15.3 Фонтанды ұңғымаларының жұмысын реттеу
Әдетте, игерудің бастапқы кезеңдерінде фонтандық ұңғымалар және әсіресе жоғары дебитті мұнай өндіретін кәсіпорынның мүмкіндіктерін анықтайды. Сондықтан оларды зерттеуге, реттеуге және бақылауға жоғары көңіл бөлінеді. Сонымен қатар, фонтандық жабдықтар тереңдік зерттеулер жүргізуге, тереңдік сынамаларды өндіруге, ағын профильдерін алуға және т.б. мүмкіндік береді. Фонтандық ұңғыманы пайдаланудың негізделген режимін орнату үшін оның түрлі тәжірибелік режимдердегі жұмыс нәтижелерін білу маңызды. Фонтанды ұңғыманың жұмыс режимі штуцерді ауыстырумен, дәлірек айтқанда оның өтетін тесігінің диаметрімен өзгертіледі. Бұл ретте қандай да бір өлшеуді жүргізбес бұрын ұңғыманы жаңа режимде біраз уақыт ұстап тұру қажет.
Бұл уақыт қат пен ұңғыма штуцерді ауыстырумен және осыған байланысты оның дебиті мен забой қысымының өзгеруімен олардың жұмысына енгізілетін наразылықтан кейін белгіленген режимге көшуі қажет. Ұңғыманың белгіленген режимге өту ұзақтығы әртүрлі және қабаттың гидроөткізгіштігі мен пьезөткізгіштігіне, сондай-ақ дебиттің салыстырмалы өзгеруіне байланысты.
Ұңғыманың белгіленген режимінің белгілері оның дебиті мен ұңғыманың буферіне және құбыраралық кеңістікке қосылған манометрлер көрсеткіштерінің тұрақтылығы болып табылады. Әдетте бұл уақыт бірнеше ондаған сағатқа өлшенеді.
Реттеу қисықтары мен индикаторлық желіні құру үшін ұңғыманың жұмыс режимінің кем дегенде төрт ауысымы қажет. Лубрикатор арқылы белгіленген жұмыс режиміне шыққаннан кейін ұңғыма түбіндегі тереңдік манометр немесе басқа да аспаптар түсіріледі, ал бетінде дебиттің ықтимал дәлдігімен өлшенеді, өнімнің сулануы, ұңғыма өніміндегі құм мен қатты қоспаның құрамы, газ факторы немесе жай ғана газ дебиті, буферлік және құбыраралық манометр көрсеткіштері және ұңғыманың жұмыс сипатын атап көрсетеді: пульсацияның болуы, оның ырғақтылығы мен амплитудасы, арматура мен манифольдтардың дірілі. Алынған мәліметтер бойынша реттеу қисықтары деп аталады, яғни өлшенген көрсеткіштердің штуцер диаметрінен тәуелділігі (сурет. 84).
d-штуцердің диаметрі; 1 - Рс - забой қысымы, МПа; 2 - газ факторы, м3/м3 ; 3 - Q - ұңғыманың дебиті, м3/тәул; 4 - ДР - депрессия, МПа; 5 - П - сұйықтықтағы құмның құрамы, кг / м3 ;
6 – n-ұңғыма өніміндегі судың мөлшері, %
Сурет 84 -Фонтандық ұңғыманың реттеу қисықтары
Реттеу қисықтары осы ұңғымадан өндірудің технологиялық нормасын және оның тұрақты жұмыс режимін белгілеу үшін негіздердің бірі болып табылады, мысалы:
Рс түбтік қысымын Рнас қанығу қысымынан немесе Рс > 0,75•Рнас оның кейбір үлесінен төмен салуға жол бермеу;
ең төменгі газ факторына немесе белгілі бір мөлшерден аспайтын оның мәніне сәйкес келетін режимді орнату;
ұңғыма сүзгішінің артында қабатта кавернаның түзілуін болдырмау үшін шығарылатын құмның санының күрт өсуіне жол бермеуге сәйкес режимді орнату;
ұңғыма өніміндегі судың пайыздық құрамының күрт өсуіне жол бермеуге сәйкес режимді белгілеу;
ұңғыманың ұңғыма түбіндегіна шегендеу колоннасын шайып кетуі мүмкін қысымды болдырмау;
буфердегі немесе құбыраралық кеңістіктегі қысым арматура мен беттік жабдық жұмысының беріктігі мен сенімділігі тұрғысынан қауіпті мәндерге жететін режимге жол бермеу;
ұңғыманың буферлеріндегі қысым мұнай-газ жинау жүйесінің сыртқа шығарылатын манифольдіндегі қысымнан төмен болуы мүмкін режимге жол бермеу.;
фонтандаудың үздіксіз процесін үзуге әкелетін пульсация туындауы мүмкін ұңғыма жұмысының осындай режимін болдырмау;
дренирлеудің белсенді процесімен қабаттың ең үлкен қалыңдығы немесе өнімді пропластоктардың ең көп саны қамтылатын осындай режимді орнату. Бұл ұңғыманың әр түрлі жұмыс режимдерінде тереңдік дебитомерлермен ағын профилін алу арқылы орнатылады.
Осы ұңғыманың жұмыс режимі орнатылған және негізделген соң, оны одан әрі ұстауды мұқият қадағалайды.
Әсіресе, жоғары дебитті атқыламаға мұқият бақылау қойылады. Арматураны мезгіл-мезгіл тексеру кезінде қосылыстардағы герметикалықтың бұзылуы, жабдық элементтерінің қауіпті дірілдері, манометрлердің көрсеткіштері белгіленеді. Ұңғымалардың қалыпты жұмысының бұзылуы туралы буферлік және құбырдан тыс қысымның ауытқуы, мұнай дебитінің өзгеруі және сулануы, құм мөлшері және т. б. бойынша көрінеді.
Мысалы, буферлік қысымның төмендеуі МСЖ құбырдың бір мезгілде жоғарылауы кезінде СКҚ ішкі қабырғаларында парафин немесе минералды тұздардың шөгуінің қауіпті шектерін көрсете алады. Буферлік және құбыраралық қысымның бір мезгілде төмендеуі ұңғыманың ұңғыма түбіндегінда құмды тығынның пайда болуын немесе кенжар мен СКҚ башмак арасындағы аралықтағы ауыр минералдандырылған қабаттық судың жиналуын куәландырады. Бұл аралықтағы көтерілетін ағынның аз жылдамдығы белгілі бір жағдайларда кенжардағы қысымның ұлғаюына әкелуі мүмкін.
Дебит бір мезгілде ұлғайған кезде буфердегі қысымның төмендеуі штуцердің ажырауын және оны ауыстыру қажеттілігін көрсетеді. Штуцердің бітелуі немесе парафиннің манифольде және сыртқа шығарылатын шлейфте жиналуы дебиттің бір мезгілде азаюында буферлік және құбыраралық қысымның өсуіне әкеледі.
Достарыңызбен бөлісу: |