Қ. Аухадиев атындағы орта мектебі


Жанама Менің ойымша



бет3/3
Дата29.08.2023
өлшемі125,85 Kb.
#105655
1   2   3
Байланысты:
Қазақ әдебиеті пәнінен оқу мақсаттарына жетуге бағытталған тапсырма түрлері. Ниязбаева Д.А.

Жанама

Менің ойымша

Махамбет










Исатай








Билік








Бағалау кестесі

Кейіпкерлер

Тура

Жанама




Махамбет

Еңіреп жүрген ер, дұшпанмен ерегіскен, жақсыларға еп, жамандарға көп, дұшпанның азыққа етін жеген



Арманшыл, Намысқой
Жауына қатал
Досқа адал
Ержүрек
Ел қорғаны


Исатай

Халық қамын жеген
Дауылпаз ақын
Шешен

Екі тарлан бөрі
Махамбеттің досы
Қандыкөйлек жолдасы
Досқа адал
Жаужүрек
Қолбасшы
Әділдік іздеуші




Билік

Қарны жуан
Ерегіскен дұшпан
Ата дұшпан
Хан баласы ақсүйек
Нарқоспақтың баласы
Қайраңнан алған шабақтай

Тойынған
Аяушылығы жоқ
Байлыққа мастанған



9.2.1.1 эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау оқу мақсатын жүзеге асыруда оқушылар шығарма мазмұнымен толық таныс болғаны абзал. Осы арқылы олар 8-сыныптағы алған білімдерін -8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдауды да қайталап өтеді.


Мәселен, Б.Майлиннің «Шұғаның белгісі» хикаятының сюжетін композициясымен сәйкестендіріңіздер.




  1. Оқиғаның басталуы




  1. Байланысы




  1. Дамуы




  1. Шарықтау шегі




  1. Шиеленісуі




  1. Шешімі





Әбдірахманның қаладан келуі


Есімбек пен Қалидің серттесуі


Шұғаның өлердегі хаты


Шұғаның Әбдірахманды сыртынан көруі.


Әбдірахманның алтыбақаннан көңілсіз қайтуы


Шұғаның қайтыс болуы


Есімбек ауылының жайлауға қонуы.


Дертке ұшыраған Шұға


Ел арасындағы әңгімеге арқау болған жастар


Әбдірахманды болысқа алып кетуі


Шұға мен Әбдірахманның қоштасуы


Шұға мен Әбдірахманның хат жазысуы


Әбдірахманның Есімбек үйінде қалуы

Бағалау кестесі

  1. B,D,C

  2. M,E

  3. L,I

  4. J,K

  5. H,A

  6. F,C

Автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасау (9.2.2.1.) мақсатына сай 9-сыныпта өтілетін күрделі тақырыптардың бірі - «Тар кезең» шығармасына ұсынылған тапсырманы қарастырсақ. Берілген үзінділерді оқи отырып, оқушылар шығарма кейікерлерінің автор арқылы бейнесін таниды, олардың сөздері арқылы автордың айтпақ ойын анықтап, мақсат-мүддесін тап басады.
Тапсырма: Үзінділерді мұқият оқыңыздар. Кестені толтырыңыздар. Кейіпкер эмоцияларын «Эмоция» кестесіне салыңыздар.
«Ағайын, «у ішсең, руыңмен» дегенді ұмытпасын... Осы бастан айтып қояйын, кімде-кім ананы кедей-кепшік деп, мынаны бейшара-байғұс деп, жоқ-жітікке көлік бермей, жаяу-жалпы жау жолына тастап кетсе, ертең ағайынның бетін көрем демесін! Көрмейді! Мен көрсетпеймін де! Осыны мықтап ескерткейсіңдер!»
«...Бармақ күшке келгенде... мына менен... қарулы емес еді... – деген-ді, екі иығынан ентіге дем алып өлгелі жатқан ол әлдекімнің алдында ақталғандай. – Бірақ әдісқойлығымен мені аттан түсіріп кетті... Әйтсе де, қалқанының астыңғы жағынан, найзамен бүйірінен ұрғанымда, қолым қатты сүйсінді, балалар. Қайран күшім-ай, өзіме белгілі ғой. Ұзамас Бармақ та! Жығылар! Екеуімізді де осы жерге қойғайсыңдар... бір-бірімізді көріп жатайық.»

Кейіпкер

Кейіпкер эмоциясы

Оқиға орны

Кейіпкер әрекеті

Автордың кейіпкер арқылы жеткізбек ойы

Сырым батыр











Дәуқара батыр











Бағалау кестесі

Кейіпкерлер

Кейіпкер эмоциясы

Оқиға орны

Кейіпкер әрекеті

Автордың кейіпкер арқылы жеткізбек ойы

Сырым батыр

Намыс
Айбар
Қызуқандылық



Жортуыл
Шайқас

Алған бетінен қайтпау
Ел бастау

Ел басшысы ретіндегі ел арасындағы бірлікті сақтаудағы орнын көрсету.

Дәуқара батыр

Шарасыздық
Намыс
Сыйластық



Шайқас
Ажал аузында

Сүйсіну
Ақталу
Жан беру

Ел-жұрттың намысын қорғау, сол жолда құрбан болу.
(оқушы ойы есептеледі)

9.2.3.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру.


Тапсырма. І.Жансүгіровтың «Құлагер» поэмасындағы көркемдегіш құралдарды анықтамасымен сәйкестендіріңіз, автордың стиліне баға беріңіз.

Мысалдар



Көркемдегіш құрал түрі (троп не фигура екенін нақтылаңыз)

Көркемдегіш құралдың білдіретін мағынасы

Автордың көркемдегіш құралды қолданудағы мақсаты

Жалмап жеп айналасын аш кенедей,
Семірген жұрт қанына нелер жуан...










Ащы тіл, асау мінез қылығынан,
Атанып кетпеді ме «азғын», «пері»?










Көкшеге жаз көк жібек жапқандайын,
Көкшеге қыс ақ күміс шашқандайын.
Көкше қыз күзде киіп қырау ішік,
Көк айна - көлі қыста қатқандайын.










Еті тау, қымызы көл деуге болар
Айтқанда тартыңқырап астың сыйын.










Шаңы – бұлт, екпіні-жел, аттар-қаңбақ...









9.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау 6-тапсырма. Ғ.Мүсіреповтің «Ұлпан» романы мен Д.Исабековтің «Әпке» драмасын DEAL әдісі арқылы салыстыра талдаңыз.


D – Describe (оқығанды, көргенді сипаттау, сынау, өлшеу). Ұлпан мен Қамажайдың айырмашылығы мен ұқсастығына 2 мысалдан келтіріңіз.
E – Explain (құбылыс немесе оқиға бойынша не білетіндерін, түсінгендерін суреттеу). Ананың отбасындағы және қоғамдағы орны туралы ойыңызды шығарма мазмұнымен байланыстырып, 2 сөйлеммен түсіндіріңіз.
A – Anallуse (ақпаратты талдау, қорытынды жасау, себептерін атау). «Ұлпан» романы мен «Әпке» драмасының тақырыбын байланыстырып, 2 сөйлеммен тарихи құндылығын талдаңыз.
L – Links (болжамдар немесе қорытынды жасау, өзінде бар біліммен байланыстыру). Ұлпан мен Қамажай бейнелерін бүгінгі замандағы әйел бейнесімен байланыстырып, 2 сөйлеммен қорытындылаңыз.
9.3.2.1 шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру
7-тапсырма. Ф.Оңғарсынованың «Өлең, мен сені аялап өтем» шығармасындағы көтерілген мәселеге «РАФТ» техникасын пайдаланып талдау жасаңыз.
Р - өлең
А - дос
Ф - хат
Т – «ХХІ ғасыр құндылықтары мен ақын бағалаған құндылықтар бағасы».
Қорыта айтқанда, оқу мақсаттарын орындауда тапсырмаларды әзірлеу мұғалімнен шығармашылықты, берілетін тапсырманың мазмұны оқушыны қызықтыра алуымен қатар сыни ойлауын дамытуға, алдыңғы алған білімдерін ұштастыра алуға да жетелеуі қажет.
Назарларыңызға рахмет!

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет