* биота, радиоактивты
* детрит
* минералды заттар
* физикалық, химиялық, биологиялық
* +++пестицидтер, минералды тыңайтқыштар, мұнай және мұнай өнімдері
# 143
! В. Докучаев бойынша топырақты түзуші факторлар:
* атмосфералық қысым
* барлық температура ішінде
*+++ жануарлар мен өсімдіктер әлемі * атмосфераның тербеліс амплитудасы
* газ құрамы, литосфераның химиялық құрамы
# 144
!Топырақ фазалары
* сілтілі, сұйықты
* қышқыл, негізді
* аэрозоль, газ
* ауыр металдардан жасалған
* +++қатты, сұйық, газ тәрізді
# 145
!Жел эрозиясы
* жартастардың пайда болуы
* атмосфераның шаңдануы
* егістік жерлердің жоғалуы
* +++құнарлы қабатты шаңды дауылмен алып тастау * адамның шырышты қабығына әсері
# 146
!Топырақ - бұл
* +++құнарлылығы бар жер қыртысының жоғарғы қабаты * тірі организмдер өмір сүретін жердің геологиялық қабаты
* әр түрлі газ бөлшектерінен тұратын жердің газ тәрізді қабаты
* жердегі, судағы және атмосферадағы барлық тірі организмдердің белсенді өмір сүру аймағы
* теңіздер, мұхиттар, континентальды сулар, мұздықтар, жауын-шашын жиынтығы
