяси жетік ойлары мен идеяларының жиынтығы.
• Ежелгі Шығыс саяси ойлары мифтік және дiни сипатта болды.
• Ежелгi Үндiстанда мифтік, дiни және брахманизм идеялары үстемдік етті, адамдарды кастаға бөлді.
• Ежелгі Қытай саяси ілімінде әлеуметтік әділеттілік идеялары айқын байқалды.

• Қытайлық ойшыл Конфуций б.з.д. 551-479 жж. өмiр сүрген. Кітабы «Лунь юй» (Әңгiмелер мен пiкiрлер).
• Даналыққа жетудің үш түрлi жолын ұсынды:
• ең iзгi жол – санамен саралау;
• ең оңай жол – елiктеу;
• ең қиын жол – тәжiрибеден тәлiм алу.
• Негiзгi идеялары:
• мемлекеттiң патриархалды-патерналистiк концепциясы;
• аристократиялық билiк концепциясы;
• қайырымды билiк концепциясы.
• Конфуций «Бас-аяғынсыз бірде-бір іс жоқ, адамның ісі де солай. Оның басталуы мен аяқталуын анық білген адам ақиқатқа жақын тұрады» – деп жазады.