Вестник Карагандинского университета doi 10. 31489/2021Ped2/26-31

26 

Вестник Карагандинского университета 

DOI 10.31489/2021Ped2/26-31 

ƏОЖ 378.14 

Р.К. Толеубекова, Р.С. Маусумбаев* 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Нұр-Сұлтан, Қазақстан 

(*Хат-хабарларға арналған автор. Е-mail: Rysbek06051990@mail.ru*) 

Білім беру жүйесінде цифрлық  

технологияларды пайдалану əдістері 

Білім берудегі цифрлық технологиялар — бұл цифрлық технологияларға негізделген заманауи білім 

беру ортасын ұйымдастыру тəсілі болып саналады. Қарқынды дамып келе жатқан цифрлық техно-

логиялар  білім  беру  процесі  үшін  дəстүрлі  құралдарды  тиімді  түрде  толықтыратын  жаңа 

құралдарды  ұсынады,  оларды  көптеген  педагогтер  өздерінің  əдістемелік  жүйесіне  тезірек  енгізіп, 

қарқынды  жұмыс  істеуде.  Цифрлық  білім  беру  ресурстарын  пайдалану  оқу  процесінің  тиімділігін 

арттыру  үшін  түбегейлі  жаңа  мүмкіндіктер  береді.  Цифрлық  білім  беру  ресурстары — оқудағы 

көрнекіліктің  жедел  құралы,  педагогтердің  практикалық  дағдыларын  пысықтаудағы  көмекші, 

студенттердің сауалнамасын жəне бақылауын ұйымдастыру жəне өткізу, сондай-ақ үй тапсырмала-

рын  бақылау  жəне  бағалау,  сызбалармен,  кестелермен,  графиктермен,  шартты  белгілермен  жəне 

жұмыста,  мəтіндерді  редакциялауда  жəне  студенттердің  шығармашылық  жұмыстарындағы 

қателерді түзетуде орны зор. Мақаланың зерттеу мақсаты: білім беру жүйесінде цифрлық техноло-

гияларын  пайдалану  əдістерінің  қолдану  ерекшеліктерін  талдау.  Осы  мақсатқа  жету  мына 

міндеттерді  қоюды  жəне  шешуді  қажет  етті:  білім  беру  жүйесінде  цифрлық  технологияларының 

мəнін қарастыру, білім беру процесінде тиімді цифрлық технологиялардың рөлі мен маңыздылығын 

анықтау,  тиімді  цифрлық  технологияларды  қолдану  практикасын  зерттеу,  білім  беру  жүйесінде 

тиімді  цифрлық  технологияларын  қолдануды  əдістемелік  жетілдіру  бойынша  ұсыныстар  мен 

ұсынымдар  əзірлеу.  Зерттеу  объектісі  білім  беру  жүйесінде  цифрлық  технологияларын  қолдану 

үрдісінде қалыптасатын қоғамдық қатынастар болып табылады. Зерттеу пəні білім беру жүйесінде 

цифрлық технологияларын құрайды. Зерттеу əдістері: əдебиеттерді зерттеу, жалпылау, логикалық, 

сауалнама, салыстырмалы жəне тағы басқа зерттеу əдістері. 

Кілт сөздер: білім беру жүйесі, цифрлық технология, жоғарғы оқу орны, педагог, студент, ресурс, 

үдеріс, əдіс. 

 

Кіріспе 

Қазіргі уақытта адами капиталдың сапасы елдердің жаһандық бəсекеге қабілеттілігінің негізіне 

айналуда.  Дəл  осы  себепті  бүкіл  əлемде  оқу  орындары  тиімді  оқыту  технологияларын  дамыту 

зерттеудің өзекті мəселесі болып отыр. 

Бұл ретте студенттерді белсендендіруге негізделген оқытудың тиімді цифрлық технологияла-

ры  педагогтің  жəне  студенттердің  рөлін  айтарлықтай  өзгертеді  (ақпарат  мақсат  ретінде  емес,  іс-

əрекеттерді,  кəсіби  қызмет  операцияларын  меңгеру  құралы  ретінде  əрекет  етеді),  яғни  педагогтің 

қызметі  білім  алушының  білім  берудегі  белсенділігіне  жол  береді,  педагогтің  міндеті  білім 

алушылардың  бастамасына  жағдай  жасау  болып  табылады.  Негізгі  сұрақ: «Қалай  оқыту  керек?», 

содан кейін  ғана — «Нені үйрету  керек?»  деген сұрақ  туындайды.  Демек,  мемлекеттік білім беру 

стандарттары  жағдайында  білім  алушылар  білім  беру  процесінің  орталық  тұлғаларына  айналады, 

олар осы уақытқа дейін дəстүрлі оқытуға сəйкес білім емес, керісінше жоғары оқу орындары мен 

кəсіптік білім беруде цифрлық процесін ұйымдастыруда маңызды рөл атқарады [1, 45]. 

Сондықтан,  бүгінде  жаһандану  заманында  жоғары  оқу  орындары  мен  мектеп  түлектерінің 

қызметінің шарттары мен сипатын трансформациялау — цифрлық технологияларды қолдана оты-

рып,  оларды  оқыту  процестерін  жетілдіру  қажеттігіне  сөзсіз  алып  келеді.  Бұл,  əрине  жоғары  оқу 

орнының түлегін кəсіби жағдайдағы жүйелі іс-қимылдарға дайындауға, ақпараттың үнемі өсіп келе 

жатқан  ағымымен  жұмысты  жүзеге  асыруға,  өз  қызметін  талдау  мен  жоспарлауға,  белгісіздік 

жағдайындағы іс-əрекеттерге, өзін-өзі жетілдіруге (өзін-өзі тану, өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау, 

өзін-өзі реттеу жəне өзін-өзі дамыту), сондай-ақ шығармашылық өзін-өзі жүзеге асыруға мүмкіндік 

береді. 

Білім беру жүйесінде цифрлық… 

Серия «Педагогика». № 2(102)/2021 

27 

Тəжірибелік бөлім 

Мақаланың  зерттеу  материалы  ретінде  Қазақстан  Республикасының  білім  беру  жүйесінің  ба-

сым  дамуын  анықтайтын  нормативтік-құқықтық  құжаттар,  білім  беру  жəне  мемлекеттік 

ұйымдардың  ақпараттық  ресурстары  мен  технологиялары,  жоғары  оқу  орындары  мен  колледж 

оқытушыларының  ғылыми-педагогикалық  қызметкерлерінің  жұмыс  тəжірибесі.  Зерттеу  əдістері 

ретінде  нормативтік-құқықтық  құжаттаманы,  қалыптасқан  тəжірибені  зерделеу  жəне  тал-

дау, жоғары жəне кəсіптік білім беру жүйесіне цифрлық технологияларды енгізу бойынша ғылыми 

негізделген тəсілді қалыптастыру үшін өзекті тұжырымдар құруда жүйелеу жəне қорыту сөз болды. 

Əзірге болашақ өзгерістер туралы егжей-тегжейлі айту қиын, бірақ қазір ол өзгереді деп айтуға 

болады.  Еңбек  нарығы  түлектерді  даярлаудың  сапалық  жағынан  өзгеше  мазмұнын  талап  етеді. 

Цифрландыру білім беру мазмұнын ғана емес, оның ұйымдастырылуын да қозғайды. Бұл процестер 

университеттердің  де,  педагогтер  құрамының  да  орналасуына  аралас  əсер  етеді.  Қажетті 

құзыреттер  көбінесе  оқу  орындарының  қабырғасынан  тыс  жерде  алынады,  өйткені  білім  беру 

бағдарламалары көбінесе технологияның даму динамикасына сəйкес келмейді [2, 93]. 

Нəтижелер жəне талқылау 

Оқу  материалдары,  жоспарлар,  сабақтар,  журналдар  мен  күнделіктер — мұның  бəрі  онлайн 

нұсқаларға көшуде. Білім алушы сабақты үйден шықпай-ақ, Интернет арқылы өткізе алады. 

Осыған  сəйкес,  тəжірибе  Павлодар  педагогикалық  университеті  студенттеріне  жүргізілді. 

Цифрлық технологияны қолданып, əлеуметтік педагогика жəне өзін-өзі тану пəні бойынша арнайы 

сабақтар  əзірленді.  Осы  білім  беру  технологиясының  тиімділігі  мен  мүмкіндіктері  үш  кезеңде 

жүргізілген:  тəжірибелік-эксперименттік  жұмыс  барысында  тексерілді,  яғни:  анықтаушы, 

қалыптастырушы  жəне  бақылау — бағалау  кезеңдері.  Экспериментті  жүзеге  асыруға  СпС-21 

тобының II-ші топ студенттері (15 студент) қатысты. 

Қалыптастырушы  кезеңді  өткізу  барысында  студенттер  екі  топқа  бөлінді  (əр  топта 7 жəне 8 

адамнан).  Бірінші  топқа  арнайы  цифрлық  технологияларды  пайдалану  барысында  дайындаған 

презентацияларды  көру  жəне  оларға  нақты  уақыт  режимінде  тапсырмаларды  орындау  үшін 

сабақтарда өздерінің смартфондары мен планшеттік компьютерлерін пайдалану ұсынылды. 

Екінші  топқа  мынадай  тапсырма  берілді:  берілген  тапсырмаларды  дəстүрлі  түрде  орындау, 

содан  кейін  оларға  тапсырмаларды  орындау  (жазбаша  немесе  ауызша).  Айта  кету  керек,  бірінші 

топтағы студенттердің мотивациясының бастапқы деңгейі əлдеқайда жоғары болды, өйткені оларға 

жаңа жұмыс  түрі  ұсынылды,  сонымен  қатар  олардың  қолында өз  гаджеттері  болды.  Екінші  топта 

студенттер  тапсырмаға  ынта-жігерсіз  жауап  берді,  өйткені  жаңа  ақпаратты  игерудің  бұл  əдісі 

əлеуметтік педагогика жəне өзін-өзі тануда жиі қайталанады. Студенттердің бірінші айдағы өзіндік 

жұмысының  нəтижелерін,  оларды  бағалауды  талдай  отырып,  студенттердің  оқудағы  жетістіктері 

туралы келесі мəліметтерді бөліп көрсетуге болады (1, 2 кесте). 

Кесте 1